Wykład 11 Układ chłonny
Charakterystyka układu chłonnego.
Organizacja tkanki chłonnej.
Czynniki przepływu chłonki.
Odpływ chłonki z miednicy, brzucha, gruczołu sutkowego.
1.Charakterystyka układu chłonnego.
Układ chłonny (systema lymphaticum) jest jednym z trzech komponentów układu naczyniowego obok układu tętniczego i układu żylnego, ale zdecydowanie różni się od nich:
Układ chłonny jest otwarty (nie istnieje pojęcie limfoobiegu); chłonka płynie jednokierunkowo, jest to przepływ dokątowy. Otwartość kładu chłonnego polega na fakcie, że naczynia włosowate chłonne
otwierają się bezpośrednio do przestrzeni międzykomórkowych, skąd chłonka jest zasysana i pracą na-
czyń chłonnych podąża do kąta żylnego lewego i prawego. Kątem żylnym nazywamy miejsce zlani
się dwóch żył: ż. szyjnej wewnętrznej (vena jugularis interna) z ż. podobojczykową (vena subclavia).
Jest to jednocześnie ujście dwóch przewodów:
-przewodu piersiowego (ductus thoracicus)
-przewodu chłonnego prawego (ductus lymphaticus dexter)
Brak części centralnej .
Limfa w różnych częściach układu chłonnego ma różny skład i wygląd.
Występowanie na trasie przebiegu naczyń chłonnych węzłów chłonnych (nodi lymphatici)
Naczynia chłonne są cienkie (kapilarność), na całej długości przebiegu mają tę samą średnicę.
Naczynia chłonne tworzą bardzo liczne zespolenia.
2.Organizacja tkanki chłonnej.
Plamy mleczne- występują w sieci większej i mniejszej, funkcja odpornościowa.
Gródki chłonne samotne (folliculi lymphatici solitarii)- jelito czcze
Gródki chłonne skupione (folliculi lyphatici aggregati)- jelito kręte
Migdałki (tonsillae)- występują na skrzyżowaniu się drogi oddechowej z drogą pokarmową, tworzą pierścień Varderiela w obrębie gardła [migdałki: podniebienny (tonsilla palatina), językowy (tonsilla lingualis), gardłowy (tonsilla lingualis), trąbkowy (tonsilla tubaria)]
Węzeł chłonny (nodus lyphaticus)- dominująca rola w wytwarzaniu przeciwciał
Najwyżej upostaciowana tkanka chłonna występuje w śledzionie
Węzeł chłonny ma kształt fasolowaty, występują w nim wnęki (strona wklęsła); składa się z trzech warstw: ko-ra, warstwa przykorowa, warstwa rdzeniowa- występują w węzłach chłonnych do czasu osiągnięcia dojrzałości płciowej. Część korowa jest grasiczoniezależna, a część przykorowa grasiczozależna. Zatoki umożliwiają prze-pływ chłonki w obrębie węzła:
Zatoka brzeżna- najbardziej zewnętrzna, zbiera chłonkę części korowej
Zatoki pośrednie (promieniste)
Zatoka końcowa
Węzeł chłonny posiada swoje naczynia tętnicze, żylne i dodatkowo chłonne: naczynia doprowadzające (vas afferens)- jest ich więcej, naczynia odprowadzające (vas efferens).
Podział naczyń chłonnych:
Kończyny i głowa: powierzchowne (można je zbadać fizykalnie- palpacyjnie), głębokie (tylko za pomocą ultrasonografii)
Tułów: ścienne i trzewne.
W rogówce nie ma naczyń chłonnych.
3.Czynniki przepływu chłonki.
Jest dziesięć czynników przepływu chłonki:
Własne układu chłonnego:
Kapilarność naczyń chłonnych.
Obecność bardzo licznych zastawek.
Skórcze błony środkowej naczyń chłonnych.
Skórcze komórek mięśniowych gładkich węzłów chłonnych
Zewnętrzne, niezależne od układu chłonnego.
5) Ujemne ciśnienie klatki piersiowej.
6) Siła ciężkości, która ma wpływ na przepływ chłonki w górnych częściach ciała.
7) Zasysanie przedsionka prawego serca.
8) Ruchy mięśni i narządów sąsiednich.
9) Udzielone tętnienie tętnic obwodowych.
10) Ucisk prawej odnogi przepony brzusznej na zbiornik mleczu (początkowy odcinek przewodu piersiowego)
4.Odpływ chłonki z miednicy, brzucha, gruczołu sutkowego.
Przewód piersiowy powstaje z dwóch dużych pni: prawego i lewego. Do przewodu piersiowego uchodzą również: pień szyjny, pień podobojczykowy, pień oskrzelowo-śródpiersiowy przedni i tylny zasilają prze-wód piersiowy w jego części górnej, (prowadzą bowiem chłonkę z lewej części głowy, szyi, klatki piersio-wej i lewej kończyny górnej). Pnie lędżwiowe prowadzą chłonkę z całej podprzeponowej części ciała. Prze-wód piersiowy drenuje ¾ ciała ludzkiego pozostałe ¼ pozostaje w gestii przewodu limfatycznego prawego, który poprzez pień szyjny prawy, pień podobojczykowy prawy i pnie oskrzelowo-śródpiersiowe przedni prawy i tylny prawy zbiera chłonkę z prawej połowy głowy, szyi, prawej połowy klatki piersiowej i prawej kończyny górnej.
Uwagi kliniczne.
Węzeł kończyny dolnej (Rosenmullera)-najwyższy z węzłów głębokich pachwinowych; powiększenie-procesy zapalne i nowotworowe kończyny dolnej, miednicy.
Węzeł Wirchoffa (jeden z węzłów nadobojczykowych); powiększenie-proces nowotworowy górnych części ciała, miednicy, jamy brzusznej.
Z narządów płciowych zewnętrznych i wewnętrznych oraz narządów miednicy chłonka dostaje się do pni lędź-wiowych drogą węzłów pachwinowych [oprócz macicy, pęcherza moczowego i odbytnicy, które odprowadzają chłonkę do węzłów chłonnych biodrowych wewnętrznych];(więzadło obłe macicy- do węzłów chłonnych pach-winowych -droga pośrednia). Kończyny dolne, ściana miednicy i brzucha oraz narzady parzyste brzucha oddają chłonkę do węzłów chłonnych lędźwiowych.
Odpływ chłonki z sutka
Z obszaru sutka chłonka może spływać przyśrodkowo i bocznie, drogą górną i dolną.
5 dróg odpływu (dzielimy na kwadraty):
droga pachowa i międzymieśniowa (tractus axillaris i intermuscularis)- najważniejsza; pachowa- za m.piersiowym większym i mniejszym, a międzymięśniowa między tymi mięśniami.
droga międzyżebrowa przednia - wiedzie przez węzły chłonne mostkowe leżące w śródpiersiu przed-nim.
zespolenie - droga międzyżebrowa tylna - do węzłów śródpiersiowych tylnych.
droga szyjna - do węzłów chłonnych szyjnych (również nad- i podobojczykowych - w. Wirchoffa)
droga nadbrzuszna - do węzłów nadbrzusza