WOS - PAŃSTWO

Państwo- organizacja terytorialna. Obejmuje:

• Obszar lądu określony granicami

• Wody wewnętrzne

• Przestrzeń powietrzną nad lądem

• Przestrzeń pod powierzchnią ziemi

• Morskie wody przybrzeżne

• Siedziby przedstawicielstw dyplomatycznych - konsulaty i ambasady

• Statki powietrzne i morskie z narodowymi symbolami

Państwo - trwała wspólnota ludzi zamieszkałych na wspólnym terytorium podległa władzy zwierzchniej. Łączy ich wspólny charakter społeczny, władza państwowa, aparat państwowy i aparat przymusu.

Teorie powstania państwa:

• Teologiczna- powstała w średniowieczy i zakładała że państwo powstało w wyniku działania siły nadprzyrodzonej czyli dzięki zamiarowi Bożemu. Teorię zmodyfikował św. Tomasz z Akwinu twierdząc że tylko władza pochodzi od Boga, zaś państwo jest dziełem człowieka

• Patrymonialna- państwo jest dziełem działalności monarchy, który traktuje swój obszar i ludzi na nich zamieszkałych jako własność. W okresie nowożytnym ukształtowała się koncepcja umowy społecznej zakładające, że państwo to rezultat umowy pomiędzy społeczeństwem, które wspólnie wybierało sobie władcę. Teoria ta obala boskie pochodzenie władcy i doprowadziła do rewolucji francuskiej. Twórcy John Lock, J.J Rousseau.

• Podboju i przemiany- Ludwik Gumplowicz- państwo powstało w wyniku podboju plemion słabszych przez silniejsze. W ten sposób narodził się podział na rządzonych i rządzących

• Teoria Marksistowska - twórca Karol Marks- państwo powstało w wyniku podziału społecznego we wspólnotach pierwotnych na grupy silniejsze, jednostki szybko się bogaciły i stworzyły aparat przymusu by obronić władzę. Państwo służy wyzyskowi jednych klas przez inne.

Ustrój terytorialny:

• Złożone

• Federacja- USA, Niemcy, Szwajcaria

• Konfederacja- grupa Wyszehradzka, Wspólnota Niepodległych Państw

• Unia państw

• Realna- unia lubelska 1569

• Personalna PL+ Saksonia 1697

• Unitarne

• Scentralizowane- PL do 1998, Francja

• Zdecentralizowane PL po 1999, Wielka Brytania

Federacja- państwo nie będące jednolitą całością politycznie, prawnie i administracyjnie. Podmioty federalne:

• Zarządzają samodzielną władzą ustawodawczą

• Mają własny system prawny i sądowy

• Parlament związkowy jest dwuizbowy

• Kompetencje federacji: regulowanie spraw ogólny polityki zagranicznej i finansów

Konfederacja- związek państw, który ma osiągnąć jakieś cele polityczny lub gospodarcze. Państwa składowe zachowują suwerenność, mogą wystąpić lub rozwiązać konfederację. Władza centralna ma kompetencje niezbędne do osiągnięcia wytyczonych celów, a do ich realizowania powołuje organy konfederacji, których prawa i obowiązki są ściśle określone przez państwa składowe

Unia- związek co najmniej 2 państw, połączonych co najmniej 1 wspólnym elementem .

• Realna- głowa państwa + 1 organ państwowy

• Personalna- tylko głowa państwa

Reżim polityczny:

• Państwo autorytarne ( Kuba, Hiszpania1936-1975) : silna władza wykonawcza oparta na autorytecie silnej jednostki z reguły związanej z wojskiem, parlament mają drugorzędną rolę, udział obywateli w życiu politycznym minimalny

• Państwo totalitarne( Kore Północna, III Rzesza, ZSRR) - władza kontroluje wszystkie przejawy życia społeczeństwa; funkcjonuje system represji i przymusu; w państwie istnieje oficjalna doktryna, której podporządkowane jest społeczeństwo; działalność opozycji jest zakazana, a w wobec oponentów stosuje się terror; indoktrynacja- zmuszenie do poglądów

• Państwo demokratyczne - trójpodział władz; władza zwierzchnia należy do ludu; wolność słowa; przestrzeganie praw człowieka; władza działa na podstawie prawa, pluralizm polityczny

Forma rządów- struktura najwyższych organów i ich wzajemne relacje. Sposób powoływania głowy państwa.

• Monarchia: elekcyjna, dziedziczna

• Republika: demokratyczna, arystokratyczna( występują cenzusy)

Demokracja- forma ustroju państwa w której jego obywatele sprawują władzę bezpośrednio poprzez wybranych przedstawicieli

Demokracja pośrednia:

• Wybór organów przedstawicielskich np. sejm, prezydent

• Listy, petycje

• Inicjatywa obywatelska

Demokracja bezpośrednia:

• Referendum- powszechne głosowanie wszystkich obywateli mających prawo wyborcze

np. czerwiec'03- referendum ws. Akcesji do UE, maj'97- o konstytucje

• Plebiscyt

• Zgromadzenie ludowe w starożytnych Atenach

• Recall- prawo obywateli do odwołania urzędników pochodzących z wyborów powszechnych najczęściej dotyczy władz lokalnych

Demokratyczne państwo prawa - prawo jest powszechnie respektowane; organy władzy działają na podstawie i granicy prawa

---