ORNAMENT

Ornament występuje w sztukach plastycznych, architekturze lub rzemiośle artystycznym jest to motyw lub zespół stosowanych w celach zdobniczych motywów geometrycznych, roślinnych lub zwierzęcych, silnie stylizowanych, rytmicznie powtarzanych, zwielokrotnionych, fantazyjnie łączonych.

Ornament może występować w formie pasów albo wypełniać określone pola lub całą powierzchnię przedmiotu niekiedy motywami ornamentyki są stylizowane postacie ludzkie, znaki magiczne, pismo, konkretne przedmioty, nie ma ona jednak charakteru ilustracyjnego, ale całkowicie abstrakcyjny. W epoce paleolitu występował o. geometryczny; w staroż. Egipcie - o motywach lotosu, palmy, papirusu; w Babilonii stosowano o. geometryczno-roślinne; w Grecji i Rzymie - o. geometryczne (np. meandry, spirale), roślinne (akant, feston, palmeta, rozeta) i z motywami figuralnymi (maski), w architekturze popularne były o. z motywami perełek, wolich oczek, ząbków, akantów; w chrześcijańskich o. występowały motywy roślinne, zwierzęce (np. ptaki) oraz symbole, monogramy Chrystusa; w gotyku rozpowszechniły się o. o ostrych formach geometrycznych (maswerki) lub roślinnych (stylizowane kwiaty, liście lancetowate), a także z fantastycznymi stworami (np. chimery);

bogata była ornamentyka sztuki islamu (arabeski, maureski); w baroku o. stały się b. mięsiste, stosowano o. chrząstkowo-małżowinowy, liście akantu, girlandy owocowe, kwiatowe, w rokoko - motyw rocaille; secesja stworzyła nowy typ o. o płynnych roślinnych formach; współcześnie o. odgrywa mniejszą rolę w sztuce i architekturze. Znajomość dawnych o. jest pomocna przy datowaniu zabytków, odróżnianiu stylów artystycznych i środowisk kultur.

ORNAMENTYKA CELTYCKA

• Ornamentykę (tzn. plecionki) Celtów można podzielić na :
  przeploty i węzły, spirale, koła

Przeploty i węzły

Przeplatające się linie mają swój początek w trójwymiarowych tworach rąk ludzkich, mianowicie... w koszykach i tkaninach. Najprostsza forma naśladująca krzyżujące się wątki i osnowy służyła do zapełniania powierzchni i była bardzo monotonna. Zaczęto więc wprowadzać drobne dysharmonie, początkowo jedynie dzieląc całą przestrzeń na kilka prostokątów utworzonych z jednej lub dwóch zaplecionych w siebie linii. Zmiana kierunku splotu w jakimś miejscu pozwoliło pokrywać nie tylko kwadraty i prostokąty, ale także inne powierzchnie, na przykład krzyże. Tutaj powoli zaczyna się odchodzić od tego, co było jeszcze możliwe do fizycznego wyplecenia z wełny czy wikliny, a artyści zaczynają fantazjować i tworzyć sploty coraz bardziej abstrakcyjne i fantastyczne, a przez to bogatsze i bardziej uniwersalne. Oczywiście, jednym z bodźców było wymuszanie kształtu całego splotu przez kształt powierzchni na której miał się znaleźć. Potrzebowano wzorów na okręgach, trójkątach, krzyżach, półkolach etc.

Uzyskiwano różny charakter danego splotu nadając jego pętlom różne kształty: okrągłe lub kanciaste.

W celtyckich przeplotach obowiązuje zasada rysowania raz nad, raz pod poprzednią kreską. Od tej zasady odchodzi się rzadko, jedynie przy bardziej skomplikowanych ornamentach zawierających figury ludzi lub zwierząt, gdzie linie mogą się rozdwajać i nie są już tak symetryczne, żeby spełniać matematyczną dokładność, z jaką mamy do czynienia w wyżej omówionych przeplotach np. :

Koła i spirale

Kto miał szczęście oglądać Newgrange w Irlandii na pewno zwrócił uwagę na ornamenty zdobiące kamień przy wejściu. Spiralne wzory zdobią także groby na Gavr'inis w Bretanii. Uważa się, że ornamenty spiralne symbolizowały Słońce - w końcu Newgrange jest tak zbudowany, aby w dniu zimowego przesilenia wschodzące Słońce oświetlało wnętrze grobowca, a więc można uważać Newgrange za budowlę o znaczeniu astronomicznym, podobnie jak Stonehenge.

Symbolem jak najbardziej celtyckim jest swastyka (mało podobna do tej źle rozsławionej w czasie II Wojny Światowej). Skręcające się ku środkowi linie  miały podobno symbolizować ruch słońca po niebie.

← swastyka

Celtowie zazwyczaj rysowali w centrach okręgów spirale (używając trzech lub czterech linii), swastyki lub triskele (charakterystyczne motywy o trzech "odnóżach"). Czasem spirale formowano w różne kształty, na przykład trójkąty [3]. Drugi przykład mamy na kamieniu w Newgrange gdzie trzy spirale uformowano w trójkąt trochę innym sposobem .

← Triskele

Na poniższym rysunku zaznaczony jest fragment motywu w kształcie litery "C". Proszę zauważyć, że cały wzór składa się właśnie z takich kształtów, bądź to obróconych, bądź dodatkowo odbitych zwierciadlanie. Taki element kształtu "C" lub "S" miał symbolizować zwijające się brzegi kapeluszy dużych grzybów. Fragmenty zagięte z trzech takich modułów zachodzą w siebie tworząc spiralę.

Spirale były też symbolem równowagi. Rysowano na przykład trzy spirale otaczające jedną, która była skręcona w przeciwną stronę niż pozostałe. Każda z linii spirali wewnętrznej przechodzi w spiralę zewnętrzną. Całość tworzy zrównoważony układ na podobieństwo planety z trzema księżycami.

---