TYCZENIE DŁUGICH ODCINKÓW PROSTYCH
1). Jeśli jest widoczność wzajemna z punktów skrajnych tyczonego odc.AB, wtedy pkty pośrednie mogą być tyczone met. bezpośrednią. Jeżeli dodatkowo odległość do tyczonego pktu pośredniego C pozwala na wzajemne swobodne przekazywanie informacji tyczeniowych, to pkt C (i inne pkty pośrednie) będzie wyznaczany ze stanowiska A przez dwukrotne, w dwóch położeniach lunety, wytyczanie go w zorientowaną na pkt B oś celową teodolitu ustawionego na pkcie A. 2). Jeśli widoczność między końcami odcinka zapewnia zapewnia tyczenie bezpośrednie oraz z pktu początkowego A widać wyraźnie przez instrument pkt końcowy B, lecz odległość do tyczonego pktu pośredniego C nie pozwala na proste przekazywanie informacji, to wtedy ustawiamy tyczkę w pobliżu przewidywanego miejsca C, np. w pkcie C', określamy ze stosunkowo małą dokładnością odległość AC i mierzymy kąt C'AB=ε. Z zależności C'C=ACtgε≈AC'tgε=(AC'*ε'')/ρ'' obliczamy odcinek, o który należy przesunąć tyczkę prostopadle do kierunku C'A, aby wtyczyć ją w wyznaczaną linię. Wykonanie zadania kontrolujemy teodolitem mierząc w wyznaczonym pkcie kąt ACB w dwóch położeniach lunety (rys 3.129) 3). Widoczność między końcami odcinka jest zapewniona, lecz odległość do pktu C należy pomierzyć w terenie, przy czym pomiar bezpośredni jest zbyt uciążliwy. W takim przypadku w otoczeniu pktu C ustawiamy dwie tyczki w pktach C' i C'' tak, by łączący je odcinek był w przybliżeniu prostopadły do linii AB i by można było zmierzyć jego długość C'C''=ε1+ε2. W pkcie A dokonujemy pomiaru kątów ε1 i ε2. Na podstawie zmierzonych kątów ε1 i ε2 oraz zmierzonego odcinka C'C'' możemy obliczyć długość odcinka AC. (rys 3.130) ; e1/AC=tgε1 ; e2/AC=tgε2 ; W związku z tym, że C'C''=ε1+ε2, wyznaczamy odległość AC w zależności od C'C''. Ponieważ ε jest kątem małym możemy napisać e1=AC(ε1/ρ'') ; e2=AC*(ε2/ρ'') ; ρ''-zamiennik miary łukowej na kątową (206265) ; C'C''=e1+e2=AC*[(ε1+ε2)/ρ''] ; AC=(C'C''*ρ'')/(ε1+ε2) ; Znając odległość AC możemy obliczyć wielkości e1 i e2 ; e1=(C'C''*ε1)/(ε''1+ε''2) ; e2=(C'C''*ε2)/(ε''1+ε''2) ; Wartość obliczona e1 odłożona od pktu C' i wartość e2 odłożona od pktu C'' wyznaczą aktualne położenie pktu tyczonego C. Jako położenie pktu należy przyjąć położenie średnie. 4). Widoczność między końcami odcinka jest zapewniona (rys 3.131), lecz odległość od pktu tyczonego C do końców odcinka jest duża i korzystniejszy z pktu widzenia dokładności pomiaru jest pomiar kąta ε w pkcie C'. Zakłada się także, że na mapie możemy z wystarczającą dokładnością określić długości odcinków C'A i C'B. Po orientacyjnym wtyczeniu się w linię AB i oznaczeniu pktu jako C' mierzymy w tym pkcie kąt między przedłużeniem AC' a C'B równy ε. Na podstawie określonych odległości AC' i C'B i zmierzonego kąta ε możemy napisać e=csinε1 oraz e=d1sinε1 a po przejściu na miarę łukową kąta (e/d1)*ρ''=ε''1 oraz (e/d2)*ρ''=ε''2 ponieważ ε''1+ε''2=ε'' zatem (e/d1)*ρ''+(e/d2)*ρ''=ε'' skąd e=(d1*d2*ε'')/[(d1+d2)*ρ''] Obliczony odcinek e odkładamy na dwusiecznej kąta AC'B otrzymując wyznaczany pkt C. Kontrolą prawidłowości wykonania tego zadania jest otrzymanie z pomiaru kąta w pkcie C wartości 180° w granicach dokładności użytego przyrządu. 5). Widoczność między końcami odcinka jest zapewniona, lecz ze względu na brak mapy musimy wykonać pomiary odległościowe bezpośrednio w terenie. Jednocześnie warunki terenowe przemawiają za rozwiązaniem pokazanym na rys 3.132. W takiej sytuacji, analogicznie jak w przypadku 3, obieramy dwa pkty C' i C'' oraz mierzymy odległość między nimi i dwa kąty: ε1 i ε2. Wielkości ε1 i ε2 obliczamy ze wzorów e1=(C'C''*ε1)/(ε''1+ε''2) ; e2=(C'C''*ε2)/(ε''1+ε''2) Po odłożeniu odc. e1 od pktu C' oraz e2 od pktu C'' na kierunku łączącym pkty C' i C'' wyznaczamy dwukrotnie pnkt C. Średnie położenie stanowi poszukiwane miejsce. Kontrolą jest pomiar kąta ACB. 6). Inny sposób przetyczania należy zastosować, gdy nie ma wzajemnej widoczności między pktami końcowymi odcinka z powodu zadrzewienia, zabudowy czy konfiguracji terenu. W takich sytuacjach tyczenie opiera się na specjalnie założonej osnowie pomiarowej w postaci ciągów poligonizacji, małej sieci triangulacyjnej lub łańcucha przylegających do siebie trójkątów (rys 3.133)
TYCZENIE KRÓTKICH ODCINKÓW PROSTYCH
1). Tyczenie w przód polega na ustawieniu dodatkowych tyczek między dwie stojące na końcach przetyczanego odcinka AB. Zadaniem obserwatora jest dawanie takich sygnałów, by pomiarowy mógł przesunąć tyczkę w zadaną linię (rys 3.134) 2). Tyczenie na siebie (wstecz) wykonujemy przy przedłużaniu boku. W tym celu po zasygnalizowaniu pktów A i B ustawiamy się z tyczką w wybranej odległości za danym odcinkiem, np. w pkcie C' i tak długo przesuwamy się po linii skośnej do zadanej AB, aż obrazy tyczek stojących na pktach A i B pokryją się z pktem C (rys 3.135). Odległość wtyczanej tyczki od końca przedłużanego boku nie powinna być większa niż 1/3 jego długości. 3). Tyczenie ze środka polega na ustawieniu tyczek wewnątrz odcinka AB (rys 3.136). Stojąc między pktami A i B ustawiamy dowolnie tyczkę C. Na linii CB wtyczamy w przód tyczkę D. Z kolei z pktu D na linii AD wtyczamy tyczkę C1 przenosząc ją z pktu C. Wykonując kolejno opisane czynności uzyskamy przypadek, w którym z położenia Cn będzie widać tyczkę Dn na tle tyczki B oraz z pktu Dn tyczkę Cn na tle A. *********teraz z wykładów******** 4). Tyczenie przy pomocy 3 tyczek pomocniczych - (rys)tu mamy szansę „coś” zobaczyć 5). Tyczenie przy pomocy 4 tyczek pomocniczych - (rys) tu między tyczkami nie ma widoczności 6). Tyczenie przez przeszkody (rys) ; B1/A1=44'/A4 ; B1/A1=33'/A3 stąd 44'=(B1*A4)/A1 ; 33'=(B1*A3)/A1 7). Tyczenie przez przeszkody za pomocą teodolitu I sposób - teodolit, mierzymy kąt na pkcie, kąt α musimy pomierzyć - trzeba mieć kierunek ; II sposób (ominięcie przeszkody) ; III sposób - kąt α i l jest potrzebne, stoimy na 1, β to dowolny kierunek, byle minąć przeszkodę, stąd mamy γ z twierdzenia sinusów 12=(l*sinα)/sinγ ; γ=180-(α+β)