II OSK 1467/10 - Wyrok

Data orzeczenia	2011-10-18
Data wpływu	2010-07-07
Sąd	Naczelny Sąd Administracyjny
Sędziowie	Jerzy Siegień Leszek Leszczyński Zofia Flasińska /przewodniczący sprawozdawca/
Symbol z opisem	6052 Akty stanu cywilnego
Hasła tematyczne	Akta stanu cywilnego
Sygn. powiązane	III SA/Łd 11/10
Skarżony organ	Wojewoda
Treść wyniku	Oddalono skargę kasacyjną
Powołane przepisy	Dz.U. 2004 nr 161 poz 1688; art. 28 art. 36 art. 73; Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 czerwca 2004 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy - Prawo o aktach stanu cywilnego
Sentencja Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Zofia Flasińska /spr./ sędzia NSA Leszek Leszczyński sędzia del. WSA Jerzy Siegień Protokolant Mariusz Szufnara po rozpoznaniu w dniu 18 października 2011 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej sprawy ze skargi kasacyjnej Wojewody Łódzkiego od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 25 marca 2010 r. sygn. akt III SA/Łd 11/10 w sprawie ze skargi T. B. na decyzję Wojewody Łódzkiego z dnia [...] października 2009 r. nr [...] w przedmiocie sprostowania oczywistego błędu pisarskiego w akcie małżeństwa oddala skargę kasacyjną.
Uzasadnienie Wyrokiem z dnia 25 marca 2010 r., III SA/Łd 11/10 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi (dalej jako: WSA) - po rozpatrzeniu sprawy ze skargi T. B. na decyzję Wojewody Łódzkiego (dalej jako: wojewoda) z dnia [...] października 2009 r., nr [...] w przedmiocie sprostowania oczywistego błędu pisarskiego w akcie małżeństwa - uchylił zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Kierownika Urzędu Stanu Cywilnego Łódź - Centrum (dalej jako: kierownik) z dnia [...] lipca 2009 r., nr [...]; stwierdził, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu do dnia uprawomocnienia się niniejszego wyroku; oraz zasądził od wojewody na rzecz T. B. kwotę 357 złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania. W uzasadnieniu wskazano, że kierownik decyzją z dnia [...] lipca 2009 r., wydaną na podstawie art. 28, art. 36 oraz art. 7 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 29 września 1986 r. Prawo o aktach stanu cywilnego (tekst jednolity: Dz. U. z 2004 r., nr 161, poz. 1688 ze zmianami - dalej jako: usc), po rozpatrzeniu podania T. B. (urodzonego jako A. B.), zamieszkałego w Łodzi oraz R. B., zamieszkałej w Izraelu sprostował oczywisty błąd pisarski w akcie małżeństwa nr [...] sporządzonym w księdze znajdującej się w Urzędzie Stanu Cywilnego Łódź - Centrum przez wpisanie nazwiska mężczyzny "B." zamiast "B.", imienia mężczyzny "A." zamiast "T." oraz uzupełnił treść wymienionego aktu przez wpisanie nazwiska rodowego mężczyzny "B." oraz miejsca urodzenia mężczyzny "T.". W uzasadnieniu decyzji organ administracji I instancji wyjaśnił, iż w dniu 17 kwietnia 2009 r. T. B. (urodzony jako A. B.) oraz R. B., działający za pośrednictwem pełnomocnika, wystąpili do kierownika z prośbą o sprostowanie i uzupełnienie aktu małżeństwa zawartego w [...] 1981 r. w T. A. - J. w Izraelu. Akt małżeństwa został wpisany do polskich ksiąg stanu cywilnego na podstawie oryginału aktu oraz jego tłumaczenia na język polski. Zawierał on jednak błędnie wpisane nazwisko oraz imię mężczyzny oraz nie zawierał nazwiska rodowego mężczyzny i miejsca urodzenia małżonków. Wobec tego, na prośbę małżonków, kierownik sprostował i uzupełnił treść aktu małżeństwa wyłącznie w danych mężczyzny na podstawie aktu urodzenia nr [...] sporządzonego w Urzędzie Stanu Cywilnego Łódź - Centrum. Strona odwołała się od ww. decyzji, żądając jej uchylenia i wpisania do aktu małżeństwa nazwiska mężczyzny "B." a imienia mężczyzny "T.". Uzasadniając odwołanie podniosła, iż decyzją z dnia [...] lipca 2009 r. kierownik dokonał transkrypcji przedmiotowego aktu małżeństwa, wpisując jako nazwisko mężczyzny "B." a imię "T.". Następnie kolejną decyzją z dnia [...] lipca 2009 r. organ sprostował swój oczywisty błąd pisarski poprzez wpisanie nazwiska mężczyzny "B." zamiast "B." a imienia mężczyzny "A." zamiast "T.". Wnioskodawca obecnie nosi nazwisko B. a imię T. Wynika to z treści wniosku oraz tłumaczenia aktu małżeństwa dokonanego przez tłumacza. Kierownik prawidłowo wpisał do księgi małżeństw roku 2009 akt małżeństwa nr [...] sporządzony w Izraelu zgodnie z jego brzmieniem, uznając iż transkrypcja aktu małżeństwa polega na odzwierciedleniu zapisów tego aktu w polskiej księdze aktu cywilnego. Niezasadne jest stanowisko organu zawarte w decyzji, że organ wpisując w akcie małżeństwa nazwisko "B." a imię "T." popełnił oczywisty błąd pisarski. Wojewoda, decyzją nr [...] z dnia [...] października 2009 r., utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję. Uzasadniając swoje orzeczenie wyjaśnił, iż decyzją z dnia [...] lipca 2009 r. kierownik wpisał do księgi małżeństw roku 2009 pod nr [...] akt małżeństwa T. B., ur. [...] 1949 r., syna A. i R. B. (ostatnie miejsce zamieszkania w Polsce - Łódź, ul. [...]) i R. B. z d. R., ur. [...] 1952 r., córki N. i C. R., zamieszkałej w Izraelu, sporządzony w T. A. - J. i zgodnie z treścią oryginalnego aktu małżeństwa oraz jego urzędowym tłumaczeniem, jako imię mężczyzny wpisano "T.", jako nazwisko mężczyzny wpisano "B.", zaś nazwisko rodowe ojca wpisano jako "B.". Na podstawie zezwolenia Prezydium Rady Narodowej m. Łodzi Wydział Społeczno-Administracyjny z [...] 1958 r., nr [...], w [...] 1958 r. w księdze urodzeń Urzędu Stanu Cywilnego Łódź - Centrum z roku 1958 sporządzony został pod nr [...] akt potwierdzający urodzenie w [...] 1949 r. w T. A. B., syna A. i R. B. Skoro sporządzony w księgach Urzędu Stanu Cywilnego Łódź - Centrum w [...] 1958 r. akt urodzenia nr [...] potwierdza urodzenie A. B., ur. [...] 1949 r. w T., syna A. i R. B., a w transkrybowanym do polskich ksiąg stanu cywilnego akcie małżeństwa nr [...] dane mężczyzny wpisano jako T. B., ur. [...] 1949 r., syn A. i R. B., to mając na uwadze, iż oczywistość błędu pisarskiego winna wynikać w szczególności z porównania danych z wcześniej sporządzonymi aktami, należało orzec o sprostowaniu umiejscowionego aktu małżeństwa poprzez wpisanie nazwiska mężczyzny "B." zamiast "B.", imienia mężczyzny "A." zamiast "T.". Decyzja podjęta przez organ administracji I instancji w tym zakresie jest zgodna z wnioskiem pełnomocnika z dnia 9 lipca 2009 r., a zatem tym bardziej niezrozumiałe jest złożenie od niej odwołania. T. B. zaskarżył decyzję organu odwoławczego do WSA, żądając jej uchylenia i zasądzenia kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, a w uzasadnieniu skargi wskazał, że sporządzony przez urząd stanu cywilnego akt stanowiący transkrypcję izraelskiego aktu małżeństwa skarżącego jest błędnie zredagowany w rozumieniu art. 31 usc, gdyż przytacza jego imię i nazwisko niezgodnie z jego brzmieniem zawartym w akcie zagranicznym. Wojewoda, w odpowiedzi na skargę, wniósł o jej oddalenie, powołując się na argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. W uzasadnieniu zaskarżonego wyroku WSA wskazał, że obowiązkiem kierownika, dokonującego transkrypcji aktu zagranicznego, było uwzględnienie oryginalnych zapisów zawartych w akcie zagranicznym, bowiem w sytuacji transkrypcji zagranicznego aktu stanu cywilnego istnieje bezwzględny zakaz wprowadzania jakichkolwiek zmian w jego treści, a więc - jeśli na mocy decyzji kierownika wpisano dane zgodnie z treścią transkrybowanego aktu stanu cywilnego sporządzonego za granicą - to nie istniały podstawy do sprostowania na podstawie art. 28 usc danych dotyczących imienia i nazwiska mężczyzny. Wniosek strony o sprostowanie danych w akcie małżeństwa nie powinien zostać uwzględniony przez organ administracji w trybie art. 28 usc. Sprostowanie prowadziło bowiem do naruszenia zakazu wprowadzania zmian w transkrybowanym akcie zagranicznym. Skarga kasacyjna od ww. wyroku WSA została wniesiona przez wojewodę, który wyrok ten zaskarżył opierając skargę kasacyjną na a) podstawie naruszenia przepisów postępowania - art. 145 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2002 r., nr 153, poz. 1270 ze zmianami - dalej jako: ppsa), co miało istotny wpływ na wynik sprawy poprzez nieprawidłowe uwzględnienie skargi, podczas gdy powinien mieć zastosowanie art. 151 ppsa; oraz na b) podstawie naruszenia prawa materialnego przez błędną wykładnię przepisu art. 28 i 36 usc polegającą na przyjęciu, że przepisy te nie miały w sprawie zastosowania, oraz błędną wykładnię art. 73 usc poprzez uznanie, iż został on przez organy mylnie niezastosowany do transkrypcji obco brzmiącego nazwiska w polskiej formie. Wskazując na powyższe, wniesiono o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy WSA do ponownego rozpoznania i zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych. W uzasadnieniu wskazano, że wyrok WSA nie zaakceptował postępowania kierownika, w którym uznał, iż na podstawie art. 28 usc nie jest możliwe sprostowanie danych dotyczących imienia i nazwiska mężczyzny w akcie małżeństwa zgodnie z aktem urodzenia. Zdaniem autora skargi kasacyjnej stanowisko to jest sprzeczne z całą dotychczasową praktyką urzędów stanu cywilnego. Pomijając okoliczność, iż postępowanie w celu sprostowania oczywistej omyłki nie jest wszczęte z wniosku strony, ale przez organ z urzędu, postępowanie na wniosek zostało zakończone wydaniem odrębnej ostatecznej już decyzji, a więc nie wiadomo, jaka zatem była potrzeba odnoszenia się do wniosku, który został uwzględniony w innym postępowaniu. Autor skargi kasacyjnej wskazał także na zakaz prostowania nazwiska strony zgodnie z polskim aktem stanu cywilnego - aktem urodzenia i podkreślił, że treść zagranicznego aktu stanu cywilnego podlega wpisowi do polskich ksiąg w takiej formie w jakiej został on sporządzony w innym państwie. Zdaniem wnoszącego kasację wyrok jako odbiegający od dotychczasowej linii orzeczniczej nie powinien ostać się w obrocie prawnym, szczególnie iż oznacza odejście od dotychczasowej praktyki bez wskazania jak ma ona wyglądać. Odpowiadając na skargę kasacyjną pełnomocnik skarżącego wniósł o oddalenie skargi w całości i zasądzenie od organu na rzecz skarżącego kosztów postępowania kasacyjnego, w tym kosztów zastępstwa radcy prawnego, według norm przepisanych. W uzasadnieniu wskazano, że w ocenie strony skarżącej wskazany wyrok odpowiada prawu i w konsekwencji wniesiona w sprawie skarga kasacyjna winna zostać oddalona. Autor odpowiedzi na skargę kasacyjną podkreślił także, iż przy wpisywaniu do polskich ksiąg stanu cywilnego aktu małżeństwa sporządzonego w Izraelu, nie podlega zmianie brzmienie (pisownia) nazwiska i imion małżonków przyjęta w tym akcie. Sporządzony przez Urząd Stanu Cywilnego w Łodzi akt stanowiący transkrypcję izraelskiego aktu małżeństwa Skarżącego jest zatem błędnie zredagowany w rozumieniu art. 31 usc, albowiem przytacza nazwisko i imię skarżącego niezgodnie z jego brzmieniem zawartym w akcie zagranicznym. Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje: Zgodnie z przepisem art. 15 § 1 pkt 1 ppsa NSA rozpoznaje środki odwoławcze od orzeczeń wojewódzkich sądów administracyjnych, stosownie do przepisów ustawy. NSA rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, biorąc pod rozwagę z urzędu jedynie nieważność postępowania (art. 183 § 1 ppsa). Rozpatrując skargę w tym zakresie należy stwierdzić, że wskazane przez pełnomocnika organu w skardze kasacyjnej zarzuty - tak naruszenia przepisów postępowania jak i naruszenia prawa materialnego - nie są uzasadnione w okolicznościach rozpatrywanej sprawy. Należy wskazać w tym zakresie, że ustawa z dnia 29 września 1986 r. Prawo o aktach stanu cywilnego dopuszcza możliwość sprostowania aktu stanu cywilnego w trzech przypadkach, tj.: 1) gdy chodzi o sprostowanie oczywistego błędu pisarskiego (art. 28 zdanie 2) - tzw. "sprostowanie małe", 2) w razie błędnego lub niewłaściwego zredagowania (art. 31), 3) w przypadku, gdy akt stanu cywilnego nie zawiera wszystkich danych, które powinny być w nim zamieszczone (art. 36) - sui generis sprostowanie. W przypadkach, o których mowa w art. 28 zdanie 2 oraz w art. 36 usc rozstrzyga właściwy kierownik urzędu stanu cywilnego, natomiast w przypadku błędnego lub niewłaściwego zredagowania aktu stanu cywilnego (art. 31 usc) - orzeka właściwy sąd powszechny. W judykaturze utrwalony jest pogląd, że stosując przepisy rozdziału 4 usc nie można odrywać się od zasady wyrażonej w art. 4 usc, że akty stanu cywilnego stanowią wyłączny dowód zdarzeń w nich stwierdzonych, a ich niezgodność z prawdą może być udowodniona jedynie w postępowaniu sądowym. Dlatego też, poza sprawami określonymi w art. 28 i w art. 36 usc, w pozostałym zakresie orzeka sąd w postępowaniu nieprocesowym (por. np. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego /dalej jako: NSA\ z dnia 16 grudnia 1987 r., SA/Gd 679/87, ONSA z 1987 r., nr 2, poz. 90; wyrok WSA w Warszawie z dnia 22 listopada 2005 r., IV SA/Wa 1420/05, LEX nr 191966; wyrok WSA w Warszawie z dnia 7 lutego 2005 r., II SA/Wa 238/04, http://orzeczenia.nsa.gov.pl; wyrok WSA w Poznaniu z dnia 28 maja 2008 r., III SA/Po 197/08 http://orzeczenia.nsa.gov.pl, czy wyrok WSA w Opolu z dnia 5 grudnia 2006 r., II SA/Op 448/06, http://orzeczenia.nsa.gov.pl). Sąd powszechny jest więc właściwy, gdy akt stanu cywilnego podlega sprostowaniu w razie błędnego lub nieścisłego jego zredagowania (art. 31 usc). NSA podkreśla, że art. 28 zdanie 2 usc - w drodze wyjątku od zasady wyrażonej w zdaniu 1 tego przepisu - zezwala organom administracji na sprostowanie oczywistego błędu pisarskiego, ale błąd, o którym mowa musi być oczywisty, a dodatkowo nie chodzi o każdego rodzaju oczywisty błąd, lecz wyłącznie o błąd pisarski. Należy wskazać, że zwrot "oczywisty" w języku polskim oznacza, iż coś jest bezsporne, pewne, nie budzi wątpliwości. "Błąd pisarski" zaś to widoczne, wbrew zamierzeniom osoby piszącej jakiś tekst - niewłaściwe użycie wyrazu, przeinaczenie, ewidentnie mylna pisownia, niezamierzone opuszczenie jednego lub więcej wyrazów, błąd w tzw. "literówce", błąd ortograficzny lub gramatyczny. Zgodnie z ukształtowanym orzecznictwem sądów administracyjnych przy wykładni wymienionego przepisu należy przyjąć, że za oczywisty błąd pisarski należy uznać taką niedokładność, która nie znalazłaby się w akcie, gdyby uczestnicy czynności - to znaczy osoba zgłaszająca dane i kierownik urzędu stanu cywilnego - wykazali należytą staranność. W szczególności chodzi tu o przeoczenie, że coś źle odczytano, pominięto przy pisaniu, wpisano w niewłaściwej rubryce albo przeinaczono części wyrazu (tak np. wyrok WSA w Warszawie z dnia 22 listopada 2005 r., IV SA/Wa 1420/05, http://orzeczenia.nsa.gov.pl). Podsumowując powyższe oczywista omyłka w rozumieniu wyżej wymienionego przepisu to zatem widoczne, niezgodne z zamierzonym, niewłaściwe użycie wyrazu, widocznie mylna pisownia, czy też opuszczenie jakiegoś wyrazu. Szczególnego rodzaju błędami pisarskimi są błędy ortograficzne, gramatyczne, zecerskie, jak również błędy maszynowe czy komputerowe, a więc błędy powstałe przy przepisywaniu tekstu, polegające najczęściej na zmianie lub przestawieniu czcionek. Redakcja przepisu pozwala zatem stwierdzić, że sprostowaniu podlegać może jedynie omyłka pisarska i to jedynie wówczas gdy charakteryzuje ją cecha oczywistości. Warunki te stanowią zarazem granicę przedmiotowej dopuszczalności sprostowania albowiem sprostowanie nie może prowadzić do jakiejkolwiek merytorycznej zmiany aktu. W świetle powyższych uwag nie ulega najmniejszej wątpliwości, że zmiana imienia (całkowita) i zmiana pisowni (pomimo tożsamego brzmienia w mowie) nazwiska skarżącego nie jest oczywistym błędem pisarskim, o którym mowa w art. 28 zdanie 2 usc, ani nie stanowi też uzupełnienia imienia czy nazwiska, o czym mówi art. 36 usc, a tym samym organy administracji w sposób całkowicie niezasadny dokonały sprostowania imienia i nazwiska skarżącego. Tak więc zarzut naruszenia art. 28 i 36 usc przez Sąd I instancji nie znajduje uzasadnienia w okolicznościach rozpatrywanej sprawy, bowiem to WSA, a nie organy prawidłowo zinterpretował powyższe przepisy usc i dostrzegając ich naruszenie przez organy administracji nie mógł inaczej postąpić jak tylko uchylić rozstrzygnięcia organów obu instancji. NSA wskazuje także, iż podejmując rozstrzygnięcie o wpisaniu zagranicznego aktu stanu cywilnego, w decyzji opisuje się akt podlegający transkrypcji, a więc przytacza jego treść i nie można podać innej treści aktu, niż treść wynikająca wprost z dokumentu zagranicznego. Tak więc kierownik urzędu stanu cywilnego nie może w ramach tego postępowania ingerować w treść zagranicznego aktu stanu cywilnego, nie może zatem rozstrzygać o brzmieniu imion i nazwisk podlegających wpisowi. Tym samym także zarzut naruszenia art. 73 usc poprzez uznanie, iż został on przez organy mylnie niezastosowany do transkrypcji obco brzmiącego nazwiska w polskiej formie jest nieusprawiedliwiony, a to działanie organów, a nie WSA było niezgodne z przepisami prawa. Przeprowadzone w określonych w przepisach prawa i precyzyjnie wskazanych w uzasadnieniu wyroku WSA ramach badanie zgodności z prawem zaskarżonej decyzji, a także decyzji rozstrzygnięcie to poprzedzającej wykazało, że Sąd I instancji trafnie uznał, iż są one dotknięte uchybieniami uzasadniającymi ich wzruszenie. W konsekwencji WSA nie naruszył art. 145 § 1 ppsa, bowiem dostrzegając ww. naruszenia prawa przez organy administracji nie mógł postąpić w inny sposób jak właśnie zastosować ten przepis i na jego podstawie wyeliminować z obrotu prawnego niezgodne z prawem rozstrzygnięcia organów administracji. Tym samym Sąd I instancji nie naruszył też art. 151 ppsa, bowiem mógłby jedynie naruszyć ten przepis, oddalając skargę w sytuacji naruszenia prawa przez organy czy też nieoddalając skargi w sytuacji zgodnego z prawem działania organów administracji. Jak wskazano zaś powyżej żadna z tych dwóch sytuacji nie miała miejsca w niniejszym postępowaniu. Na marginesie NSA podkreśla, że w rozpoznawanym przypadku sprostowanie treści aktu małżeństwa skarżącego może ewentualnie nastąpić w postępowaniu przed sądem powszechnym. Zważyć bowiem trzeba, że dostosowanie treści aktu stanu cywilnego stwierdzającego zdarzenie niezgodne z prawdą do stanu rzeczywistego może nastąpić jedynie w postępowaniu sądowym. Nie może ono nastąpić w postępowaniu administracyjnym lub też sądowoadministracyjnym (K. Gondolek, A. Stanowska, Prawo o aktach stanu cywilnego z komentarzem. Przepisy wykonawcze i związkowe, Warszawa 1991 r., s. 47 - 48 oraz wyrok NSA z dnia 18 lipca 2001 r., V SA 493/01, LEX nr 53957). Mając powyższe na względzie, na podstawie art. 184 ppsa należało orzec jak w sentencji.

---