Nerwy czaszkowe - anatomia i objawy uszkodzenia

I N. olfactorius

1/ komórki węchowe w błonie śluzowej nosa (I neuron)
2/ n. węchowy
3/ opuszka węchowa (II neuron)
4/ droga węchowa
5/ boczna droga węchowa
6/ zakręt węchowy boczny

Objawy uszkodzenia
anosmia, hyposmia

II N. opticus

1/ siatkówka
2/ nerw wzrokowy
3/ skrzyżowanie wzrokowe
4/ pasmo wzrokowe
5/ ciało kolankowate boczne
6/ promienistość wzrokowa
7/ ośrodek korowy w płacie potylicznym

Objawy uszkodzenia
-N. wzrokowy - jednooczna homolateralna ślepota
-Skrzyżowanie n. wzrokowego - niedowidzenie
dwuskroniowe
-Promienistość wzrokowa - niedowidzenie połowicze lub
kwadrantowe po stronie przeciwnej
-Płaty potyliczne - ślepota korowa (zespół Antona)

III N. oculomotorius

1/ część ruchowa do mięśni zewnętrznych g. ocznej i dźwigacza
powieki górnej
2/ część parasympatyczna do zwieracza źrenicy i m.Rzęskowego
-jądro ruchowe w śródmózgowiu

Objawy uszkodzenia
1/ gałka oczna ustawiona do kąta zew. i w dół, podwójne
widzenie
2/ rozszerzenie źrenicy
3/ opadnięcie powieki

Łuk odruchowy źrenicy na światło:
siatkówka

→

n. wzrokowy

→

tractus retino-pretectalis

→

regio

pretectalis

→

jądro Westphal-Edingera po tej samej stronie i po

przeciwnej

→

n. okoruchowy

→

zwieracz źrenicy

Łuk odruchowy źrenicy na akomodację:
droga wzrokowa

→

kora płata potylicznego

→

drogi potyliczno-

śródmózgowiowe

→

regio pretectalis

→

jądro Perli

→

j. Westhal-

Edingera zwieracz źrenicy jądro n. okoruchowego

→

m.

prosty wewnętrzny

Zespół Hornera (uszkodzenie włókien sympatycznych)
1/ miosis
2/ ptosis
3/ endophtalnus
4/ anhidrosis na połowie twarzy
5/ rozszerzenie naczyń na połowie twarzy

Źrenica Argyll-Robertsona (kiła, cukrzyca)
1/ brak odruchu źrenicy na światło
2/ zachowany odruch na akomodację
3/ wąskie, nieregularne źrenice

V N. trigeminus
1/ część ruchowa do m. żwaczy, skroniowych, napinacza błony
bębenkowej (m. tensor tympanii) i m. tensor palatini
2/ część czuciowa –wszystkie rodzaje czucia na twarzy, błonie
śluzowej nosa, oponie twardej.
Jądra:

1/ ruchowe w moście

2/ czuciowe w śródmózgowiu, rdzeniu przedłużonym

Obwodowy podział n. trójdzielnego:
V1 – gał. oczna, V2 – gał. szczękowa (podoczodołowa)
V3 – gał. żuchwowa
Klinicznie ważne odruchy:
1/ rogówkowy (V-VII)
2/ żuchwowy (V-V)

Objawy uszkodzenia
1/ zaburzenia czucia w zakresie jednej lub kilku gałązek n. V
2/ brak odr. rogówkowego
3/ niedowład mm. żwaczy, napinacza błony bębenkowej i
napinacza podniebienia

IV N. trochlearis
unerwia m. skośny górny g. ocznej
jądro w śródmózgowiu

Objawy uszkodzenia
oko jest zwrócone ku górze, podwójne widzenie

VI N. abduceus
unerwia ruchowo mięsień prosty boczny gałki ocznej
jądro w moście

Objawy uszkodzenia
zez zbieżny, podwójne widzenie

VII N. facialis
1/ cz. ruchowa do mięśni mimicznych twarzy
2/ cz. wydzielnicza – gruczoł łzowy, ślinianka podjęzykowa,

podszczękowa
3/ smak na 2/3 przednich języka
4/ podniebienie, tylna jama nosa
5/ ucho
Jądra:

1/ n. solitarius

2/ n. n. facialis w moście
3/ n. salivatorius

Pień n. twarzowego składa się z :
1/ właściwego pnia ruchowego do mięśni mimicznych twarzy
i do m. strzemiączkowego i m. platysma
2/ n. intermedius Wrisbung – włókna wydzielnicze i smakowe

Objawy uszkodzenia

Obwodowe (jądrowe)
1/ porażenie mięśni mimicznych twarzy po stronie uszkodzenia
2/ zniesienie smaku na 2/3 przednich języka
3/ suche oko z powodu braku łez
4/ suche usta z powodu braku wydzielania śliny
5/ hyperacusis

Ośrodkowe (nadjądrowe)

Niedowład mięśni dolnej części twarzy po stronie przeciwnej

VIII Nerw przedsionkowo-słuchowy

Jądra:
a/ ślimakowe (grzbietowe i brzuszne) w moście

Objawy uszkodzenia części ślimakowej (słuchowej)
1/ osłabienie słuchu lub głuchota
2/ szumy w uszach

b/ przedsionkowe w moście

Objawy uszkodzenia części przedsionkowej
1/ zawroty głowy z padaniem w kierunku uszkodzenia
2/ zaburzenia równowagi
3/ oczopląs i zamazane widzenie
4/ nudności i wymioty

IX Nerw językowo-gardłowy

Unerwia:
1/ śliniankę przyuszną i m. zwieracz krtani
2/ skórę ucha
3/ smak na 1/3 tylnej języka
4/ m. stylopharyngeus
5/ dotyk na 1/3 tylnej języka

Jądra w opuszce (rdzeniu przedłużonym)
czuciowe - n. tractus solitarius, główne trójdzielnego
ruchowe - n. ambiguus, n. salivatorius inf.

Objawy uszkodzenia
1/ porażenie podniebienia, zniesienie odr. podniebiennych
i gardłowe
2/ dysfagia
3/ zniesienie odruchów z zatoki szyjnej
4/ zniesienie smaku na 1/3 tylnej języka

X Nerw błędny

Unerwia:
1/ włókna ruchowe: podniebienie, gardło, krtań
2/ włókna parasympatyczne: do zwojów i splotów narządów kl.
piersiowej i j. brzusznej
3/ błona śluzowa gardła, krtani, tchawicy, przełyku i narządów
kl. piersiowej i j. brzusznej
4/ smak na nagłośni
5/ czuciowo małżowinę uszną

Jądra w rdzeniu przedłużonym
czuciowe – n. solitarius, główne trójdzielnego
ruchowe – n. ambiguus, n. dorsalis

Objawy uszkodzenia

1/ dysfagia
2/ porażenie podniebienia
3/ chrypka
4/ zniesienie odruchów wegetatywnych z serca, ukł.
oddechowego i przewodu pokarmowego
5/ zniesienie odr.sercowego z zatoki szyjnej

XI Nerw dodatkowy

Unerwienie:
ruchowe – m. mostkowosutkowoobojczykowy, górna część m.
czworobocznego

Jądra:
1/ tylna cz. n. ambiguus
2/ górna cz. j. rdzenia

Objawy uszkodzenia
1/ osłabienie skręcania głowy
2/ osłabienie unoszenia barków
3/ niedowład strun głosowych, chrypka

XII Nerw podjęzykowy

Unerwia:
ruchowo – mm. języka

Jądro
n. XII w dolnej cz. rdzenia przedłużonego

Objawy uszkodzenia
1/ porażenie i zanik mm. języka
2/ dysartria (zaburzenie mowy)
3/ dysfagia (zaburzenie połykania)

Zespół opuszkowy Zespół rzekomoopuszkowy

•

Uszkodzenie jąder nn. V, IX, X, XII

Dyzartria
Dysfagia
Osłabienie (zniesienie) odr. żuchowowego
Niedowład podniebienia i zniesienie odruchów podniebiennych,
gardłowych
Porażenie i zanik mm. języka

•

Uszkodzenie obustronne dróg korowo-jądrowych

Dyzartria
Dysfagia
Wygórowanie odr. żuchwowego
Płacz (śmiech) przymusowy
Objawy prymitywne (deliberacyjne)