28-11-2009

WĄTROBA

- największy gruczoł ustroju i największy narząd jamy brzusznej

- rezerwa czynnościowa wątroby jest duża i duża jest zdolnośc regeneracyjna

- czynności wątroby nie da się zastąpić

- jej temp. ok. 39^oC (wyższa niż innych narządów)

- funkcje:

- głównie metaboliczna

- subst. pobrane w przewodzie pokarmowym zostają przetrawione i zmagazynowane

- dzięki wątrobie możemy funkcjonować nie jedząc bez przerwy

- wątroba to narząd:

- metabolizmu

- detoksykacji

- produkujący enzymy ukł. krzepnięcia

- produkujący białka

- uczestniczący w metabolizmie wielu hormonów

- produkujący żółć (jest narządem zewnątrzwydzielniczym)

- można wyciąć kawałek w. i przeszczepić ją choremu (do życia wystarczy tylko fragment wątroby)

- żyła wątrobowa- w środku wątroby

- na obwodzie- tętnice, gałęzie żyły wrotnej i przewody żółciowe

Ciężko jest utrzymać poziom glikemii gdy wątroba jest uszkodzona

- wątroba ma podwójne ukrwienie:

* z tt. wątrobowych (krew tętnicza dociera i dostarcza tlen)

* z żż. Wrotnych (krew z krążenia wrotnego dostarcza aminokwasy, cukry, lipidy)

- w zrazikach wątroby dochodzi do przetwarzania i magazynowania tych produktów

- do wątroby docierają tez toksyny i inne związki niekorzystne dla organizmu

- w wątrobie tworzone są białka stanu zapalnego np. białko C-reaktywne (CRP)

- białka transportujące (np. transpertyna)

Pacjent który ma ciężko uszkodzoną wątrobę nie będzie w stanie wytworzyć białka C-reaktywnego

- w wątrobie jest wytwarzany mocznik

Gdy pacjent ma uszkodzoną wątrobę to stężenie mocznika będzie niższe

- w wątrobie. wytwarzane są białka niezbędne dla ukł. krzepnięcia np. fibrynogen, stąd w uszkodzeniu wątroby mamy obniżony wskaźnik krzepnięcia

- kom. wątrobowe które mają bardzo intensywny metabolizm zawierają znaczne ilości enzymów tzw.

aminotransferaz (alaninowa i asparaginowa)

- w w. mają miejsce procesy detoksykacyjne (amoniak zostaje zamieniony w mocznik)

Mamy wskaźniki mówiące o uszkodzeniu wątroby np. transaminazy

Podwyższony poziom transaminaz świadczy o niszczeniu komórek ale nie znaczy to że w. przestała funkcjonować

Podwyższone stęż. bilirubiny może być powodem nadmiernego dostarczania produktu lub nieodpowiedniego sprzęgania

Zaburzenia watroby mogą dotyczyć zaburzenia czynności OUN (uszkodzenie w. oddziałuje na OUN)

Fosfataza alkaliczna- jeden z enzymów od których zależy prawidłowe funkcjonowanie wątroby

W zastoinowej niewydolności serca dochodzi też do zaburzeń funkcji wątroby

PĘCHERZYK ŻÓŁCIOWY

- jest narządem zapasowym

- funkcja: gromadzenie żółci (byśmy mogli jeść nieregularnie)

TRZUSTKA

- ma kształt młotka lub haczyka

- jest przykryta przez inne narządy

- spełnia podwójną rolę:

- zewnątrzwydzielniczą: wydziela enzymy trzustkowe, które przechodzą do dwunastnicy i

odgrywają ważną rolę w trawieniu białek

- wewnątrzwydzielniczą- produkuje hormony (lizyna, amylina, glukagon)- regulujące gospodarkę

węglowodanową

- reguluje wydzielanie kw. solnego w żołądku, stąd zaburz. czynności trzustki powoduje zaburz.

czynności trawienia

- insulina wydzielana z trzustki wpada do ukł. wrotnego (do wątroby)

- przewód pokarmowy jest bogaty w hormony (jest narządem endokrynnym)

- regulacja motoryki przew. pokarmowego opiera się o regulację hormonalną

- rytm trzustki: rytm snu i czuwania

Jeśli wątroba się szybko nie „obudzi” u chorych na cukrzycę to resynteza w wątrobie trwa dojść długo

W czasie ćwiczeń należy obserwować pacjenta u którego może dojść do obniżenia glikemii

W stresie uczymy się znacznie szybciej

Gdy małe dziecko boi się to ma zimne rączki (centralizacja krążenia)

KLATKA PIERSIOWA- oddychanie

- do komórek musi być dostarczany tlen a zabierany CO₂

- umożliwia to proces spalania i utrzymania względnie stałego pH

- ośrodek oddechowy mieści się w mózgu pod dnem komory IV (jeśli ośr. oddechowy przestanie

działać to nie ma oddychania)

- ośr. oddechowy może uruchomić mm. oddechowe

- bodźce pobudzające ośrodek oddechowy:

- prężność (stężenie) CO₂

- pH (stęż. jonów wodorowych)

- stężenie O₂ - najdłużej działa, jest najmocniejszy

PŁUCA- mają b. dużą rezerwę czynnościową (mogą nawet do 20 x zwiększyć pojemność oddechową)

Jeśli podamy tlen pacjentowi z uszkodzonym ośr. oddechowym (płucami):

- pacjent będzie nieprzytomny (ośr. oddechowy reaguje spowolnieniem oddychania_

- stęż. CO₂ rośnie - pacjent wejdzie w narkozę dwutlenkowo węglową

Dlaczego org. nie reaguje wcześniej na CO₂?

Odp.: Doszło do zjawiska tolerancji wyższego poziomu CO₂ i przestaje org. na niego reagować

Jaki organizm ma mechanizm kompensacyjny gdy podwyższy się stęż. jonów wodorowych i spadnie pH?

Odp.: Uruchomi nerki (wzrośnie stęż. wodorowęglanów w nerkach)

CO₂ nie mamy jak usunąć

- Oddychanie odbywa się dzięki mm. poprzecznie prążkowanym (międzyżebrowym)

- dzięki mm. międzyżebrowym potrafimy zmieniać objętość kl.p

- kl. piersiowa może zwiększać lub zmniejszać swoją objętość

- b. ważnym mięśniem oddechowym jest przepona, dzięki której tez możemy zmieniać objętość kl.p.

- czasami oddychanie wspomagają mm. obręczy KG - kiedy ustabilizujemy KG (oprzemy łokcie o

stolik lub weźmiemy się pod boki)

- rolę sygnalizacyjną w oddychaniu odgrywają też mm.:

- szyi (trochę)

- skrzydełek nosa

Człowiek w spoczynku potrzebuje ok. 100 ml/kg masy ciała /min powietrza (np. 70 kg- 7 litrów)

12-14 oddechów/ min wykonujemy

W spokojnym wdechu przyjmujemy ok. 8ml/kg masy ciała (np. 8 ml x 50 kg= 400 ml)

Jak jesteśmy w stanie zwiększyć obj. Oddechową w czasie biegania?

Odp.: Oddech się przyspiesza i pogłębia

Gdy oddech się tylko przyspiesza a nie pogłębia to nie będzie to oddychanie tak skuteczne, jak wtedy gdy pogłębimy oddech

Powietrze -> nos -> tchawica -> pęcherzyki płucne

(przestrzeń martwa) (wymiana gazowa)

Nie ma wymiany gazowej

- Ważny jest stosunek czasu wdechu do czasu wydechu

- im większy czas wdechu tym lepsza wymiana gazowa

- stosunek wdechu do wydechu 1:2

- wydech fizjologiczny jest dłuższy

- wdech0 mniej aktywny

- dodatkowa pojemność wdechowa- po spokojnym wdechu

- po wydechu- max. pojemność wydechowa

- nigdy nie jesteśmy w stanie wypuścić całego powietrza z płuc (poj. zalegająca ok. 1,5 litra)

- gdy zaczniemy szybciej i głębiej oddychać możemy zwiększyć poj. oddechową ok. 20x

Czy to przynosi korzyść?

Odp.: są 2 ograniczenia:

- przestrzeń martwa

- przy tak zwiększonym oddychaniu nadwyżka energii jest zużywana przy funkcjonowaniu

mm. oddechowych

- ziewanie i wzdychanie służą zwiększeniu pojemności płuc

- w płucach są anastomozy tętniczo- żylne umożliwiające ominięcie niewentylowanych okolic płuc

Co się stanie gdy pojedziemy w góry (Kasprowy wierch)?

Odp.: jest niższe ciśnienie atmosferyczne i mniej tlenu. Oddech może ulec niewielkiemu pogłębieniu

Jest to taka sama zmiana ciśnienia jaka panuje w kabinie samolotu

Gdybyśmy chcieli w górach wykonywać większe wysiłki (np. chodzić) to na adaptacje potrzebujemy 5 dni

Po 5 dniach zwiększy się ;poziom erytrocytów i dlatego wtedy człowiek może dalej np. pobiec

Dla osób ze słabszym ukł. krążenia lub oddychania zmiana wysokości może być niebezpieczna (do 2000 metrów jeszcze wytrzymuje)

Powyżej 2000 metrów- następuje zmiana zachowania (ludzie stają się kłótliwi, podenerwowani)

Jak jest ze zdolnościami umysłowymi?

Odp.: prawdopodobnie zwiększają się

Co się dzieje w ścianie pęcherzyka płucnego?

Odp.: Po jednej str. jest nabłonek pęcherzyka płucnego, musi dojść do dyfuzji przez ścianę

pęcherzyka . by dyfuzja była prawidłowa pęcherzyk musi być odpowiednio naprężony

dzięki czynnikowi powierzchniowemu (surfaktantowi)- zapewnia właściwe napełnienie

pęcherzyka powietrzem

dalej jest błona i śródbłonek naczyniowy

Gdy dojdzie do zaburzeń dyfuzji jak się to będzie objawiać?

Odp.: jeśli zaplenienie dotyczy śródmiąższu to przy prawidłowym stężeniu O₂ w powietrzu

wdychanym i przy prawidłowej wentylacji pacjent się udusi

Jak to możemy wykryć- czy wymiana gazowa jest skuteczna?

Odp.: gazometria- mówi jakie jest stęż. parcjalne O₂ i CO₂

Pulsoksymetr- mówi o O₂ (nie mówi nic o CO₂)

W warunkach prawidłowych pH człowieka waha się w granicach 7,35-7,45- zależy to od stężenia CO₂

Gdy jest więcej CO₂ to pH jest <

Mówimy o kwasicy lub alkalozie- gdy pH jest zmienione, stężenie węglowodanów lub CO₂

Gdy wzrasta stężenia CO₂ nerki podnoszą stęż. wodorowęglanów. Oddech jest pogłębiony i przyspieszony (mamy kwasicę)

Obserwacja liczby oddechów pacjenta - powyżej 25/min jest już niebezpieczna!!!!

Gdy pacjent zaczyna zbyt szybko oddychać w czasie cwiczeń to znak, że coś mogło mu się stać np. oderwał się skrzep i zatkał tętnicę

Przyspieszenie oddychania w spoczynku może świadczyć o zatorowości

Co się stanie gdy zdrowy człowieka zacznie oddychać w rytmie 25 oddechów/min?

Odp.: dojdzie do hiperwentylacji i uczucia duszności

Duszność- to subiektywne odczucie braku powietrza, które może być niewspółmierne do rzeczywistego stanu

Płuca uczestniczą aktywnie w termoregulacji (usuwają CO₂ i ciepło wraz z parą wodną)

FIZJOLOGIA WYSIŁKU

Rodzaje wysiłku:

Wydolność fizyczna < sprawność fizyczna

- psychiczny

* intelektualny

* emocjonalny

- metaboliczny

- fizyczny

* statyczny (izometryczny)

* dynamiczny (istoniczny lub auksotoniczny)

- mieszany (faza statyczna/ faza dynamiczna)- wyst. najczęściej

* naprzemiennie

* równolegle

Pacjentka z niewydolnością kory nadnerczy- przed porodem i przed egzaminem podajemy jej taką samą dawkę kortyzolu)

Inne podziały wysiłków fizycznych

- w zależności od zaangażowania mięśni:

- ogólne > 30% masy mm

- miejscowe < 30% masy mm

- czas trwania:

- krótkie do 15 min

- średnie 15-30 min

- długotrwałe > 30 min!

Człowiek pracuje na 1/3 swoich możliwości

Co najmniej 30 min. wysiłek jest potrzebny by zainicjować proces naprawy śródbłonka naczyniowego

Jak określić ciężkość wysiłku

- wysiłki dynamiczne = praca zewnętrzna

- wysiłki statyczne = wielkość generowanej siły

- wydatek energetyczny <-> ilośc pobranego tlenu

- obciążenie względne = indywidualne

* % pułapu tlenowego tj. maksymalnej zdolności pobierania tlenu V O₂ max

- 100% = wysiłek maksymalny

- > 100% wysiłek supramaksymalny!!! = metabolizm beztlenowy

Porównanie ciężkości wysiłków dynamicznych

- lekki < 15/25 kJ/min (kobiety/mężczyźni)

- umiarkowany < 22/30 kJ/min

- ciężki < 30/40 kJ/min

- niezwykle ciężki > 40/50 kJ/min

Porównanie ciężkości wysiłków statycznych

- % siły maxymalnego skurczu dowolnego

- lekki < 15%

- umiarkowany < 30%

- < 30-50% anaerobowy

- niezwykle ciężki > 50% anaerobowy

Obliczanie wydatku energetycznego:

- 20 kJ = 5 kcal <-> 1 litr tlenu

* ale dla tłuszczów 19,7 a dla węglowodanów 21,1 (10% różnicy)

- 1 met = 3,7 m/O₂/min/kg

- leżenie = 1 met = 5 kJ/min

- prace domowe < 6 metów = 25 kJ/min

- chód 4 km/h = 3 mety = 12 kJ/min

- chód 7 km.h = 5 metów = 22 kJ/min

- gra w piłkę nożną = 14 metów = 60 kJ/min

- jazda na rowerze 4 km/h = 4 mety = 15 kJ/min

- jazda na rowerze 45 km/h = 18 metów = 80 kJ/min

Znaczenie substratu

- 20 kJ = 5 kcal <-> 1 litr tlenu

* ale dla tłuszczów 19,7 a dla węglowodanów 21,1 (10% różnicy)

- współczynnik oddechowy RQ

* 0,7 tłuszcze

* 0,8 białka

* 1,0 ………….

Źródła energii

- 70% na ATP (pochodzi z ATP)= zapas na kilka skurczów

- 30% na jony wapnia

- procesy beztlenowe

* hydroliza fosfokreatyny (20 mmol/kg)

- glikoliza beztlenowa/ glikogen 100 mmol/kg, ale po 1-2 min

* kwasica pH 7,0 => 6,1 => zahamowanie hydrolizy ATP

- procesy tlenowe

* pirogronian

* wolne kw. tłuszczowe

* ketokwasy

* aminokwasy

Współczynnik pracy użytecznej

- 40% produkcja ATP

- odsetek całkowitego kosztu energetycznego

- przeciętny wysiłek 20-30%

- ruchy drobnych mięsni 10-15%

- bieganie 60-70%

Zdolność do wysiłków

- kom. mięśniowe „szybkie”

Dużo fosfokreatyny i glikogenu => łatwiejsze procesy beztlenowe

- kom. mięśniowe „wolne”

Predyspozycja do wysiłków mniej intensywnych ale bardziej długotrwałych

Znaczenie transportu tlenu

- początek procesów utleniania- po ok. 10 sek

- maksimum wydatku tlenowego po 2 min.

- zakres procesów tlenowych:

- małe i średnie wysiłki do 100%

- duże ok. 50% zapotrzebowania na energię

- w spoczynku

60%

40% ………..

Glukoza w wysiłek fizyczny

- w spoczynku insulino zależność

- w czasie wysiłku wzrost insulino niezależnego wychwytu (GLUT 4 ) = insulina

- pobudzenie glukoneogenezy przez:

- unerwienie współczulne

- dostępność substratów (mleczany, alanina, glicerol)

- hipoglikemia rzadko u zdrowych

- hipoglikemia w cukrzycy= zwłaszcza przy długo działających insulinach

- po ciężkim wysiłku poprawa tolerancji glukozy do 48 h (spłata „długu tlenowego”)

Hipoglikemia poposiłkowa (2 godz. po posiłku) może być zwiastunem zagrażającym cukrzycy

FIZJOLOGIA PRZEKAZYWANIA ŻYCIA LUDZKIEGO

Zapłodnienie

- naturalne 200-300 mln plemników na tylnym sklepieniu pochwy

* monospermia

* polispermia (ale tylko 1 zapładnia)

- sztuczne- złożenie nasienia strzykawką na 48 h przed spodziewaną owulacją

* dopochwowa

* doszyjkowa

* domaciczna

Zapłodnienie dokonuje się po jakimś czasie w jajowodzie

Zapłodnienie „in vitro”

- 1978 Luisa Brown

- zapłodnienie w płynie inkubacyjnym i przeniesienie w stadium kilku blastomerów

- do zapłodnienia dochodzi poza organizmem kobiety, dopiero zapłodnione komórki zostają

przeniesione do org. kobiety

Etapy zapłodnienia

1. Kapacytacja

2. Przenikanie komórek przez komórki wieńca promienistego

3. Przyleganie plemników do osłony przejrzystej

4. Penetracja przez osłonę

5. Fuzja plemnika i kom. jajowej. Blok polispermii

6. Kontynuacja II podziału mejotycznego oocytu

7. Stadium przedjądrzy (ootyda)

8. Łączenie się przedjądrzy

9. Anafaza

10. Dwa pierwsze blastomery

Bruzdkowanie

- wielokrotny podział mitotyczny zygoty

- zarodek NIE rośnie !!!

- 2 dni stadium 4 blastomerów

- 3-4 dni - 12-16 blastomerów

MORULA

- - - - - - - jama macicy - - - - - - -

- blastocysta

- ……….

Zagnieżdżenie

Blastocysta wnika do śródbłonka macicy a komórki trofoblastu łączą się z komórkami nabłonka cylindrycznego

- ………

- 11-12 dzień krwawienie implantacyjne

Jest potrzebna sprawność receptora a nie tylko gonady męskiej (jąder) czy żeńskiej (jajników)

Największa sprawność intelektualna kobiet przypada na 12 dzień cyklu miesięcznego

2-3 dni przed owulacją następuje spadek temp. ciała

OWULACJA- kom. jajowa z jajnika przechodzi do jajowodu

Pęcherzyk produkuje progesteron (by się przygotować do ciąży)

Wzrasta temp. ciała 0,3-0,5 C^o

Gdy dojdzie do zapłodnienia to ciałko ……………….. przekształci się w ciałko ciążowe i stężenie progesterony wzrasta, a gdy nie dojdzie do zapłodnienia to spada progesteron i wzrasta poziom estrogenów

Krwawienie jest krwawieniem z odstawieniem progesteronu, a estrogeny się utrzymują

Fizjologia ciąży

W okresie organogenezy (pierwsze 10-12 tygodni) kształtowanie się ciała dziecka zależy od sprawnego funkcjonowania organizmu matki

Hormony tarczycy są niezbędne do prawidłowego ukształtowania ukł. nerwowego (niedoczynność tarczycy może spowodować upośledzenie rozwoju CUN)

2-3 trymestr- dziecko ma już swoją tarczycę, mózg, nerki

Dziecko musi korzystać z pokarmów dostarczanych przez matkę

Oksytocyna- powoduje powiększenie macicy i pochwy by główka dziecka zmieściła się w czasie porodu

W czasie ciąży dochodzi do ostatecznego rozwoju gruczołów mlecznych

Początkowo mleko jest żółte (nazywa się siarą), zawiera dużo immunoglobulin

10

---