Elektrolecznictwo

Opracował: Szymon Marczuk

Elektrolecznictwo czyli wykorzystanie energii elektrycznej w celach leczniczych i diagnostycznych. Prąd elektryczny jest to uporządkowany ruch ładunków elektrycznych. By mówić o właściwościach prądu należy rozumieć, że charakteryzują go różne parametry takie jak:

Napięcie czyli różnica potencjałów między anodą i katodą wyrażana w Voltach [V]

Natężenie czyli siła prądu, ilość elektryczności przepływająca przez przekrój przewodnika w ciągu 1 s wyrażana w [A] W zabiegach fizykalnych będziemy stosować natężenia rzędu miniAmperów - mA

Prąd stały inaczej nazywany galwanicznym charakteryzuje się stałym kierunkiem, napięciem i natężeniem, które nigdy nie ulega zmianie. W takiej sytuacji jedna elektroda zawsze będzie Katodą druga elektroda zawsze Anodą

Zastosowanie prądu stałego: galwanizacje, jonoforezy, kąpiele elektryczno-wodne

Prąd galwaniczny przepływając przez n i mm nie pobudza ich - nie ma spontanicznej aktywności mięśni

Jak wygląda przepływ prądu przez tkanki? W naszym organizmie jest wiele tkanek, które różnorako przewodzą prąd elektryczny. Przyczyna tej zmienności zależy od zawartości w nich wody i elektrolitów. Z tego powodu tkanki te zostały podzielone na trzy grupy.

Dobrym przewodnictwem charakteryzuje się:	Złym przewodnictwem charakteryzuje się:	Brak przewodnictwa:
Krew, mocz, limfa, płyn mózgowo-rdzeniowy, mięśnie, nerw.	Tk. tłuszczowa, ścięgna, kości, torebka stawowa.	Paznokcie, włosy, warstwa rogowa suchej skóry.

Wiec nasuwa się pytanie jak wykonywać zabiegi lecznicze na stawy skoro skora zbudowana z warstwy tłuszczu słabo przewodzi prąd a warstwa rogowa naskórka prądu w ogóle nie przewodzi… Można było by zastosować większe natężenie (siłę) i prąd by się wepchnęło do ciała ale wiąże się to z uszkodzeniem tkanek. W tym celu należy zmniejszyć opór. Zmniejszanie oporu polega na zwiększeniu wilgoci (wilgotne podkłady), ogrzaniu tkanki (elektrolity czyli tzw. ciepłe przewodniki).

Należy pamiętać iż uszkodzenie, ubytek skóry stwarza zagrożenie uszkodzenia tkanek. Należy takie ubytki zabezpieczyć wyciętą ceratą.

Prąd stały może płynąć przez ciało wzdłuż kończyny i w jej poprzek.

Przepływ podłużny czyli wzdłuż kończyny charakteryzuje się mniejszym oporem tkanek ponieważ wzdłuż kończyny biegną naczynia krwionośne, limfatyczne, nerwy oraz mięśnie. Istnieje jeszcze przepływ poprzeczny, który jest w poprzek kończyny. Prąd płynąc w poprzek kończyny napotyka na drodze bardzo duży opór - warstwową budowę ,opór powięzi, błony tkanek

W jaki sposób wpływa prąd stały na organizm ludzki - Działanie biologiczne p. stałego

• Zmiana przepustowości błon granicznych

• Wzrost potencjałów dyfuzji i osmozy

• Poprawa odżywienia tkanek

Elektrolit- substancja dysocjująca na elektrolity. Pamiętaj, że wszystkie płyny ustrojowe zawierają elektrolity

Wiesz już, że w prądzie galwanicznym wyróżniamy zawsze 2 elektrody - Katodę i Anodę. Teraz trzeba zapamiętać co się dzieje pod każdą z nich.

KATODA (-) - czarna	ANODA (+) - czerwona
Na+ Wzrost pH Odczyn zasadowy Wzrost pobudliwości włókien nerwowych Znaczne przekrwienie	Cl- Obniżenie pH Odczyn kwaśny Obniżenie pobudliwości włókien nerwowych Zmniejszone przekrwienie

Jak widzisz z górnej tabeli pod każdą elektrodą zachodzi zmiana pH chyli odczynu tkanek na kwaśny lub zasadowy. Zmiana ta będzie tym większa im większe natężenie się zastosuje. Jeżeli natężenie będzie niebezpiecznie wysokie zmiana pH tkanki może spowodować nieodwracalne skutki:

Pod Katodą martwicę rozpływną

Pod Anoda martwicę koagulacyjną

Podczas zabiegu pacjent może czuć ciepło. Ciepło to wynika z rozszerzenia naczyń.Reakcje naczyń krwionośnych dzielimy na 3 okresy.

1. okres - rozszerzenie naczyń powierzchownych po zabiegu

2. okres - zmniejszenie powierzchownego zaczerwienienia po 30 min

3. okres - głębokie przekrwienie w tkance podskórnej i mięśniowej, utrzymuje się kilka godzin.

Mięśnie i nerwy będą reagowały na prąd galwaniczny, który przez nie przepływa więc tkanka mięśniowa i nerwowa jest tkanką pobudliwą - Elektrotonus czyli zmiana pobudliwości mm i n pod wpływem prądu galwanicznego

Bodziec zmiana pobudliwości błony komórkowej wytworzenie potencjału czynnościowego

Katelektronus

• Zwiększenie pobudliwości pod katodą (depolaryzację włókien n)

• Skutki - wzrost napięcia mm

• Stosujemy w porażeniach wiotkich

Anelekrotonus

• Zmniejszona pobudliwość pod Anodą

• Hamowanie bólu na poziomie obwodowym przez obniżenie napięcia mm.

• Stosujemy w leczeniu bólu

Skutki:

• Poprawa ukrwienia

• Odżywienie tkanek

• Szybsze usuwanie produktów przemiany materii

• Dostarczanie O2

• Wypłukiwanie zapalnych mediatorów

Wyrażona silniej pod KATODĄ

Efekty kliniczne

• Wpływ na metabolizm tkankowy (przyspieszenie regeneracji, modyfikacja przebiegu zapalenia)

• Działanie p/bólowe

• Miejscowe obniżenie pobudliwości (anoda)

• Odruchowe, wpływ na układ nerwowy i wydzielania neuroprzekaźników - podniesienie progu bólu

• Ułatwianie wnikania leków

• Wzrost pobudliwości włókien mięśniowych (katoda)

Wskazania
Zespoły bólowe kręgosłupa Zmiany zwyrodnieniowe stawów Neuralgie Polineuropatie	Porażenia i niedowłady nerwów obwodowych Utrudniony zrost kostny Zaburzenia krążenia obwodowego
P/wskazania
Ropne stany zapalne skóry Zmiany skórne Choroba nowotworowa Stany gorączkowe Ostre procesy zapalne Porażenie spastyczne	Zaburzenia czucia Rozrusznik serca Zespolenia metalowe w obrębie pola zabiegowego Endoproteza Skaza krwotoczna Zakrzepowe zapalenie żył Zaawansowana miażdżyca tętnic

Teraz mając już jakie tako podstawy można powoli przechodzić dowykonywanie zabiegu galwanizacji

Przepływ prądu między elektrodami zależy od:

• Wymiaru elektrod

• Wzajemnego ułożenia

• Odległości między elektrodami

• Przewodnictwa elektrycznego tkanek

Metodyka stosowania p Galwanicznego

Galwanizacja podłużna	Galwanizacja poprzeczna
Prąd płynie głównie w tkankach powierzchownych	przy dużych stawach i kończynach

Galwanizacja anodowa (wstępująca)

Katoda proksymalnie, anoda dystalnie zwiększa napięcie mm

Galwanizacja katodowa (zstępująca)

Anoda proksymalnie, katoda dystalnie

Działanie uśmierzające ból, sprzyja rozluźnieniu mięśni

Galwanizacja stabilna - bez przesuwania elektrod

Galwanizacja labilna - elektroda zmienia swoje ułożenia na ciele pacjenta - rękawica galwaniczna

Dawkowanie p galwanicznego zależne jest od:

• Rodzaju i okresu choroby

• Lokalizacji

• Powierzchni elektrody czynnej

• Wrażliwości osobniczej

Należy jednak pamiętać że Odczyn = natężenie prądu x czas im większe te parametry tym będzie większy odczyn

Dawkowanie obiektywne jest to natężenie pomnożone przez powierzchnię elektrody

• Słabe: 0,01-0,1 mA/cm²

• Średnie: do 0,3 mA/cm²

• Mocne: do 0,5 mA/cm²

Nie więcej niż 30mA na zabieg, niektóre źródła mówią o maxymalnym 50mA

Zazwyczaj jest to 0,2 mA/cm²

Jednak zazwyczaj mamy do czynienia z osobami dobrze znoszącymi prąd i dobrze czującymi bodźce więc będziemy się sugerować dawkowaniem subiektywnym. Nasz pacjent może czuć: mrowienie, szczypanie, pieczenie

Kiedy nasz pacjent nie ma zaburzeń czucia powinien czuć delikatne mrowienie

Mamy jednak czasem do czynienia z pacjentami nadgorliwymi. Mimo bardzo wyraźnego szczypania / palenia żądają większego natężenia prądu przekraczającego dawki obiektywne. Jeżeli ulegniemy mogą wystąpić objawy przeholowania, przekrwienie, pieczenie, ból, wrażenie silnego ciepła. Należy wtedy przerwać zabieg

Czas dawkowania zabiegu

10 - 30 min wg Konarska, 10 - 20 min wg Anatomów i fizjologów, Zwykle 15 - 20 min

Zabiegi by miały sens należy powtarzać zestaw kilku zabiegów nazywamy serią. Wyróżniamy serie :

Krótka - 5 zabiegów, Średnia - 10 zabiegów, Długa - 20 zabiegów

Podkłady do galwanizacji by nie uszkodzić Pacjenta muszą być grube, wilgotne i większe od elektrody z każdej strony minimum 1 cm

Przyłożenie Elektrod do ciała pacjenta:

Połóż wilgotny podkład galwaniczny na ciało Pacjenta

Nałóż na niego elektrodę pamiętaj by podkład był większy od elektrody

Przykryj wszystko ceratą

Następnie przyciśnij wszystko do ciała - bandaż, ciężar ciała, woreczek z piaskiem.

To samo robimy z 2 elektrodą

Kiedy elektrody są już podłączone zgodnie z biegunami do aparatu wszystko przykrywamy kocykiem Pamiętaj przewody nie powinny iść bezpośrednio po ciele pacjenta. Wykonujemy test aparatu a następnie powoli zwiększamy natężenie prądu do wyraźnego mrowienia. Zbyt szybkie zwiększanie natężenia spowoduje skurcz mięśni!! Nastawiamy czas na 16 min. W między czasie pytamy się o odczucia pacjenta. Jeśli mrowienie zrobiło się mniejsze należy zwiększyć ponownie natężenie. Po upływie 16 min należy powoli zmniejszyć natężenie do kliknięcia aparatu i rozbroić pacjenta. Pacjent po zabiegu powinien zostać w poczekalni 10 min by sprawdzić czy nie zareagował źle na zabieg.

---