Opracowanie

Edward Bradford Titchener

Postulaty psychologii strukturalnej

1. Porównanie psychologii do biologii:

Teza : biorąc za postawę tę samą zasadę podziału, można uważać współczesną psychologię za wierny odpowiednik współczesnej biologii. I jedną i drugą można bowiem ujmować w trojaki sposób, a przedmiot badań w obydwu wypadkach może być jednostkowy lub ogólny.

Biologia jako nauka o żyjących istotach	Psychologia	Biologia jako nauka o życiu zbiorowym	Psychologia
Morfologia	Psychologia eksperymentalna - analiza struktury umysłu; wyniki odnoszą się do struktury, a nie do funkcji	Taksonomia - zoologia systematyczna (nauka o klasyfikacji -> gatunki, podgatunki, rasy)	Psychologia taksonomiczna - klasyfikacja emocji, instynktów, pobudek, temperamentu itd.
Fizjologia	Psychologia funkcjonalna - psychologia „opisowa” - umysł jako wspólna nazwa nadawana systemowi funkcji organizmu psychofizycznego. Te funkcje włącza się do nauki o duszy, jako że razem składają się na bieżącą, operatywną psychikę jednostki. Są to funkcje organizmu, a nie ciała.	Ekologia - zagadnienia rozmieszczenia geograficznego i funkcjonowanie gatunków w ogólnej gospodarce przyrody)	Psychologia funkcjonalna umysłu kolektywnego - pomniejsze przyczynki z tej dziedziny są porozrzucane po różnych pracach z psychologii, logiki, estetyki, socjologii i antropologii
Ontogenia	Psychologia ontogenetyczna -> psychologia dziecięctwa i wieku młodzieńczego jednostki	Filogenia - biologia ewolucji zajmująca się zagadnieniami pochodzenia gatunkowo i przekazywania cech.	Psychologia filogenetyczna - rozkwitła dzięki pracom szkoły ewolucyjnej

Krytyka pod adresem psychologii (eksperymentalnej w przedstawieniu strukturalistów):

Krytyka	Obrona
a)G. Wolff -> eksperyment to coś więcej niż samo tylko mierzenie za pomocą czułych przyrządów. b)Z uczuciami i emocjami nie można postępować tak, jak my to robimy, a metoda eksperymentalna nadaje się jedynie do badania wrażeń i przedstawień i do niczego więcej.	„Znaczna część krytyki pod adresem nowej psychologii wynika z niezdawania sobie sprawy przez krytyków z jej morfologicznej natury (…). Wyniki szczegółowego rozbioru „wyższych” procesów nigdy nie zadowolą tych, którzy sami nie przyjęli punktu widzenia prosektora”.

Dlaczego psychologia eksperymentalna? - s.120

1. Metody psychologii opisowej nie pozwalają siłą rzeczy uzyskać wyników charakteryzujących się naukową niepodważalnością. Psychologia eksperymentalna wzbogaciła naszą wiedzę o funkcjonalnych i strukturalnych właściwościach pamięci, uwagi itd.

2. Głównym przedmiotem zainteresowania psychologii eksperymentalnej jest analiza morfologiczna, a nie badanie funkcji. Jeśli funkcję bada się zanim jeszcze dokładnie została poznana struktura, to grozi niebezpieczeństwo, że psychologia po raz drugi wpadnie we władanie filozofii. Tylko badanie umysłu metodą morfologiczną umożliwia przeforsowanie i potwierdzenie tezy, że psychologia jest nauką, a nie dziedziną metafizyki.

3. Psychologię eksperymentalną czeka długi okres badań analitycznych, których bezpośrednie i pośrednie wyniki posłużą statecznie za podstawę dla psychologii funkcji.

CELE PRACY:

1. Przedstawienie bieżącego stanu poglądów na strukturalne elementy umysłu, ich liczbę i naturę

2. Część odpowiedzi Titchenera na krytykę (prof. Caldwella)

Krytyka Brentano:

1. Według Brentano umysł składa się z nieredukowalnych: wrażeń, przedstawień, uczuć i sądw. W ujęciu Ebbinghausa sąd nie zalicza się do nieredukowalnych składowych umysłu.

2. Kryterium na podstawie którego Brentano przeciwstawia zjawiska psychiczne zjawiskom fizycznym, jest „intencjonalne istnienie” albo „immanentna przedmiotowość”., czyli inaczej mówiąc - odniesienie do treści, skierowane na coś jako na przedmiot

3. Posługuje się językiem funkcji, a nie struktury. Jego „fundamentalnymi” czyli „głównymi klasami zjawisk psychicznych” są „akty psychiczne” przedstawiania, sąd i zainteresowanie (procesy emocjonalne). Panuje tu duch fizjologii.

4. Nie postulowałby on istnienia elementarnego procesu sądzenia, gdyby był przyjął anatomiczny punkt widzenia

PUNKT WYJŚCIA - elementarne procesy psychiczne:

• Wrażenia; rozbieżności w definiowaniu wrażenia zależą od tego, czy w dyskusji uwzględnia się czynnik genetyczny (czy wrażeniu towarzyszy bodziec odśrodkowy czy dośrodkowy?). Podgatunki:

• Wrażenie

• Przedstawienie

• Wzruszenia- różnice między badaczami w ujmowaniu wzruszeń (przyjemność, przykrość, napięcie, ulga, podniecenie, ukojenie) i wrażeń. Ebbinghaus, Wundt, Kulpe, Ziehen, Munsterberg -> nie ma żadnego powodu, by poszukiwać aktów woli lub chceń jako elementarnych form życia psychicznego.

Wrażenia	Wzruszenia
Ani wrażenie, ani wzruszenie nie daja się w introspekcji sprowadzić do siebie nawzajem.
Rozciąga się w granicach maksimów różnicy -> wrażenie można odróżnić od wzruszenia odwołując się do fizycznych substratów.	Rozciąga się w granicach maksimów przeciwieństwa lub antytezy

DRUGI PUNKT WYJŚCIA - istnieją dwa niezbędne wyznaczniki każdego elementu psychicznego:

• Jakość -> swoista i indywidualna; dzięki niej elementarny proces staje się niebieskością lub słodyczą itp.

• Natężenie -> natężenie jest cechą ogólną, wspólną wszystkim modalnością wrażenia i jakościom wzruszeń.

Spór wokół istnienia jakości i natężenia:

• Jakość i natężnie jako cechy równorzędne

• Nie istnieje jakość, a natężnie wraz z rozciągłością i czasem trwania uważają za równowartościowe cechy

• Dokładne określenie

• A miejsca cech rozciągłości i czasu trwania

Czas trwania i przestrzeń jekości:

Wund -> przestrzeń psychologiczna jest wypadkową dwuwymiarowego układu jakościowych znaków miejsca, zwielokrotnionych, czyli stopionych w ten sam intensywny układ wrażeń. Procesy wzruszeniowe ujęte abstrakcyjnie są ponadczasowe; głównym źródłem poczucia czasu jest słuch i „dotyk wewnętrzny”. Z tego zaś wynika, że o przestrzeni i czasie można orzekać tylko na podstawie układu, a nie elementów.

Stumpf ->pogląd natywistyczny, przeciwstawny do genetycznego, każde wrażenie ma w sobie coś z trójwymiarowości: pewną wielkość lub objętość, a każdy elementarny proces pewien czas trwania.

Titchener -> nie potrafię wyobrazić sobie wrażenia czy procesu wzruszeniowego jako nietrwającego w czasie. W analizie umysłu zawsze odkrywam proces odbywający się w czasie. Tak samo nie potrafię sobie wyobrazić wrażenia wzrokowego czy wrażenia ucisku jako nieprzestrzennego, punktowego; w analizie mam zawsze do czynienia z procesem rozprzestrzenionym. Nic nie przeszkadza mi uważać rozprzestrzenienia za trójwymiarowe. Natomiast pozostałe wrażenia, dźwięki, smaki itd., jak też wzruszenia, są całkowicie pozbawione cech przestrzennych. W morfologii umysłu element doskonały (np. wrażenie barwy) odznacza się jakością, natężeniem, czasem trwania i rozciągłością na powierzchni.

Wyraźność:

Anatomicznym odpowiednikiem tego, co w sensie funkcjonalnym nazywa się „podzielnością uwagi”, jest zmienność stopnia wyraźności procesów składowych przedstawienia.

Wundt -> stopień wyraźności na tym samym poziomie, co układ przestrzenny i czasowy. Ponieważ te cechy sa zawsze i wyłącznie środkiem połączenia różnych tworów psychicznych, nie można ich uważać za wyznaczniki elementów psychicznych”.

Titchener -> a jednak, opierając się na własnej Wundta zasadzie względności, to samo można powiedzieć o intensywności wrażenia: niczego nie potrafimy o nim orzec, dopóki nie będziemy mieli jakiegoś układu - chociażby dwóch wrażeń obok siebie - pozwalającego „porównywać”. Poza tym, musimy tutaj, jak poprzednio odrzucić argumenty genetyczne. Jeśli za kryterium przyjmiemy introspekcję analityczną, to nie będziemy mogli nie przyznać, że elementarne wrażenie można sobie wyobrazić jako wyraźne lub niewyraźne.

Konkluzja:

Na element wzruszeniowy składa się jakość, natężenie i czas trwania, a na element sensoryczny (wrażenie lub przedstawienie) - jakość, natężenie, czas trwania, wyraźność oraz - w niektórych wypadkach - rozciągłość. Cecha jakości jest wewnętrzna i indywidualna, natężenie i wyraźność są charakterystykami „względnymi”, czas trwania i rozciągłość to najprawdopodobniej zewnętrzny przekład najprostszych członów ciągów funkcjonalnych na strukturę

WNIOSEK:

Elementy - są artefaktami, abstrakcjami, abstrakcjami pożytkiem wyodrębnionymi dla celów naukowych, ale niespotykanymi w doświadczeniu, chyba że jako pokrewne takim jak one same.

Psychologia strukturalna, wykraczając poza procesy elementarne, staje się anatomią kompleksów funkcjonalnych.

Psychologie eksperymentalne zajmują się spostrzeżeniami, emocjami i czynnościami, przekazywanymi przez tradycję zarwno ludową, jak i psychologiczną.

Kulpe - redukuje wszystkie „wyższe” procesy psychiczne do dwóch układów strukturalnych: mieszanin natężenia i jakości (fuzje) oraz powiązań cech przestrzennych i czasowych (koligacje). Największa wartość tej redukcji polega na tym, że proponuje plan uporządkowania wyników dostarczonych przez analizę podstawowych funkcji.

Stout - wyróżnia dwie główne podstawy świadomości: poznawczą (myślenie[-proste rozumienie i sąd] i odczuwanie) i wolicjonalną

ISTOTĄ PRZYTOCZONEJ ARGUMENTACJI BYŁO TO, ŻE:

W obozie psychologów eksperymentalnych panuje umiarkowana jednomyślność co do postulatów psychologii ściśle strukturalnej, podczas gdy psychologów funkcji dzielą dość znaczne rozbieżności.

Titchener mocno wierzy, że dzisiaj cała nadzieja psychologii w kontynuowaniu analizy strukturalnej i że badania nad funkcją nie przyniosą zamierzonego skutku, dopóki nie będą prowadzone metodą genetyczną, a jeszcze lepiej eksperymentalną w formie zarówno laboratoryjnego eksperymentowania, jak i interpretowania wyników takiego eksperymentu naturalnego, jaki spotykamy w niektórych wypadkach patologii.




---