Chcę na wstępie napisać, że przeróbka zasilacza AT czy ATX na wysoko-prądowe źródło napięcia 20-24V DC wymaga znajomości podstaw elektroniki, czytania schematów urządzeń elektronicznych i obycia się ze sztuką prawidłowego lutowania.
I choć modyfikacja zasilacza 12V@24V sama w sobie nie jest zbyt trudna to zupełnie "zieloni" userzy powinni raczej odpuścić ta przeróbkę lub poprosić bardziej doświadczonego kolegę elektronika o pomoc. Przypominam także, że w urządzeniu występuje niebezpieczne dla życia napięcie 230 V AC a więc pamiętajcie:
WSZYSTKO ROBICIE NA WŁASNĄ ODPOWIEDZIALNOŚĆ !
Na początek linki; 4 typowe najczęściej spotykane rozwiązania układowe zasilaczy AT i ATX o małej mocy tj. 200-3000 Wat oraz aplikacja "mózgu" zasilaczy tj. scalaka TL494 (KA 7500)
Schemat zasilacza typu AT-1
Schemat zasilacza typu AT-2
Schemat zasilacza typu ATX-1
Schemat zasilacza typu ATX-2
Aplikacja scalaka TL494 (KA 7500)
PODWYŻSZENIE NAPIĘCIA 12V
Przeróbkę zaczynamy od wyjęcia płytki zasilacza z obudowy.
W przypadku przylutowanych na stałe przewodów zasilających 230V AC należy je wylutować, również kabelki wentylatora mogą wymagać wylutowania. Po wymontowaniu płytki w miejsce doprowadzające zasilanie należy przylutować przewód sieciowy zakończony wtyczką. Teraz już możemy dokonać przeróbek i później sprawdzić efekt naszej pracy.
TROCHĘ TEORII
Rozwiązania układowe tych zasilaczy są podobne, sygnał pomiarowy sprzężenia zwrotnego /feedback/ potrzebny do stabilizacji napięć wyjściowych tj. 5V i zarazem 12V dochodzi do wejścia nieodwracającego (+) wzmacniacza operacyjnego - nóżka 1 scalaka KA7500.
Zmniejszając wartość rezystancji między nóżką 1 scalaka z masą GND "oszukujemy" układ pomiarowy co do prawdziwej wartości napięcia wyjściowego. Kontroler uznaję, że napięcie wyjściowe jest zbyt niskie (niższe od 5V) - co w konsekwencji powoduje zadziałanie układu stabilizacji i podniesienie wszystkich napięć wyjściowych. A więc w górę „pójdą” napięcia 12 i 5V - a o to nam przecież chodzi, szczególnie o te 12 V..
Należy nadmienić, że nowszych konstrukcjach zasilaczy napięcia ujemne tj. -12V i -5V, mają dodatkowe własne stabilizatory wykonane na scalakach typu LM7905 i LM7912 i wartości tych napięć nie ulegną zmianie. (na linkowanych schematach tych stabilizatorów nie ma).
W zasilaczach ATX napięcia 5VSB i 3,3V mają również własne układy stabilizacji.
W praktyce należy wstawić potencjometr pracujący jako rezystor o wartości zależnej od wartości rezystorów dzielnika ustalających napięcie na nóżce 1 układu KA 7500. Najczęściej rezystory maja wartość kilku KΩ a wtedy wartość potencjometru może wynosić np. 10KΩ.
Podłączenie potencjometru spowoduje, że dolny zakres regulacji będzie większy od 12V, aby uzyskać dolny zakres regulacji poniżej 12V należy układ nieznacznie zmodyfikować, jak to zrobić - napiszę w końcowej części opisu.
Miejsca podłączenia regulacyjnego potencjometru pokazano na poniższych linkach:
Fragment schematu zasilacza AT-1 z podłączonym potencjometrem
Fragment schematu zasilacza AT-2 z podłączonym potencjometrem
Być może wartość potencjometru będzie trzeba zastosować inną niż podałem na tych dwóch przykładach - zależy to od konkretnego rozwiązania układowego zasilacza (najlepiej trochę poeksperymentować). Tak czy owak potencjometr należy przylutować do 1 nóżki scalaka i masy układu - np. do nóżki nr.7 i już można regulować szerokich granicach napięcie, gdyby nie zadziałanie układu over voltage protection, które z reguły przy osiągnięciu na linii 12V napięcia 14-14,4V zaczyna działać wyłączając pracę zasilacza.
Musimy więc przeprogramować albo odłączyć to zabezpieczenie. Łatwiejsze jest odłączenie na stałe tego zabezpieczenia, co pozwala na regulację w szerokich granicach napięcia wyjściowego zasilacza.
USUNIĘCIE ZABEZPIECZEŃ
Praktycznie każdy zasilacz - nawet najstarszy model AT ma zabezpieczenia przynajmniej przed wzrostem napięcia. Układ scalony KA7500 jest już starą konstrukcją i potrafi przyjąć tylko zbiorczy sygnał zabezpieczeń. Sygnał ten na „wyłącz” a pochodzący z ww. zabezpieczeń najczęściej podawany jest na nóżkę 4 układu KA7500 /patrz specyfikacja KA7500 /
Obwody wypracowujące ww. sygnał są różne, począwszy od zakresu zastosowanych zabezpieczeń aż po rozwiązania układowe tj. od zastosowania popularnego komparatora LM393, do rozbudowanych układów na elementach dyskretnych kończąc.
Ważne jest to, że przy wzroście napięcia na nóżce 4 powyżej 4-4,4V następuje wyłączenie zasilacza. Tak więc odcięcie obwodów zabezpieczeń polega po prostu na ich odłączeniu od nóżki 4 scalaka TL494. Nowe układy scalone stosowane w zasilaczach np. KA3511 potrafią selektywnie nadzorować poszczególne linie i nie wymagają aż tak dużej ilości podzespołów zewnętrznych.
Reasumując:
Po przeróbce nóżka nr 4 układu KA7500 powinna być połączona z masą układu tylko poprzez rezystor o wartości kilku KΩ
Widać to na poniższych linkach:
Fragment schematu zasilacza ATX-1 przed usunięciem zabezpieczeń
Fragment schematu zasilacza ATX-1 po usunięciu zabezpieczeń
OBWODY WYJŚCIOWE
W przypadku znacznego podwyższenia napięcia 12V (powyżej 20V) warto (nie jest to jednak bezwzględnie konieczne) zmodyfikować także obwody wyjściowe zasilacza.
Ponieważ linie +5V, -5V i -12V a także układ wytwarzający sygnał POWER GOOD nie będą nam już potrzebne, więc podzespoły odpowiadające za te napięcia należy wylutować z płytki zasilacza. W ten sposób zmniejszmy prawdopodobieństwo wystąpienia uszkodzenia od zawyżonego napięcia.
Oprócz wylutowania przekreślonych elementów musimy przełączyć obwód służący do pomiaru i stabilizacji napięcia z "nieczynnej" już linii 5V na linię 12V.
Widać to na poniższym schemacie ideowym.
Schemat zasilacza AT-1 obwody wyjściowe
Na tym schemacie obwód ten został zaznaczony niebieską pogrubioną linią. Dodatkowo dołożono diodę Zenera o napięciu stabilizacji 5,1V utrzymującą poprawne warunki pracy układu KA7500 (nie zawsze jest ona wymagana). Schemat zawiera także omówione już wcześniej podłączenie potencjometru regulującego i odłączenie obwodów zabezpieczeń przed wzrostem napięcia.
Przełączenie obwodu pomiaru i kontroli napięcia z linii 5 na 12V w prosty i sprytny sposób umożliwi ustawienie napięcie około 6-7V na linii 12V, które dodatkowo będziemy mogli regulować w górę. Uzyskany zakres regulacji napięcia wyjściowego z linii 12V może się zawierać przedziale 7-24V.
Kto wie dlaczego "doł regulacji" po przepięciu lini pomiarowej i dołożeniu potencjometru nie zejdzie do wartości 5V ???
To właściwie wszystko…..
Na pewno informacje zawarte w tym opisie nie załatwiają w 100% wszystkich problemów, jakie mogą wystąpić przy przerobieniu zasilaczy AT czy ATX.
Myślę, że opisana metodologia i zakres koniecznych przeróbek pozwoli przerobić około 70-90% zasilaczy.
W przypadku zainteresowania tematem a także w razie wystąpienia problemów postaram się pomóc.
Czesc!
Przerobilem juz zasilacz AT na 19v, okazalo sie przy okazji ze nie ma w nim zadnego zabezpieczenia przed wzrostem napiecia, ale to tak na marginesie.
Zasilacza tego mialem uzywac do zasilania wzmacniacza do suba, jednak okazal sie zbyt slaby wiec do suba zrobilem calkiem nowa konstrukcje na toroidzie itp. a ten zasilacz bedzie zasilal wzmacniacz do glosnika centralnego. Wzmacniacz jest juz gotowy i dziala, jednak z zasilacza przedostaja sie "drobne zaklocenia" do wzmacniacza. Pomyslalem sobie ze najprosciej i chyba najtaniej bedzie wstawic w zasilacz duze elektrolity. Zwykle we wzmacniaczach, a w zasadzie w ich zasilaczach stosuje 6x10000 mikro.
Co do tego wzmacniacza to nie mam az takich wymagan i zasosowac chcialbym 2x10000 mikro, tylko powiedz mi prosze czy po wstawieniu takich kondensatorow nie narusze czegos w tym zasilaczu?
Wiesz chodzi mi o to czy ten zasilacz moglby pracowac poprawnie jesli wstawie wieksze kondensatory. Jesli masz jakis inny pomysl to napisz. Wzmacniacz max pobiera 2.2A przy 18.5v (spada z 19.1v). Przy czym na maxa to on raczej nigdy gral nie bedzie bo jest zbyt glosno, ale lubie ladny i czysty dzwiek, wiec dalem troch wieksza moc zeby nie zdychal.
Nastepna sprawa to wentylator w tym zasilaczu. Chcialbym go odlaczyc. Przeprowadzalem testy i po odlaczeniu fana i katowaniu go na maxa tym wzmacniaczem, nic sie nie nagrzewalo powyzej temp. ciala (jednak w pomieszczeniu bylo 21 stopni). Czy moge odlaczyc fana?
Sorry za marudzenie.
To zaklucenia o ktorych pisalem nie byly spowodowane zasilaniem i juz je wyeliminowalem.
Cieszę się, że udało Ci się podrasować 12V w zasilaczu
A teraz wracam do Twoich problemów.
Zwiększenie elektrlolitów do 10000uF chyba nic da - bo częstotliwość pracy przetwornicy wynosi kilkadziesiąt kHz zamiast 50 Hz jak jest w sieci 230V AC. Ta więc kondensatory w zasilaczu teoretyczne mogą mieć dużo mniejszą pojemność niż w układzie z toroidem. Jeśli przyjmiesz częstotliwość pracy 25kHz to otrzymasz 25000kHz/50Hz = 500 razy mniejszą pojemność. Wstawienie kondensatorów 10000uF nie spowoduje pogorszenia pracy zasilacza, ale nie sądzę żeby to coś poprawiło.
Zawsze możesz poeksperymentować.
Co do odłączenia fana - możesz go odłączyć na 100%.
Moc oddawana przez zasilacz to około 19V x2,5A = 47,5 Wata, a więc zasilacz w żaden sposób nie jest przeciążony, a szczególnie prostownik napięcia 12V na diodach Schotky.
Co do zakłóceń - nie wiem jakie to zakłócenia, ale spróbuj zmienić podłączenia masy zasilacz-wzmacniacz lub zastosuj na zasilaniu zasilacza jakąś listwę z filtrem, może pomóc.
Odnośnie zabezpieczenia over voltage protection - to dziwne, powinno być - ale często te obwody są uszkodzone i wówczas zupełnie nie spełniają swojej funkcji co powoduje najczęściej poważną awarię kompa.
2