Przedmiot: PSYCHOLOGIA KREATYWNOŚCI
Prowadząca: mgr Ewa Wiśniewska
Kontakt: ewa.wisniewska@interia.eu
Termin zajęć: semestr zimowy 2012/13 - 30h
Dyżury: wtorek: 12.30-13.30, czwartek 15.10-16.10 (sala 3414)
Warunki zaliczenia:
Obecność na zajęciach [2 nieobecności dozwolone]
Zaliczenie zadań indywidualnych/ grupowych
Pozytywna ocena z kolokwium
Kryteria brane pod uwagę przy ocenie:
Punkty z kolokwium końcowego
Punkty z zadania grupowego „Twórca”
Punkty z dodatkowych zadań (prezentacje, przykłady zastosowań...)
Aktywność na zajęciach dodatkowo premiowana punktami
Punkty (przeliczone na ocenę) zdobyte w trakcie ćwiczeń będą składową oceny z egzaminu.
Dr Izabela Lebuda poda szczegóły w trakcie wykładu.
Zagadnienia:
Zajęcia 1. Wstęp do psychologii twórczości
- Kwestie organizacyjne. Przestawienie programu zajęć, wymagań i zasad zaliczenia.
- Wprowadzenie w problematykę zajęć: Potoczne rozumienie terminu twórczość, kreatywność, kreacja. Pojęcia, definicje. Domeny twórczości i rodzaje wartości. Ujecie triadowe twórczości: osoba - proces - produkt. Paradygmat 4P. Ekspansja znaczeniowa pojęć. Potrzeba twórczości. Społeczno - kulturowe czynniki wartościujące działania człowieka ze względu na umieszczenie na dymensji: twórczy - nietwórczy. Twórczość w aktywności zawodowej, działalności artystycznej, rozwoju osobistym, edukacji. Twórczość, jako samorealizacja.
Zajęcia 2. Twórczość - podstawowe pojęcia.
- Potoczna wiedza o twórczości vs naukowa. Mity o twórczości i twórcach.
Podejście elitarne i egalitarne. Atrybucyjne podejście do twórczości - badania Kasofa. Koncepcje Taylora, Kozieleckiego, Boden, Runco, Craft. Poziomy twórczości wg Nęcki. Model twórczości „Cztery T” Kaufmana, Beghetto. Czas jako wymiar twórczości. Twórczość a kreatywność (potoczne koncepcje Polaków). Kreatywność na rynku pracy.
Literatura obowiązkowa:
Nęcka, E. (2001). Psychologia twórczości. Gdańsk: GWP.
- rozdział 1.1 „Pojęcia twórczości" str. 11-24
- rozdział 10 „Próba syntezy" str. 215-225
Klus-Stańska, D. (2008). Twórcze myślenie uczniów - mity, nieporozumienia, możliwości. Problemy Wczesnej Edukacji,1, 109-118.
Karwowski, M. (2009). Zgłębianie kreatywności. Studia nad pomiarem poziomu i stylu twórczości. Warszawa: Wydawnictwo APS (rozdział 1, str. 16-27).
Dla zainteresowanych:
Kaufman, J. C., Beghetto, R. A. (2009). Beyond Big and Little: The Four C Model of Creativity. Review of General Psychology, 13, 1, 1-12.
Karwowski, M. (2008). Kreatywność a twórczość - to samo, niemal to samo, nie to samo. Potoczne koncepcje Polaków. Ruch Pedagogiczny,
Zajęcia 3. Identyfikacja twórczego potencjału. Kryteria wybitnych osiągnięć.
- Kryteria wybitnych osiągnięć. Psychobiografia i historiometria. Podejście Simontona. Specyfika dziedziny czy ogólne wskaźniki?
- Kryteria twórczości dotyczące osoby:
Identyfikacja zdolności twórczych (Rysunkowy Test Myślenia Twórczego TCT-DP Urbana, Jellena). Twórczość, jako myślenie dywergencyjne (przykładowe testy twórczego myślenia, m.in. klasyczne zadania Guilforda i zadania z baterii testów Torrance'a TCTT). Twórczość jako myślenie asocjacyjne (Test Odległych Skojarzeń RAT Mednicka )
Postawa twórcza/ osobowość (Kwestionariusz Twórczego Zachowania KANH Popka). Literatura obowiązkowa:
Nęcka, E. (2001). Psychologia twórczości. Gdańsk: GWP.
- rozdział 1 „Pojęcia i kryteria twórczości" str. 24-34
Dla zainteresowanych:
Szymański, M. (1987). Twórczości a style poznawcze uczniów. Warszawa: WSiP.
- rozdział 7 - „Twórczość jako myślenie asocjacyjne" str. 76-91 (uzupełnienie również w „Psychologii twórczości” E. Nęcki, podrozdział 2.1.1.)
Zajęcia 4. Kryteria twórczości - wytwór/ otoczenie. Społeczny odbiór twórczości
- Kryteria dotyczące oceny wytworu. Skale ocen. Zastosowanie skal w praktyce. (Skala semantyczna dzieł twórczych S. Bessemer, K. O'Quin; Technika oceny konsensualnej T. Amabile). Kryteria emocjonalne
- Kryteria dotyczące otoczenia (Kwestionariusz Kreatywnego Klimatu KKK M. Karwowskiego)
- Społeczny odbiór twórczości. Znaczenie oceny i myślenia krytycznego w procesie twórczym. Ocena jako stymulator czy inhibitor? Spostrzeganie społeczne.
Literatura obowiązkowa:
Nęcka, E. (2001). Psychologia twórczości. Gdańsk: GWP.
- rozdział 1 „Pojęcia i kryteria twórczości" str. 24-34
- rozdział 7.2. „Społeczny odbiór twórczości” str. 159 - 167
Dla zainteresowanych:
Karwowski, M. (2009) (red.) Identyfikacja potencjału twórczego. Teoria, metodologia, diagnostyka. Warszawa: Wydawnictwo APS.
- rozdział Karwowski, M. „Rozpoznawanie potencjału twórczego - klasyfikacja wybranych podejść badawczych” str. 13-35
- rozdział Gralewski, J. „Testy zdolności twórczych w Polsce” str. 77-104.
- rozdział Gralewski, J. „Badanie osobowości twórczej i stylów tworzenia” str. 129-152.
- rozdział Gralewski, J. „Ocena poziomu twórczości wytworu” str. 197-225
Popek, St. (2000). Kwestionariusz twórczego zachowania KANH. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Zajęcia 5. Procesy motywacyjne
- Motywacja wewnętrzna, zewnętrzna, autoteliczna, celowa. Stan „flow” wg M. Csikszentmihalyi. Ciekawość i motywacja poznawcza. Motywacja hubrystyczna. Potrzeba osiągnięć. Synergia motywacyjna. Poznawcza perspektywa Amabile. Behawiorystyczne podejście R. Eisenbergera.
Jak pobudzać do działalności twórczej? Jak nawiązywać do motywacji wewnętrznej uczniów? Rywalizacja - szkodzi czy pomaga twórczości? W jaki sposób korzystać z zachęt zewnętrznych? Jak wzbogacać tradycyjne schematy dydaktyczne? Motywacja do nauki.
Literatura obowiązkowa:
Nęcka, E. (2001). Psychologii twórczości. Gdańsk: GWP.
- rozdział IV "Emocje i motywacje w twórczości" str. 86-96 (część o motywacji)
Podział na 3 grupy:
Brophy, J. (2002). Motywowanie uczniów do nauki. Warszawa: PWN.
1 grupa - rozdział 5 „Zachęty zewnętrzne” str. 108-126
2 grupa - rozdział 6 „Nawiązywanie do motywacji wewnętrznej uczniów” str. 127-158
3 grupa - część rozdziału 7 „Wzbudzanie motywacji do nauki” str. 166-197
Dla zainteresowanych:
Karwowski, M. (2006). Motywowanie uczniów do działań twórczych - między romantyzmem a behawioryzmem. Ruch Pedagogiczny, 3-4, 13-27.
Zajęcia 6. Komponenty poznawcze w procesie twórczym.
Percepcja, wyobrażenia, wyobraźnia, uwaga, pamięć
Literatura obowiązkowa:
Nęcka, E. (2001). Psychologii twórczości. Gdańsk: GWP.
- rozdział IV "Poznawcze składniki procesu twórczego” (tylko część o uwadze, percepcji, wyobraźni, pamięci) str. 53-75.
Dla zainteresowanych:
Szmidt, K. J. (2003). Dydaktyka twórczości. Kraków: Wydawnictwo Impuls.
- rozdział K. Żyła „Czy pamięć pomaga w twórczym myśleniu?", str. 193-206
Zajęcia 7. Komponenty poznawcze w procesie twórczym.
Pojęcia, myślenie, metapoznanie, rozwiązywanie problemów.
Literatura obowiązkowa:
Nęcka, E. (2001). Psychologii twórczości. Gdańsk: GWP.
- rozdział IV "Poznawcze składniki procesu twórczego”, (część o pojęciach, myśleniu, metapoznaniu) str. 53-75.
Dla zainteresowanych:
Szmidt, K. J. (2003). Dydaktyka twórczości. Kraków: Wydawnictwo Impuls.
- rozdział A. Słabosz „Twórczość a metapoznanie", str. 179-192
Zajęcia 8. Indywidualne cechy twórców
- Co wiemy o osobowości ludzi twórczych? Klasyczne badania IPAR. Osobowościowe mechanizmy twórczości a płeć. Podejście przedstawicieli psychologii humanistycznej (Maslow, May, Rogers).
- Charakterystyka cech osób twórczych. Twórczość a wymiary modelu Wielkiej Piątki Costy, McCrae, trójczynnikowego model osobowości Eysencka. Koncepcja grup cech osobowości twórczej Nęcki (otwartość - niezależność - wytrwałość). Tolerancja wobec dwuznaczności; potrzeba nowości; nonkonformizm; siła ego; zdolność do perseweracji; samoocena a twórczość. Osobowość a siła motywów sterujących aktywnością twórczą. Model Twórczego Zachowania Strzałeckiego. Postawa twórcza (model Popka). Czy cechy osobowości zależne od domeny?
- Twórczość a inteligencja. Badania Getzelsa i Jacksona; Wallacha i Kogana. Badania nad ukrytymi teoriami intelektu Sternberga. Hipoteza progu.
Literatura obowiązkowa:
Nęcka, E. (2001). Psychologii twórczości. Gdańsk: GWP.
- rozdział `Indywidualne cechy twórców' str. 121 - 143
Dla zainteresowanych:
Popek, S. (2001). Człowiek jako jednostka twórcza. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Simonton, D. K. (2010). Geniusz. Warszawa: Wydawnictwo APS.
* Zajęcia 9-10. Osobowość twórcza - psychobiografie
Specyfika perspektywy biograficznej w badaniach nad twórczością: metoda narracyjna, dane biograficzne i autobiograficzne - status.
Analizy studium przypadku na podstawie wybranych postaci twórców - praca w grupach. Prezentacje na forum grupy.
* zadanie dla całej grupy (podział na 5 zespołów)
Zajęcia 11. Twórczość w cyklu życia
Charakterystyka poszczególnych faz rozwoju człowieka w oparciu o koncepcje E. Eriksona. Szanse i zagrożenia dla twórczego rozwoju w cyklu życia. Zadania rozwojowe, osoby znaczące, podstawowe czynniki społeczne, kryzysy.
Literatura obowiązkowa:
Nalaskowski, A. (1998). Społeczne uwarunkowania twórczego rozwoju jednostki. Warszawa: WSiP.
- rozdział „Twórczość jako uniwersalny filar witalności - próba zastosowania koncepcji E. Eriksona”, str. 21 - 39
+ materiały od prowadzącej ćwiczenia
Zajęcia 12. Kolokwium