Nerw	Jądra	Przebieg	Główne gałęzie	Obszar unerwienia
I - węchowy olfactorius	brak	nabłonek węchowy bł. śluzowej jamy nosowej, nerwy węchowe (nici węchowe) przez otwory blaszki sitowej - przebicie op.tw., od dołu do opuszki węchowej [kłębuszki węchowe], pasmo węchowe, trójkąt węchowy, 1) istota dziurkowana przednia, prążek węchowy przyśrodkowy, przeciwległa opuszka węchowa 2) prążek węchowy boczny, zakręt półksiężycowaty i okalający (pierwotna kora węchowa) 3) zakręt przyhipokampowy (pole śródwęchowe)	Brak	Okolica węchowa błony śluzowej jamy nosowej: małżowina nosowa górna, odpowiadająca jej część przegrody nosa.
III - okoruchowy oculomotorius (mieszany)	Ruchowe: Jądro początkowe na wysokości wzgórków górnych blaszki pokrywy (nakrywka śródmózgowia), do przodu od wodociągu mózgu, w pobliżu linii pośrodkowej. Przywspółczulne: Jądro dodatkowe Westphala-Edingera	jądro, łuk wypukły w stronę boczną, opuszcza mózgowie - (2 grupy pęczków) dół międzykonarowy powyżej górnego brzegu mostu, bruzda przyśr. odnogi mózgu, połączenie obu pęczków, między t. górną móżdżku a t. górną mózgu do przodu i w bok, przebija op.tw. bocznie od wyrostka pochyłego tylnego, w górnym brzegu ściany bocznej zatoki jamistej, opuszcza czaszkę - kąt przyśr. szczeliny oczodołowej górnej, przejście przez pierścień ścięgnisty wspólny	Gałąź górna (ramus superior): - m. dźwigacz powieki górnej - m. prosty górny Gałąź dolna: (r. interior): - m. prosty przyśrodkowy - m. prosty dolny - m. skośny dolny - Korzeń okoruchowy (radix oculomotoria), do zwoju rzęskowego, krótki, przedzwojowy, przywsp.	Włókna ruchowe i czuciowe: - m. dźwigacz powieki górnej - m. proste gałki ocznej (górny, przyśrodkowy, dolny) - m. skośny dolny gałki ocznej Włókna przywspółczulne: - m. rzęskowy - m. zwieracz źrenicy
IV - bloczkowy trochlearis (mieszany)	W dół od jądra n. okoruchowego, do przodu od wodociągu mózgu, na wysokości wzgórków dolnych blaszki pokrywy (nakrywka śródmózgowia)	jądro, do góry i tyłu, obejmuje istotę szarą środkową, skrzyżowanie - zasłona rdzeniowa górna, pow. grzbietowa pnia mózgu(!), opuszcza mózgowie - bocznie od wędzidełka zasłony rdzeniowej górnej i ku dołowi od wzgórka dolnego blaszki pokrywy, obejmuje konar mózgu, równolegle do t. tylnej mózgu, przebija op.tw. - ku tyłowi od wyr. pochyłego tylnego i na stoku k. skroniowej, w ścianie bocznej zatoki jamistej, krzyżuje n. okoruchowy, opuszcza czaszkę - szczelina oczodołowa górna, oczodół	Brak	Mięsień skośny górny oka (włókna ruchowe i proprioceptywne)
V - trójdzielny trigeminus (mieszany)	Ruchowe: Jądro ruchowe / żwaczowe (środkowa część mostu - cz. boczna tworu siatkowatego) Czuciowe: - j. czuciowe górne (cz. boczna tworu siatkowatego mostu) - j. pasma rdzeniowego (od dolnego odcinka mostu do cz. szyjnej rdzenia kręgowego - przyśr.), - j. pasma śródmózgowiowego (górny odcinek mostu, dolny śródmózgowia) (Przywspółczulne - miejsce sinawe dołu równoległobocznego)	opuszcza mózgowie -boczna pow. mostu, przy odejściu konaru środkowego móżdżku, szczyt piramidy k. skroniowej , cz. większa: [zwój troisty (czuciowy)] - z bocznego brzegu do przodu i ku dołowi wychodzą: V1 - n. oczny - ku górze i do przodu, szczelina oczodołowa górna, oczodół - podział; V2 - n. szczękowy - poziomo do przodu, otwór okrągły, dół skrzydłowo-podniebienny; V3 - n. żuchwowy - ku dołowi, zespolenie z ruchową cz. mniejszą, otwór owalny, dół podskroniowy	Nerw oczny (opthalmicus) - czuciowy +zwój rzęskowy Nerw szczękowy (maxillaris) - czuciowy +zwój skrzydłowo-podniebienny Nerw żuchwowy (mandibularis) - mieszany +zwój uszny, podżuchwowy (i podjęzykowy) Część większa (portio major) - czuciowa Część mniejsza (portio minor) - ruchowa	opona twarda czuciowo: skóra twarzy i czoła do linii szczytowo-uszno-bródkowej, granice gałęzi: szpara ust i szpara powiek, błona śluzowa jamy nosowej, jamy ustnej, zatok, policzka, podniebienia, cz. górnej gardła, 2/3 przednich języka zęby i dziąsła spojówka ruchowo: mięśnie: żwaczowe, dna jamy ustnej, napinacz błony bębenkowej, napinacz podniebienia
V1 - oczny ophthalmicus (czuciowy)	ściana boczna zatoki jamistej, podział, szczelina oczodołowa górna; n. łzowy - cz. boczna sklepienia oczodołu, krzyżuje m. prosty boczny, podział, cz. oczodołowa gruczołu łzowego n. czołowy - pod sklepieniem, na m. dźwigaczu powieki górnej, wcięcie czołowe n. nosowo-rzęskowy - pierścień ścięgnisty wspólny, do przodu i przyśr., brzeg przyśrodkowy sklepienia oczodołu, podział zwój rzęskowy (przywspółczulny, w głębi oczodołu) tworzą: -gałąź n. nosowo-rzęskowego (korzeń czuciowy) -gałąź n. okoruchowego (korzeń przywspółczulny) -włókna współczulne zazwojowe ze zwoju szyjnego oddaje nn. rzęskowe krótkie (czuciowe, przywspółcz., współcz.) do naczyń twardówki i naczyniówki, m. rzęskowego, zwieracza i rozwieracza źrenicy; tęczówki, rogówki		W jamie czaszki: gałąź namiotu Przed wejściem do oczodołu: n. łzowy (czuciowy, przywsp.) -> gałąź górna i dolna n. czołowy (czuciowy) -> n. nadbloczkowy i nadoczodołowy n. nosowo-rzęskowy: cz. rzęskowa: - g. łącząca ze zwojem rzęskowym - nn. rzęskowe długie cz. nosowa: - n. sitowy tylny i przedni - n. podbloczkowy	czuciowo: namiot móżdżku, ściany zatoki skalistej górnej, poprzecznej, prostej; skóra czoła do szwu wieńcowego, skóra powieki górnej i grzbietu nosa; bł. śluzowa cz. przednio-górnej jamy nosowej, zatoki czołowej, klinowej, komórek sitowych; spojówka, błona włóknista i naczyniowa gałki ocznej
V2 - szczękowy maxillaris (czuciowy)	ściana boczna zatoki jamistej (otrzymuje wł. współcz.), otwór okrągły, dół skrzydłowo-podniebienny, podział, szczelina oczodołowa dolna, n. podoczodołowy n. jarzmowy - szczelina oczodołowa dolna, boczna ściana oczodołu, oddaje g. łączącą do n. łzowego, otwór jarzmowo-oczodołowy, podział n. podoczodołowy - dolna ściana oczodołu, bruzda podoczodołowa, kanał podoczodołowy, otwór podoczodołowy, podział nn. skrzydłowo-podniebienne - korzeń czuciowy zwoju skrzydłowo-podniebiennego zwój skrzydłowo-podniebienny (przywspółcz.) tworzą: -nn. skrzydłowo-podniebienne (korzenie czuciowe) - biegną dalej jako gałęzie odprowadzające -n. skalisty większy (korzenie przywspółczulne, przedzwojowe) -n. skalisty głęboki (korzeń współczulny) od splotu szyjno-tętniczego wewnętrznego		W jamie czaszki: gałąź oponowa (środkowa) W dole skrzydłowo-podniebiennym: n. jarzmowy ­­-> g. łącząca do n. łzowego (przywsp.), g. jarzmowo-skroniowa, g. jarzmowo-twarzowa n. podoczodołowy -> nn. zębodołowe górne tylne, przednie i środkowa, gg. końcowe (powiekowe dolne, nosowe zewn. i wewn., wargowe górne) nn. skrzydłowo-podniebienne -> do zwoju skrzydłowo-podnieb. -> gg. nosowe tylne górne boczne, górne przyśrodkowe i dolne, nn. podniebienne: większy i mniejsze, gg. oczodołowe, g. gardłowa	czuciowo: opona twarda; skóra powieki dolnej i obu kątów oka, przedniej okolicy skroniowej, skrzydła nosa, cz. górnej policzka i wargi górnej; bł. śluzowa wargi górnej, cz. tylnej i dolnej jamy nosowej, zatoki klinowej i komórek sitowych, podniebienia i dziąseł; wszystkie zęby szczęki
V3 - żuchwowy mandibularis (mieszany)	otwór owalny, (g. oponowa), dół podskroniowy, (grupa przednia - gł. ruchowa), (grupa tylna - gł. czuciowa); n. językowy - między mm. skrzydłowymi, przyjmuje strunę bębenkową, między gałęzią żuchwy a m. skrzydłowym przyśr., krzyżuje m. zwieracz górny gardła i m. rylcowo-językowy, dno jamy ustnej na poziomie trzeciego dolnego zęba trzonowego, nad m. żuchwowo-gnykowym, brzeg boczny języka, wnika do języka między m. gnykowo-językowym a m. bródkowo-językowym n. zębodołowy dolny - między mm. skrzydłowymi, między więz. klinowo-gnykowym a żuchwą, oddaje n. żuchwowo gnykowy, otwór żuchwy, kanał żuchwy, podział n. uszno-skroniowy - wokół wyrostka kłykciowego żuchwy, ku górze, między stawem skroniowo-żuchwowym a przewodem słuchowym zewn., pod cz. górną ślinianki przyusznej, do skóry skroni, zwój uszny zwój podżuchwowy - pęczek tylny (gg. doprowadzające): n. trójdzielny (korzeń czuciowy), struna bębenkowa (korzeń przywsp. przedzw.) i włókna współczulne; pęczek przedni (g. odprowadzająca): gg. do gruczołów języka i ślinianki podjęzykowej, gg. gruczołowe		g. oponowa Grupa przednia: n. żwaczowy nn. skroniowe głęb. przedni i tylny n. skrzydłowy boczny i przyśrodk. n. policzkowy (czuciowy) Grupa tylna: n. językowy ->gg. cieśni gardzieli, n. podjęzykowy, gg. językowe n. zębodołowy dolny -> n. żuchwowo-gnykowy (mieszany), gg. zębowe i dziąsłowe dolne, n. bródkowy n. uszno-skroniowy -> (...)	czuciowo: opona twarda; skóra okolicy żuchwy, skroni, pow. bocznej małżowiny, przewodu słuchowego zewn., pow. boczna błony bębenkowej; bł. śluzowa policzka, dna jamy ustnej, przednich 2/3 języka, staw skroniowo-żuchwowy, zęby i dziąsła żuchwy ruchowo: mm. żwaczowe, m. żuchwowo-gnykowy, przedni brzusiec m. dwubrzuścowego, m. napinacz błony bębenkowej, m. napinacz podn. miękkiego
VI - odwodzący abducens (ruchowy)	Wzgórek nerwu twarzowego - istota szara środkowa (dno dołu równoległobocznego - most)	jądro, do przodu i ku dołowi, opuszcza mózgowie - bruzda opuszkowo-mostowa, między dolnym brzegiem mostu a piramidą, przebija op. tw. - podstawa stoku k. klinowej, zatoka jamista, opuszcza czaszkę - szczelina oczodołowa górna, pierścień ścięgnisty wspólny	Brak	Mięsień prosty boczny gałki ocznej tej samej strony
Nerw	Jądra	Przebieg	Główne gałęzie	Obszary unerwienia
VII - twarzowy facialis (mieszany)	Ruchowe: Do przodu i bocznie od jądra nerwu odwodzącego, granica mostu i rdzenia przedłużonego Czuciowe: kolanko n. twarzowego j. pasma samotnego / j. samotne? j. rdzeniowe n. trójdzielnego - częściowo Przywspółczulne: j. ślinowe górne (dolny odcinek mostu)	jądro, grzbietowo i przyśr. do dna dołu równoległobocznego, obejmuje jądro n. odwodzącego (kolano n. twarzowego), w dół, bok i do przodu, dolny brzeg mostu, opuszcza mózgowie - kąt móżdżkowo-mostowy (konar środkowy móżdżku - oliwka), [właściwy nerw twarzowy i nerw pośredni] - opuszcza czaszkę - otwór słuchowy wewn., pole n. twarzowego, kanał n. twarzowego, w bok, rozwór kanału nerwu skalistego większego, nad przyśr. ścianą jamy bębenkowej zawraca (kolanko n. twarzowego - zwój [czuciowy] kolanka), ku tyłowi, ku dołowi na ścianę tylną, opuszcza czaszkę - otwór rylcowo-sutkowy, przyjmuje strunę bębenkową, miąższ ślinianki przyusznej, do przodu na pow. bocznej gałęzi żuchwy, gał. końc.	Nerw strzemiączkowy (stapedius) - ruchowy włókna czuciowe i wydzielnicze: Nerw skalisty większy (petrosus major) - przywspółczulny, (czuciowy) Struna bębenkowa (chorda tympani) - przywspółczulny, czuciowy (=smakowy) poza czaszką: Nerw uszny tylny (auricularis posterior) - ruchowy Gałąź dwubrzuścowa (ramus digastricus ) - ruchowy Splot przyuszniczy (plexus parotideus) - ruchowy	cz. ruchowa: mięśnie wyrazowe, m. szeroki szyi, m. rylcowo-gnykowy, małe mm. małżowiny usznej, m. strzemiączkowy, m. dwubrzuścowy (brzusiec tylny) n. pośredni - czuciowo: przewód słuchowy zewn., część małżowiny usznej smakowo: przednie 2/3 języka, brodawki grzybowate języka wydzielniczo (przywspółczulnie): gruczoł łzowy ślinianka podżuchwowa i podjęzykowa gruczoły jamy nosowej, podniebienia miękkiego, gardzieli i języka
IX - językowo-gardłowy glossopharyngeus (mieszany)	Ruchowe: j. dwuznaczne (twór siatkowaty rdzenia przedł., do granicy rdzenia przedł. i mostu) Czuciowe (smakowe): j. pasma samotnego (dno dołu równoległobocznego, pod trójkątem n. błędnego, istota szara środkowa) (j. rdzeniowe n. trójdzielnego) Przywspółczulne (wydzielnicze): j. grzbietowe n. językowo-gardłowego (pod dnem cz. dolnej dołu równoległobocznego, powyżej j. grzbietowego n. błędnego, przedłużenie) / j. ślinowe dolne?	opuszcza mózgowie - bruzda boczna tylna rdz. przedł., z tyłu oliwki, 2 pęczki, [zwój górny] do przodu i bocznie od otworu szyjnego, opuszcza czaszkę - otwór szyjny, [zwój dolny] dołek skalisty k. skroniowej, (n. bębenkowy) ku dołowi, wzdłuż m. rylcowo-gardłowego, do przodu i ku dołowi, łuk, między m. rylcowo-gardłowym a m. rylcowo-językowym, gałęzie końcowe, podstawa języka zwój górny - czuciowy zwój dolny - przywspółczulny, czuciowy	Nerw bębenkowy (tympanicus) - od zwoju dolnego, do splotu bębenkowego (przywspółcz-przyusznica, czuciowe-jama bębenkowa, trąbka słuchowa) Gałąź zatoki tętnicy szyjnej (ramus sinus carotici) Gałęzie gardłowe (rami pharyngei) Gałąź m. rylcowo-gardłowego (ramus musculi stylopharyngei) Gałęzie migdałkowe (rami tonsillares) Gałęzie końcowe: gg. językowe (rami linguales)	ruchowe: mięśnie: zwieracz górny gardła, rylcowo-gardłowy, podniebienno-gardłowy, dźwigacz podniebienia miękkiego przywspółczulne: ślinianka przyuszna, gruczoły policzkowe, gruczoły nasady języka czuciowe (dotyku, temp, bólu): błona śluzowa jamy bębenkowej, trąbki słuchowej, migdałka podniebiennego, gardła, nasady języka, zatoka t. szyjnej smakowe:1/3 tylna część języka, brodawki okolone i liściaste, tylna cz. jamy ustnej, górna cz. gardła

X - błedny vagus (gł. przywspółcz.)

Ruchowe: j. dwuznaczne (twór siatkowaty rdzenia przedł., do granicy rdzenia przedł. i mostu) Czuciowe: j. pasma samotnego (cz. podoliwkowa rdzenia przedł., istota szara środkowa) (j. krańcowe pasma rdzeniowego n. trójdzielnego) Przywspółczulne: j. grzbietowe n. błędnego (istota szara środkowa rdzenia przedł.) (j. grzbietowe n. językowo-gardłowego (powyżej j. grzbiet. n. błędnego) / j. ślinowe dolne?)

opuszcza mózgowie - bruzda boczno-tylna rdzenia przedł. za oliwką, pod kłaczkiem móżdżku, [zwój górny] w otworze szyjnym, opuszcza czaszkę - otwór szyjny, przyjmuje gałąź wewn. n. dodatkowego, [zwój dolny], krzyżuje n. podjęzykowy, w dół szyi, między ż. a t. szyjną wewnętrzną, krzyżuje pień współczulny, na m. pochyłym przednim, wchodzi do klatki piersiowej - otwór górny, prawy: przed t. podobojczykową prawą; lewy: przed łukiem aorty, ostro ku tyłowi, między t. szyjną wspólną lewą a t. podobojczykową lewą; obie: śródpiersie, do tyłu od korzenia płuca, wzdłuż przełyku, cz. górna przełyku - sploty przełykowe: przedni (gł. n. błędny lewy), tylny (gł. n. błędny prawy); pień błędny przedni i tylny, wchodzi do jamy brzusznej - rozwór przełykowy przepony, gałęzie: żołądkowe przednie i tylne - sploty żołądkowe, reszta gł. do splotu trzewnego zwój górny - czuciowy -> g. oponowa i uszna zwój dolny - przywspółczulny -> g. łącząca z n. językowo-gardłowym

Gałęzie odcinka głowowego (od zwoju górnego lub pnia nerwu): g. oponowa (r. meningeus) g. uszna (r. auricularis) Gałęzie odcinka szyjnego (od pnia nerwu i zwoju dolnego): gg. gardłowe (rr. pharyngei) n. krtaniowy górny (n. laryngeus superior) - g. wewn, g. zewn gg. sercowe szyjne górne (rr. cardiaci cervicales superiores) n. krtaniowy wsteczny (n. laryngeus recurrens) - gg. : sercowe szyjne dolne, tchawicze górne, przełykowe, gardłowe, n. krtaniowy dolny Gałęzie odcinka piersiowego: gg. sercowe piersiowe (rr. cardiaci thoracici) gg. tchawicze dolne (rr. tracheales inferiores) gg. oskrzelowe (rr. bronchiales) gg. przełykowe (rr. esophagales) gg. śródpiersiowe (rr. mediastinales) gg. osierdziowe (rr. pericardiaci) Gałęzie odcinka brzusznego: - od pnia błędnego przedniego: gg. żołądkowe przednie (rr. gastrici anteriores) gg. wątrobowe (rr. hepatici) - od pnia błędnego tylnego: gg. żołądkowe tylne (rr. gastrici posteriores) gg. trzewne (rr. celiaci)

ruchowo: mięśnie podniebienia, gardła i mięśniówka krtani czuciowo: opona twarda tylnego dołu czaszki, część zewn. pow. błony bębenkowej, skóry przewodu słuchowego zewnętrznego, muszli; błona śluzowa krtani przywspółczulnie: trzewa klatki piersiowej i jamy brzusznej

XI - dodatkowy accessorius (gł. ruchowy)	Ruchowe: przedłużenie jądra dwuznacznego do C5-C7, odcinek podoliwkowy rdzenia przedłużonego	cz. czaszkowa (korzenie czaszkowe): opuszcza mózgowie - między oliwką i konarem dolnym móżdżku, połączenie z grupą rdzeniową, oddzielenie - gałąź wewnętrzna, połączenie z pniem n. błędnego cz. rdzeniowa (korzenie rdzeniowe): opuszcza mózgowie - między przednimi i tylnymi korzeniami nn. rdzeniowych, pień wstępujący, wchodzi do czaszki - otwór wielki k. potylicznej, połączenie z cz. czaszkową - właściwy nerw dodatkowy (pień) -> wyjście z czaszki - otwór szyjny, podział na gałęzie końcowe	Gałąź wewnętrzna (r. internus) - gł. z cz. czaszkowej Gałąź zewnętrzna (r. externus) - tylko włókna korzeni rdzeniowych	cz. wewnętrzna do nerwu X, do gg. gardłowych, sercowych i krtaniowych cz. zewnętrzna: m. mostkowo-obojczykowo-sutkowy i czworoboczny (także włókna czuciowe - proprioceptywne)
XII - podjęzykowy hypoglossus (mieszany, gł. ruchowy)	Ruchowe: Jądro początkowe n. podjęzykowego (rdzeń przedłużony, do przodu od kanału środk., powyżej skrzyżowania piramid, trójkąt nerwu podjęzykowego)	przez twór siatkowaty w kierunku brzusznym, opuszcza mózgowie - bruzda przednio-boczna, przejście przez op. tw. - na pow. rdzenia przedł., opuszcza czaszkę - kanał n. podjęzykowego, wzdłuż t. szyjnej wewn., za brzuścem tylnym m. dwubrzuścowego, łuk - naokoło gałęzi t. szyjnej zewn., wstępuje do jamy ustnej - nad m. żuchwowo-gnykowym	Gałąź oponowa (r. meningeus) gałęzie językowe (rr. linguales) - końcowe	Mięśnie wewnętrzne i zewnętrzne języka (także włókna czuciowe - proprioceptywne) opona twarda

---