Plutonizm- rozprzestrzenienie się i krzepnięcie magmy w obrębie skorupy ziemskiej oraz przemiany skał związane z metamorfizmem

Wulkanizm- wypływanie magmy 

Formy platoniczne:

-lakolit- powstaje w wyniku przeciskanie się magmy;

-batolit- najrozleglejsza forma, kształtują się tu granity;

-dajka- żyła magmowa, powstaje w wyniku  intruzji magmowej przecinającej warstwy skalne;

-fakolit- w zagłębieniach pomiędzy fałdami skał, tam gdzie wcisnęła się magma;

-sille- poziome żyły magmowe; lopolit-intruzja magmowa w kształcie spodka

 Istotą zjawisk wulkanicznych są:

-krawędzie, miejsca stykania się ze sobą płyt tektonicznych;

-astenosfera- warstwa płynna odpowiedzialna za powstanie wulkanów

 Budowa wulkanu:

-stożek pasożytniczy,

-krater stożka głównego,

-kaldera,

-potok lawy,

-komin wulkaniczny; 

 Kaldera- rozległe zapadlisko na szczycie stożka wulkanicznego, powstała w wyniku rozerwania go przez którys z wybuchów lub zapadnięcia się skał zalegających nad wypróżnionym ogniskiem magmowym

 Produkty wybuchu wulkanu:

A) Ciekłe:

Lawa:

· kwaśna: ok. 80% SiO2, gęsta,lepka, płynie powoli przez co może dojść do utworzenia czopu wulkanicznego, następnie zaś do erupcji eksplozywnej (gwałtownej), tworzy wysokie strome stożki

·zasadowa: ok.50% SiO2, rzadka,ma małą przyczepność, płynie szybko, erupcja jest spokojna, tworzy rozległe, płaskie stożki.

·Typy wulkanów:

ze względu na kształt stożka: üszczelinowy- islandzki(Laki), lawa wypływa z długich szczelin i rozpływa się na znaczne odległości;

ükarczowy- hawajski, lawa wypływająca z kraterów i rozlewa się wokół nich tworząc rozległe tarcze;

üstożkowy- wezuwiański,

üpaleański;

ze względu na erupcję: -eksplozywny,-efuzywny, -stratowulkany (wyrzuca gazy, lawe i materiał piroklastyczny);

ze względu na aktywność: -czynny,-wygasły, -drzemiący

1.     Wulkany lawowe (efuzywne):

     tarczowe -  wypływa zasadowa i obojętną lawa szeroko i szybko rozlewa się na boki, wolno krzepnie,                                                    

           kopułowe - wypływa kwaśna gęsta lawa, która szybko krzepnie w pobliżu krateru,

    2. Wulkany gazowe (eksplozywne):

maary - wyrzucały tylko materiał piroklastyczny, jest wygasłym wulkanem eksplozywnym, zagłębienie  jest otoczone, wałem z popiołów wulkanicznych, przechodzące w głąb w diatremę czyli kanał wypełniony brekcjami i materiałem piroklastycznym (Włochy, Niemcy-góry Eifel),

  3. Wulkany mieszane (stratowulkany) - są one zbudowane z na przemian ułożonych law i utworów piroklastycznych Wezuwiusz, Etna, Stromboli.

---