Metoda ruchu rozwijającego Weroniki Sherborne

Węgier, Rudolf von Laban - twórca nowoczesnej kinetografii i gimnastyki twórczej (ekspresyjnej), za jedną z najważniejszych potrzeb dziecka uważał potrzebę ruchu, która jego zdaniem jest ciągle ograniczana i krępowana. Powoduje to wzrost wewnętrznego napięcia, które jeżeli nie będzie rozładowywane, może być bardzo groźne dla zdrowia. Przebywanie w otoczeniu, które nieustannie ogranicza naturalne potrzeby swobody ruchu, jest przyczyną stresów psychicznych, stanów niepokoju i zahamowań. Jest przyczyną utraty wiary we własne siły, poczucia izolacji i utraty kontaktu z otoczeniem. Według Labana, wszystkie najważniejsze potrzeby takie jak potrzeba ruchu, odprężenia, ekspresji i tworzenia, można zaspokoić w tańcu.

Na tej teorii opiera się "Metoda Ruchu Rozwijającego",zwana w Wielkiej Brytanii Developmental Movement Weroniki Sherborne, uczennicy Rudolfa Labana. Metoda ta nawiązuje do najbardziej pierwotnego sposobu komunikowania się, do "języka ciała". Ta forma porozumiewania się jest często zapominana, a to właśnie dzięki niej kontakt emocjonalny między ludźmi staje się głębszy, bardziej żywy.

Metoda W. Sherborne koncentruje się, w odróżnieniu od innych metod terapii ruchem, przede wszystkim na kontakcie z innymi osobami, komunikacji pozawerbalnej oraz aspekcie terapeutycznym, którego podstawą jest ruch. Ruch w rozumieniu W. Sherborne to nie tylko aktywność fizyczna, ujmuje go ona znacznie szerzej - w kategoriach psychologiczno - filozoficznych. Ćwiczenia stosowane w tej metodzie są traktowane raczej jako „doświadczenia” niż „ćwiczenia” w sensie fizycznym, ponieważ łączą one doświadczenia zarówno fizyczne, jak i psychiczne.

Weronika Sherborne (1922-1990) angielska terapeutka z wykształcenia była nauczycielem wychowania fizycznego i fizjoterapeutą. Przez pewien czas wykonywała swą pracę w sposób tradycyjny, do momentu, kiedy została uczennicą Rudolfa Labana. To właśnie Laban zmienił jej spojrzenie na ruch i ciało człowieka. Początkowo wykorzystywała swe doświadczenia i inne spojrzenie na ruch w pracy z dziećmi sprawnymi, a następnie przeniosła je na dzieci specjalnej troski. Stała się nauczycielem dla innych nauczycieli, studentów, terapeutów, specjalistów i innych osób pracujących z dziećmi. Swój system wypracowała w latach sześćdziesiątych. O swojej pracy i metodzie niestety niewiele pisała. W Polsce dostępne są tylko dwie publikacje:
"Ćwiczenia ruchowe dla dzieci głębiej upośledzonych umysłowo."
"Ruch rozwijający dla dzieci."
Jej najważniejsza spuścizna to przede wszystkim pokolenia wychowanych przez nią nauczycieli i terapeutów.

   

Wypracowany w latach sześćdziesiątych system ćwiczeń ma zastosowanie we wspomaganiu prawidłowego rozwoju dzieci i w korygowaniu jego zaburzeń. Główna idea metody wyraża się w stwierdzeniu, że posługiwanie się ruchem jest narzędziem wspomagania rozwoju psychoruchowego dziecka i terapii zaburzeń tego rozwoju. Opracowany przez Weronikę Sherborne system ćwiczeń wywodzi się z naturalnych potrzeb dziecka, zaspakajanych w kontakcie z dorosłymi. Z tak zwanego baraszkowania, które pojawia się we wczesnym dzieciństwie każdego zdrowego dziecka, stworzyła system terapeutyczny. Genialność tej metody polega na jej prostocie i naturalności. Podstawowe założenia metody to:

... rozwijanie przez ruch:

1. świadomości własnego ciała i usprawniania ruchowego,

2. świadomości przestrzeni i działania w niej,

3. dzielenia przestrzeni z innymi i nawiązywania z nimi bliskiego kontaktu.

Normalna aktywność człowieka, wykonywanie przez niego czynności ruchowych o charakterze dowolnym - celowym jest uwarunkowana świadomością własnego ciała i własnej tożsamości. Człowiek musi odczuwać i znać swoje ciało, jego części oraz mieć poczucie własnego „ja”, istnienia jako jednostki. Jednym ze źródeł tej świadomości jest kontakt naszego ciała z podstawą: ziemia - podłoga. Stojąc „mocno na ziemi” odczuwamy to podłoże, własne stopy, czujemy własne ciało.

Udział w ćwiczeniach metodą W. Sherborne ma na celu stworzyć dziecku okazję do poznania własnego ciała, usprawnienia motoryki, poczucia swojej siły, sprawności i w związku z tym możliwości ruchowych. Dziecko zaczyna mieć zaufanie do siebie, zyskuje też poczucie bezpieczeństwa. Podczas ćwiczeń ruchowych dziecko może poznać przestrzeń, w której się znajduje, przestaje ona być dla niego groźna. Czuje się ono w niej bezpiecznie, bo zyskuje kontrolę nad swoim ciałem, staje się aktywne, przejawia większą inicjatywę, może być twórcze. Dzielenie przestrzeni z drugą osobą nie musi być zagrażające, może stać się źródłem współprzeżywania. Nawiązanie bliskiego kontaktu, opartego na zaufaniu i współpracy, daje możliwość poczucia wspólnoty i przeżycia szczęścia

Metoda ta wymaga od nauczyciela podejścia opartego na umiejętności nawiązywania kontaktu, otwartości na potrzeby dziecka i elastyczności w prowadzeniu zajęć. Jest to szczególnie ważne w pracy z dziećmi z głębokim upośledzeniem umysłowym.

STOSOWANIE METODY WERONIKI SHERBORNE W POLSCE

Metoda Ruchu Rozwijającego jest upowszechniana w Polsce od przełomu lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych. Była ona kilkakrotnie prezentowana przez Weronikę Sherborne i jej uczniów: Annę Leonard - nie żyjącą już dyrektorkę "szkoły życia" w Londynie oraz George`a Hilla - byłego dyrektora centrum rehabilitacji dla dorosłych osób upośledzonych w Bristolu.
Z metodą mieli okazję także zapoznać się polscy specjaliści w czasie pobytu w Wielkiej Brytanii. Maria Przasnyska i Izabela Korczak to pierwsze polskie terapeutki, które zastosowały metodę W. Sherborne w swojej pracy z dziećmi z upośledzeniem umysłowym i dziećmi autystycznymi..

Metoda ta jest wykorzystywana w Polsce w placówkach oświatowych i służby zdrowia dla dzieci zdrowych i z różnymi zaburzeniami rozwoju:

 dzieci upośledzonych w rozwoju,

 dzieci autystycznych,

 dzieci z wczesnym mózgowym porażeniem dziecięcym,

 dzieci z zaburzeniami emocjonalnymi i zaburzeniami zachowania,

 dzieci głuchych i niewidomych,

 dzieci z domów dziecka.

. (

Metoda ruchu rozwijającego Weroniki Sherborne, jest metodą bardzo znaną i rozpowszechnioną. Proces terapeutyczny trwa dość długo, jest jednak skuteczny i pozwala zarówno rodzicom jak i dzieciom doświadczyć wielu radosnych i niezapomnianych chwil. Zajęcia metodą W.Sherbourne stanowią element doskonałej zabawy. Dając chwile odprężenia, są czynnikiem w rozładowaniu napięć. Można ją stosować w pracy zarówno z dziećmi jak i dorosłymi, a także z osobami o prawidłowym rozwoju. Kolejnym powodem szerokiego zastosowania tych ćwiczeń jest to, że one w sposób prosty przekazują dziecku wiedzę o budowie jego ciała.

ORGANIZACJA ZAJĘĆ WEDŁUG METODY W. SHERBORNE

Według Sherborne dzieci mają dwie podstawowe potrzeby: pragną czuć się dobrze we własnym ciele (jak w domu), czyli umieć w pełni nad nim panować i "słuchać" własnego ciała oraz odczuwają potrzebę nawiązywania kontaktów z innymi. Wszystkie te potrzeby, dobry kontakt wewnętrzny i z innymi ludźmi można zrealizować za pomocą dobrego nauczania ruchu.

Zachęcanie dziecka do udziału w ćwiczeniach i pokazywanie, jak inne dzieci bawią się, bywa wystarczającą motywacją do włączenia się dziecka w zajęcia. Osoba prowadząca zajęcia, opracowuje własny scenariusz ćwiczeń, lecz nie stara się go realizować za wszelką cenę. Program ten nie zawsze odpowiada dzieciom w danym dniu. Musi on być modyfikowany w trakcie sesji zależnie od potrzeb dzieci.

Projektując zajęcia metodą Weroniki Sherborne, warto pamiętać, że mają one pomóc dziecku w poznaniu siebie, w zdobyciu do siebie zaufania, w poznaniu innych i nauczeniu się ufania im, a dalej - poprzez nabywanie pewności siebie i wiary we własne możliwości - w nauczeniu się aktywnego i twórczego życia.
Chcemy w tym dziecku pomóc, mając do dyspozycji przede wszystkim ruch i możliwość bliskiego, fizycznego kontaktu z drugim człowiekiem. Jeżeli naprawdę będziemy rozumieć cel tych zajęć, to ich forma i propozycje różnych ćwiczeń będą się nam nasuwały same. Będzie się to działo w sposób naturalny, tak jak naturalnie i spontanicznie robią to małe dzieci w kontaktach ze swoimi rodzicami, tuląc się do nich, gdy czują się zagrożone, lub podskakując z radości, gdy się cieszą.
Zarówno projektując, jak i prowadząc zajęcia, należy pamiętać o obowiązujących zasadach, którymi powinna kierować się osoba prowadząca

Oto wskazania dla terapeuty:

 uczestniczenie w zajęciach jest dobrowolne (możesz dziecko zachęcać, dodawać mu odwagi, ale nie zmuszać),

 postaraj się nawiązać kontakt z dzieckiem (wzrokiem, dotykiem),

 zajęcia powinny być dla dziecka przyjemne i dawać radość z aktywności ruchowej,

 bierz udział we wszystkich ćwiczeniach - baw się,

 przestrzegaj praw dziecka do swobodnej, własnej decyzji,

 zauważaj i stymuluj aktywność dziecka, daj mu szansę na działanie twórcze,

 miej poczucie humoru,

 nie krytykuj dziecka,

 chwal dziecko nie za efekt, co za jego starania i wysiłek,

 unikaj stwarzania sytuacji rywalizujących,

 rozszerzaj krąg doświadczeń społecznych dziecka,

 większość, szczególnie początkowych ćwiczeń, prowadź na podłodze,

 zaczynaj od ćwiczeń prostych, stopniowo je utrudniając,

 zmniejszaj udział swojej inicjatywy na rzecz coraz aktywniejszego udziału dziecka,

 proponuj na przemian ćwiczenia dynamiczne i relaksacyjne,

 miej zawsze na uwadze samopoczucie dziecka,

 ucz dzieci zarówno używania siły, jak i zachowania delikatności i opiekuńczości w stosunku do drugiej osoby,

 we wszystkich ćwiczeniach dbaj o to, aby dziecko znalazło się także w pozycji dominującej,

 zaplanuj początek ćwiczeń tak, aby zawierał propozycję ćwiczeń - spotkań dających poczucie bezpieczeństwa, oparcia i bliskiego kontaktu,

 na zakończenia zajęć proponuj ćwiczenia wyciszające, uspokajające.

.

Pomocnym elementem w pracy metodą W. Sherborne jest prowadzona przez nauczyciela dokumentacja. Dokumentacja taka powinna zawierać;

- wstępną diagnozę psychologiczną dotyczącą poszczególnych dzieci,

- indywidualne plany terapeutyczne,

- ramowe scenariusze zajęć grupowych

- dziennik zajęć, zawierający notatki z poszczególnych sesji, informacje o przebiegu zajęć, oraz informacje o postępach

ORGANIZACJA ĆWICZEŃ I GRUP ZAJĘCIOWYCH

Planowane zajęcia prowadzone metodą Ruchu Rozwijającego muszą uwzględniać prawidłowości rozwoju emocjonalnego i społecznego dziecka oraz rozwoju procesu grupowego, a także możliwości i ograniczenia psychofizyczne dzieci, wynikające z zaburzeń ich rozwoju. Program zajęć dla całej grupy powinien uwzględniać zarówno potrzeby grupy, jak i indywidualne potrzeby dzieci.
W niektórych przypadkach konieczne jest prowadzenie zajęć indywidualnych. Ich planowanie jest oparte na wcześniejszej, wstępnej diagnozie dziecka i wynika z potrzeb i ograniczeń rozwojowych dziecka.
Zajęcia z wykorzystaniem metody Weroniki Sherborne można z powodzeniem stosować jako oddziaływania indywidualne, jednakże z uwagi na wartość, jaką dla rozwoju społecznego dziecka niesie możliwość kontaktu z innymi osobami, zdecydowanie zachęcać należy do prowadzenia ich w formie zajęć grupowych.
Aby dziecko swobodnie i bezpiecznie czuło się w grupie, nie może ona być zbyt liczna. Najbardziej komfortowe warunki zapewnia grupa licząca 6 - 14 dzieci, ale w przypadku oddziaływań profilaktycznych liczebność grupy może wynosić około 25 - 28 dzieci. Wiek nie jest ograniczony: mogą to być dzieci w wieku niemowlęcym, jak i dorośli.
Najczęściej jednak pracuje się z dziećmi w wieku przedszkolnym i szkolnym. Dobrze jest, gdy każdemu dziecku można zapewnić starszego lub dorosłego partnera. Rolę partnerów dzieci młodszych z powodzeniem mogą pełnić dzieci starsze.
Dla celów terapeutycznych zajęcia winny odbywać się systematycznie, minimum raz w tygodniu, lepiej gdy odbywają się częściej. Czas trwania zajęć prowadzonych metodą Ruchu Rozwijającego zależy od samopoczucia i zainteresowań dzieci oraz od ich możliwości rozwojowych, najczęściej około 1 godziny ( albo krócej).
Należy również zadbać o odpowiednie warunki lokalowe: przestrzeń, odpowiednie podłoże ( najlepiej parkiet), świeże powietrze. Zajęcia mogą odbywać się wszędzie, w każdych warunkach, ponieważ nie wymagają żadnych urządzeń czy pomocy do ćwiczeń. W niektórych sytuacjach mogą być jednak pomocne materace lub koce; szczególnie, gdy zajęcia prowadzi się z dziećmi ze znacznym kalectwem. Wszyscy uczestnicy ćwiczeń powinni mieć ubranie zapewniające im pełną swobodę ruchów, najlepiej, gdy ćwiczą boso, bo daje to im najlepszy kontakt z podłogą i poczucie oparcia o nią.

Prowadzeniem grupy powinny zajmować się dwie osoby, które mogą wzajemnie sobie pomagać w czasie zajęć.

. Metodę Weroniki Sherborne można zaliczyć do niewerbalnych treningów interpersonalnych. Pracując jednak z małymi dziećmi, pamiętajmy o tym że proces ich rozwoju społecznego jeszcze trwa. Nie oczekujmy więc od dwulatka współpracy z innymi dziećmi. Zajęcia w grupie są szansą na zdobywanie i wzbogacanie doświadczeń społecznych. Mogą one pomóc dziecku w nauce bycia z innymi: zarówno z dziećmi, jak i dorosłymi. Czerpania satysfakcji z różnych form kontaktów społecznych. Aby stało się to możliwe, musimy zadbać o właściwy klimat w grupie, a to oznacza poczucie bezpieczeństwa i wzajemne zaufanie. Osiągnięcie takiego stopnia integracji grupy, w której dzieci współpracowałyby ze sobą, były aktywne, podejmowały wspólne działanie, często jest poprzedzone etapem wzajemnych konfliktów. Nie należy unikać czy bać się takich sytuacji. Warto stwarzać okazję do nauczenia się, jak można radzić sobie w sytuacjach konfliktowych z pożytkiem dla siebie i bez krzywdzenia innych. Sytuacje konfrontacyjne, będące „próbą sił”, są konieczne. Tylko wtedy dziecko ma okazję poczuć własną siłę i nauczyć się, jak sensownie jej używać. Praca w grupie powinna być okazją do znalezienia się w różnych relacjach z innymi ludźmi, do odważenia się na bycie silnym, na zaopiekowanie się innymi, jak i na poddanie się opiece innych, zaufanie im.

.

ĆWICZENIA STOSOWANE W METODZIE W. SHERBORNE

W zaproponowanym przez siebie programie ćwiczeń ruchowych Weronika Sherborne wyróżnia następujące grupy ćwiczeń:

- ćwiczenia prowadzące do poznania własnego ciała,

- ćwiczenia pomagające zdobyć pewność siebie i poczucie bezpieczeństwa w otoczeniu,

- ćwiczenia ułatwiające nawiązywanie kontaktu i wspólpracy z partnerem i grupą,

- ćwiczenia twórcze.

Wszystkie ćwiczenia mogą występować w różnych formach:

- jako zajęcia z jednym dzieckiem,

- jako zajęcia w parach,

- jako zajęcia dla trzech lub większej liczby dzieci.

 

Ćwiczenia prowadzące do poznania własnego ciała

Poznanie własnego ciała oraz umiejętność kontrolowania go jest podstawową potrzebą każdego człowieka. W rozwoju wiedzy o własnym ciele możemy wyróżnić kolejne etapy: wyczuwanie własnego ciała, nazywanie części ciała, utrwalanie wiedzy o naszym ciele. Na tej podstawie wykształca się świadoma kontrola ciała i jego ruchów.

Stopy, kolana, uda, nogi to części ciała, których poznanie i opanowanie powinno nastąpić jak najwcześniej. Są one szczególnie ważne ze względu na rolę jaką pełnią. Kontrola ich jest niezbędna do utrzymania pełnej równowagi ciała.

Ćwiczenia prowadzące do poznania własnego ciała to ćwiczenia polegające na tzw. „wyczuwaniu”. Możemy wymienić tutaj ćwiczenia na:

- wyczuwanie brzucha, pleców, pośladków,

- wyczuwanie rąk i nóg,(np. dotykanie dłonią i i stopą podłoża, podnoszenie i opuszczanie całej nogi na podłogę, zginanie i przyciąganie nóg, maszerowanie, bieganie)

- wyczuwanie twarzy,

- wyczuwanie całego ciała

- wyczuwanie stawów (dotykanie łokciami podłogi, dotykanie kolan i łokci, dotykanie łokciem kolana, machanie stopą i dłonią)

Ćwiczenia pozwalające zdobyć pewność siebie i poczucie bezpieczeństwa w otoczeniu

Są to ćwiczenia ściśle związane z poprzednią grupą. Należy znać siebie, mieć pewność działania, aby nawiązywać kontakty z innymi osobami. Ćwiczenia te umożliwiają poznanie otoczenia, dzięki czemu dziecko może czuć się swobodnie i nie obawiać się go. Charakterystyczną cechą tych ćwiczeń jest to, że wykonywane są wyłącznie na podłodze. Mogą być to ćwiczenia indywidualne, w parach lub w grupie.

 Przykład: jedna osoba robi mostek, a druga obchodzi ją na czworakach, przechodzi pod; grupa tworzy tunel, reszta czołga się pod

Ćwiczenia ułatwiające nawiązanie kontaktu i współpracy z partnerem i grupą

Ćwiczenia te polegają na zdobywaniu i wymianie wspólnych doświadczeń podczas sesji ruchowych. Ich rezultat zależy od stopnia zaangażowania ćwiczących. W tych ćwiczeniach partner „bierny” jest pod opieką osoby aktywnej. Ten typ ćwiczeń pozwala na poznanie się partnerów, a zwłaszcza swojej siły, daje możliwość wspólnego przeżycia wykonywanych zadań. Są one przede wszystkim dobrą zabawą, w trakcie której uchodzą nagromadzone emocje i napięcia.

Ćwiczenia ułatwiające nawiązanie kontaktu możemy podzielić na cztery grupy:

- ćwiczenia „z” w parach,

- ćwiczenia „przeciwko” w parach,

- ćwiczenia „razem” w parach,

- ćwiczenia „razem” w grupie.

 Przykłady:

-pozycja siedząca: ćwiczący siedzi, opierając się plecami o partnera i pcha plecami partnera, starając się pokonać jego opór, następnie partnerzy kładą się na przemian plecami na partnera z unoszeniem bioder,

-ciągnięcie za kostki leżącego na brzuchu lub na plecach, ciągnięcie za łokcie leżącego na plecach,

-kołysanie: pozycja siedząca, tworzenie fotelika dla ćwiczącego i obejmowanie go, łagodnie kołysząc do przodu, itp.

Ćwiczenia twórcze

Wszystkie aspekty ruchu są rozwijane w ćwiczeniach proponowanych przez członków grupy. Szczególnym rodzajem ćwiczeń twórczych godnych polecenia w pracy z małymi dziećmi są ćwiczenia przy muzyce w formie tańca.

Ćwiczenia „twórcze” pozwalają nawiązać i pogłębić stosunki międzyludzkie, poznać sytuacje, których ćwiczący mógłby nie doświadczyć w innych warunkach. W trakcie zajęć każde dziecko może być twórcą w stopniu, w jakim sobie życzy.

 

Metoda Ruchu Rozwijającego jest jedną z form wychowania fizycznego godnych polecenia wszystkim nauczycielom pracującym z dziećmi w wieku przedszkolnym. Warto włączyć tą metodę do codziennej pracy przedszkola, gdyż

może ona pomóc dzieciom w dwóch głównych sferach rozwoju:

1. rozwój fizyczny:

2. rozwój osobowości:

 Zajęcia prowadzone tą metodą możemy prowadzić w przedszkolu, jako 30 minutowe ćwiczenia ruchowe, jako przerywniki w trakcie innych zajęć. Wykorzystanie tej metody zależy od naszej inicjatywy i zapotrzebowania w danej grupie. Z dużym powodzeniem możemy stosować tą metodę w pedagogizacji rodziców - zamiast tradycyjnych zajęć otwartych można zaproponować rodzicom wspólne z dziećmi zabawy ruchowe.

Pracując tą metodą z dziećmi niepełnosprawnymi, np. z mózgowym porażeniem dziecięcym, należy przestrzegać pewnych zasad ze względu na specyficzne uwarunkowania takich dzieci, tzn.

• Nie mogą poruszać się tak, jak inne dzieci, czyli samodzielnie,

• Zbyt często są chronione przez rodziców,

• Mają mniejsze możliwości poznawcze,

METODA WERONIKI SHERBORNE W PRACY Z DZIEĆMI Z NADPOBUDLIWOŚCIĄ RUCHOWĄ

Nadpobudliwość psychoruchowa to jedna z postaci zaburzeń dynamiki procesów nerwowych, wywołanych brakiem równowagi między procesami pobudzenia i hamowania. Przewaga procesów pobudzenia wyraża się nadpobudliwością psychomotoryczną w sferze ruchowej, emocjonalnej i poznawczej. Dzieci takie są więc nadmiernie ruchliwe, gadatliwe, krzykliwe, często w sposób niezamierzony agresywne. Wykazują trudności w koncen-trowaniu uwagi przez dłuższy czas, stają się powodem wielu konfliktów. Charakterystyka dzieci nadpobudliwych ruchowo wskazuje, że wszelkie metody angażujące motorykę są tu wskazane, ponieważ dają tym dzieciom szansę zaspokoić ich przemożną potrzebę ruchu w sposób kontrolowany, społecznie akceptowany. Umożliwiają dzieciom nauczenie się kontrolowania swego ruchu i panowania nad nim.
Metoda Weroniki Sherborne ułatwia dzieciom zaspokojenie własnej potrzeby ruchu, uczy dostrzegać potrzeby innych i je respektować, pomaga w rozwijaniu właściwych zachowań. Zgodnie z teorią R. Labana dzieci nadpobudliwe mają okazję ćwiczyć w czasie sesji ruchowych przeciwstawne sposoby wyładowywania swojej energii: z jednej strony siłę, z drugiej delikatność i wrażliwość. Mogą nauczyć się różnicowania płynności ruchu. Ćwiczenie tak odmiennych postaw czyni dzieci zdolnymi do kontroli swojego zachowania. H. Nartowska dzieląc się refleksją na temat udziału dzieci nadpobudliwych psychoruchowo w terapii metodą Ruchu Rozwijającego stwierdza, że tylko od nas, dorosłych zależy, czy dziecko będzie tylko trudniejszym wychowawczo, czy też dzieckiem o zaburzonym wychowaniu.

WNIOSKI

Efektywność zajęć prowadzonych metodą Weroniki Sherborne można sprawdzić specjalnie opracowaną skalą, mającą umożliwić w miarę obiektywne spojrzenie na możliwości modyfikowania zachowań czy postaw. Skalą taką nie da się jednak zmierzyć tych uczuć, przeżyć, nastrojów, które mogą być istotne i które niejednokrotnie są też głównymi "korzyściami", jakie człowiek w tego rodzaju zajęciach osiąga dla siebie, a o których nie zawsze może, czy chce mówić. Szczególnie trudno jest uzyskać takie informacje od dziecka, które jeszcze nie potrafi być świadomym czy nazywać tego, co się w nim dzieje.
Każdy człowiek może służyć drugiemu pomocą, wsparciem, jeśli pozwoli sobie na korzystanie ze swoich własnych "pokładów" uczuć, otworzy się naprawdę na drugiego człowieka, będzie po prostu i prawdziwie sobą. Nie jest to odkrycie, ale stara prawda o terapii. To, co najbardziej może pomóc drugiemu człowiekowi, jest w nas. Metoda Weroniki Sherborne pozwala to dokładnie zobaczyć i "odkryć".

Bibliografia:
1.. Sherborne W. "Ruch rozwijający dla dzieci" Warszawa 1997, PWN.
2..M. Bogdanowicz, B. Kisiel, M. Przasnyska: "Metoda Weroniki Sherborne w terapii i wspomaganiu rozwoju dziecka". WSiP, Warszawa 1992.
3. K.J.Zabłocki „Mózgowe porażenie dziecięce w teorii i terapii”, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa 1998, 4. Internet

ZAŁĄCZNIK:

1. Przykładowy scenariusz zajęć.

---