Brazylia jest krajem przemysłowo-rolniczym, jednym z najlepiej rozwiniętych w Ameryce Południowej, o PKB wg parytetu siły nabywczej 9,7 tys. dolarów USA na 1 mieszkańca (2007). Uważana jest także za państwo o najbardziej nierównomiernym podziale dochodów między obywateli. Jednak mimo obecnego kryzysu gospodarczego, Brazylia uważana jest za jeden z najdynamiczniej rozwijających się krajów Trzeciego Świata. ). Poważnym problemem gospodarczym jest ogromne zadłużenie zagraniczne (230 mld dolarów USA, 2007); trudności płatnicze w latach 80. doprowadziły do destabilizacji gospodarki i wysokiej inflacji (z 338% w 1987, 933% w 1988 do 1110% w 1992), co skłoniło rząd do ogłoszenia moratorium na zadłużenie oraz wprowadzenia kolejnych, w większości nieudanych, planów stabilizacyjnych, które próbowały pogodzić ograniczenie inflacji ze wzrostem gospodarczym. Globalny kryzys gospodarczy spowodował przejściowe zahamowanie kilkuletniego okresu stosunkowo wysokiego wzrostu gospodarczego Brazylii i spadek PKB w 2009 r., niemniej już w 2010 r. stopa wzrostu PKB wyniosła 7,5% i prognozy wzrostu PKB w najbliższych latach oscylują wokół 5%. Utrzymanie takiej stopy wzrostu będzie wymagało jednak znacznych inwestycji, zwłaszcza w infrastrukturze transportowej i energetyce, przy czym szereg inwestycji, zwłaszcza w infrastrukturze, będzie przyspieszonych z uwagi na organizację mistrzostw świata w piłce nożnej w 2014 r. i Olimpiady w 2016 r. w Rio de Janeiro. rów USA na 1 mieszkańca (2007). Struktura wytwarzania PKB jest następująca: rolnictwo 5%, przemysł 31%, usługi 64% (2007). Sytuacja makroekonomiczna Brazylii w połowie 2011 r. jest ustabilizowana, niemniej utrzymuje się nadal szereg negatywnych zjawisk hamujących wzrost gospodarczy kraju. Najważniejsze z nich to niska stopa inwestycji, brak wykwalifikowanej siły roboczej, skomplikowany system podatkowy, fatalny stan infrastruktury transportowej.
Przemysł. Brazylia jest krajem zasobnym w surowce miner.; wydobywa się ropę naft. i gaz ziemny (gł. nad Zat. Wszystkich Świętych, w stanach Sergipe i Alagoas), węgiel kam. (gł. w stanie Santa Catarina), rudy żel. , manganu, niklu, boksyty, rudy chromu, cynku, miedzi, cyny, ołowiu, złoto) kamienie szlachetne (zwł. diamenty), rudy uranu, sól kam. Elektrownie wodne dostarczają ok. 93% energii; Przemysł przetwórczy jest skoncentrowany gł. w południowo-wschodniej i południowej części kraju (w tym na stan Săo Paulo przypada ok. 50% zatrudnionych i ponad 55% wartości produkcji przem.); do jego gł. gałęzi należą: przemysł spoż., włók., hutnictwo żelaza i metali nieżel. przemysł metal., środków transportu (gł. samochodowy), elektrotechniczny, cementowy, chem., rafineryjny, celulozowo-papierniczy; gł. ośrodki. Przemysłowe to.: Săo Paulo, Rio de Janeiro, Belo Horizonte.
Rolnictwo. Podstawą rolnictwa jest plantacyjna uprawa ziemi i ekstensywna hodowla zwierząt; w rolnictwie dominują małe, niskotowarowe gospodarstwa rolne; wielkie gospodarstwa obejmujące ok. 1/3 pow. użytków rolnych, wskutek proeksportowej polityki państwa zostały unowocześnione tak, że oprócz produkcji roślinnej i zwierzęcej zajmują się również przetwórstwem rolno-spożywczym; struktura użytkowania ziemi (użytki rolne stanowią 31,2% pow. kraju, 2002): grunty orne i plantacje 6% pow., łąki i pastwiska 21,7%, lasy 57,4%. Ziemie uprawne i plantacje są rozmieszczone gł. na wschodzie i południu kraju;
Transport i łączność. Sieć komunik. jest rozmieszczona nierównomiernie, najgęstsza — w południowo-wschodniej części kraju; najważniejszy jest transport lądowy; długość dróg kołowych ok. 1,9 mln km, długość linii kol. ponad 30 tys. km; ważną rolę odgrywa transport wodny, gł. w Amazonii; długość dróg wodnych w Brazylii — ok. 50 tys. km; nośność mor. floty handl. ok. 9 mln DWT; gł. porty handl.: Santos, Rio de Janeiro, Paranaguá; duże znaczenie ma komunikacja lotn. — międzynar. porty lotn. znajdują się w Rio de Janeiro, Săo Paulo, Brasílii i 17 innych miastach. Dobrze rozwinięta sieć telefonii stacjonarnej i radiowa; w użyciu 65,6 mln telefonów komórkowych (2004).
Turystyka. W 2001 Brazylię odwiedziło 4,8 mln turystów, a wpływy z turystyki wyniosły 3,7 mld dol. USA; gł. ośr. turystyczne: Rio de Janeiro, Săo Paulo, Belo Horizonte.
3. Polityka energetyczna.
Według ocen Międzynarodowej Agencji Energii Brazylia w 2015 r., dzięki nowym złożom odkrytym na Oceanie Atlantyckim, stanie się szóstym światowym producentem ropy naftowej z wydobyciem rzędu 3 mln baryłek dziennie (obecnie 2 mln). W związku z nowymi perspektywami w sektorze naftowym rząd Brazylii uruchomił program rozbudowy stoczni brazylijskich, które były od wielu lat nie doinwestowane.
Niezależnie od rozpoczęcia eksploatacji nowych złóż na Atlantyku, rząd Brazylii buduje trzy nowe hydroelektrownie o dużej mocy (największa 11,2 tys. MW) oraz planuje budowę kilku elektrowni atomowych (obecnie Brazylia posiada dwie, a trzecia jest w budowie). Dynamicznie wzrasta ilość budowanych małych elektrowni wodnych (do 30 MW). W ciągu najbliższych 5 lat będzie wybudowanych również około 40 elektrowni cieplnych o mocy do 700 MW na olej Diesla i węgiel (w północno-wschodnich, biedniejszych stanach Brazylii).
Na rynku brazylijskim istnieje obowiązek dodawania biokomponentów do oleju napędowego (w 2009 r. 4%, a w 2010 r. 5%), co spowodowało zwiększenie produkcji biodiesla do 1,8 mld litrów w 2010 r. W kwietniu 2008 r. zużycie bioetanolu w transporcie przekroczyło po raz pierwszy zużycie benzyny i tendencja ta utrzymuje się nadal. Bioetanol stosuje się również bezpośrednio w silnikach, bądź jako 25% dodatek do benzyny. Na arenie międzynarodowej Brazylia walczy o zniesienie barier dla eksportu swojego bioetanolu, głównie do USA i UE, jak dotychczas bez rezultatu.
Polsko Brazylijska współpraca gospodarcza
Od 1993 r. działa w São Paulo Brazylijsko-Polska Izba Gospodarcza, zaś od 1995 r. Polsko-Brazylijska Izba Handlowa z siedzibą w Warszawie. W maju 2005 r. w São Paulo powstała polonijna Rada Biznesu Brazylia-Polska. W sierpniu 2008 r. zainaugurowano filię Brazylijsko-Polskiej Izby Handlowej w Kurytybie.
Wymiana handlowa
Wg danych brazylijskich (SECEX) obroty polsko-brazylijskie w 2010 r. wyniosły 836,8 mln USD, w tym eksport Polski 445,2 mln USD, a import 391,6 mln USD.
Różnica między danymi SECEX i polskimi wynika głównie z realizacji niektórych transakcji handlowych za pośrednictwem innych krajów, głównie Holandii i Niemiec. Dotyczy to przede wszystkim naszego importu produktów rolno-spożywczych z Brazylii.
Udział Polski w ogólnej wymianie handlowej Brazylii pozostaje niewielki i nieznacznie przekracza 0,2%.
Główne pozycje w naszym eksporcie to szyny kolejowe (udział 15,7%), siarczan amonu (6,2%), części telewizorów (5,4%), inne nawozy sztuczne (5%), części samochodowe (4,1%). W imporcie największą pozycję stanowiły samoloty (udział 30,9%). Kolejne pozycje to tytoń (19,5%), części samochodowe (11,3%), makuchy sojowe (6,1%), skóry (3,1%).
W 2010 roku polskie inwestycje w Brazylii osiągnęły wartość 617,5 tys. USD (w 2009 r. było 575,4 tys. USD).
Wg danych Narodowego Banku Polskiego napływ brazylijskich inwestycji bezpośrednich do Polski wynosił na koniec 2010 r. 78,7 mln euro (z tego 72,2 mln euro w 2009 r.).
Prespektywy współpracy
Rynek brazylijski, z uwagi na swoją wielkość i perspektywy rozwoju, może odgrywać w przyszłości ważną rolę dla Polski. Przede wszystkim ze względu na pierwszoplanową pozycję tego kraju na kontynencie południowoamerykańskim, jego bogate zasoby naturalne (m.in. boksyty, rudy żelaza, złoto, mangan, nikiel, fosforany, platyna, cyna, uran, ropa naftowa, hydroenergia, drewno) i żywnościowe.
Szczególnie istotna, z punktu widzenia polskich interesów handlowych w Brazylii jest sytuacja w sektorze nawozów mineralnych. Tylko 40% zapotrzebowania Brazylii na nawozy jest zaspokojone przez produkcję krajową. Reszta pochodzi z importu i proporcja ta utrzyma się w najbliższych latach.
Perspektywicznym obszarem współpracy jest także przemysł obronny. Temat ten omawiany był podczas Brazylijsko-Polskiego Forum Obronności, które odbyło się w październiku 2009 r. w Sao Paulo z udziałem ministrów obrony obydwu krajów. Polskie firmy deklarowały wówczas zainteresowanie udziałem w modernizacji armii brazylijskiej.
III. Brazylia na forum międzynarodowych organizacji gospodarczych.
Głównym polem działania Brazylii była grupa G20. Na spotkaniu w Toronto w czerwcu 2010 r. Brazylia i kilka innych krajów rozwijających się zajęła stanowisko zbliżone do stanowiska USA, podkreślające, że drastyczne ograniczenia fiskalne wprowadzane przez kraje europejskie, zwłaszcza Niemcy i Wlk. Brytanię nie sprzyjają pobudzeniu światowego wzrostu gospodarczego. W opinii Brazylii decyzje o zmniejszeniu deficytu budżetowego i długu publicznego, podjęte w Europie, spowodują spadek konsumpcji społeczeństw europejskich, powstanie nadwyżek eksportowych w tych krajach i w konsekwencji mniejsze zapotrzebowanie na produkty z krajów mniej rozwiniętych, w tym Brazylii.
W negocjacjach Rundy Doha WTO Brazylia usztywniła swoje stanowisko. W odpowiedzi na żądanie większych koncesji w zakresie dostępu do swoich rynków skierowane przez USA i UE do rządów Brazylii, Chin i Indii, przedstawiciel Brazylii w WTO ambasador Roberto Azevedo oświadczył w grudniu 2010 r., że Brazylia nie jest w stanie bardziej otworzyć swojego rynku. Jako główny argument podał znaczny spadek salda bilansu handlowego Brazylii ogółem, a zwłaszcza w obrotach produktami przemysłowymi spowodowany głównie waloryzacją reala wobec dolara USA.
7. Współpraca UE-Mercosul i UE-Brazylia.
Podstawą przyszłych dwustronnych stosunków handlowych UE z Brazylią będzie Umowa Stowarzyszeniowa UE-Mercosul, która stworzy rozległy obszar wolnego handlu. Umowa ta jest obecnie przedmiotem negocjacji i powinna dać impuls dla regionalnej integracji handlowej między krajami Mercosul oraz stymulować nowe możliwości handlu z UE poprzez usunięcie taryfowych i pozataryfowych barier w handlu. Umowa Stowarzyszeniowa UE-Mercosul obejmie swym zakresem m.in. kwestie handlu towarami i usługami, inwestycje, aspekty prawa własności intelektualnej (IPR), w tym ochronę oznaczeń geograficznych, zamówienia publiczne, bariery techniczne w handlu oraz środki sanitarne i fitosanitarne.
Negocjacje Umowy Stowarzyszeniowej toczą się od 1999 r. Po zawieszeniu w 2004 r., rozmowy zostały wznowione w 2010 r. w wyniku aktywnego działania prezydencji hiszpańskiej w Radzie UE, a także pewnych ustępstw ze strony Mercosul (zwłaszcza Argentyny).
W końcu października 2010 r. prasa brazylijska informowała o liście Komisji Europejskiej zarzucającym Brazylii wprowadzanie barier w imporcie i zwiększanie subsydiów w eksporcie (preferencyjne kredyty BNDES), a także faworyzowanie w przetargach firm brazylijskich. Z kolei strona brazylijska twierdzi, że UE wprowadziła bariery na import brazylijskiej kawy rozpuszczalnej, niklu oraz mięsa wołowego i drobiowego. Media brazylijskie odnotowały również raport Parlamentu Europejskiego z października 2010 r., który wg Brazylii zaostrza stanowisko UE wobec Mercosul, podkreślając m.in. znaczenie przestrzegania norm ochrony środowiska, przepisów weterynaryjnych i fitosanitarnych oraz bezpieczeństwa żywności przy imporcie z krajów Mercosul, zwłaszcza mięsa.
Pozytywnym sygnałem dla brazylijskich eksporterów cukru było czasowe zawieszenie przez UE w okresie 1.12.2010 r.- 31.08sierp.2011 r. pobierania cła od przyznanego Brazylii kontyngentu w wysokości 334 tys.t. Kontyngent został przyznany Brazylii jako rekompensata za utratę rynków Rumunii i Bułgarii po ich wstąpieniu do UE w 2007 r.
UE jest dla Brazylii największym partnerem handlowym, stanowiąc 21,4% jej całkowitej wymiany handlowej (w 2010 r.). Zaś dla UE Brazylia jest 10 parterem handlowym, ale największym eksporterem produktów rolnych do UE, z udziałem 12,4% w całkowitym imporcie (w 2010). W wymianie towarowej z Brazylią Unia Europejska odnotowuje ogólny deficyt sięgający ponad 4,1 mld Euro (w 2009r.), natomiast w handlu usługami zanotowano nadwyżkę na kwotę 2,4 mld Euro . UE jest największym inwestorem zagranicznym w Brazylii w wielu sektorach gospodarki