7.Transport

1.Transport- dział produkcji materialnej, obsługuje produkcje materialna, działalność nieprodukcyjna, oraz zaspokaja określone potrzeby ludności. Jest krwiobiegiem organizmu państwowego.

Transport:

1. umozliwia koopercje i specjalizacje produkcji materialnej(społeczny podzial pracy);

2. nezbednym warunkiem każdej produkcji na skale masowa,oraz istnienia rymku towarowego i gospodarki rynkowej;

3. integruje poczynania gospodarcze, kulturalne, polityczne w wymiarze regionalnym i międzynarodowym

4. waznym czynnikiem lokalizacji produkcji i osadnictwa

5. inwestcje transportowe pociągają za soba inwestycje w przemysle, rolnictwie i sieci osadniczej => istotny element infrastruktury gospodarczej gospodarczej panstwa

6. waznym czynnikiem wzrostu ruchliwości komunikacyjnej ludności( turystyka)

7. zabezpiecza przemieszczanie osob i ładunków w czasie i pezstrzeni

8. transport + Łączność = komunikacja

2.Galezie transportowe:

1. Lądowy

- kolejowy

- samochodowy

2. Wodny;

- morski

- śródlądowy(żegluga śródlądowa)

3. Powietrzny

- lotniczy

4. Przesyłowy (specjalny, niekonwencjonalny)

5. Niezmechanizowany (zaprzęgowy)- Azja, Afryka, Ameryka Łacińska

3. Rodzaje transportu:

1. pasażerski;

2. towarowy;

3. bliskiego, sredniego lub dalekiego zasiegu.

4.Czynniki kształtujące systemy transportowe poszczeolnych panstw:

1. Historyczny(kształtowanie się poziomu rozwoju, postepu technicznego, możliwość inwestycyjna) ;

2. Przyrodnicze - ukształtowanie powierzchni wpływa na możliwość rozwoju infrastruktury liniowej transportu i koszty inwestycji transportowych (koleje, transport samochodowy, przesylowy, zegluga śródlądowa);

3. Warunki klimatyczne - surowa zima, dostep do morza, rozległość terytorium panstwa.

4. Ekonomiczne - poziom uprzemysłowienia, udzial w międzynarodowym podziale pracy, zamożność społeczeństwa (wpływa na przewozy turystyczne);

5. Demograficzne - wiekszy rozwoj w dużych aglomeracjach

6. Obronność panstwa - rezerwy transportowe,

7. Polityka gospodarcza panstw i ugrupowan ponadnarodowych

Samochodowy

Jest gałęzią transportowa, charakteryzujaca się najkrotsza srednia odległością przewozu.

Wada: mala ładowność, duza energochłonność.

Siec nowoczesnych drog samochodowych rozwinieta w:

-Europie

-Stanach Zjednoczonych

-Japonii

- basenie Zatoki Perskiej

- Nowej Zelandii

- niektórych obszarach Kanady; - Australii; - Chin; -Afryki Południowej i Północnej

Najgestsza siec drog w:

- Europie Zachodniej( Dania, Niemcy, W. Brytania, Francja, Holandia, Wlochy, Czechy, Belgia, Slowenia, Polska)

- Stanach Zjednoczonych

Za długością:

- Francja,

- Rosja

- Niemcy

- Wielka Brytania

- Polska

- Wlochy

- Ukraina

Główne inwestycje w:

1. modernizacja drog twardych( zmiana nawierzchni, rozszerzenie, wyciecie drzew na poboczach)

2. budowe objazdow miejscowości o gestej zabudowie

3. budowe dwupoziomowych , wiaduktowych skrzyżowań z liniami kolejowymi,lub innymi krzyżującymi się drogami.

4. czesciowa zmiane tras drog przez ominiecie niebezpiecznych miejsc,wyprostowanie kretych odcinkow.

5. budowe zatok postojowych, przydrożnych parkingow, stacji paliw, sklepow, obiektow turystycznych i usługowych.

Najsłabiej rozwinieta siec drogowa w Rosji (z panstw europejskich)

Transport kolejowy

Zalety: przewozy wielotonowych towarow w dużej ilości

Wady: wymaga dużych nakładów inwestycyjnych

Poziom rozwoju transportu kolejowego jest proporcjonajny do stopnia uprzemysłowienia danego panstwa lub regionu => nierównomierny rozwoj kolei.

Funkcje:

- zaspokajanie podstawowych potrzeb ilościowych (Chiny, Indie, Brazylia)

- sieganie po masowe surowce mineralne ( Afryka, Australia, Kanada, Rosja)

W zależności od szeroksci torow :

1. szeroko-

2.normalno-

3. wąskotorowe

Najgestsza siec kolejowa

1. Europa Zachodnia i Srodkowa: (normalnotorowe)Szwajcaria( zle warunki naturalne.

Tunele i wiadunki przez Alpy- Tunel Simploński -9,8 km);Czechy;Niemcy;Belgia

2. Stany Zjednoczone

3. Japonia (waskokolejowe, zautomatyzowana najszybsza w swiecie superkolej „Shinkansen”)

4. z duzym ostepem Republika Ploludniowa Afryka i Indie

W Polsce srednio - 7,5 km na 100 km2

W panstwach wysokorozwiniętych długość linii kolejowej zmniejsza się => zastępują samochody i samoloty, transport wodny śródlądowy

Największe inwestycje w transport kolejowy w Chinach(kolej jest tylko w Mandżurii i prowincjach nadmorskich, 40% trakcji - trakcja parowa(jest jeszcze elektryczna-najbarziej rozpowszechniona i spalinowa)

Kolei nie ma:

1. Bhutan

2. Laos

3. Jemen

4. Oman

5. niektóre kraje Afrykańskie( Nigeria, Czadz , Republika Srodkowoafrykanska, Somalia, Sahara Zachodnia, Rwanda, Burundia)

Najwięcej ładunków przeworza w:

- Stanach Zjednoczonych

- Rosji

- Chinach

Największe przewozy pasazerowe:

- Japonia

- Chiny

- Indie

- Rosja

W gospodarce:

1. Chiny

2. Indie

3. Rosja

4. Bialorus

5. Kazachstan

6. Ukraina

7. Kanada

8. RPA

Strodkiem transportu:

1. Japonia

2. Chiny

3. Indie

4. RPA

5. Rosja

6. Białoruś

7. Ukraina

8. Kazachstan

Transport wodny śródlądowy(żegluga srodladowa)

Rozwija się na wszystkich kontynentach zamieszkanych przez człowieka.

Najszybszy rozwoj żeglugi nastąpił w Europie na dorzeczach Renu i Wolgi

W Ameryce Polnocnej na dorzeczu Missisipi

W Chinach

W Azji południowo-Wschodniej.

Wady: ma ograniczony zasieg przestrzenny

Głównymi arteriami komunikacyjnymi sa dorzecza :

1. Amazonki

2. Konga

3. Nigru

4. Nilu

Tez na niektórych obszarach Półwyspu Indochińskiego, nizinach Gangesu i Indusu

Podsystemy europejskich drog wodnych:

1. zachodnioeuropejski : oparty na Renie, Dunaju, polaczone kanalem Ren-Men-Dunaj

2. wschodnioeuropejski Wolga z licznymi dopływami i polaczeniami kanalowymi.

W Europie zachodniej - Ren ( Austria, Szwajcaria, Francja, Luksemburg, Niemcy, Belgia, Holandia)

Najlepiej rozwinięte drogi wodne w Holandii, Belgii, Niemczech.

Rozwój żeglugi hamuje słabo rozwinięty przemysł i brak portów morskich u ujscia rzek

Podsystemem drog wodnych :Wołga, Kama, Dniepr, Don (Rosja, Białoruś, Ukraina.)

W Stanach Zjednoczonych : Missisipi, Missouri, Ohio, Monongahela, Illinois, Kolumbia, Tennessee, Savannah. Wielkie Jeziora

Chiny- Jangcy

Ameryka Łacińska - Amazonka

Transport przesyłowy

Rurociągi i energetyczne linie przesylowe wysokiego i średniego napiecia

Rurociągi: woda, ropa naftowa, gaz ziemny, gaz weglowy i gaz naturalny, substancji chemiczne ( amoniak, kwasy) , mleko, piwo, produkty ropopochodne (benzyna, oleje napedowy i olej opalowy)

Najdluzsza siec rurociągów w Stanach Zjednoczonych(południowe stany, rurociąg Wink,Houston), Rosji, Kanadzie.

Najdłuższy rurociąg „ Przyjazn” Almietiewsk(Rosja)- Polska - Niemcy - Węgry - Czechy - Słowacja.

W europie srodkowiej najlepiej rozwinieta siec gazociągów w Polsce ( Niemcy, Francja, Włochy, Holandia, Szwajcaria……. Chiny, Indie. )

Transport morski

Slyzy dla międzynarodowej wymiany handlowej, przewozow pasażerskich, surowcow mineralnych.

Statki morskie dziela na:

1. zbiornikowe - przewożą ładunki plynne luzem( rudy metali, wegiel, surowce chemiczne)

2. masowce

3. kombinowane - ropa naftowa, rudy i inne ładunki masowe.

4. drobniowce - przewoz różnorodnej drobnicy miedzy określonymi portami żeglug rejsu.

5. kontenetowcy - przewoz wielkich kontenerow

Największe przewozy:

1. ropa naftowa do Europy Zachodniej, Japonii, wsch.wybrz. Stanow zjednoczonych z Bliskiego Wschodu

2. rudy żelaza z Ameryki Południowej i Australii

3. wegiwl kamienny dla Japonii i Europy Zachodniej z Australii , RPA, wsc.wybrz. Stanow zjednoczonych i Europy Srodkowej

Szlaki morskie:

1. Północnoatlantycki - Europa - Ameryka Polnocna

2. Północnopacyficzny - Ameryka Polnocna - Daleki Wschod

3. Europa - Kanal Suecki - Daleki Wschod

Porty:

1. wybrzeża Europy Zachodniej ,największy - Rotterdam; Antwerpia, Zeerbrugge - belgijski, holenderski - Amsterdam, francuski - Dunkierka; Londyn, Medway, Hamburg, Hawr,

2. polnocno - wschodnie wybrzeża Stanow Zjednoczonych + porty na Wielkich Jeziorach; największy - Hampton Road , Nowy Jork, Duluth; kanadyjskie: Montreal, Quebek, Sept Iles, Trunder Bay

3. porty Dalekiego Wschodu ; największe : Chiba, Nagoja, Jokohama, Szanghaj, Hongkong, Singapur

4. w Zatoce Perskiej;

5. południowo wschodnie wybrzeże Brazylii Vitoria-Tubarao, Sao Sebastiao, Rio Sepedita

Transport lotniczy

Najlepiej rozwiniety w dużych powierzchniowo panctwach, o wysokim poziomie rozwoju gospodarczego

Sluzy do:

1. przewozow pasazerowych(staje się monopolista, wyprzedza morski i kolejowy)

2. przewozow ładunków (mniej ze względu na mala lądowość samolotow - nieduze ilości drobnicy, artykolow latwo psujących się, produkty przy dostawie których liczy się czas przewozu - bardzo drogie)

Panstwa dysponujące:

1. Stany Zjednoczone prawie 1/3

2. Rosja

3. Chiny

4. Australia

5. Brazylia

6. Meksyk

7. RPA

Największe lotniska : O'Hare - Chicago, Heathrow - Londyn

Największym wezlem lotniczym - Nowy Jork

---