Gruczoły, narządy zbudowane z tkanki nabłonkowej (gruczołowej) i tkanki łącznej wraz z naczyniami krwionośnymi. Gruczoły produkują określone substancje (np.: pot, ślinę, hormony, enzymy, łój itp.).

Wyróżnia się gruczoły:

1) gruczoły wydzielania zewnętrznego (egzokrynne) - wyprowadzające wydzielinę przez przewody na zewnątrz (do światła np. przewodu pokarmowego lub na powierzchnię skóry), a zaliczają się do nich gruczoły potowe, łojowe, trawienne,

2) gruczoły wydzielania wewnętrznego, gruczoły dokrewne (endokrynne) - ich wydzielina (hormonyalbo inkrety) wydostaje się do krwi, nie posiadają przewodów wyprowadzających.

Gruczoły dokrewne

Ze względu na mechanizm wydzielania gruczołów wydzielania zewnętrznego, można podzielić je na:

1) gruczoły mezokrynowe - wydzielina jest uwalniana przez nieuszkodzoną błonę komórek wydzielniczych (np.: wątroba, trzustka, ślinianki),

2) gruczoły apokrynowe - uwalnianie wydzieliny wiąże się z oderwaniem się wierzchołka komórki (gruczoły potowe, gruczoły mleczne),

3) gruczoły holokrynowe - cała komórka przekształca się w wydzielinę i ulega zniszczeniu (gruczoły łojowe).

W organizmie znajdują się różne typy gruczołów od jednokomórkowych (komórki kubkowe) do tak dużych jak wątroba, czy trzustka.

Ze względu na budowę wyróżnia się:

1) gruczoły cewkowe pojedyncze (gruczoły jelita grubego, potowe),

2) cewkowe złożone (gruczoły wpustowe żołądka, łzowe),

3) pęcherzykowe i groniaste pojedyncze (gruczoły łojowe),

4) pęcherzykowe i groniaste złożone (gruczoły tarczkowe powieki),

5) gruczoły mieszane (ślinianki, gruczoły mleczne).

Większe gruczoły zbudowane są z drobniejszych elementów gruczołowych (pęcherzyki, gronka) połączonych w płaciki, które z kolei łączą się w płaty oddzielone przegrodami łącznotkankowymi.

Czynność gruczołów pobudzana jest przez włókna nerwów współczulnych i przywspółczulnych (autonomiczny układ nerwowy), unerwiających komórki.

Budowa gruczołów mlecznych kobiety

Opis: Budowa gruczołów mlecznych kobiety: a) brodawka sutkowa, b) tkanka tłuszczowa, c) zatoka mleczna, d) przewód mleczny, e) płatek mleczny, f) więzadło Coopera, g) mięsień, h) obojczyk, i) żebro

---