Minerały
z łac. minera = kopalnia
Minerałami nazywamy jednorodne składniki skorupy ziemskiej, występujące przeważnie w stanie stałym. Z minerałów złożone są skały. Niemal wszystkie minerały występują w stanie krystalicznym. Chcę zapoznać czytelnika z budową, klasyfikacją i nazwami niektórych z około 2500 znanych minerałów. Poniżej podaję jeden z podziałów minerałów na grupy oraz ich skład chemiczny, a także alfabetyczny wykaz najbardziej znanych minerałów i skał.
Pierwiastki (występujące tylko w stanie rodzimym)
Arsen |
As |
Siarka |
S |
Antymon |
Sb |
Srebro |
Ag |
Bizmut |
Bi |
Platyna |
Pt |
Diament |
C |
Rtęć |
Hg |
Grafit |
C |
Złoto |
Au |
Miedź |
Cu |
Żelazo |
Fe |
Lampryty; związki S, Se, Te, As, Sb, Bi ze sobą lub z metalami ciężkimi, np.
Antymonit |
Sb2S3 |
Nikielin |
NiAs |
Argentyt |
Ag2S |
Piryt |
FeS2 |
Blenda cynkowa |
ZnS |
Milleryt |
NiS |
Cynober |
HgS |
Sfaleryt |
ZnS |
Galena |
PbS |
|
|
Tlenki i wodorotlenki, np.
Anataz |
TiO2 |
Korund |
Al2O3 |
Cynkit |
ZnO |
Kwarc |
SiO2 |
Cyrkon |
ZrSiO4 |
Limonit |
HFeO2 |
Diaspor |
HAlO2 |
Magnetyt |
Fe3O4 |
Hematyt |
Fe2O3 |
Rutyl |
TiO2 |
Gibsyt |
Al(OH)3 |
Spinel |
MgAl2O4 |
Kasyteryt |
SnO2 |
Uraninit |
UO2 |
Solowce, np.
Fluoryt |
CaF2 |
Halit |
NaCl |
Karnalit |
KMgCl3 ∙ 6H2O |
Sylwin |
KCl |
Węglany, np.
Dolomit |
CaMg(CO3)2 |
Kalcyt |
CaCO3 |
Malachit |
Cu2CO3(OH)2 |
Soda |
Na2CO3 |
Azotany, np.
Saletra chilijska |
NaNO3 |
Saletra potasowa |
KNO3 |
Borany, np.
Aksynit |
Ca2(Fe, Mn)Al2(Bo3OH)Si4O12 |
Boracyt |
Mg3B7O13Cl |
Boraks |
Na2B4O7 ∙ 10H2O |
Kolemanit |
Ca2B6O11 ∙ 5H2O |
Krzemiany:
- pirokseny, np. |
Augit zwyczajny |
(Ca, Mg, Fe, Al, Ti)(Si, Al)2O6 |
Diopsyd |
CaMgSi2O6 |
Eustatyt |
MgSiO3 |
- amfibole, np. |
Aktynolit |
Ca2(Mg, Fe)5Si8O22 (OH)2 |
Rybekit |
Na3Fe4Si8O22(OH)2 |
- miki, np. |
Biotyt |
K(Mg, Fe)3AlSi3O10(OH)2 |
Muskowit |
KAl3Si3O10(OH)2 |
- skalenie, np. |
Albit |
NaAlSi3O8 |
Anortyt |
CaAl2Si2O8 |
Ortoklaz |
KAlSi3O8 |
- skaleniowce, np. |
Epidot |
Ca2(Al, Fe)3Si3O12OH |
Kaolinit |
Al4Si4O10(OH)8 |
Leucyt |
KAlSi2O6 |
Nefelin |
Na8K2Al10Si11O42 |
Serpentyn |
Mg3Si2O9 ∙ (OH)4 |
Sodalit |
3NaAlSiO4 ∙ Na Cl |
Talk |
Mg3Si4O10(OH)2 |
Fosforany i arseniany, np.
Apatyt |
Ca5(PO4)3F |
Mimetyt |
Pb5(AsO4)3Cl |
Waryscyt |
Al(PO4) ∙ 2H2O |
Wiwianit |
Fe3P2O8 ∙ 8H2O |
Wolframiany i molibdeniany, np.
Szelit |
CaWO4 |
Wolframit |
(Fe, Mn)WO4 |
Wulfenit |
PbMoO4 |
Siarczany, np.
Anglezyt |
PbSO4 |
Anhydryt |
CaSO4 |
Baryt |
BaSO4 |
Celestyn |
SrSO4 |
Epsomit |
MdSO4 ∙ 7H2O |
Gips |
CaSO4 ∙ 2H2O |
Kizeryt |
MgSO4 ∙ H2O |
Węglowce, np.
Bursztyn |
C10H16O |
Haczetyn |
C38H78 |
Melit |
Al2C12O12 ∙ 18H2O |
Alfabetyczny wykaz niektórych minerałów
|
Adaluzyt |
Adular |
Agalmatolit |
Aksynit |
Aktynolit |
Akwamaryna |
Alabaster |
Albit |
Alofan |
Ałunit |
Amazonit |
Anataz |
Amblygonit |
Analcym |
Anataz |
Andaluzyt |
Andezyn |
Andratyt |
Anglezyt |
Anhydryt |
Ankeryt |
Anortyt |
Antofyllit |
Antygoryt |
Antymon |
Antymonit |
Apatyt |
Aragonit |
Argentyt |
Arsen |
Arsenopiryt |
Asfalt |
Augit |
Azbest |
Azuryt |
|
Baryt (spat ciężki) |
Bemit |
Benitoit |
Beryllonit |
Biotyt (mika) |
Bizmut |
Bizmutyn |
Blenda cynkowa |
Boksyt |
Boracyt |
Boraks |
Bornit |
Brazylianit |
Bronzyt |
Brucyt |
Bulanżeryt |
Burnonit |
Bursztyn |
Bytownit |
|
Cerusyt |
Chabazyt |
Chalkantyt |
Chalkopiryt |
Chalkozyn |
Chloantyt |
Chromit |
Chryzokola |
Chryzotyl |
Cynkit |
Cynwaldyt |
Cynober |
|
Danboryt |
Datolit |
Desmin |
Diallag |
Dialogit |
Diaspor |
Diopsyd |
Dioptaz |
Dolomit |
Dumortieryt |
Dyskrazyt |
Dysten (cyanit) |
Dżemsonit |
|
Egiryn |
Enargit |
Enstatyt |
Epidot |
Epsomit (sól gorzka) |
Erytryn (kwiat kobaltowy) |
Eudialit |
|
Fajalit |
Fenakit |
Ferryt |
Filypsyt |
Flogopit (mika) |
Fluoryt |
Forsteryt |
Fosforyt |
Frankolit |
Fuchsyt (mika) |
Fyllonit |
|
Gagat (dżet) |
Galena |
Galman |
Garnieryt |
Gedryt |
Gersdorfit |
Getyt |
Gips |
Glaukofan |
Glaukonit |
Grafit |
|
Haczetyn |
Halit (sól kamienna) |
Haloizyt |
Halotrychit |
Harmoton |
Hedenbergit |
Hematyt |
Hemimorfit |
Hipersten |
Hornblenda |
Hydrocynkit |
|
Illit (hydromuskowit) |
Ilmenit |
|
Kainit |
Kalamin (hemimorfit) |
Kalcyt (spat wapienny) |
Kalomel |
Kaolinit |
Karnalit |
Karnotyt |
Kasyteryt |
Kerargiryt |
Kizeryt |
Klinochlor |
Kobaltyn |
Kolemanit |
Kolofan |
Kolumbit |
Kordieryt |
Kowelin |
Krokoit |
Kryolit |
Krystobalit |
Krzemień |
Ksenotym |
Kuncyt |
Kupryt |
Kwarc |
|
Labrador |
Langbajnit |
Lelingit |
Leonit |
Lepidolit |
Leucyt |
Lidyt |
Limonit |
Linneit |
Lód (heksagonalny) |
Lublinit |
Ludwigit |
|
Magnezyt |
Manganit |
Markasyt |
Melanit |
Melanteryt |
Melinit |
Melit |
Miedź |
Mikroklin |
Mimetyt |
Molibdenit |
Monacyt |
Montmorylonit |
Morganit |
Muskowit (mika) |
|
Natrolit |
Natryt |
Nefelin |
Nikielin |
Nitryt |
Nontronit |
|
Oligoklaz |
Oliwin |
Ortoklaz |
Ortyt |
Ozokeryt (wosk ziemny) |
|
Peragonit |
Pennin |
Pentlandyt |
Peryklaz |
Pikotyt |
Pikromeryt |
Pirargiryt |
Pirofyllit |
Piroluzyt |
Piromorfit |
Piryt |
Plagioklaz |
Platyna |
Polihalit |
Poliksen |
Pollucyt |
Praz |
Prenit |
Prustyt |
Psylomelan |
|
Rammelsbergit |
Rodochrozyt |
Rodonit |
Rtęć |
Rutyl |
Rybekit |
|
Sanidyn |
Samarsksit |
Sassolin |
Sepiolit (pianka morska) |
Serpentynit |
Serycyt |
Sferosyderyt |
Siarka |
Sillimanit |
Sfaleryt |
Smaltyn |
Smitsonit (spat cynkowy) |
Soda |
Sodalit |
Sperylit |
Srebro |
Stannin |
Steatyt |
Syderyt |
Sylwanit |
Sylwin |
Szamozyt |
Szelit |
Szmirgiel |
|
Talk |
Tektyt |
Tenardyt |
Tenoryt |
Toryt |
Tremolit |
Trydymit |
Turyngit |
Tytanit |
|
Uraninit (blenda smolista) |
|
Wad |
Wanadynit |
Wermikulit |
Wezuwian |
Willemit |
Wiwianit |
Wolframit |
Wulfenit |
Wurcyt |
|
Złoto |
Zoisyt |
Niektóre ważniejsze skały
|
Adamellit |
Alabaster |
Amfibolit |
Anamezyt |
Andezyt |
Anhydryt |
Antracyt |
Aplit |
Arkoza |
Asfaltyt |
Augit |
|
Bazalt |
Bazanit |
Bentonit |
Boksyt |
Brekcja (druzgot) |
|
Cieszynit |
Czarkonit |
|
Dacyt |
Dellenit |
Diabaz |
Diatomit |
Dioryt |
Doleryt |
Dolomit |
Domeykit |
Dunit |
|
Eklogit |
Erlan |
|
Ferrolit |
Filit |
Fojalit |
Fonolit |
|
Gabro |
Geza |
Glaukonityt |
Glina |
Glinka (ogniotrwała) |
Gnejs |
Granit |
Granityt |
Granodioryt |
Granulit |
Grejzen |
Gruz |
|
Hornblendyt |
|
Ignimbyrt |
Ijolit |
Ikrowiec |
Iłowiec |
|
Kaolin |
Karbonatyt |
Kataklazyt |
Keratofir |
Kimberlit |
Kreda |
Krzemień |
Kwarcyt |
|
Labradoryt |
Lamprofir |
Lateryt |
Latyt |
Leptynit |
Leptyt |
Less |
Leucytyt |
Lidyt |
Lignit |
Limburgit |
Liparyt |
|
Łupki |
Margiel |
Mariupolit |
Marmur |
Melafir |
Migmatyt |
Monchikit |
Monzonit |
Mułek |
Mułowiec |
Nefelinit |
Noryt |
|
Obsydian |
Opoka |
|
Pegamtyt |
Perlit (szkliwo |
wulkaniczne) |
Perydotyt |
Piasek |
Piaskowiec |
Pikryt |
Piroksenit |
Pofir |
Porfiryt |
Pstrągowiec (troktolit) |
Pumeks |
|
Radiolaryt |
Rapakiwi |
Riolit |
Rogowiec |
|
Spongiolit |
Serpentynit |
Sjenit |
Smołowiec (szkli |
wo wulkaniczne) |
Sól kamienna |
Spessartyt |
Sylwinit |
Sjenit |
|
Tefryt |
Teralit |
Tillit |
Tonalit |
Torf |
Trachit |
Troktolit |
Tuf wulkaniczny |
Tufit |
|
Wapień |
Węgiel |
Witrofir |
Wogezyt |
|
Zlepieniec |
(konglomerat) |
Zieleniec |
|
Żwir |