Znaczenie nauki o pokroju W hodowli jest podstawowym kryterium we wstępnych etapach selekcji. Pozwala wyeliminować choroby dziedziczne objawiające się w budowie ciała. Stosowana w wyborze materiału żeńskiego do rozrodu. Szczególnie ważna w hodowli czystej krwi arabskiej (selekcja pod kątem urody) W badaniu lekarskim pomaga określić skłonności konia do schorzeń powodowanych wadami budowy. Przy zakupie pozwala na wybór konia pozbawionego wad które utrudniałyby rodzaj użytkowania pożądany przez kupującego. W użytkowaniu umożliwia dobór metod treningowych, oraz odpowiednie użytkowanie które zminimalizują następstwa błędów budowy RASY: czyste czystej krwi arabskiej (oo) pełnej krwi angielskiej (xx) półkrwi małopolskie (m) wielkopolskie (wlkp.) szlachetne półkrwi (sp) śląskie (śl) zimnokrwiste; prymitywne huculskie Koniki polskie Kuce TYPY UŻYTKOWE: Wierzchowy (160 - 170 cm, 500 - 600 kg) Rosły koń o lekkiej budowie, wydajne chody i energiczne ruchy, szybkie tempo pracy. Chody lekkie posuwiste o długim wykroku. Pobudliwy układ nerwowy i żywy temperament; głownie konie gorącokrwiste. Rasy czyste, konie szlachetne półkrwi, a także część pogłowia koni małopolskich i wielkopolskich. Pociągowy ( 150 - 160 cm, 600 - 800 kg) Masywny koń średniej wielkości, pracujący w powolnym tempie (stępie i kłusie). Charakteryzujący się dużą siłą pociągową. Spokojny temperament i mała pobudliwość. Polskie konie pociągowe zaliczają się do koni pośpiesznoroboczych o dobrych chodach, zwłaszcza kłusie; polskie konie zimnokrwiste. Wierzchowo-zaprzęgowy (wszechstronnie użytkowy) Połączenie cech konia wierzchowego i zaprzęgowego. Praca pod siodłem i lekkie zaprzęgi wyjazdowe i robocze. Zalicza się do tego typu część koni rasy wielkopolskiej i małopolskiej, a także rasę śląską. WADY kończyn TYLNYCH: Skątowanie kości w kończynie tylnej podsiebne, zasiebne, proste, szablaste, WADY RUCHU: Chód niski - kopyta unoszone nisko ponad ziemią, co może powodować potykanie się konia, niebezpieczna wada zwłaszcza w wierzchowym użytkowaniu Chód wysoki - wysokie unoszenie kończyn podczas ruchu powodowane silnym zginaniem kończyn w stawach, co powoduje że chód jest krótki o dużej częstotliwości kroków, mało posuwisty i mało efektywny choć efektowny Chód szeroki - występuje przy szerokiej rozbieżnej postawie kończyn i powoduje chwiejny (kołysanie na boki), powolny ruch Chód wąski - gdy koń ma wąską, zbieżną lub beczkowatą postawę kończyn (tej wadzie ruchu często towarzyszy strychowanie). Krótki wykrok - powodowany określoną budową ciała i wielkośćą konia, a także inne czynniki jak niski stopień wytrenowania. Wpływa ujemnie na szybkość i wydajność ruchu a także niewygodny dla jeźdźca. Skracanie wykroku - zwłaszcza na końcowej fazie obarczania kończyn ma miejsce przy postawie szablastej WADY kończyn PRZEDNICH: bilardowanie występuje gdy tor ruchu kończyny odchylony jest na zewnątrz w fazie unoszenia, co może występować przy postawie zbieżnej i szpotawej. strychowanie polega na uderzaniu jedną kończyną o kończynę sąsiednią. Może powodować potykanie się oraz zranienia na kończynach. Wada może występować w postawie francuskiej, iksowatej, zbieżnej i wąskiej. Ściganie się - polega na uderzaniu się kończyn tylnych o kończyny przednie w czasie ruchu w szybszych chodach. Może powodować do zranienia kończyny, najczęściej piętek kopytowych (d), tylnych powierzchni pęciny i stawu pęcinowego (e), lub nadpęcia. Wada może występować u koni które mają krótki tułów, podsiebną postawę kończyn lub karpiowaty grzbiet. USTAWIENIA kończyn PRZEDNICH: przedsiewne, koziniec, barania noga, podsiebne, rozbieżne, zbieżne, iksowate, beczkowate, francuskie, szpotawe UMASZCZENIA: jednolite (zasadnicze): maść kasztanowata - żółtaworuda lub rudobrązowa sierść, grzywa i ogon w tym samym odcieniu lub jaśniejsze, kończyny bez czarnego podpalania. gniada - sierść brązowa od jasnej do brunatnej i prawie czarnej, grzywa, ogon i dolne odcinki kończyn - czarne. izabelowata - barwa sierści żółtawa z jasnymi kończynami. Grzywa i ogon jaśniejsze, możliwe białe odmiany. bułana - żółtawa lub popielatobura sierść z czarnymi kończynami. W ogonie i grzywie włosy czarne zmieszane z maścistymi. kara - całkowicie czarna. siwa - występuje tylko wtedy, gdy jedno z rodziców było tej maści. Po urodzeniu koń ma którąś z maści podstawowych i z wiekiem siwieje. Do pełnego osiwienia sierść składa się z włosów białych i maścistych. biała (zwana również "albino") - konie urodzone jako białe mają jasnobrązowe lub jasnoniebieskie oczy, różową niepigmentowaną skórę i jasne kopyta. Natomiast czerwone oczy, jak u prawdziwych albinosów, nie występują. palomino - zwana także izabelowatą. Barwa sierści, ogona i grzywy jest równego koloru, mleczno-waniliowego, kremowego. Mogą występować odmiany, choć jest to dość rzadkie. złożone: srokata (zwana także pstrokatą, łaciatą, krasą) obok plam maści zasadniczej na skórze pigmentowanej występują białe plamy położone na skórze niepigmentowanej. Plamy te są najczęściej duże o nieregularnym kształcie obejmujące również grzywę, ogon oraz kopyta. Występują od urodzenia mieszane: dereszowata (pleśniawa) - włosy białe i maściste wymieszane są w proporcji 1:1. Głowa, szyja i kończyny mają przewagę włosów maścistych (gniadych, karych lub kasztanowatych), natomiast tułów białych. W odróżnieniu od maści siwej, dereszowate umaszczenie występuje od urodzenia. W zależności od maści zasadniczej wyróżnia się następujące odmiany: gniadodereszowata, kasztanowatodereszowata, karodereszowata, bułanodereszowata, izabelowatodereszowata. Ciekawostką jest to, że ilość włosów białych zależna jest od pory roku. Siwa w hereczce - na siwym koniu występują bordowe, małe plamki. CHODY: stęp - chód czterotaktowy; koń stawia nogi w kolejności: lewa przednia, prawa tylna, prawa przednia, lewa tylna. Rodzaje stępa: zebrany, pośredni, roboczy i wyciągnięty. kłus - chód dwutaktowy, koń stawia dwie nogi po przekątnej (prawa przednia i lewa tylna, lewa przednia i prawa tylna). Rodzaje kłusu: zebrany, pośredni, roboczy, wyciągany. Z punktu widzenia jeźdźca w rekreacji - kłus anglezowany, wysiadywany (ćwiczebny) lub w półsiadzie.galop - trójtaktowy chód konia (źle ułożone konie czasem galopują czterotaktem), koń stawia najpierw nogę tylną, potem dwie nogi po przekątnej, a następnie przednią prowadzącą - w zależności więc, która noga stawiana jest jako ostatnia, rozróżnia się galop na lewą i prawą nogę. Rodzaje galopu: zebrany, roboczy, pośredni, wyciągany. Można galopować w półsiadzie lub w pełnym siadzie. Koń powinien galopować na tę samą nogę, w którym kierunku jedzie (w lewo - na lewą, w prawo - na prawą). Jeśli tak nie jest, mówi się, że koń jedzie kontrgalopem. Jazda kontrgalopem jest niebezpieczna, bowiem utrudnia koniowi zachowanie równowagi. cwał - jest najszybszym rodzajem galopu, często uważany za odrębny chód, gdyż w przeciwienstwie do innych rodzajów galopu jest czterotaktowy. Koń stawia nogi w kolejności: lewa tylna, prawa tylna, lewa przednia, prawa przednia, lub odwrotnie, po czym następuje faza lotu (na animacji). Oprócz tych podstawowych chodów konia wyróżnia się jeszcze dwutaktowy inochód (koń stawia nogi w kolejności: prawa przednia i prawa tylna, a następnie lewa przednia i lewa tylna) BUDOWA: Głowa: Część górna (mózgowa): potylicę - za uszami w miejscu, gdzie szyja łączy się z głową, ciemię - przed i między uszami, grzywka (czupryna) - pęk włosów pokrywający ciemię, czoło - znajduje się między oczami, oczodoły i oczy, skronie - między małżowiną uszną i okiem, małżowiny uszne z okolicami przyusznymi, Część pyskowa (trzewioczaszka): nos z grzbietem nosa, nozdrza, chrapy, otwory nosowe, warga górna, warga dolna z bródką, szpara pyskowa z kątami pyskowymi, lica, policzki i okolice łzowe, ganasze, sanki - czyli dolne i tylne brzegi żuchwy, rów międzyszczękowy, Szyja na której wyróżnia się: boki szyi (lewy i prawy), kark, grzywę - czyli włosień wystający z karku, wrąb (przegub karkowy), podgardle - to dolny brzeg szyi, przegub gardłowy, rowki naczyniowe - znajdują się z obu stron szyi w okolicy podgardla, Tułów (kłoda) składa się z: Przód tułowia: kłąb, łopatka, występ barkowy, staw barkowy, łokieć, pacha, Środek tułowia (łącznik): Grzbiet, lędźwie (nerka), ożebrowanie klatki piersiowej, mostek, brzuch, Podbrzusze, Słabizny, doły głodowe, Zad: krzyż, zewnętrzne guzy biodrowe, udo, kolano z fałdem kolanowym, kulsze, pośladki, krocze, odbyt i srom (u klaczy), nasada ogona, rzep ogona, kiść ogona, Nogi (część wolna kończyny)podramię (przedramię), nadgarstek (napiąstek), nadpęcie, okolica stawu pęcinowego z ostrogą i szczotką pęcinową, pęcina, Korona, kopyto, kasztany - występują na wewnętrznej stronie przedramienia i stawu skokowego; UJEŻDŻANIE na piaszczystym czworoboku o wymiarach 20 m. na 60 m.jest ogrodzony płotkami, a wybrane punkty są oznaczone literami. Jeździec wykonuje określony program, którego jakość wykonania jest oceniana zwykle przez trzech (maksymalnie pięciu) sędziów w 10-cio punktowej skali ocen. Oceny i uwagi sędziów odnotowywane są na specjalnych arkuszach. Wynik zawodnika podaje się w procentach. W zależności od stopnia trudności wyróżniane są klasy konkursów: L (najłatwiejsza), P, N, C, CC, CS; wprowadzenie programów dowolnych z podkładem muzycznym, tzw. KÜR SKOKI PRZEZ PRZESZKODY Zawody w skokach przez przeszkody odbywają się na placu konkursowym /parcour/, na którym w zależności od klasy i rodzaju konkursu ustawionych jest od 8 do 15 przeszkód. Podstawowe rodzaje przeszkód to stacjonata, oxer, tripplebarre, mur, bramka i rów z wodą. Trudność konkursów jest stopniowana według specjalnego systemu klas odnoszącego się do wieku koni i umiejętności zapisujących się do nich par : jeździec-koń; podstawą klasyfikacji sportowej jest najkrótszy czas przebiegu i najmniejsza liczba błędów, którymi są: strącenie przeszkody /4 pkt karne/, odmowa skoku / pierwsza-4pkt karne, druga-eliminacja/, upadek jeźdźca lub konia i jeźdźca /eliminacja/, pomylenie trasy przebiegu /eliminacja/ lub przekroczenie normy czasu /pkt karne/. WKKW to jedna z 3 olimpijskich dyscyplin jeździeckich.; zawodnicy prezentują swoje konie podczas trzech kolejnych dni w trzech bardzo odmiennych próbach: ujeżdżeniu, w terenie i na parkurze. Próbę ujeżdżenia sędziuje 1-3 sędziów, którzy oceniają w skali od 0 do 10 poszczególne figury wykonywane na czworoboku o wymiarach 20 x 60m. Liczy się precyzja wykonania figur, elegancja, posłuszeństwo konia i jego chody tzn. stęp. kłus i galop. Ocenia się też dosiad jeźdźca i używanie pomocy. 2 dzień (prawdy). Przeszkody w crossie zbudowane na stałe (imitacje naturalnych przeszkód) zawadzenie o przeszkodę może skończyć się upadkiem. System kwalifikacji uniemożliwia start w zawodach trudniejszych, o ile koń i jeździec nie poradzili sobie ze startem łatwiejszym. Próba terenowa w wersji uproszczonej zawodów to tylko jeden odcinek czyli cross. W pełnym WKKW dystans czterech odcinków może przekraczać trzydzieści kilometrów i zawierać ponad czterdzieści przeszkód. Zawodnik, który pokona próbę terenową bez zatrzymań i upadków oraz w normie czasu otrzymuje za ten dzień wynik ,,0” i przechodzi do trzeciej próby w skokach na parkurze, która rozgrywa się 3 dnia; jest sprawdzianem sprawności konia po próbie wytrzymałości. Zrzutka i wyłamanie karane są 4-ma punktami, odmowa 4-ma, druga powoduje eliminację, a upadek 8-ma punktami. A więc jeden upadek w crossie przewyższa rozbudowanie aż 16 przeszkód w parkurze. Pierwszy komisyjny przegląd koni odbywa się przed zawodami a prowadzi go komisja sędziowska w składzie trzyosobowym w towarzystwie delegata weterynaryjnego. Drugi przegląd koni odbywa się bezpośrednio przed crossem a trzeci, najbardziej dramatyczny trzeciego dnia zawodów przed próbą w skokach. WOLTYŻERKA wykonywaniu zróżnicowanych ćwiczeń akrobatycznych i gimnastycznych na galopującym koniu, w idealnej równowadze i w harmonii z jego ruchem. Koń porusza się na lonży po okręgu o średnicy 15m. Zespół składa się z ośmiu zawodników i jednego rezerwowego oraz lonżującego - czyli osoby prowadzącej konia. W rakcie zawodów rozgrywane są dwa konkursy: konkurs obowiązkowy i konkurs dowolny. Program obowiązkowy składa się z siedmiu elementów : wskok, siad podstawowy, flaga, młynek, nożyce, stanie, flanka. Wszystkie kolejne ćwiczenia muszą być wykonane w przeciągu 8 minut i są oceniane przez zespół 3 lub 5 sędziów w skali punktów od 1 do10 (podobnie, jak w akrobatyce sportowej). Program dowolny trwa 5 min i składa się z dowolnie wybranych ćwiczeń z podkładem muzycznym wykonywanych jednocześnie przez dwójki i trójki woltyżerów . W zależności od stopnia zaawansowania zespołu , ćwiczenia wykonywane są na galopującym lub stępującym koniu. Ocenie sędziów podlega skala trudności poszczególnych elementów, ich kompozycja , choreografia i wykonanie całości programu. REINING uważany jest za koronną konkurencję western ridingu. Koń reiningowy powinien być kierowany bez jakichkolwiek oznak oporu i powinien całkowicie poddać się woli jeźdźca. Im mniej widoczne są pomoce jeźdźca, im koń przejawia mniej oznak oporu, tym lepszy jest przejazd i wyższy wynik. Reining to połączenie kontrolowanej szybkości i ekscytujących manewrów. I wbrew panującym opiniom, reining nie jest i nigdy nie był sportem dla "twardych kowboi". Przejazd reiningowy odbywa się na podstawie jednego z 10 obowiązujących schematów (patternów) NRHA. Każdy ze schematów składa się z serii takich samych manewrów, wykonywanych w różnych kombinacjach.