W OCENIE STANU ZDROWIA SĄ 2 RODZAJE MIERNIKÓW:

1. Pozytywne:

• Określane są mianem rozwoju i sprawności, dostarczają

informacji o adaptacji organizmu do zmieniającego się środowiska.

Prawidłowość ich zależy od tego jak działa na nas środowisko.

1. te, które określają rozmiary ciała (waga i wzrost):

- obliczamy BMI - informuje czy jest nadwaga, normowaga,

niedowaga, otyłość,

- obwód bicepsa,

- obwód pasa i bioder.

2. te które określają składniki naszego ciała (tkanka tłuszczowa,

woda, mięśnie)

3. określające czynności naszego ustroju, określamy

wydolność narządów i całego organizmu(np. spirometr - pojemność płuc)

2. Negatywne:

Określają rozpowszechnianie się chorób, zgonów i

inwalidztwa w populacji.

Są to:

- zapadalność - liczba nowych przypadków choroby,

- chorobowość - wszystkie przypadki choroby,

- umieralność - wszystkie zgony,

- śmiertelność - zgony z powodu określonej przyczyny.

• Mogą być przedstawione w postaci współczynników

(współczynnik zapadalności, chorobowości, umieralności, śmiertelności),

np. śmiertelność z powodu określonej choroby - 30%.

• Im mierników negatywnych zjawisk związanym ze zdrowiem

jest mniej w populacji, to oceniamy, że populacja jest zdrowsza.

ŹRÓDŁA INFOMACJI W EPIDEMIOLOGII (materiały pierwotne i wtórne):

1. Materiały pierwotne: wywiad i ankieta, stawiamy pytania i

uzyskujemy odpowiedzi.

- Pytania w ankietach: otwarte i zamknięte.

- Zamknięte: tak lub nie.

- Otwarte: rozszerzenie - opisz, wymień.

• Pytania muszą być sformułowane trafnie, jednoznacznie,

nie mogą sugerować odpowiedzi, nie mogą być krępujące.

2. Materiały wtórne:

1. demograficzne charakterystyki stanu zdrowia ludności,

2. informacja o zgonach - zapisana jest w karcie zgonu,

wypełniana przez osobę stwierdzającą zgon.

• Informacje o przyczynie zgonu:

• przyczyna wyjściowa - bieg wypadków kończących się zgonem:

- informacja o chorobach,

- informacja o inwalidztwie,

- wyniki badań specjalnych.

- Karta zgonu składa się z dwóch części.

Drugą część wypełnia USC, aby pogrzebać zwłoki.

• przyczyna wtórna (rozwija się z pierwotnej),

• przyczyna bezpośrednia.

1. informacja o chorobach:

• karta historii choroby dla każdego pacjenta w szpitalu,

zawiera wszystkie informacje o pacjencie, badania wkleja się w kartę i

to zostaje w archiwum szpitala,

• wypis - informacje dotyczące postępowania po wyjściu ze szpitala;

pacjent dostaje to do ręki,

• statystyka dotycząca pacjentów - prowadzi to statystyka szpitalna,

• Wypełnia się ją dla każdego pacjenta

• Choroby podlegające obowiązkowemu zgłoszeniu:

- zakaźne,

- weneryczne,

- zawodowe,

- gruźlica,

- nowotworowe,

-psychiczne.

4. informacje zebrane przez ZUS, który posiada wszystkie dane o pacjentach.

5. wyniki badań specjalnych, przeprowadzone na określonej

grupie populacji (grupie społecznej) np. poborowych.

• Istnieje międzynarodowa klasyfikacja chorób.

PLANOWANIE BADANIA EPIDEMIOLOGICZNEGO:

1. Należy wyraźnie określić cel badania. Najczęściej stosuje się

metodę formułowania hipotez zerowych i alternatywnych.

Znając cel należy ułożyć modelową siatkę zależności badanego zjawiska.

2. Ustalanie kierunku badania - jak przebiegał proces;

jaki jest proces; jak będzie przebiegał proces; co zrobić, by było lepiej.

3. Zapoznanie się z wcześniejszymi lub podobnymi badaniami w tym

samym zakresie.

4. Zasięg badań - należy rozważyć możliwości i kierunki

(finansowe, kadrowe i sprzętowe). Wyróżniamy stopień międzynarodowy, ogólnokrajowy, wojewódzki, lokalny, specjalny.

5. Podstawowa charakterystyka demograficzna -

charakteryzuje się badaną populację (liczebność, wiek, płeć, zawód).

Należy rozpoznać środowisko życia badanej populacji, nawyki, tradycje, warunki pracy.

6. Wybór metod i technik badawczych - ustalenie treści wywiadu

epidemiologicznego, treści ankiety.

7. Organizacja badań.

8. Realizacja badań.

9. Zbiór, uporządkowanie i analiza danych.

Opracowywanie i sprawozdanie z badań

Epidemiologia - nauka o rozpowszechnianiu, czyli o

częstości występowania i rozmieszczenia chorób,

inwalidztwa, zgonów i ewentualnych

innych…zjawisk…biologicznych…w populacjach ludzkich

oraz o czynnikach wpływających

na..ich…rozmieszczenie lub warunkujących ich występowanie

triada epidem : czynnik środowiska, cz. Gospodarza i cz. chorobotwórczy

Higiena : zajmuję się badaniem i oceną właściwości

czynników środowiska, które działają na organizm człowieka

od chwili jego urodzenia.

Chorobotwórczość: iloczyn zapadalności i czas trwania choroby,

liczba przypadkowej choroby w danej populacji

współczynnik chorobowości: jest to iloraz liczby osób chorych

na daną chorobę w danym czasie przez liczbę osób ….. na zachorowalnych X stała

współczynnik zapadalności: jest to iloraz liczby nowych przypadków

zachorowań w danym czasie prze liczbę osób narażonych na

zachorowanie w danym czasie X stała

współczynnik umieralności ogól: jest to iloraz liczby zgonów

ogółem w danym czasie prze liczbę ludności narażonych na zgon

w danym czasie X stała

współczynnik śmiertelności: jest to iloraz liczby zgonów prze daną

chorobę w danym czasie prze liczbę osób chorych na daną chorobę

w danym czasie X stała

Demografia: nauka o populacji ludzkiej jej rozwoju, strukturze

biologicznej i społecznej w konkretnych warunkach gospodarczych

i społecznych danego terytorium

RUCH NATURALNY - są to zjawiska związane z procesami

odnowy biologicznej ludności wpływające na zmiany w stanie i

strukturze tejże ludności. Mogą być z natury: społeczno-ekonomicznej:

rozwody, małżeństwa oraz biologicznej
- urodzenia i zgony

źródła danych demograf:

1 spis ludność

2 ewidencje ludności (USC)

3 wyniki badań specjalnych

4 GUS

5 mikrospisy

6 zakłady pracy

Spis ludności: jest to pełne badanie statystyczne ustalające stan liczebny

i strukturę ludności według określanych cech w określonym momencie czasu,

na określonym terytorium w drodze do indywidualnego wysłania inf. o wszystkich

jednostkach podlegających badaniu. Cechy spisu: powszechność,

imienność, bezpośredniość, zagwarantowanie tajemnicy statystycznej

Na poziom urodzeń wpływają czynniki wymierne i niewymierne:

1. Wymierne:

- liczba kobiet w wieku rozrodczym,

- umieralność niemowląt,

- urlopy wychowawcze,

- sytuacja społeczno-ekonomiczna kobiet, rodzin.

2. Niewymierne:

- zamożność,

- aktywność zawodowa kobiet,

- poziom promocji zdrowia,

- wykształcenie.

Badanie retrospektywne - (kliniczno-kontrolne) polega

na wyborze odpowiedniej grupy przypadków chorobowych

dla zbadania jaka część spośród nich była narażona

na domniemany czynnik etiologiczny w przeszłości.

Uzyskany wynik w grupie chorych porównuje się następnie

z obserwacjami w grupie kontrolnej. Grupa kontrolna

składa się za zwyczaj z chorych hospitalizowanych w tych

samych okolicznościach, ale z powodu innych chorób.

Taki rodzaj badań nazywa się retrospektywnym, ponieważ

w obu grupach analizuje się przebytą w przeszłości

ekspozycją na domniemany czynnik chorobotwórczy.

Stwierdzenie w grupie chorych większego odsetka osób

eksponowanych na dany czynnik, niż w grupie kontrolnej

może wskazywać, że między występowaniem choroby,

a działaniem tego czynnika istnieje jakieś powiązanie

przyczynowo-skutkowe.

Badanie obserwacyjne prospektywne - (kohortowe)

obserwacjęprospektywną prowadzi się w grupach eksponowanych

i nieeksponowanych na domniemany czynnik

(środowisko, szczepionka, lek), w poszukiwaniu domniemanego

skutku (choroby). Realizacja badania trwa często wiele lat

i polega na okresowej kontroli stanu zdrowia osób nim objętych

lub zdobywaniu informacji z wtórnych materiałów statystycznych

(karty szpitalne, zgonu). Jeżeli współczynnik zapadalności na daną

chorobę jest wyższy w grupie osób eksponowanych na działanie

domniemanego czynnika, to wtedy wynik taki potwierdza hipotezę

o związku o związku przyczynowo-skutkowym.

Są wiarygodne, dokładne ale drogie i długotrwające.

Badanie Kohorta- polega na obserwacji prze dłuższy czas

grupy populacji, która odznacza się wspólną cechą.

Szczególnym rodzajem kohorta jest grupa ludzi urodzona w tym

samym czasie. Wyróżnia się retrospektywne i prospektywne

Badanie przesiewowe - zastosowanie stosunkowo prostych i

niekosztownych testów diagnostycznych w badaniach dużych

grup ludności, w celu wykrycia wczesnych stadiów chorobowych.

Strategicznym celem badania przesiewowego jest zmniejszenie

chorobowości z powodu określonej choroby wśród osób

poddawanych tym badaniom. Cechy: trafność, czułość testu i swoistość

Rodzaje screeningu: masowy, wielokierunkowy, celowany, przypadkowy

Zarazek - czynnik etiologiczny choroby zakaźnej

(inaczej drobnoustrój chorobotwórczy). Pojęciem tym

określa się żywy organizm wywołujący chorobę zakaźną

i obejmuje ono bakterie, wirusy, pierwotniaki i grzyby.

Zarazki są pasożytami przystosowanymi do życia

w organizmie człowieka lub zwierzęcia. Rozmnażanie się

zarazka wywołuje chorobę zakaźną.

Rezerwuar zarazków - nazywa się środowisko ludzkie i

zwierzęce wraz z warunkami naturalnymi na ograniczonym

terenie, w którym krąży drobnoustrój. Rezerwuarem

zarazka nazywa się skupisko pojedynczych źródeł

zakażenia wraz z ich biocenozą.

Zakażenie - jest to wystąpienie odpowiedzi zapalnej

wskutek obecności lub inwazji mikroorganizmów w obręb tkanek.

Źródło zakażenia - organizm ludzki lub zwierzęcy, w którym:

1) są drobnoustroje 2) rozmnażają się 3) dostają się do

otaczającego środowiska i mogą zakażać kolejne,

dalsze wrażliwe organizmy. W źródle zakażenia

drobnoustroje są ciągle, a namnażanie się ich jest intensywne.

Źródłem zakażenia mogą być: chorzy ludzie i zwierzęta,

nosiciele, zwłoki ludzi lub zwierząt przez krótki okres

po śmierci, w laboratorium - pojemniki z hodowanymi

drobnoustrojami. Nie mogą być źródłem zakażenia zbiornik

i wodne, pokarmy, ziemia, przedmioty itp.

Nosicielstwo - stan specyficznej równowagi immunobiologicznej

wytwarzającej się między drobnoustrojem i zakażonym organizmem.

Chorobotwórczy drobnoustrój namnaża się i jest wydalany na zewnątrz,

ale nie działa patogennie na organizm.

Nosiciel - osobnik, który nie wykazuje widocznych objawów chorobowych,

ale wydala zarazki z kałem, moczem, plwociną lub łuszczącą się skórą.

Nosicieli można podzieli na:

1. zdrowych - takich, którzy nie chorowali i nie spostrzegli

u siebie zaburzeń czynności organizmu, a
mimo to wyosobniły się od nich zarazki (zakażenie bezobjawowe).

2. ozdrowieńców - którzy chorowali i w okresie rekonwalescencji

wydzielają drobnoustrojów chorobotwórczy

nosiciele stali i okresowi - ze względu na długotrwałość

wydzielania zarazków

Wrota zakażenia - wszystkie otwory naturalne ciała ludzkiego

oraz uszkodzona skóra. Są to miejsca, przez które z

otaczającego środowiska do organizmu dostają się zarazki.

Okres wylęgania - jest to czas od wniknięcia zarazka do

organizmu, do wystąpienia pierwszych objawów chorobowych.

W tym okresie zarazek namnaża się i zaczyna działać patogennie.

Znane są zakażenia o krótkim (tzw. ostre choroby zakaźne) i

długim okresie wylęgania (HIV, wirus wścieklizny).

Epidemia - nadmierna zapadalność na określoną chorobę w

Określonej…czasowo..i…terytorialnie
populacji ludzkiej. Inaczej - to wystąpienie zachorowań

na daną chorobę pochodzących z jednego źródła wśród

ludności na określonym terenie i określonym czasie w

liczbie wyraźnie większej niż w poprzednich latach, okresach

(zwiększona zapadalność). Epidemia zasięgiem swoim może

obejmować rodzinę, wieś, miasto, część kraju, kraj.

Endemia - występowanie choroby wśród ludności na

określonym terenie w liczbie utrzymującej się przez wiele l

at na podobnym poziomie. Związane to jest z warunkami

bytowymi ludności lub warunkami naturalnymi panującymi na

określonym obszarze.

Pandemie - epidemie szybko rozprzestrzeniających się

chorób zakaźnych, obejmujący swoim zasięgiem kilka państw,

jeden z kontynentów lub cały świat.

Gospodarz - organizm kręgowca lub bezkręgowca,

który jest wrażliwy na zakażenie drobnoustrojem.

Przenosiciel - stawonóg lub kręgowiec, który przenosi

Zarazki..z..jednego…na…innych….gospodarzy.
Przenosiciele mogą przenosić zarazki na powierzchni

swego ciała albo w narządach wewnętrznych

etapy dochodzenia epidem:

1 Analiza zgłoszeń

2 Potwierdzenie epidemii

3 Opis epidemii( czas, miejsce, osoby)

4 Hipoteza (określanie źródła epidem)

5 Badania wyszukujące (dokument lek)

6 Analiza danych

7 Wnioski

Pochodzenia chorób zakaźnych:

Egzogenne

Endogenne

Choroba zawodowa- wszelkie zaburzenia stanu zdrowia swoiście

związane ze środowiskiem pracy zawodowej lub sposobem jej

wykonywania

ergonomia- jest to nauka stosowana, zmierzająca do optymalnego

dostosowania narzędzi, maszyn, urządzeń, technologii, organizacji

środowisk pracy oraz przedmiotów powszechnego użytku do

wymagań i potrzeb fizjologicznych, psychicznych i społecznych człowieka

---