mgr inż. Ryszard Pieluchowski

KANDYTY

nauczyciel techniki

Gimnazjum Publiczne w KANDYTACH

scenariusz lekcji z techniki
Kl. III B gimnazjum

Temat: Znaki bhp - piktogramy.

MIEJSCE	Pracownia chemii i biologii .
CZAS TRWANIA	45 minut
CEL OGÓLNY	Zaznajomienie się z rolą znaków bhp, poznanie rodzajów znaków bezpieczeństwa.

Cele lekcji.

1. Cel ogólny:
   Zaznajomienie się z pojęciem BHP oraz rolą znaków bhp, poznanie rodzajów znaków bezpieczeństwa.

2. Cele szczegółowe:

• Uczeń poznaje historię pisma obrazkowego.

• Uczeń wyszukuje potrzebne informacje posługując się narzędziami technologii informacyjnej.

3. Cel operacyjny:

• Uczeń rozpoznaje różne rodzaje znaków bhp.

• Nabywa i sprawdza umiejętność odczytywania poszczególnych znaków bhp.

Uczeń zna: rozpoznaje wybrane znaki bhp, potrafi podzielić je na poszczególne grupy, zna charakterystyczne kształty i kolory poszczególnych grup znaków bhp, pojęcie piktogram i technologii informacyjnej,

Uczeń umie: analizować i interpretować poszczególne znaki bhp (odczytać je z ćwiczenia i uzupełnić), rozróżnić rodzaje znaków ze względu na ich podział, wymienić i opisać różnice między poszczególnymi znakami,

Uczeń rozumie: pojęcie słowa bhp i piktogram, zasadność z korzystania ze znaków piktograficznych oraz ich wpływ na zdrowie człowieka i ochronę środowiska naturalnego,

Metody i formy pracy: praca w parach, pokaz multimedialny, pogadanka, dyskusja, praca zbiorowa i indywidualna

Środki dydaktyczne: karty pracy ucznia, znaki piktograficzne, Encyklopedia PWN, Encyklopedia Techniki, komputer.

Tok lekcji:

Klasa:	III b Gimnazjum
Zagadnienia programowe:	DKW-4014-195/99 Informacja techniczna - symbolika stosowana w wybranej gałęzi przemysłu Przesyłanie informacji - technologie związane z prezentacją informacji
Temat lekcji poprzedniej:	Rodzaje fal radiowych.
Temat lekcji następnej:	Znaki BHP - piktogramy (temat 3 godzinny)
Czas trwania:	45 min
Podstawowa literatura:	„Dwa łyki technik” WSiP
Metody:	Wykład, pokaz multimedialny, praca w parach, edukacja historyczna
Formy organizacyjne:	Praca w parach metodą projektów
Środki dydaktyczne:	Encyklopedia PWN, piktogramy, zeszyt ćwiczeń, prezentacja multimedialna

1. Sprawdzenie poziomu opanowania wiedzy i umiejętności z ostatniej lekcji - krótki sprawdzian (5 minut):

Pytanie do sprawdzianu: wymień rodzaje fal radiowych

Rozdanie kart pracy dla jednej pary (w ławce) jedna karata pracy.

2. Wprowadzenie do tematu (5 minut):

• Co oznacza skrót BHP wyszukanie w Encyklopedii PWN znaczenia tego słowa;

• Co tą piktogramy wyszukanie w Encyklopedii PWN znaczenia słowa piktogram;

• Co oznacza słowo piktogram wyszukanie w „Słowniku Wyrazów Obcych”

Informacje ogólne

Pismo, system znaków, pozwalających na widzialne utrwalanie myśli w konkretnym języku. Pismo pojawiło się stosunkowo późno (ok. 5-6 tys. lat temu). Istniały też społeczeństwa wysoko rozwinięte, które nie posiadały swego pisma, nawet dziś nie posługuje się nim wiele mln ludzi. Pismo wynajdywano kilkakrotnie i całkowicie odrębnie w wielu centrach kulturowych.

Początki pisma - piktografia

Zaczątkami pisma były znaki własności, symbole, które po wynalezieniu systemu pisma nie zanikły, lecz utrzymały się w stanie szczątkowym. Właściwe pismo rozwinęło się z piktografii (przedstawienia rysunkowe, obrazkowe). Rysunki te mogły być odczytywane przez ludzi posługujących się różnymi językami. Znaki-rzeczy w takim systemie mogły być jednocześnie znakami-słowami (logogramami). Nazywa się je też hieroglifami (nazwa nadana przez Greków pismu staroegipskiemu).

System ideograficzno-fonetyczny

Piktogramy przekształciły się w system ideograficzno-fonetyczny, który notował także elementy fonetyczne języka (wykorzystanie podobieństw brzmieniowych). Najstarsze tego typu pisma ukształtowały się na starożytnym Wschodzie (egipskie hieroglify, pismo klinowe z Mezopotamii) pod koniec IV tysiąclecia p.n.e.

Wynalazcami pisma klinowego (najstarszego ze znanych) byli Sumerowie. Hieroglify w Egipcie (ukształtowane ok. 3000 p.n.e.) zachowały kształt piktogramów do III w. n.e. (pismo ryte w kamieniu). W tym samym czasie istniało pismo hieroglificzne linearne, uproszczone, do pisania atramentem na drewnianych sarkofagach i papirusach grobowych. Jeszcze bardziej uproszczony kształt miało pismo hieratyczne, rodzaj kursywy, w którym znaki uległy znacznemu zniekształceniu (w użyciu od XXVII w. p.n.e.).

Pismo demotyczne (VIII p.n.e.-V w. n.e.) rozwinęło się z pisma hieratycznego. Znaki uległy dalszemu zniekształceniu i powstały zbitki (znaki skrótowe). Wszystkie jednak zachowały zasady pisma ideograficzno-fonetycznego. Do innych rodzajów pisma hieroglificznego zaliczyć można: pismo hetyckie (luwijskie), będące w użyciu od ok. 1500 do ok. 700 p.n.e. na obszarze od środkowej Anatolii do północnej Syrii, pismo protoindyjskie (ok. poł. III tysiąclecia p.n.e.), pismo kreteńskie (tzw. linearne A - ok. 1700-1450 p.n.e.) i pismo protoelamickie (początek III tysiąclecia p.n.e.), które nie zostały dotychczas odczytane.

Inne pismo ideograficzno-fonetyczne powstało w Chinach (XV w. p.n.e.). Inskrypcje na kościach wróżebnych świadczą o piktograficznym rodowodzie tego pisma. Pismo chińskie nie ma w zasadzie znaków fonetycznych jednozgłoskowych lub sylabicznych, które uzupełniają fonetycznie logogram. Znaki dzielą się na determinatyw i znak odpowiadający wartości fonetycznej słowa.

Do grupy pism sylabicznych należą: pisma sylabiczne klinowe, które rozwinęły się z pisma sumeryjsko-akadyjskiego (elamickie, huryckie, hetyckie, urartyjskie itp.), pismo kreteńskie linearne B, pismo cypryjskie i pismo japońskie. W pismach alfabetycznych poszczególnym dźwiękom odpowiadają litery.

Powstanie alfabetu

Alfabet prawdopodobnie został wynaleziony ok. 2. poł. II tysiąclecia p.n.e. na obszarach Fenicji lub Palestyny. Zabytki z terenu Bliskiego Wschodu (Bet Szemesz, Gezer, Megiddo, Byblos, Ugarit) potwierdzają rozwój tego systemu pisma. Ok. 1000 p.n.e. na terenie Byblos pojawiają się już w pełni wykształcone inskrypcje fenickie. Niewiele późniejsze pierwsze inskrypcje w języku greckim po raz pierwszy zanotowały dźwięki samogłosek.

Różne rodzaje pisma

Pismem pochodzącym bezpośrednio z pisma greckiego posługuje ludzkość w Europie, Ameryce, dużej części Afryki i Azji (z pisma greckiego wywodzi się pismo łacińskie). Na piśmie greckim i aramejskim oparte jest częściowo pismo armeńskie. Z dawnego pisma palestyńskiego (związanego z fenickim) wywodzi się pismo paleohebrajskie, którego najstarsza inskrypcja pochodzi z IX w. p.n.e. Z tego pisma wywodzą się: pismo samarytańskie i pismo aramejskie (podstawa współczesnego pisma hebrajskiego).

Z pisma aramejskiego wywodzi się odmiana, którą posługiwali się Nabatejczycy. Od nich przejęli pismo Beduini z Półwyspu Arabskiego. Stało się ono podstawą pisma arabskiego. Po zaniku staroperskiego pisma klinowego języki irańskie używały pisma greckiego, a następnie aramejskiego. Po przyjęciu islamu w użycie weszło pismo arabskie.

Piktogram - łac. pictus `malowany' od pingere `malować' + grec. grâmma `litera, znak' 1. prosty graficznie znak informacyjny, 2. znak graficzny

Piktografia, pismo piktograficzne to inaczej pismo obrazkowe, najbardziej pierwotna forma pisma; rozpowszechnione między innymi wśród Indian, Eskimosów, niektórych ludów syberyjskich; składa się z rysunków tzw. piktogramów, które mogą być sygnałami lub znakami przedstawiającymi określoną treść.

Graficzne bogactwo pism obrazkowych

• Od pisma obrazkowego Sumerów do pisma klinowego

• Egipskie hieroglify

• Pismo kreteńskie

• Hetyckie pismo obrazkowe z Syrii

• Pismo obrazkowe z doliny Indusu

• Pismo obrazkowe z Wyspy Wielkanocnej

• Pismo runiczne

    W kręgu pisma chińskiego

• Mądrość księgi I Cing

• Chińskie pismo obrazkowe

• Pismo chińskie a architektura

    Pisma Ameryki prekolumbijskiej

• Pismo obrazkowe Azteków

• Pismo obrazkowe Majów

    

Piktogram to znak pisma zwany obrazkowym, przedstawiający rzeczy, zdarzenia bez powiązania z wyrazami i dźwiękami języka naturalnego. ("Encyklopedia PWN").
    Znaki te ułatwiają zapamiętywanie i przypominanie sobie przyswojonych wiadomości i faktów na zasadzie mechanicznych skojarzeń.

    Piktogram w naszych czasach jest najczęściej znakiem umownym i stosuje się go w różnych miejscach użyteczności publicznej. Do piktogramów można zaliczyć m.in.: znaki bhp, ochrony przeciwpożarowej (ppoż), informacyjne, na opakowaniach różnych produktów, znaki ruchu drogowego lub szlaków i tras górskich itp. Niektórzy nazywają piktogramy ikonami.
    Piktogramy są częścią międzynarodowej informacji technicznej. W różnych krajach jednak maluje się je różnymi kolorami. W Polsce przyjęto następujące znaczenie kolorów i form dla większości znaków:

Forma	Kolor		Znaczenie
		Ramka		Tło
Kwadrat, prostokąt	Zielona	Białe	Ewakuacja, sprzęt pierwszej pomocy
Prostokąt, koło	Niebieska	Białe	Informacja, nakaz
Kwadrat	Czerwona	Białe	Ochrona przeciwpożarowa
Trójkąt	Czarna	Żółte	Ostrzeżenie przed niebezpieczeństwem
Koło	Czerwona	Białe	Zakaz wykonywania konkretnej czynności

Wniosek: pismo obrazkowe przedstawia rzeczy, zdarzenia bez powiązania z wyrazami i dźwiękami konkretnego języka.

3. Realizacja tematu (20 minut):

1. praca z przygotowanymi kartami pracy

a) podział piktogramów bhp na grupy przeznaczenia

• 6 głównych grup:

• nakazu

• zakazu

• ostrzegawcze

• informacyjne

• ppoż

• ewakuacyjne

b) kształt piktogramu a jego przeznaczenie (ćwiczenie):

- wpisanie nazw grup do kształtu znaku

Wniosek: w zależności od przeznaczenia znaki posiadają różne kształty

c) kolor piktogramu a jego przeznaczenie (ćwiczenie):

- wpisanie nazw grup do kształtu i koloru znaku

Wniosek: w zależności od przeznaczenia znaki posiadają różne kolory

Znaki nakazu (okrągły, niebieskie tło, biały symbol znaku)

Znaki zakazu (okrągły, czerwona obwódka, czerwone przekreślenie z lewa na prawo, białe tło, czarny kolor symbolu znaku)

Znaki ostrzegawcze (trójkąt, czerwona obwiednia znaku, zółte tło, czarny symbol znaku)

Znaki ewakuacyjne (prostokąt lub kwadrat, biała obwódka, zielono - białe tło)

Znaki informacyjne (kwadrat, zielone tło, biały znak)

Znaki przeciwpożarowe(kwadrat, biała obwiednia znaku, czerwone tło, biały symbol znaku)

2. Omówienie głównych cech charakterystycznych znaków bhp (piktogramów) - wykonanie plakatu.

• prezentacja prac

Wniosek: Podział ze względu na kształt i kolor umożliwia szybkie i sprawne odczytanie ich znaczenia.

4. Podsumowanie wiadomości - zebranie najważniejszych wiadomości z lekcji, samoocena (10 minut).

5. Praca domowa (5 minut).

Zaplanuj znak bhp - piktogram dotyczący zbiórki zużytych baterii w szkole. Znak powinien być znakiem informacyjnym gdzie należy wyrzucać zużyte baterie akumulatorowe oraz powinien mówić, że dniem zbiórki zużytych baterii w szkole jest piątek. Format pracy A-4, zgodny z zasadami omówionymi na lekcji.

---