Gaśnice i środki gaśnicze. Budowa gaśnic, wyposażenie obiektów w gaśnice, środki gaśnicze. Zasady użycia gaśnic.

Gaśnica to urządzenie służące do gaszenia pożarów (zazwyczaj w pierwszej fazie rozwoju pożaru). Zawiera środek gaśniczy, który na skutek ciśnienia wewnętrznego może być wyrzucony i skierowany na pożar. Ciśnienie wewnętrzne może być ciśnieniem występującym stale lub uzyskiwanym w wyniku uwolnienia gazu napędowego. Mniejsze gaśnice stosuje się w samochodach, większe w obiektach publicznych i przemysłowych. Istnieją także agregaty gaśnicze złożone z jednej lub większej liczby dużych gaśnic zaopatrzonych we wspólną dyszę i umieszczonych na dwukołowym podwoziu.

Rozróżniamy gaśnice przenośne (przeznaczone do przenoszenia i uruchamiania ręcznego, o masie nie większej niż 20 kg) i gaśnice przewoźne (przeznaczone do transportowania i obsługi ręcznej, montowane na wózku, o masie w stanie gotowości powyżej 20 kg).

Zgodnie z przepisami, muszą być pomalowane na kolor czerwony. Wymagania dotyczące koloru gaśnic śniegowych określa Polska Norma PN-EN 3-7:2004. Każda gaśnica posiada etykietę opisującą jej przeznaczenie i sposób użycia. Prawidłowo zamontowana gaśnica, musi być przymocowana specjalnym zaczepem na ścianie lub stać na podłodze w specjalnej objemce.

Wszystkie obiekty powinny być wyposażone w gaśnice przenośne spełniające wymagania Polskich Norm będących odpowiednikami norm europejskich (EN) dotyczących gaśnic lub w gaśnice przewoźne (§ 28 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 21 kwietnia 2006 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów; Dz.U. z 2006 r. nr 80, poz. 563).

Ponieważ gaśnice mogą mieć różne kształty i różne wypełnienia, dla łatwiejszej orientacji, wprowadzono literowe oznaczenia określające jaki typ pożaru można nimi gasić. Oznaczenia literowe środków gaśniczych stosowane w Europie:

A - do gaszenia pożarów ciał stałych, które paląc się nie tylko powodują płomień ale także ulegają rozżarzeniu np. drewna, papieru, gumy

B - do gaszenia pożarów cieczy i ciał stałych, które paląc się ulegają stopieniu np. benzyny, polietylenu, smoły, alkoholi, lakierów, rozpuszczalników, termoplastycznych tworzyw sztucznych

C - do gaszenia pożarów gazów palnych np. metanu, acetylenu, propanu

D - do gaszenia pożarów metali palnych np. magnezu, sodu, uranu, glinu

F - do gaszenia pożarów łatwopalnych środków gotujących (oleje roślinne, tłuszcze zwierzęce).

W zależności od rodzaju środków gaśniczych, jakie zawieraj gaśnice, dzieli się je na:

- proszkowe - gaszące pożary ABC z czynnikiem gaśniczym w postaci proszków fosforanowych oraz gaszące pożary BC z czynnikiem gaśniczym na bazie proszków węglanowych. Zastosowany w nich środek gaśniczy (proszek gaśniczy) wyrzucany jest ze zbiornika poprzez wąż lub prądnicę na skutek uwolnienia sprężonego gazu: azotu lub dwutlenku węgla. Wyrzucanie proszku można w każdej chwili przerwać poprzez zwolnienie dźwigni zaworu. W większości przypadków gaśnice proszkowe po użyciu można ponownie napełnić proszkiem. Pomimo dużej skuteczności działania powodują duże straty w mieniu (zabrudzenia będące wynikiem reakcji chemicznych niejednokrotnie eliminują z dalszego użytku ugaszone mienie - w szczególności sprzęt elektroniczny) obecnie wszystkie znajdujące się na rynku proszki pozwalają na gaszenie pożarów urządzeń elektrycznych znajdujących się pod napięciem do 1000V pod warunkiem zachowania odległości 1m od gaszonego sprzętu. Gaśnice proszkowe znajdują szerokie zastosowanie w : obiektach użyteczności publicznej np: szpitale, biura, urzędy, szkoły i halach przemysłowych i magazynowych.

- śniegowe - gaszą pożary typu BC oraz urządzenia pod napięciem. Nie powodują one uszkodzeń chemicznych ani nie zanieczyszczają gaszonego mienia. Mogą jednak powodować uszkodzenia wywołując szok termiczny gaszonych urządzeń. Kolejną ich wadą jest to iż w gaszonym pomieszczeniu podwyższają stężenie dwutlenku węgla, który w stężeniu powyżej 7% jest szkodliwy dla człowieka. Najczęściej kojarzą się z ciężką stalową butlą. Wyjątek stanowią gaśnice firmy Gloria, których zbiorniki wykonane są z wysokiej jakości aluminium. Zastosowanym środkiem gaśniczym jest ciekły gaz - dwutlenek węgla CO2. Po uruchomieniu gaśnicy następuje rozprężenie CO2. Gaz ten jest cięższy od powietrza i dlatego skutecznie odcina dostęp tlenu do ognia. Przy użyciu następuje także oziębienie do -78 ºC dwutlenku węgla. Przy gaszeniu gaśnicami śniegowymi należy zwrócić szczególną uwagę na odkryte części ciała, gdyż mogą one ulec odmrożeniu. Z tego samego powodu nie należy gasić tymi gaśnicami ludzi .Znajdują zastosowanie w: pracowniach komputerowych, kotłowniach, szpitalach, klinikach, obiektach wyposażonych w sprzęt elektroniczny.

- pianowe - środkiem gaśniczym zastosowanym w gaśnicach pianowych jest piana gaśnicza. Powstaje ona z kilkuprocentowego koncentratu środka pianotwórczego i wody. Piana uwalniana jest ze zbiornika pod wpływem sprężonego gazu (dwutlenku węgla lub azotu). Wnętrze zbiornika pokryte jest specjalną warstwą ochronną uniemożliwiającą powstanie korozji. W przypadku gaśnic Gloria piana gaśnicza zapobiega ponownemu samozapłonowi. Działanie gaśnicze piany polega na odizolowaniu od dostępu tlenu a także zwilżaniu palnych przedmiotów zawartą w niej wodą. Gaśnice pianowe służą do gaszenia pożarów z grup A (substancje stałe np. meble) i B (płyny łatwopalne, także lżejsze od wody np. benzyna). Nie wolno jej używać do gaszenia urządzeń elektrycznych pod napięciem, gdyż strumień piany doskonale przewodzi prąd, ani ciał reagujących chemicznie z wodą. Nie należy też używać gaśnic pianowych do gaszenia rzeczy drogocennych lub wrażliwych na zamoczenie. Gaśnice pianowe są wycofywane z użycia. Wynika to nie tylko z uwagi na ograniczony zakres zastosowania czy możliwość zamoczenia gaszonych przedmiotów. Powodem jest utylizacja zużytych ładunków z powodu utraty aktywności środka pianotwórczego (tzw. słaba piana). Wymogi ochrony środowiska podnoszą koszty utylizacji zużytych ładunków co sprawia, iż gaśnice pianowe wychodzą z użycia. Zastosowanie: obiekty przemysłowe, biurowe, handlowe, teatry, kina, muzea, szkoły, biura, itp.

Ze względów ekologicznych nie produkuje się juz gaśnic holanowych (zawierały związki organiczne o budowie podobnej do freonów, zawierające dodatkowo atomy bromu), które służyły do gaszenia pożarów cieczy palnych, chemikaliów, gazów, a także urządzeń elektrycznych i elektronicznych pod napięciem. Były bardzo skuteczne, ale uwalniany z nich holon przyczyniał się do powstawania dziury ozonowej.

Środki gaśnicze i odpowiedni do ich wykorzystania sprzęt, umiejętność i sprawność działania, to podstawowe czynniki w walce z pożarami. Do środków gaśniczych zalicza się substancje gazowe, ciekłe i stałe, ich mieszaniny lub związki chemiczne, których właściwości powodująca spowolnienie, a w konsekwencji przerwanie procesu palenia. Zaliczyć można do nich także hydronetki, agregaty gaśnicze, koce gaśnicze, tłumice, piasek, itp.

WODA jest najpowszechniejszym i najbardziej dostępnym środkiem gaśniczym. Wylana na palące się ciało pobiera z niego duże ilości ciepła i w ten sposób go oziębia. Może być podawana do pożaru jako strumień zwarty, kroplisty lub mgłowy. Zwarty strumień wody podaje się na duże pożary i na obiekty objęte ogniem w trudno dostępnych miejscach. Strumienie kropliste są bardziej skuteczne ze względu na większą powierzchnię styku wody z palącym się materiałem i nie powodują dodatkowych szkód np. zalania lub uszkodzenia konstrukcji, jak czyni to silny prąd zwarty. Wody używa się do gaszenia : drewna, węgla, smoły, słomy, lasów, budynków, a także do ochładzania elementów konstrukcyjnych budowli. Do gaszenia pożarów w budynkach używa się też pary wodnej, która rozrzedzając tlen w powietrzu utrudnia palenie się aż do wygaśnięcia. Używa się jej też do gaszenia zewnętrznych urządzeń destylacyjnych w przemyśle petrochemicznym. Używanie prądu mgłowego do gaszenia ognia, oprócz działania chłodzącego, osadza dym i gazowe produkty spalania, oczyszczając powietrze w pomieszczeniu.

Wodą nie wolno gasić:

• ciał reagujących z wodą (potas, karbid, wapno palone wytwarzające gazy palne i wytwarzające wysoką temperaturę)

• płynów łatwo palnych, lżejszych od wody (benzyna, nafta, oleje), które palą się nad cieczą, która unoszona jest przez wodę

• instalacji elektrycznej pod napięciem, ponieważ woda jest dobrym przewodnikiem prądu elektrycznego i może nastąpić porażenie prądem osoby gaszącej ogień

• ciał żarzących się w wysokiej temperaturze, gdyż woda powoduje rozrzut ogniska pożaru

• nagrzanych maszyn i żelaznych konstrukcji ze względu na możliwość deformacji (grozi zawaleniu się stropów)

Nie należy też gasić pożaru wodą w muzeach, archiwach, i bibliotekach ze względu na niszczące działanie wody. Przy gaszeniu pożarów, jeśli chcemy uzyskać efekt dłuższego zatrzymania wody np. na liściach lub igliwiu drzew bądź pionowych elementach konstrukcyjnych budynków, stosujemy środki powodujące zwiększenie lepkości wody, zwane środkami zagęszczającymi. Do gaszenia pożarów materiałów włóknistych, słomy, miałów węglowych, sproszkowanych substancji organicznych, sypkich produktów zbożowych oraz pierza, tkanin, trocin dodaje się do wody środki nawilżające obniżające napięcie powierzchniowe wody. Dodanie środka zwilżającego umożliwia przenikanie wody w głąb materiału.

PIANA GAŚNICZA jest drugim powszechnie stosowanym środkiem gaśniczym. W zależności od sposobów wytwarzania oraz użytych składników rozróżnia się piany: mechaniczną i chemiczną. Pianę mechaniczną uzyskuje się przez mechaniczne zmieszanie wody ze środkami pianotwórczymi i powietrzem. Wytwarza się ją za pomocą prądownic wodno - pianowych (piana ciężka), wytwornic (piana średnia) lub agregatów pianowych (piana lekka ). Wewnątrz pęcherzyków piany znajduje się powietrze. Stosowane środki pianotwórcze mogą by pochodzenia organicznego, np. Spumogen lub wytwarzane na drodze syntetycznej, np. Deteor 100 M, Roteor lub Expyrol F - 15.

Pożarnicy rozróżniają trzy rodzaje pian gaśniczych, w zależności od liczby spienienia (stosunek ilość piany do ilości wodnego roztworu środka pianotwórczego):

• piany ciężkie o liczbie spienienia do 20

• piany średnie o liczbie spienienia do 200

• piany lekkie o liczbie spienienia ponad 200

Piana chemiczna powstaje w wyniku reakcji chemicznej pomiędzy łatwo rozpuszczalnymi węglanami w roztworze wodnym środka pianotwórczego i mocnym kwasem. Powstające pęcherzyki piany wypełnione są CO 2. Piany nie można stosować do gaszenia materiałów reagujących z wodą, urządzeń elektrycznych pod napięciem i palnych cieczy odwadniających jak alkohole, aldehydy, etery, które niszczą pianę. Zasadniczym czynnikiem gaśniczym piany są jej właściwości tłumiące i izolujące palące się ciało od dostępu powietrza, w mniejszym zaś stopniu piana ma właściwości chłodzące.

DWUTLENEK WĘGLA jest środkiem gaśniczym, którym można gasić prawie wszystkie pożary, nie powodując dodatkowych zniszczeń i strat. W stanie ciekłym znajduje się w butlach stalowych, pomalowanych na kolor srebrny. Wydostaje się z butli jako gaz o temperaturze - 78 o C. Jego właściwości gaśnicze polegają na izolacji dostępu tlenu do miejsca pożaru i na rozrzedzaniu go w powietrzu do stopnia wykluczającego palenie. Ma on też właściwości chłodzące. Jest najlepszym środkiem gaszącym pożary urządzeń elektrycznych pod napięciem, pożary płynów łatwo palnych i gazów, ciał reagujących z wodą oraz pożarów w muzeach, bibliotekach i archiwach.

Spośród innych gazów stosowanych do gaszenia pożarów należy wymienić gazy obojętne: azot, para wodna oraz toksyczne: dwutlenek siarki, gazy spalinowe i generatorowe. Gazy toksyczne i parę wodną ze względu na jej wysoką temperaturę stosuje się tam, gdzie nie ma ludzi.

PROSZKI GAŚNICZE używane są do gaszenia pożarów ciał łatwo palnych wszystkich grup (A,B,C,D i E ).W Polsce produkuje się proszki gaśnicze LB - 2 i LB - 3. Pierwszy przeznaczony jest do gaszenia pożarów cieczy i gazów oraz urządzeń elektrycznych pod napięciem, a drugi jest proszkiem o zastosowaniu wszechstronnym, w tym ciał palących się w postaci żaru. Działanie gaśnicze proszku polega na rozcieńczaniu i wypieraniu tlenu ze strefy spalania. Dzięki niskiej temperaturze topnienia proszek przechodzi szybko w stan ciekły oblepiając powierzchnię materiału palącego się, a tym samym odcina dostęp tlenu.

Ponadto, jako zastępcze środki gaśnicze, stosuje się niepalne materiały sypkie, takie jak ziemia czy PIASEK. Jest on skuteczny w odcinaniu dostępu powietrza do ogniska pożaru, zapobiega rozpryskom, zmniejsza promieniowanie ciepła. Może być stosowany do gaszenia niewielkich zarzewi ognia, szczególnie zaś pocisków i bomb zapalających. Nie wolno stosować go do gaszenia zbiorników z płynami łatwo palnymi, maszyn i aparatów precyzyjnych.

Do gaszenia w zarodku wszelkich porów silników spalinowych i elektrycznych, płynów łatwo palnych w małych naczyniach lub przedmiotów o małej powierzchni można użyć KOCA GAŚNICZEGO. Jest to płachta tkaniny niepalnej, np. z włókna szklanego, p powierzchni około 2 m2. Przechowuje się go w specjalnych futerałach plastikowych i zawiesza na ścianach budynku wewnątrz pomieszczeń. Koc należy chwycić oburącz za uchwyty zwisające u dołu futerału i szarpnąć w dół, co spowoduje pęknięcie cięgna plomby i wysunięcie się koca z futerału, następnie należy rozwinąć koc przez strzepnięcie, podbiec do ognia i narzucić go na palący się przedmiot, dcinając dopływ powietrza do płonącego przedmiotu.

Do gaszenia (tłumienia) iskier i żagwi opadających na obejścia i dachy służą TŁUMICE. Są to płaskie miotły wiklinowe obszyte wsiąkliwą tkaniną, osadzone na długich drążkach. Zamoczoną w wodzie tłumicą uderza się w miejsce, na które padły iskry lub z których wydostaje się płomień.

HYDRONETKA jest to metalowy lub plastikowy cylindryczny lub prostopadłościenny zbiornik o pojemności ok. 10 l z wbudowaną ręczną pompką ssąco-tłoczącą, zaopatrzoną w wężyk zakończony wylotem - prądowniczką. Hydronetki mogą być wodne lub wodno-pianowe.

Z hydronetki wodnej można uzyskać strumień wody zwarty lub kroplisty. Uzyskuje się go przez przestawienie odpowiedniego jarzemka, znajdującego się przy wylocie prądowniczki. Rodzaj strumienia uzależniony jest od okoliczności pożaru. Do gaszenia pożarów w miejscach trudno dostępnych oraz z większej odległości należy użyć strumienia zwartego. We wszystkich innych przypadkach stosujemy bardziej skuteczny strumień kroplisty.

Hydronetka wodno-pianowa służy do gaszenia pożarów w zarodku za pomocą strumienia wody lub piany mechanicznej. Pianę z hydronetki uzyskuje się przez zmieszanie wody ze środkiem pianotwórczym, znajdującym się w specjalnym naczyniu. Przy stosowaniu piany należy na zakończenie wężyka nałożyć odpowiednią końcówkę pianową (prądowniczkę). Strumień piany lub wody uzyskuje się poprzez wprowadzenie w ruch ręcznej pompki wbudowanej do hydronetki.

Hydronetki wodne lub wodno-pianowe nadają się do gaszenia małych pożarów materiałów stałych, z wyjątkiem:

- ciał reagujących chemicznie z wodą (sód, karbid, potas, wapno palone)

- instalacji i urządzeń elektrycznych znajdujących się pod napięciem

- ciał palących się w postaci żaru w wysokich temperaturach

Hydronetka wodno-pianowa przy pracy na pianę nadaje się ponadto do gaszenia płynów łatwo palnych lżejszych od wody: nafty, benzyny, ropy naftowej, olejów. Hydronetka ma wydajność 101 wody na minutę, na odległość około 7 m. Z 10 l wody, po dolaniu stosunkowo niewielkiej ilości środka pianotwórczego, otrzymujemy około 80 l piany. W czasie pracy można uzupełniać zawartość hydronetki wodą, względnie roztworem wodnym środka pianotwórczego.

AGREGATY GAŚNICZY jest to sprzęt gaśniczy mający zapas środka gaśniczego w ilości ponad 20 kg, wyposażony w urządzenia umożliwiające samodzielne, natychmiastowe prowadzenie akcji gaśniczej. Obecnie stosuje się agregaty pianowe, śniegowe i proszkowe.

Agregaty pianowe zawierają 50 lub 150 l roztworu środka pianotwórczego. Do obsługi potrzeba 2 ludzi. Nośnikiem jest powietrze sprężone w butli stalowej do ciśnienia 15 MPa (około 150 atmosfer). Uruchomienie następuje po rozwinięciu węża, otwarciu zaworu reduktora łączącego butle z urządzeniem agregatu, a następnie otwarciu zaworu butli ze sprężonym powietrzem. Uzyskamy wówczas strumień piany z prądownicy pianowej, który należy skierować na ogień.

Agregaty śniegowe mogą być jednobutlowe, dwubutlowe lub czterobutlowe, poziome, o zawartości dwutlenku węgla 30-120 kg. Do obsługi potrzeba 2 osoby. Uruchomienie następuje poprzez rozwinięcie węża i otwarcie zaworów butli z dwutlenkiem węgla. Wówczas uzyskujemy strumień gaśniczy CO2, który należy skierować na ogień.

Agregaty proszkowe zawierają 50 lub 250 kg proszku. Posiadają zawór pokrętny. Do obsługi potrzeba 1 lub 2 ludzi. Nośnikiem proszku jest azot. Uruchomienie następuje poprzez otwarcie zaworu butli obracając go w lewo do oporu, odczekanie około 10 s, aby azot wypełnił zbiornik z proszkiem i spulchnił go, następnie rozwinięcie węża i naciśnięcie dźwigni prądownicy. Wówczas uzyskujemy strumień proszku, który należy skierować na ogień.

Ważnym elementem ochrony przeciwpożarowe jest też hydrant wewnętrzny. Jest to zawór zainstalowany na specjalnej sieci wodociągowej obudowany szafką i wyposażony w wąż pożarniczy i prądownicę. Może być o średnicy 25 lub 52 mm. Ma on zastosowanie do lokalizacji pożarów w zarodku wszędzie tam gdzie jako środek gaśniczy stosuje się wodę.

Sposób użycia hydrantu jest następujący:

- otworzyć drzwiczki szafki sprawdzić czy podłączony jest wąż i prądownica,

- rozwinąć odcinek węża w całości unikając zagięć i załamań,

- skierować strumień wody na miejsce pożaru.

Obsługę hydrantu powinny stanowić dwie osoby, jedna obsługuje prądownicę a druga obsługuje zawór hydrantowy dawkując ilość wody.

Budowa gaśnic:

Gaśnica proszkowa:

Gaśnica proszkowa ma postać cylindrycznego zbiornika zaopatrzonego w zawór z kółkiem pokrętnym lub dźwignią zabezpieczającą na zbiorniku oraz dyszę z zaworem uruchamiającym. Nośnikiem proszku gaśniczego, tj. czynnikiem wyrzucającym proszek wypełniający zbiornik gaśnicy na ogień, jest azot lub dwutlenek węgla.

Gaśnice proszkowe wyposażone są w manometryczne wskaźniki ciśnienia wewnętrznego, co pozwala na ciągłą kontrolę ich stanu użytkowego. Ciśnienie robocze wynosi minimum 8-12 atmosfer. Zawierają 1-12 kg proszku.

Gaśnicę uruchamia się dwufazowo: przez odkręcenie kółka lub podniesienie dźwigni zabezpieczającej, aż do zerwania plomby, a następnie naciśnięcie dźwigni uruchamiającej, umieszczonej w małych gaśnicach w głowicy, a w większych (wyposażonych w dyszę na elastycznym wężu) przy dyszy.

Działanie gaśnicy proszkowej można w każdej chwili przerwać przez zwolnienie dźwigni uruchamiającej lub zakręcenie zaworu

Gaśnica śniegowa:

Gaśnica śniegowa ma postać wysokociśnieniowej butli stalowej zaopatrzonej w dyszę wylotową, połączoną z gaśnicą wysokociśnieniowym elastycznym wężem; w gaśnicach mniejszych - sztywnym króćcem obrotowym. W górnej części znajduje się zawór pokrętny z płytką bezpiecznikową, służący do uruchomienia gaśnicy. Z boku przymocowany jest uchwyt, a na dole kołnierz, umożliwiający ustawienie gaśnicy na ziemi. Gaśnice śniegowe o mniejszej pojemności można wieszać na specjalnych wieszakach.

Wewnątrz gaśnicy znajduje się skroplony pod ciśnieniem własnych par dwutlenek węgla CO 2. Po otwarciu zaworu gaśnicy wydostaje się on pod własnym ciśnieniem na zewnątrz, gdzie gwałtownie się rozpręża i przechodzi w stan lotny, oziębiając się do temperatury rzędu -80°C, przy czym-część CO 2zestala się w postaci śniegu.

Najpierw należy ująć gaśnicę za uchwyt, podbiec z nią do ognia i uchwycić dyszę za rękojeść (w gaśnicach mniejszych należy obrócić dyszę o około 90°). Następnie trzeba odkręcić zawór butli w lewo, a dyszę skierować na ogień możliwie skośnie w dół. Działająca gaśnica dość głośno szumi i wytwarza biały obłok, z którego wytrąca się zestalony dwutlenek węgla, mający postać śniegu. Bardzo silnie oziębia się on, zachodzi więc niebezpieczeństwo odmrożenia rąk. Dlatego w czasie działania należy trzymać gaśnicę i dyszę tylko za uchwyty!

Działanie gaśnicy śniegowej można w każdej chwili przerwać przez zamknięcie zaworu butli. Podczas uruchamiania i działania nie należy odwracać jej dnem do góry. Należy natomiast chronić ją przed nagrzaniem i promieniami słonecznymi, ustawiać z daleka od palenisk i grzejników. Ogrzanie gaśnicy do temperatury powyżej 30° jest niebezpieczne.

Gaśnica pianowa:

Gaśnica pianowa ma postać metalowego zbiornika cylindrycznego zamykanego od góry pokrywą, przytwierdzoną śrubami. Na zewnątrz gaśnicy znajdują się uchwyty do trzymania i zawieszania, dysza do wytrysku środka gaśniczego, bezpiecznik, zbijak do uruchomienia gaśnicy, instrukcja obsługi. Wewnątrz gaśnicy znajduje się podwieszone na specjalnym urządzeniu naczynie szklane, zamknięte przeponą wykonaną z natłuszczonej tektury lub innego tworzywa.

Środkiem gaśniczym jest piana chemiczna. Różni się ona od piany uzyskiwanej z hydronetki tym, że wewnątrz jej pęcherzyków znajduje się, zamiast powietrza, dwutlenek węgla CO2, zwiększający znacznie skuteczność środka gaśniczego. Dwutlenek węgla w gaśnicy uzyskuje się w drodze reakcji chemicznej, powstającej w wyniku zmieszania części kwasowej z częścią alkaliczną. Potrzebne do tego składniki znajdują się w gaśnicy: kwas w szklanym naczyniu, a środki alkaliczne w roztworze wodnym środka pianotwórczego, wypełniającym wnętrze gaśnicy.

Kiedy gaśnica znajduje się w stanie spoczynku, środki te są od siebie oddzielone. W razie konieczności uruchomienia gaśnicy należy odwrócić gaśnicę dnem do góry i wbić zbijak (przebić przeponę), a tym samym spowodować zmieszanie kwasu z częścią alkaliczną. Pomiędzy tymi składnikami zachodzi wówczas burzliwa reakcja chemiczna z wydzielaniem dużej ilości dwutlenku węgla. W wyniku tej reakcji następuje wymieszanie roztworu wodnego środka pianotwórczego z dwutlenkiem węgla i wytworzenie piany. Jednocześnie w gaśnicy powstaje ciśnienie, które wyrzuca tę pianę na zewnątrz.

Gaśnica pianowa zawiera 10 l środków gaśniczych i zdolna jest wytworzyć około 80 l piany. Jest to tzw. piana ciężka. Gaśnica pianowa ma takie zastosowanie jak hydronetka pianowa. Można ją także ładować tzw. ładunkiem zimowym, którego temperatura krzepnięcia roztworu wynosi -25°C.

Najpierw należy zdjąć gaśnicę z wieszaka, chwytając lewą ręką za górny, a prawą za dolny uchwyt, i zerwać plombę. Nie odwracając gaśnicy należy podbiec z nią do miejsca pożaru. Przy ogniu odwrócić dnem do góry i wbić zbijak, uderzając nim o twardy przedmiot. W momencie wbijania zbijaka należy puścić uchwyt, trzymany lewą ręką, gdyż w przeciwnym razie można sobie skaleczyć rękę. Następnie należy strumień skierować na ogień, trzymając gaśnicę w czasie gaszenia dnem do góry. Jest to jedyna gaśnica, którą w czasie działania trzeba trzymać odwróconą dnem do góry.

Gaśnica pianowa po uruchomieniu wyładowuje się całkowicie i nie można przerwać jej działania.

Prawidłowe używanie gaśnicy

1. W czasie akcji gaśniczej nigdy nie należy kierować środka gaśniczego pod wiatr, tylko zgodnie z kierunkiem wiatru, na całą powierzchnię ognia.

2. Gaśnica nie służy do zabawy! Przed jej użyciem należy poprawnie ocenić sytuację oraz ryzyko. Po zakończeniu gaszenia może dojść do ponownego zapłonu. Warto wtedy dysponować rezerwą środka gaśniczego.

3. Podczas gaszenia pożaru czas działa na niekorzyść gaszącego. Należy zawsze odpowiednio dobrać wielkość gaśnicy i w razie możliwości poprosić o pomoc inne osoby. W ten sposób zyskuje się na czasie i zwiększa skuteczność akcji gaśniczej.

4. Zawsze należy dobrać odpowiedni rodzaj gaśnicy do typu pożaru.

5. Po każdym wykorzystaniu niezwłocznie powinno się oddać gaśnicę do serwisu, gdyż tylko sprawna gaśnica pomoże przy następnym pożarze.

Wyposażenie obiektów w gaśnice, środki gaśnicze:

Urządzenia przeciwpożarowe i gaśnice powinny być poddawane przeglądom technicznym i czynnościom konserwacyjnym zgodnie z zasadami określonymi w Polskich Normach dotyczących urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic, w odnośnej dokumentacji techniczno-ruchowej oraz instrukcjach obsługi.

Przeglądy techniczne i czynności konserwacyjne, powinny być przeprowadzane w okresach i w sposób zgodny z instrukcją ustaloną przez producenta, nie rzadziej jednak niż raz w roku. Przeglądy lub ewentualne remonty i naprawy gaśnic należy zlecać wykwalifikowanym pracownikom (konserwatorom sprzętu ppoż.) lub specjalistycznym firmom.

Gaśnice w obiektach powinny być rozmieszczone:

1. W miejscach łatwo dostępnych i widocznych, w szczególności:

a) przy wejściach do budynków

b) na klatkach schodowych

c) na korytarzach

d) przy wyjściach z pomieszczeń na zewnątrz

2. W miejscach nienarażonych na uszkodzenia mechaniczne oraz działanie źródeł ciepła (piece, grzejniki)

3. W obiektach wielokondygnacyjnych - w tych samych miejscach na każdej kondygnacji, jeżeli pozwalają na to istniejące warunki

Przy rozmieszczaniu gaśnic powinny być spełnione następujące warunki:

1. odległość z każdego miejsca w obiekcie, w którym może przebywać człowiek,

do najbliższej gaśnicy nie powinna być większa niż 30 m

2. do gaśnic powinien być zapewniony dostęp o szerokości co najmniej 1m

Jedna jednostka masy środka gaśniczego 2 kg (lub 3 dm3) zawartego w gaśnicach powinna przypadać, z wyjątkiem przypadków określonych w przepisach szczególnych:

1. Na każde 100 m2 powierzchni strefy pożarowej w budynku, niechronionej stałym urządzeniem gaśniczym:

a) zakwalifikowanej do kategorii zagrożenia ludzi ZL I, ZL II, ZL III lub ZL V

b) produkcyjnej i magazynowej o gęstości obciążenia ogniowego ponad 500 MJ/m2

c) zawierającej pomieszczenie zagrożone wybuchem

2. Na każde 300 m2 powierzchni strefy pożarowej niewymienionej w pkt 1, z wyjątkiem zakwalifikowanej do kategorii zagrożenia ludzi ZL IV.

Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej zobowiązuje "właściciela, zarządcę lub użytkownika budynku, obiektu lub terenu" do zapewnienia jego ochrony przeciwpożarowej między innymi poprzez wyposażenie go w sprzęt pożarniczy i ratowniczy oraz środki gaśnicze zgodnie ze szczegółowymi zasadami określonymi w odrębnych przepisach. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 16 czerwca 2003 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. z roku 2003 nr 121 poz. 1138 z późn. zm.). Nakłada na właścicieli, zarządców oraz użytkowników obiektów, budynków lub terenów obowiązek wyposażenia ich w podręczny sprzęt gaśniczy i agregaty gaśnicze, które zwane są potocznie "podręcznym sprzętem gaśniczym". Ilość tego sprzętu zależy od powierzchni obiektu, wielkości obciążenia ogniowego, kategorii zagrożenia ludzi, zagrożenia wybuchem. Rodzaje sprzętu uzależniony jest od rodzaju obiektu, występujących materiałów oraz urządzeń i instalacji.

Bibliografia:

1) Breitkopf Bogusława, Marciniak Mirosław, Worwa Zbigniew, PRZYSPOSOBIENIE OBRONNE, WSiP, Warszawa 2002

---