1. ATMOSFERA jest to mieszanina gazów, pary wodnej i drobnych pyłków. Atmosfera zajmuje przestrzeń od powierzchni wód i lądów do ok. 700km. Wysokości nad powierzchnią kuli ziemskiej. Wraz z oddaleniem się od powierzchni Ziemi atmosfera staje się coraz rzadsza i stopniowo przechodzi w przestrzeń międzyplanetarną. 2. SKŁAD CHEMICZNY ATMOSFERY: 78%-azot, 21%-tlen, 1%-inne gazy. 3. WARSTWY ATMOSFERY: a)Troposfera- jest warstwą najbliższą powierzchni Ziemi, sięga około 6-8km. Ma największą gęstość. Stanowi ona 80% masy powietrza we wszystkich warstwach. Tu kształtuje się pogoda. Jej dolna część wchodzi w skład biosfery. Temperatura spada wraz z wartością o 6,5ºC na kilometr w kierunku tropopauzy, która jest strefą przejściową między troposferą a następną warstwą strefą. b)stratosfera- sięgająca do około 50km. Nad powierzchnią Ziemi. Gazy, z których składa się w niej powietrze, zalegają i mieszają się z sobą. Warstwa ta uboga jest w parę wodną. Do wysokości ok. -55ºC, powyżej następuje wzrost temperatury do ok. 0ºC przy górnej granicy. c)mezosfera- sięga do około 85km. Charakterystyczny jest dla niej spadek temperatury do -90°C w jej górnej warstwie. Od góry jest ograniczona mezopauzą. d)termosfera- sięgająca do około 500 km, przy czym jej górna granica jest trudna do ustalenia. Cechuje się dużym wzrostem temperatury do 1500°C na wysokości około 400 km, co związane jest z pochłanianiem promieniowania słonecznego przez cząstkowy tlen i azot. 4. POGODA- jest to chwilowy stan atmosfery w danym miejscu. Chwilowość oznacza że stan ten trwa krótko, czasami kilka minut czasami kilka dni. 5. KLIMAT- to układ charakterystyczny dla danego obszaru warunków pogodowych obserwowanych przez kilka dni. 6. CIŚNIENIE ATMOSFERYCZNE- jest to ciśnienie powietrza, które równoważy ciężar słupa rtęci o wysokości 760 mm o przekroju 1 cm² w temperaturze 0ºC na poziomie morza na 45ºszerokości geograficznej. Obecnie stosowaną jednostką ciśnienia jest hektopascal (hPa). W wyżu barycznym ciśnienie wzrasta ku środkowi, zaś w niżu maleje. 7. ELEMENTY KLIMATU I POGODY- 1 Temp. Celcjusz, Kelwin, Termometr 2 Ciśnienie Pa(Pascal)hPa Barometr 3 Wilgotność powietrza g/mº % Higrometr 4 Opady mm deszczomierz 5 Zachmurzenie skala11,10,9-stop. Zwrok 6 Wiatry m/s, km/s, skala Beuforta wiatromierz. 8. RODZAJE MAP KLIMATYCZNYCH: -synoptyczna(elementy pogody) Mapy klimatyczne poszczególnych kontynentów lub świata przedstawiające elementy klimatu: -temperaturę stycznia i lipca, -ciśnienie i wiatry, -mapa stref klimatycznych i typów i klimatów na świecie. 9. CZYNNIKI KLIMATYCZNE WARUNKUJĄCE ROZKŁAD TEMP. I OPADÓW NA ZIEMI: a)szerokość geograficzna, b)odległość od mórz i oceanów, c)charakter podłoża (morze czy ląd), d)ukształtowanie powierzchni, e)szata roślinna, f)prądy morskie, g)Działania człowieka. 11. KRĄŻENIE POWIETRZA NA ZIEMI: 1)Przyczyny ruchu mas powietrza na Ziemi: ruch wirowy ziemi, szerokość geograficzna, od której zależy kąt padania promieni słonecznych, charakter podłoża (morze czy ląd),
2)Na Ziemi występują pionowe i poziome ruchy mas powietrza: a)ruchy pionowe (prądy konwekcyjne), -ruchy występujące polegają na wznoszeniu się na duże wysokości nagrzanego powietrza z nad równika i przesuwania się ku biegunom. -ruchy zastępujące (strumieniowe) polegające na opadaniu chłodnego powietrza przy biegunach przy powierzchni Ziemi i przesuwaniu się w kierunku równika. b) ruchy poziome czyli wiatry. 3)rodzaje mas powietrza: Cechy mas powietrza zależą od obszaru źródłowego. Zalicza się do nich temperaturę i wilgotność danej masy człowieka: a)powietrze równikowe, b)powietrze zwrotnikowe, c)powietrze polarne, d)powietrze arktyczne na północy a antarktyczne na południu. Masy powietrza rozdzielone są frontami atmosferycznymi: a)polarnym- powietrze zwrotnikowe od polarnego, b)arktycznym- (antarktycznym) powietrze polarne od arktycznego (antarktyczne), 4)krążenie powietrza w strefie międzyzwrotnikowej: Pasaty są to stałe i suche wiaty wiejące przez cały rok od wyrzów zwrotnikowych ku niżowi równikowemu. Przyczyną powstawania pasatów jest ruch obrotowy Ziemi, siła odśrodkowa i różna prędkość liniowa punktów na Ziemi. Pasaty na półkuli północnej odchylają się w prawo, wieją na południowy zachód. Pasaty na półkuli południowej odchylają się w lewo, wieją na północny zachód 5)asertywność w krążeniu powietrza: Monsuny są to wiatry sezonowe, które co pół roku zmieniają swój kierunek. Przyczyną ich powstania są duże różnice temperatury i ciśnienia atmosferycznego, występujące na granicy dużych obszarów lądowych i wodnych. We wrześniu podczas zamiany monsunu letniego w zimowy wieją silne huraganowe wiatry zwane tajfunami. 6)Występowanie monsunów na Ziemi i ich wpływ na życie i gospodarkę człowieka: Monsuny letnie wieją z morza na ląd, wiatry z SW Z nad O. Indyjskiego z S-SE nad M. Południowo-Chińskim i tropikalnym NW Pacyfikiem. Monsuny zimowe wieją z lądu nad morze. Opóźnienie monsuna stanowiło kiedyś ogromne problem gospodarczy opóźniało bowiem porę sadzenia ryżu i siewce oraz zbiorniki pszenicy w Indiach i Południowych Chinach, co często wiązało się ze znacznym opóźnieniem zbioru plonów, czego następstwem było głodowanie. 12. STREFY KLIMATYCZNE ŚWIATA: 1)Strefa klimatów równikowych: a)małe amplitudy temperatur (5-10°C), b)wysokie temperatury (powyżej 20°C), c)dużo opadów (1000-3000 mm), d)typy klimatów: równikowy wybitnie wilgotny, podrównikowy wilgotny, podrównikowy suchy, monsunowy. 2)strefa klimatów zwrotnikowych: a)duże amplitudy temp. (doba) i małe roczne ok. 50°C, b)temperatury 10-20°C, c)mało opadów 0-250 mm, d)typy klimatów: kontynentalny suchy, skrajnie suchy (pustynny), monsunowy, wilgotny. 3)strefa klimatu podzwrotnikowego: a)temperatury wysokie, w miesiącach chłodniejszych nie spadają poniżej 0°C, b)małe amplitudy temperatur opady występują w okresie chłodniejszym, c)występują pory roku, d)typy klimatów: kontynentalny, morski, monsunowy, 4)strefa klimatu umiarkowego: a)temperatura umiarkowana (ok.10-15°C), b)amplituda dobowa i roczna przestrzenne zróżnicowanie, c)klimat morski ma amplitudy niższe, a kontynentalny Wyższe (roczne), d)opady we wszystkich porach roku. e)typy klimatu: kontynentalny, morski, przejściowy, monsunowy 5)strefa klimatu okołobiegunowych: a)bardzo niskie temperatury, b)małe opadu gł. Śnieg, c)typy klimatu: podbiegunowy, biegunowy.