Kierowanie jest pojęciem szerszym odnoszącym się
do wszystkich organizacji, a zarządzanie do organizacji
gospodarczych i niektórych instytucji niedochodowych
szkołateatrszpital; odnosi się głownie do zasobów ludzi.
Zarządzanie czynności zarządzania są nadrzędne. Szczęśliwy
rodzaj kierowaniu występuje wówczas, gdy władza nad
ludzmi wynika z własności rzeczy.
FUNKCJE ZARZĄDZANIA: planowanie i podejmowanie decyzji,
organizowanie, kontrolowanie, przewodzenie(motywowanie)
ZNACZENIE ORGANIZACJI: rzeczowe- do rzeczy;
atrybutowe(cechy, rzeczy); czynnościowe-do czynności.
PODZIAŁ ORGANIZACJI WG ICH FUNCJI GENETYCZEJ:
gospodarcze-nastawione na zysk profit organizations,
zaspokajają klienta w różnoraki sposób; użytku publicznego
służą zaspokajaniu niematerialnych potrzeb społeczeństwa
naukowe, kulturalne, non for profit; administracyjne
gminy, urzędy, ministerstwa; militarne i policyjne- zapewniają
bezpiecz. wew i zew; społeczne- dbają o interesy
poszczególnych grup społecznych, np. partie polityczne,
związki zawodowe, koła naukowe; religijne- kościoły, klasztory
CECHY ORGANIZACJI: utworzone przez ludzi, celowe
zorientowanie, posiadanie wewnętrznej struktury,
wspólny człon kierowniczy, współdziałanie z otoczeniem;
zdolność do samoorganizacji, ekwifinalność;
SKŁADNIKI OTOCZENIA ORGANIZACJI
Mikrootoczenie (bliższe otoczenie)- dostawcy;
czynniki społeczne (związki zawodowe); instytucje państwowe
i samorządowe (zus); konkurenci potencjalni i istniejący;
instytucje wspomagające; klienci (obiorcy dóbr)
Makrootoczenie (dalsze otoczenie)- demograficzne
(przyrost naturalny, zasoby finansowe); społeczne
(nawyki,system wartości, postawy); prawne
(przepisy prawe, kapitał akcyjny); międzynarodowe;
technologiczne (technologie, tempo rozwoju);
polityczne (przepisy prawne); ekonomiczne
(import, eksport, VAT, podatki, PKB, s%).
Istota przywództwa polega na powodowaniu pożądanego zachowania
jednostek lub grup, zapewniającego osiągniecie celów organizacji
RÓŻNICE MIĘDZY PRZYWÓDCĄ A KIEROWNIKIEM: myśli długofalowo;
umiejętność radzenia z problemami w zespole; przywiązuje duża wagę do wizji,
stale poszukuje nowych lepszych rozwiązań;poszerza swoje zainteresowania.
ŹRÓDŁA WŁADZY W ORGANIZACJACH: formalna; nagradzania;
wymuszania; odniesienia; ekspercka; informacyjna; przedstawicielska.
PODEJŚCIA DO STYLÓW KIEROWANIA: paternalistyczne; klasyczne;
dwuwymiarowe; sytuacyjne.
PODJEŚCIA DO PRZYWÓDZTWA: teorie cech przywódczych; teorie
stylów zarządzania; sytuacyjne teorie przywództwa; nowe
koncepcje przywództwa.
STYLE: autokratyczny- surowy, życzliwy, nieudolny; demokratyczny;
liberalny- kierownik, który nie robi nic, nie motywuje ale też nie kontroluje.
CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA KULTURĘ ORGANIZACJI: typ
otoczenia i organizacji; cechy organizacji i uczestników.
WYMIARY KULTUROWE: dystans wobec władzy- nierówność
między szefem a pracownikiem; unikanie niepewności-
stopień w jakim dane społeczeństwo toleruje niepewność;
indywidualizmy i kolektywizm- określa czyim dobrem
się kierujemy;kobiecość i męskość.
TYPY KULTUR WG ANSOFFA: stabilna- dział produkcji i
księgowości; reaktywna- dział produkcji i kontroli finansowej; a
ntycypacyjna- dział marketingu i planowania;
eksploracyjna- dział rozwoju nowych produktów i dywersyfikacji;
kreatywna -dział nowych przedsięwzięć.
I kultura macho preferowana satysfakcja natychmiastowa
[wysokie ryzyko]. II kultura stawianie na firmę działanie planowe
i systematyczne[sprzężenie opóźnione]. III kultura krótka mowa,
twarda gra preferowany pozór błyskotliwy styl
[sprzężenie natychmiastowe]. IV kultura proces oparta na
regułach i procedurach[niskie ryzyko].
NOWE KONCEPCJE PRZYWÓDZTWA: transakcyjny- to lider
motywujący podwładnych do wykonywania obowiązków na
oczekiwanym poziomie poprzez pomaganie im w określaniu
odpowiedzialności za zadanie; transformacyjny- motywuje
podwładnych do wykonywania obowiązków na poziomie
przekraczającym zwykłe oczekiwania poprzez inspirowanie
ich do koncentrowania się na szerszym posłannictwie.
OD CZEGO ZALEŻY STYL ZARZĄDZANIA: kultura narodowa;
sytuacja na rynku; rodzaj działalności; charakter pracy jaka
wykonują podwładni; rozpiętość kierowania; kwalifikacje
przełożonego i podwładnych;
Rozpiętość kierowania liczba osób podległych danemu kierownikowi
bezpośrednio. Zasięg kierowania liczba pracowników bezpośrednio
i pośrednio podległych jednemu kierownikowi.
Rozpiętość i zasięg kierowania formalnie wynikają z obowiązującego
regulaminu. Faktycznie to te które rzeczywiście występują w praktyce.
Potencjalnieteoretycznie uzasadnione z pkt widzenia spraw. kierowania.
WIĘZY ORGANIZACYJNE PODZIAŁ: służbowe; funkcj, tech, informacyjne
RODZAJE STRUKTUR ORGANIZACYJNYCH: rodzaj więzi organizacyjnych-
liniowe, funkcjonalne, liniowo-sztabowe, techniczne;
rozpiętość i liczba szczebli kierowania- smukłe, płaski;
elastyczne (pośrednie)- zadaniowe, ograniczone, macierzowe, dywicjonalne.
LINIOWA
Zalety: jedność kierowania; łatwość przekazywania dyspozycji;
klarowny podział władzy, prosta i przejrzysta konstrukcja struktury;
łatwość utrzymania dyscypliny, uniwersalizacja funkcji kierowniczych.
Wady: brak podziału pracy i specjalizacji stanowisk kierowniczych;
rozbudowana hierarchia zarządzania; centralizacja.
FUNKCJONALANprzeciwieństwo struktury liniowej zalety f=wady l.
LINIOWO-SZTABOWA
Zalety: jednolitość kierowania; przejrzystość; fachowe doradztwo.
Wady: możliwość sporów pomiędzy komórkami liniowymi a sztabowymi.
PŁASKA
Zalety: wysoka rozpiętość; mało szczebli kierownictwa;
sprawne działanie; małe koszty łatwy dostęp do kierownika;
Wady: nie ma rezerw kierowniczych ; nie możemy
wykorzystać go jako narzędzia motywacyjnego.
SMUKŁA: niska rozpiętość; mało szczebli kierowania.
ZEW PRZYCZYNY ZMIAN: rynek; działania konkurencji; innowacje
WEW PRZYCZYNY ZMIAN: rosnący poziom wiedzy i umiejętności załóg;
wizja rozwoju w przyszłości; chęć rozwoju;
Struktura projektowa zespoły projektowe są złożone z pracowników,
którzy biorą tylko i wyłącznie udział w projektach.
Struktura macierzowa oparta na dwóch kryteriach- pion
(stałe funkcje) i poziom (nietypowe funkcje).
Struktura dywizjonalna (koncerny) w ramach struktury danego
przedsiębiorstwa wyodrębniamy dywizje, są rozliczane
oddzielne segmenty, niezdrowa konkurencja między sekcjami.
RODZAJE ZMIAN: źródło zmian- dobrowolne i wymuszone;
rozmiar zmian-zachowawcze i rozwojowe;
strategia prowadzenie zmian- nakierowane na strukt, techn i ludzi;
zakres zmian- innowacyjne i adaptacyjne;
współzal czasu zmian i zmiany otoczenia- reaktywne i antycypacyjne;
skutki zmian- pozytywne i negatywne; dynamika-radykalne i stopniowe;
zasięg zmian- głęboki i powierzchowne.
FAZY PROCESU ZMIAN: rozmrożenie zmiana zamrożenie
Agent wewnętrzny to pracownik organizacji, zaś
agent zewnętrzny to pracownik instytucji zewnętrznej,np.firmy konsult.
Zalety: znajomość organizacji,znajomość języka organizacji, tonu
i stylu prowadzonych rozmów,rozumienie istniejących w organizacji
norm, postaw, wartości i zachowań.
Wady: obciążenie codziennymi rutynowymi obowiązkami,
wynikającymi z zakresu zadań; pozostawanie w relacjach i
stosunkach wewnątrz organizacji, pracownicy nie chcą
wszystkiego mówić swojemu współpracownikowi.
Opór jawny otwartych protestach, przestoje w pracy
Opór ukryty wyolbrzymianie istniejących trudności,
komplikowanie procesów decyzyjnych a w efekcie także
obniżenie poziomu wydajności pracy.
Opór czynny wykonaniu działań utrudniających lub
uniemożliwiających wprowadzenie zmiany.
Opór bierny powstrzymaniu się od udziału w urzeczywistnianiu zmian.
PRZYCZYNY OPORU WG GRIFFIN: niepewność, zagrożenie osobistych
interesów, odmienne postrzeganie, uczucie straty.
DZIAŁANIA PRZECIW OPOROWI: poznanie objaw i racji członków
organizacji, poprawa procesu komunikowania się; edukacja;
wsparcie ze strony kierownictwa; jawne lub ukryte zmuszanie.
Kultura organizacyjna jest instrumentem zarządzania na równi z
np. strategią organizacyjna, sama organizacja jest kulturą i jako
system społeczny jest z nią utożsamiania.
MODEL E. SCHEINA POZIOM KULTURY ORGANIZACYJNEJ:
Artefakty widoczne i uświadomione; normy i wartości częściowo
widoczne i uświadamiane; założenia całkiem niewidoczne i nieuświadamiane.
ARTEFAKTY: językowe- specyficzny język używany w danej org,
mity legendy, anegdoty; behawioralne- zachowania, rytuały ,
wyjazdy integracyjne, tematy tabu; rzeczowe; fizyczne- wygląd.
ISTOTA KONTROLOWANIA: jest funkcją zmykająca krąg
cyklu zarządzania; stanowi mechanizm sterujący, który łączy
wszystkie funkcje z celami planowania; Jeśli podmiot
przeprowadzający kontrolę znajduję się poza strukturą
przedsiębiorstwa ma to charakter zewnętrzny.
Kontrola wewnętrzna jest natomiast sprawowana na
wszystkich szczeblach zarządzania organizacji oraz prze
wyodrębnione komórki kontrolne lub samodzielne stanowiska.
PRZEDMIOTEM KONTROLI MOŻE BYĆ: rezultat zakończonego
procesu albo też przebieg tego procesu.
ETAPY SYSTEMU KONTROLI: ustalanie norm i metod pomiaru;
mierzenie wyników; porównywanie wyników z normami;
ocena wyników działań w razie potrzebypodjęcie dz korygujących.
FUNKCJE KONTROLOWANIA WG KOŹMIŃSKIEGO: informacyjna;
instruktażowa; pobudzająca; profilaktyczna.
RODZAJE KONTROLI: prospektywna - kontrola poprzedzająca
realizacje działań; bieżąca- kontrola sprawowana w trakcie
realizacji procesu wytwórczego; retrospektywna (następcza)-
dokonywana po zakończeniu realizacji procesu produkcji.
KRYTERIUM SZCZEBLA KONTROLI: kontrola operacyjna lub działalności
- wstępna, równoległa, końcowa; kontrola organizacyjna-
biurokratyczna i angażująca pracowników; kontrola strategiczna.
Motywowanie
UMIEJĘTNOŚCI MENADŻERSKIE: techniczne, społeczne,
koncepcyjne- zdolność abstrakcyjnego myślenia,
intelektualna zdolność do koordynowania wszystkich
interesów i działalności organizacji.
TEORIA POTRZEB WG MASLOWA: fizjologiczne- głód, pragnienie;
bezpieczeństwa- potrzeba ochrony przed niesprawiedliwym
traktowaniem; afiliacji- potrzeba kontaktów społecznych;
szacunku- osiągnięcia prestiżu; samorealizacji- potrzeba rozwoju os.
TEORIA ERG ALDERFERA: e- existence bytowanie; r -relatedness
kontakt społeczny; g-growth czyli rozwój.
ZASADY: satysfakcji-progresji; frustracji- regresji.
TEORIA POTRZEB MCCLELLAND: osiągnięć; przynależności; władzy.
NARZEDZIA MOTYWOWANIA LUDZI: przymusu- formę nakazu, zakazu,
polecenia bądź zlecenia; zachęty: materialne- finansowe
(premia, podwyżka)pozafinansowe(samochody służbowe, bony, laptopy),
niematerialne (wyróżnienia, dodatkowe urlopy); perswazji-
polegają na przekonaniu pracownika do określonego zachowania;
emocjonalna- odwołuje się do uczuć, emocji; racjonalna- polega
na przytaczaniu rzeczowych argumentów.
planowanie
ISTOTA PLANOWANIA W ORGANIZACJACH: planowanie i
podejmowanie decyzji to pierwsza funkcja kierownicza,
którą musza wykonywać organizacje; podejmowanie
decyzji jest podstawą planowania; staranność planowania
rzutuje na dalsze działania organizacji.
Plan jest podstawa organizowania działań oraz pełni
rolę wzorca wykorzystywanego przy kontroli poprawności
funkcjonowania organizacji.
PODZIAŁ PLANOWANIA WG CZASU:operacyjne- krótkoterminowe,
bieżące roczne, nieskompli opracowany na najniższy szczebel;
taktyczne- średnioterminowe 2-3 letnie, szczebel zarządzania
średnie i wyższe; strategiczne- długoterminowe 5 lat,
ma sens i cel działania, plany na najwyższy szczebel.
Plan jednoroczny przygotowany do realizacji działań
które zapewne będą się powtarzać w przyszłości.
Program jednorazowy plan ów szerszego zestawu działań.
Projekt plan jednorazowy o węższym zakresie i mniejszej
złożoności niż program. Budżet plan wyrażony w kategoriach
finansowych jest elementem zarówno programów jaki i projektów.
DOBRY PLAN: celowy, wykonalny, spójny, elastyczny, terminowy,
zupełny, racjonalny, sprawny, konkretny, w należytym stopniu
szczegółowy i długodystansowy.
BARIERY: niewłaściwe cele nietrafione lub nierealne;
niewłaściwy system nagradzania; opór wobec zmian;
ograniczenie swobody działania.
ISTOTA DECYZJI: dotyczy przyszłego działania; jest wyborem
nielosowym; decyzje dotyczą tylko wariantów działania,
które uznane są za możliwe do realizacji.
TYPOLOGIE DECYZJI: charakter sytuacji- decyzje podejmowanie w
sytuacji pewności, ryzyka i niepewności; liczba osób podejm. decyzje:
jednoosobowe i kolektywne; nowości: decyzje rutynowe zawierające
pierwiastek nowości oraz innowacyjne.
FAZY PODEJMOWANIA DECYZJI: rozpoznania; projektowania;
wyboru wdrążenia rozwiązania w życie; ocena skutków.
OGRANICZENIE RACJONALNOŚCI: czynniki wewnątrz organizacji;
czynniki w otoczeniu bezpośrednim i pośrednim; tzw. cechy
osobowościowe podejmujące decyzje.
PODZIAŁ OGRANICZEŃ: poznawcze- do danego podmiotu,
zasobu informacji; motywacyjne- pełna zgodność interesów,
emocjonalne zaangażowanie; kompetencyjne;
osobowościowe- cechy psychiczne, inteligencja,
oryginalność myślenia, kreatywność.
BARIERY UTRUDN. PODJECIE DECYZJI: hierarchiczna-
ktoś zależy od kogoś; nienaruszalności; mądrości grupowej;
taktyczna; pozornych kompetencji.