POLITYKA MONETARNA

dr Jacek Olesiejuk

WYKŁAD I 19.02.2011

Wymagania minimalne

1. obecność

2. notatki

3. test - 28.05.2011r

MERYTORYKA

1. Pieniądz, kreacja pieniądza

2. Wymagania w zakresie uczestnictwa w strefie euro

3. Cele i zadania polityki monetarnej w ramach UE

4. Charakterystyka instytucji odpowiedzialnych za politykę monetarną UE

5. Instrumenty wykorzystywane w polityce monetarnej UE

6. Wpływ euro na sektor (małych i średnich przedsiębiorstw) MŚP

www. ksiegarnia-ekonomiczna.com.pl(w wyszukiwarce - euro)

PIENIĄDZ I JEGO KREACJA:

Pieniądz jest to powszechnie akceptowany towar, za pomocą którego dokonuje się płatności za dostarczone dobra i usługi lub wywiązuje się ze zobowiązań.

FUNKCJE PIENIĄDZA

- miernik wartości

- środek wymiany

- środek płatniczy (miernik odroczonej płatności)

- ośrodek tezauryzacji (przechowywanie np, w złocie)

- pieniądz światowy - dolar, euro, jen, chiński juan.

FORMY PIENIĄDZA

- gotówka

- bezgotówkowa, to depozyt czyli środki pieniężne złożone na określonych kontach nazywanych rachunkami bankowymi, dzielącymi się na:

1) Depozyty na rachunkach prowadzonych przez Bank Centralny

2) Depozyty prowadzone przez pozostałe banki (komercyjne)

WYRÓŻNIAMY NASTĘPUJĄCE ZASOBY PIENIĄDZA

M0 - baza monetarna czyli gotówka w obiegu + rezerwy gotówkowe zgromadzone na rachunkach w Banku Centralnym (tzw. pieniądz wielkiej mocy)

M1 - to banknoty i bilon, czyli gotówka znajdująca się w obiegu poza bankowym + depozyty podmiotów rynkowych, trzymanych na rachunkach a'vista.

M2 - to agregat pieniężny tzw. M1 + krótkoterminowe depozyty zgromadzone na rachunkach bankowych (przeważnie do roku)

M3 - M2 + długoterminowe depozyty zgromadzone na rachunkach bankowych

M4 - M3 + aktywa finansowe ( bony, obligacje skarbowe)

Zasobami pieniądza rządzi płynność oznaczająca szybkość dostępu i możliwość użycia pieniądza w każdej chwili przez podmioty rynkowe.

Im wyższa miara zasobu pieniądza (M0, M1,M2,M3,M4,) tym mniejsza płynność. Miary pieniądza wykorzystywane są w kreacji pieniądza przez banki.

KREACJA PIENIĄDZA W GOSPODARCE

BANKI PRZEDSIĘBIORSTWA

R = r x D C = c x D

R - całkowita wielkość rezerw obowiązkowych zgromadzonych w Banku Centralnym

r - stopa rezerw obowiązkowych, określona przez Bank Centralny

D - całkowita wielkość depozytów zgromadzonych w bankach komercyjnych

C - całkowita wielkość zapotrzebowania na gotówkę, zgłaszana przez podmioty rynkowe

c - stopa pieniądza gotówkowego określana przez podmioty rynkowe w relacji do D

WYKŁAD II 19.03.2011

M1(2) =
x M0

np: 20 = 2 (mnożnik pieniądza) x 10 (baza pieniadza)

50 = 5 x 10

M0 - baza monetarna (podstawa pieniądza) za którą odpowiada Bank Centralny

MK.P - mnożnik kreacji pieniądza

r - stopa procentowa (stopa rezerw obowiązkowych)

Bank Centralny Europejski swoją siedzibę ma we Frankfurcie nad Menem.

r MK.P M1(2)

r MK.P M1(2)

Sposób kształtowania stopy rezerw obowiązkowych (r)

poprzez Bank Centralny (BC) wpływa na działania

podejmowane przez podmioty rynkowe (przedsiębiorstwa)

W wyniku obniżenia stopy rezerw obowiązkowych przez BC zwiększeniu ulega mnożnik kreacji pieniądza co powoduje, że całkowita wielkość podaży pieniądza w gospodarce ulega zwiększeniu. Oznacza to, że BC podejmuje tzw. ekspansywną politykę monetarną, która prowadzi do „ pobudzenia rynku”. Albowiem podmioty rynkowe uzyskują łatwiejszy dostęp do pieniądza poprzez niższe oprocentowanie uzyskiwanych kredytów. Przeznaczają je na politykę prorozwojową co doprowadza do zwiększenia zatrudnienia oraz wzrostu inwestycji. Jest to tzw, polityka łatwego lub taniego pieniądza,

Odwrotną stroną powyższego zagadnienia jest tzw. polityka restrykcyjna podejmowana przez BC a polegająca na tym, że „r” zostaje podniesione, mnożnik kreacji maleje i całkowita wielkość podaży pieniądza ulega obniżeniu.

Jest to tak zwana polityka trudnego bądź drogiego pieniądza.

M0 - baza monetarna

np: r M0 BC(odpowiada za bazę monetarną)

2 x 10 = 20

2 x 20 = 40

Pytanie na egzamin:

Kto reguluje podaż pieniądza?

Podaż pieniądza jest stała i podlega regulacji tylko przez Bank Centralny.

Czy BC jest odpowiedzialny za utrzymanie pieniądza na odpowiednim poziomie?

KSZTAŁTOWANIE PODAŻY PIENIĄDZA PRZEZ M0.

W gospodarce rynkowej zmiana M0 odbywa się to poprzez sprzedaż lub skup papierów wartościowych(obligacje).

JAK ZMNIEJSZYĆ BAZĘ MONETARNA?

1. M0 sprzedaż doprowadza do tego, że M0 obniża się.

2. M0 skup doprowadza do tego, że M0

podwyższa się.

WYKŁAD III 16.04.2011r

Polityka monetarna UE

Etapy kształtowania integracji europejskiej

1. strefa wolnego handlu

2. unia celna

3. wspólny rynek albo rynek wewnętrzny

4. unia gospodarcza

5. unia monetarna lub walutowa - my jesteśmy na etapie pkt.4,5

6. unia polityczna

Uregulowania traktatowe Unii Europejskiej

1. Traktat Paryski z 1951- powstaje strefa wolnego handlu

2. Traktat Rzymski z 1957 - unia celna i wspólny rynek albo rynek wewnętrzny

3. Jednolite Akty Europejskie 1980/87 - unia gospodarcza

4. Traktat z Maastricht 1992 - unia gospodarcza, unia monetarna lub walutowa

5. Traktat z Amsterdamu 1997

6. Traktat Nicea 2001

7. Traktat z Lizbony 2007 - unia polityczna

KRÓTKA HISTORIA WPROWADZENIA EURO

Przegląd historii euro

- koniec lat 60 - idea wspólnej waluty

- 1970 Plan Wernera - trójetapowy plan dojścia do unii walutowej i wprowadzenie wspólnej waluty dla 6 wówczas państw EWG (Francja, Niemcy, Holandia,

Włochy, Belgia, Luksemburg)

- 1972 powstanie tzw. „węża walutowego”- ograniczenie wahania kursów do +/- 2,25%

- 1979 wprowadzenie Europejskiego Systemu Walutowego

- system ERM (Mechanizm Kursów Walutowych) czyli system stabilizacji kursów walut (wahanie kursów rynkowych nie mogły przekraczać kursów 2,25%)

- 1998 Raport Delorsa - określenie celów i propozycje etapowego wprowadzenia unii UGW

- cele UW: całkowite liberalizacje przepływów kapitałowych, pełna integracja rynków finansowych całkowite i nieodwołalne usztywnienie kursów walut narodowych wspólnym pieniądzem

- cele UG: budowa jednolitego rynku, koordynacja polityki konkurencji i gospodarczej, wspólna polityka strukturalna

Trzy etapy wprowadzenia UGW:

I - lata 1990 - 1993

II - lata 1994 - 1998

III - lata 1999 - 2002

KRYTERIA KONWERGENCJI Z MAASTRICHT

Unia gospodarcza - Walutowa, Kryteria konwergencji:

- inflacja nie wyższa niż o 1,5 pkt. proc. średniej stopy inflacji w trzech krajach UE, w których odnotowano najniższą inflację

- długoterminowe stopy procentowe nie przekraczające więcej niż o 2 pkt. proc. średniej stóp procentowych w 3 krajach UE o najniższej inflacji

- deficyt budżetowy nie wyższy niż 3% PKB

- dług publiczny nie większy niż 60 % PKB

- stabilny kurs wymiany waluty w ciągu 2 lat poprzedzających wprowadzenie euro - trzymamy się już 10 lat

Kryteria spełniły: Austria, Belgia, Finlandia, Francja, Hiszpania, Holandia, Luksemburg, Niemcy, i Grecja (od 1.I.2001r)

Wielka Brytania i Dania odmówiły przyjęcia euro. Szwecja nie spełniła warunków konwergencji, a potem w wyniku referendum odrzuciła przyjęcia euro.

CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE PROWADZENIU ZRÓWNOWAŻONEJ POLITYKI MONETARNEJ I FISKALNEJ

Niezależność banku centralnego; reguły fiskalne.

NIEZALEZNOŚĆ BANKU CENTRALNEGO

Niezależny bank centralny:

-musi mieć swobodę w wyborze instrumentów pozwalających osiągnąć cel polityki pieniężnej

- rząd lub inny podmiot władzy wykonawczej nie może mieć prawa odwoływania decyzji banku

5 warunków niezależności banku:

- zakaz pośredniego finansowania sektora publicznego przez bank

- nie podleganie instrukcjom rządowym

- suwerenność w zakresie polityki kursu walutowego

- przepisy gwarantujące osobistą niezależność zarządu

i rady banku

- konstytucyjna ranga statusu banku centralnego

DWA MODELE BANKOWOŚCI

- w okresie powojennym rozwijały się dwa modele

bankowości centralnej:

- model anglo - francuski

- model niemiecki

I MODEL BANKOWOŚCI

MODEL ANGLO - FRANCUSKI

- Bank Centralny zainteresowany osiąganiem

szeregu celów: stabilność cen, stabilizacja cyklu

koniunkturalnego, utrzymanie wysokiej stopy

zatrudnienia.

- zależność polityczna od rządu

II MODEL NIEMIECKI

- cele banku: stabilność cen jest priorytetem

- decyzje o poziomie stóp procentowych są

podejmowane przez bank, bez ingerencji rządu

Zwyciężył MODEL NIEMIECKI:

Traktat z Maastricht zawiera jasne zapisy, które

określają, że:

- podstawowym celem EBC jest stabilność cen

- EBC jest politycznie niezależny(b. silniej ; zmiana statutu EBC wymaga rewizji Traktatu, co wymaga jednomyślności wszystkich członków UE)

EUROPEJSKI SYSTEM BANKÓW CENTRALNYCH (ESCB)

ESCB ( European System of Central Banks) składa się z :

- jednostki centralnej - Europejskiego Banku Centralnego (EBC) - (European Central Bank)

- oraz narodowych banków centralnych krajów członkowskich.

ESCB jest to „organizm” o cechach państwa federalnego. Prezesi narodowych banków centralnych w kolegialnym systemie podejmowanie decyzji w sprawach polityki monetarnej.

- ESCB i EBC są kierowane przez te same organy decyzyjne- Zarząd oraz Radę Zarządzającą:

- Pierwszy Przewodniczący Zarządu:

-Wim Duisenberg/ + 2005

- Zastepca Jean Claude Trichet - obecny szef banku

CELE EUROPEJSKIEGO SYSTEMU BANKÓW CENTRALNYCH

1. Głównym celem ESBC jest utrzymanie stabilności cen

2. W statucie EBC, a także w statucie ESBC istnieje także zapis, że celem ESBC jest wspieranie swymi działaniami ogólnej polityki gospodarczej. Wspólnoty, skierowanej na wzrost gospodarczy, zwalczanie bezrobocia, ekspansję eksportową, rozwój regionalny, restrukturyzację oraz unowocześnienie gospodarstw.

Europejski Bank Centralny- siedziba-Frankfurt nad Menem

---