Prawo Cywilne

Opracowanie pytań na egzamin pisemny z prawa cywilnego.

1. Przekroczenie granic nieruchomości w związku z budową.

Podstawa prawna art. 151 kc.

Jeżeli przy wznoszeniu budynku lub innego urządzenia

przekroczono bez winy umyślnej granice sąsiedniego gruntu, właściciel tego

gruntu nie może zadąć przywrócenia stanu poprzedniego, chyba ze bez nie

uzasadnionej zwłoki sprzeciwił się przekroczeniu granicy albo ze grozi mu

niewspółmiernie wielka szkoda. Może on zadąć albo stosownego wynagrodzenia

w zamian za ustanowienie odpowiedniej służebności gruntowej, albo

wykupienia zajętej części gruntu, jak również tej części, która na skutek

budowy strąciła dla niego znaczenie gospodarcze.

Rys. 1

A przekracza granice B

Układ roszczeń

1. roszczenie restrykcyjne

W2 W1

Rozebrać budynek

• przekroczenie z winy umyślnej

• przekroczenie z winy nieumyślnej, gdy W2 sprzeciwił się niezwłocznie przekroczenia granicy

• W2 grozi niewspółmiernie wielką szkodą

2. roszczenie nierestrykcyjne

• żądanie wynagrodzenia od W1 w zamian za ustanowienie odpowiednie służebności gruntowej

• żądanie wykupienia zajętej części gruntu oraz tej części, która utraciła dla W2

• roszczenie odszkodowawcze (art. 415 kc - Kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia.)

Ratio legis art. 151

• ochrona właściciela W2 sąsiedniego gruntu

• nie działa tu zasada zawarta w art. 48 kc w odniesieniu do fragmentu budynku - nie powstaje tu też współwłasność między A i B

2. Zasada “Superficies solo edit”

Sens prawny zasady Superficies solo edit

Zasada ta ma 4 płaszczyzny

• wszystko, co zostało trwale połączone z gruntem dzieli los prawny gruntu a rodzaj połączenia jest obojętny. Połączenie może być:

1. naturalne, np. drzewo, które wyrosło na gruncie

2. sztuczne, np. budynek wzniesiony na gruncie

• skutki prawne połączenia:

element połączony staje się częścią składowa gruntu - staje się własnością właściciela gruntu. Jest to zasada korzystna dla właściciela gruntu

• podmiot połączający: nie ma znaczenia, kto dokonał połączenia

• relacja wartości gruntu i części składowej: nie ma znaczenia relacja wartości i przedmiotu połączonego np. wzniesiono budynek o wartości znacznie przekraczającej wartość gruntu

Rys. 2

Zasada Superficies solo edit ma aspekt prawno rzeczowy tj. rozstrzyga tylko zagadnienie statusu prawno - rzeczowego elementów połączonych z gruntem, a nie rozstrzyga zagadnień obligacyjnych.

Wyjątki od tej zasady

Na tle użytkowania wieczystego art. 235 (Budynki i inne urządzenia wzniesione na gruncie

Skarbu Państwa lub gruncie należącym do gmin bądź ich związków przez

wieczystego użytkownika stanowią jego własność. To samo dotyczy budynków i

innych urządzeń, które wieczysty użytkownik nabył zgodnie z właściwymi

przepisami przy zawarciu umowy o oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste.

¨ 2. (70) Przysługująca wieczystemu użytkownikowi własność budynków i

urządzeń na użytkowanym gruncie jest prawem związanym z użytkowaniem

wieczystym.)

Rys. 3

Dwa podmioty mają prawo rzeczowe do tego samego gruntu, użytkownik wieczysty wznosi budynek na gruncie art. 235 kc, budynek B jest odrębną własnością gruntu.

Obiektywny charakter tej zasady

Zasada ta ma charakter obiektywny, prowadzona jest przepisami bezwzględnie obowiązującymi: strony nie mogą zmienić tej zasady (ex lege) tj. zasada ta nie może być modyfikowana wolą uczestników obrotu prawnego.

Ratio legis tej zasady: jest dwojaki:

• względny natury ekonomicznej: zachowanie jedności gospodarczej gruntu i elementów połączonych z gruntem

• uzasadnienie jurydyczne: uproszczenie stosunków prawnych dotyczy gruntu i elementów związanych - właściciel gruntu jest właścicielem budynku wzniesionego na tym gruncie.

3. Granica przestrzenna nieruchomości.

Granice przestrzenne nieruchomości gruntowej określa (tzn. stanowi, jak głęboko nieruchomość, jako bryła sięga w głąb ziemi i jak wysoko wznosi się w przestrzeń ponad ziemią, art. 143 kc., w myśl, którego w granicach określonych przez społeczno - gospodarcze przeznaczenie gruntu własność rozciąga się na przestrzeń nad i pod jego powierzchnią (w zdaniu 2 tego przepisu zawarte jest zastrzeżenie, że nie uchybia on przepisom regulującym prawo do wód)

Granice podzielić można na

• naturalne: wyznaczone naturalnymi granicami rzeczy np. granicami budynku

• normatywne (konwencjonalne) tylko przy nieruchomościach gruntowych, istnieje jednak problem czy nieruchomość jest bryłą czy powierzchnią?

Rys

Jak przebiegają granice tej bryły?

Na drodze ewolucji były 3 okresy

1. okres prawa rzymskiego: „koncepcja stożka”

od nieba do piekła (przestrzeń własności)

2. k.c. Napoleona - kryterium uzasadnionych interesów właściciela

3. prawo cywilne art. 143: koncepcja bryły przestrzeni nad i jego powierzchnią: zakres przestrzenny prawa własności gruntu wyznaczają dwa kryteria

• społ. - gosp. Przeznaczenie gruntu (nad i pod gruntem)

• przepisy regulujące prawo do wód i kopalin

Prawo własności można naruszyć:

• nad gruntem (niskie loty)

• na gruncie

• pod gruntem

4. Granica czasowa prawa własności.

Prawo do własności jest bezterminowe

Są jednak wyjątki:

• ex lege:

dzieje się tak np. wtedy, gdy prawo własności b jest prawem związanym z innym prawem A. Na tle użytkowania wieczystego art., 225 KC

A - użytkowanie wieczyste

B - własność lokalu na tym gruncie

I teraz:, jeżeli gaśnie A to gaśnie B., Jeżeli A przeniesiono na inna osobę, to przechodzi też B

• ex contractu: (z woli właściciela): fiducjarne ( powiernicze) przeniesienie praw własności. Własność można przenieść w sposób

1. definitywny

2. fiducjarnie ( tymczasowo) np. w obrocie bankowym przewłaszczenie rzeczy ruchomej dla zaspokojenia

5. Przemilczenie

Jeśli chodzi o przemilczenie to brak tutaj ogólnych regulacji w kc i przepisach pozakodeksowych. Dopuszcza się przemilczenie, jeżeli ustawa tak przewiduje.

Występuje konstrukcja ogólna opracowana przez judykaturę:

Osoba A nabywa prawo własności rzeczy, gdy B (właściciel), jeżeli:

• nie wykonuje swojego prawa

• niewykonywanie trwa określony odcinek czasowy określony w ustawie

• przesłanką nabycia prawa własności przez osobę A nie jest posiadanie rzeczy, ale inne zdarzenie opisane w ustawie

• konstrukcja ta powstała na tle ustawodawstwa dotyczących majątków opuszczonych i poniemieckich

Uzasadnieniem nabycia jest niewykonywanie prawa własności przez właściciela.

6. Zasiedzenie

Zasiedzenie - (i przemilczenie) -nabycie własności na skutek upływu czasu i posiadania, nabycie prawa własności na skutek długotrwałego wykonywania tego prawa przez osobę nieuprawnioną. Przedmiotem nabycia mogą być tylko prawa rzeczowe (np. niektóre służebności gruntowe-art.292, użytkowanie wieczyste przeciwko innemu użytkownikowi, a nie państwu, prawo własności ruchomości i nieruchomości Jest to sposób nabycia prawa własności lub innego ograniczonego prawa rzeczowego, na skutek długotrwałego wykonywania tego prawa, przez osobę nie uprawnioną. Można nabyć rzeczy ruchome i nieruchome. Przedmiotem zasiedzenia mogą być tylko prawa rzeczowe (własność, użytkowanie wieczyste, służebność gruntowa), można nabyć współwłasność (udział). Każdą nieruchomość można zasiedzieć (gruntową, lokalową, budynkową) można zasiedzieć fizyczną część z nieruchomości gruntowej. W nieruchomości lokalowej nie można zasiedzieć części tylko jako całości.

Przesłanki nabycia przez zasiedzenie rzeczy nieruchomych:art.172

• posiadanie samoistne - takie, które odpowiada treści prawa własności

• upływ czasu: a) 20 lat - gdy posiada się nieruchomość jako posiadacz samoistny, b) 30 lat - gdy uzyskał posiadanie w złej wierze.

Przesłanki nabycia przez zasiedzenie rzeczy ruchomych: art. 174

• posiadanie samoistne - charakter ciągły

• upływ trzech lat

• dobra wiara posiadacza - gdy z przyczyn usprawiedliwionych, a więc bez niedbalstwa nie wiedział o tym że nie przysługuje mu prawo własności.

nabycie rzeczy w dobrej wierze- następuje wtedy, gdy z przyczyn usprawiedliwionych posiadacz nie wie, że nie przysługuje mu prawo własności (np. nabycie nieruchomości od osoby nie mającej zdolności do czynności prawnych lub nie będącej właścicielem)

Zasady:

• istnieje domniemanie prawne ciągłości posiadania

• niemożność posiadania przeszkodą przemijającą nie przerywa posiadania

• zasada, że posiadanie przywrócone poczytuje się za przerwane

Skutek zasiedzenia:

• nabycie własności przez posiadacza

• skutek ten następuje z mocy prawa w dacie upływu terminu

Jest to pierwotny sposób nabycia własności. Posiadacz, który nabył prawo własności w drodze zasiedzenia może żądać by sąd stwierdził to w orzeczeniu. Odbywa się to w trybie postępowania nie procesowego, orzeczenie sądu stanowi dowód nabycia własności. Jest podstawą wpisu do księgi wieczystej.

Aspekt podmiotowy zasiedzenia:

• przez jedną osobę (indywidualnie)

• przez kilka osób (zbiorowe) - kilka osób nabywa współwłasność rzeczy

przedmiot zasiedzenia

• nieruchomość (grunt, budynek, lokal)

• ruchomości

• udział we współwłasności rzeczy (można też zasiedzieć część gruntu)

rodzaje prawa nabytego w czynniku zasiedzenia

• własność

• współwłasność

• użytkowanie wieczyste

• służebność art. 292 kc

skutki prawne zasiedzenia

pojawia się ekspektatywa nabycia pewnego prawa

ekspekektatywa: prawo do objęcia ( po śmierci) obecnego beneficjenta, prawo do dóbr, godności i dochodów, których rzeczywiste objęcie miało nastąpić dopiero w określonych okolicznościach.

7. Zrzeczenie się nieruchomości

Zrzeczenie się własności- wynika z prawa właściciela do rozporządzania rzeczą (art.179,180) przy własności nieruchomości może dotyczyć tylko własności indywidualnej i osobistej (jest to czynność prawna jednostronna), a dla rzeczy ruchomej zrzeczenie się własności następuje przez: porzucenie rzeczy lub przez zamiar wyzbycia się własności. Jednostronne oświadczenie właściciela o zrzeczeniu się własności. Takie zrzeczenie się musi być dokonane w formie aktu notarialnego. Na takie zrzeczenie się musi wyrazić staroata.

Zrzeczenie się własności nieruchomości następuje na podstawie:

• oświadczenia właściciela

• zgody właściwego organu administracji

• aktu notarialnego

Nieruchomość, której zrzeka się właściciel staje się własnością państwową.

Zrzeczenie się rzeczy ruchomych następuje:

• porzucenie rzeczy

• zamiar wyzbycia się jej własności.

Rzecz ruchoma, której zrzeka się właściciel staje się niczyja.

8. Przewłaszczenie na zabezpieczenie

Konstrukcja przewłaszczenia na zabezpieczenie w zasadzie nie jest regulowana w prawie i powstała w praktyce, uregulowano ją w prawie bankowym.

Przykład: umowa kredytowa tworzy wierzytelność kredytową, może przy tym powstać druga umowa o przewłaszczenie rzeczy dla zabezpieczenia.

Przedmiotem zabezpieczenia jest zabezpieczenie wierzytelności kredytowej. W przypadku, gdy bank przewłaszczy rzecz jest właścicielem tymczasowym ( powierniczym) do czasu spłaty kredytu.

9. Nabycie od osoby nie uprawnionej.

Problem ten reguluje ar 169 kc: „1. Jeżeli osoba nie uprawniona do rozporządzania rzeczą

ruchoma zbywa rzecz i wydaje ja nabywcy, nabywca uzyskuje własność z chwila

objęcia rzeczy w posiadanie, chyba ze działa w zlej wierze.

¨ 2. Jednakze, gdy rzecz zgubiona, skradziona lub w inny sposob

utracona przez właściciela zostaje zbyta przed upływem lat trzech od chwili

jej zgubienia, skradzenia lub utraty, nabywca może uzyskać własność dopiero

z upływem powyższego trzyletniego terminu. Ograniczenie to nie dotyczy

pieniędzy i dokumentów na okaziciela ani rzeczy nabytych na urzędowej

licytacji publicznej lub w toku postępowania egzekucyjnego.”

Należy odróżnić 2 sytuacje:

• osoba nieuprawniona do rozporządzania rzeczą zbywa i wydaje nabywcy nabywca uzyskuje własność (chyba, że działa w złej wierze)

• rzecz utraconą przez właściciela (zgubiona, skradziona utracona - nabywca uzyskuje własność dopiero z upływem 3 lat)

Ochrona właściciela w sytuacji 2 jest intensywniejsza w relacji do nabywcy działającego w dobrej wierze.

C musi działać w dobrej wierze, co do tego, że B ma prawo rozporządzać tą rzeczą, - że jest jej właścicielem.

Zachodzi, więc pytanie czyje interesy należy chronić?

Art. 169 kn

Paragraf 1	Paragraf 2
rzecz powierzona, A powierza rzecz B, a B ją sprzedaje. W takiej sytuacji ochrona osoby C jest mniej intensywniejsza	Ochrona osoby C jest intensywniejsza
- B jest osobą nieuprawnioną do rozporządzania rzeczą - między B i C istnieje umowa dotycząca zbycia rzeczy np.. Przez sprzedaż tej rzeczy - chodzi o rzecz ruchomą - następuje wydanie rzeczy nabywcy - nabywca działał w dobrej wierze w chwili objęcia rzeczy w posiadanie - "sądziłem że B jest właścicielem rzeczy"	w orzecznictwie SN: w związku z licznymi aktami kradzieży pojęcie dobrej wiary zostało znacznie zawężone(nabywca powinien wykazać odpowiednie akty staranności w związku z nabyciem rzeczy w określonych warunkach lub okolicznościach

10. Budowa na cudzym gruncie.

Regulacja prawna: art. 231 „1. Samoistny posiadacz gruntu w dobrej wierze, który

wzniósł na powierzchni lub pod powierzchnia gruntu budynek lub inne

urządzenie o wartości przenoszącej znacznie wartość zajętej na ten cel

działki, może zadąć, aby właściciel przeniósł na niego własność zajętej

działki za odpowiednim wynagrodzeniem.

¨ 2. Właściciel gruntu, na którym wzniesiono budynek lub inne

urządzenie o wartości przenoszącej znacznie wartość zajętej na ten cel

działki, może zadąć, aby ten, kto wzniósł budynek lub inne urządzenie,

nabył od niego własność działki za odpowiednim wynagrodzeniem.”

11. Ochrona własności

Regulują ją przepisy kc art. 222 - 231

Patrz.. użytkowanie wieczyste (w prawo własności), zastaw rejestrowy, posiadanie, hipoteka, księgi wieczyste

12. Ciężar dowodu

Sens prawny reguły - art. 6 kc wprowadza zasadę „ kto twierdzi ten dowodzi”

Kto wywodzi skutki prawne z określonego faktu ten winien ten fakt udowodnić. Brak udowodnienia powoduje negatywne skutki. Ciężar dowodu ciąży na powodzie. On występuje z roszczeniem. Jeżeli pozwany zgłasza zarzuty to ciężar faktów objętych zarzutem spoczywa na pozwanym.

Ciężar udowodnienia faktu spoczywa na tym, kto z danego faktu wyciąga skutki prawne. Kto twierdzi ten dowodzi.

zasada:

broniący się dłużnik także musi wykazać fakty na które się powołuje.

Aspekt materialno- prawny i procesowy tej reguły

Ta reguła ma 2 aspekty

• aspekt materialno - prawny: jeżeli twierdzisz że masz jakieś prawo podmiotowe (uprawnienie), to powinieneś wykazać fakty tworzące to prawo. Wykazać istnienie pożyczki

• aspekt procesowy: dowód pomyślny faktu to wygrany proces, dowód niepomyślny faktu to proces przegrany

Rola sądu:

Rola sądu jest bierna, to rola arbitra, sąd obserwuje przebieg procesu, analizuje fakty, natomiast inicjatywa dowodowa należy do stron procesu (powoda i pozwanego)

Uwaga art. 232kc zdanie 2

Wniosek: materiał dowodowy zbierają same strony, a sąd ewentualnie „ ex officio” (z urzędu) uzupełnia materiał dowodowy. (art. 3 kpc)

Charakter prawny przepisów a ciężar dowodu

To są przepisy imperatywne „ius cogens”, strony nie mogą zmieniać same reguł dowodzenia, to czyni ustawodawca. To odstępstwa, które istnieją.

Ius cogens - przepisy prawa obowiązujące bezwzględnie

Przedmiot dowodu - fakty objęte dowodzeniem są to art. 227, 234 kpc

Jest 5 grup faktów objętych dowodzeniem:

• fakty istotne dla rozstrzygnięcia art. 227 kpc

• nie dowodzi się faktów powszechnie znanych (notorycznych)

• fakty znane sędziemu z urzędu np. z innych spraw

• dowodzi się fakty pozytywne np. zawarcie umowy oraz negatywne - fakt nie miał miejsca

• nie dowodzi się przepisów prawnych - sąd zna prawo

Sposób dowodzenia - środki dowodowe

Katalog środków dowodowych zawarty jest w kpc

Ocena dowodu przez sąd (art. 233kc)

Sąd suwerenie ocenia wiarygodność i moc dowodów przedstawionych przez strony, na podstawie własnego przekonania.

Należy zwrócić uwagę na podział ról:

• strony inicjatywa dowodowa

• sąd uzupełnienie dowodów i swobodna ocena materiału dowodowego

13. Ograniczone prawa rzeczowe (OPR)

Odpowiadając na te pytanie można wyjść od zasady numerus clausus, która ma 3 zasadnicze aspekty:

• ilościowy: uczestnicy obrotu prawnego nie mogą tworzyć skutecznie innych praw rzeczowych niż te, które stworzył ustawodawca. Katalog jest zamknięty.

• jakościowy: uczestnicy obrotu prawnego nie mogą tworzyć innych postaci niż te, które są przewidziane w prawie cywilnym (prawie rzeczowym, np. nie mogą tworzyć innych postaci współwłasności są tylko2 postacie współwłasności: ułamkowa, łączna. Nie można tworzyć kategorii praw rzeczowych pośrednich między własnością a OPR

• temporalny (czasowy): prawa rzeczowe (OPR) ustanowione przez ustawodawcę mogą trwać dalej mimo zmiany stanu prawnego. Pewne OPR nie mogą być wcześniej ustanowione trwają dalej - p. zmiana w prawie spółdzielczym z dn. 24.04.2001, po tej dacie nie można ustanowić niektórych praw rzeczowych spółdzielczych, ale te ustanowione przed tą data trwają dalej.

14. Czynność prawna zawieszona

To tzw. czynność prawna kulejąca - negotium claudicans - bezskuteczność zawieszona art. 17, 18 kc

Sankcje wadliwej czynności prawnej:

• nieważność bezwzględna

• nieważność względna

• bezskuteczność zawieszona - istotne dla opisania tego pytania

• bezskuteczność względna

Bezskuteczność zawieszona

Osoba A ma przedstawiciela ustawowego P np. rodzica, warunkiem jest tutaj zgoda P

W takiej sytuacji są określone warianty zachowania się P

• zgadza się

• nie zgadza się

• milczy (co oznacza brak wyrażenia zgody)

Czas wyrażenia zgody:

• jeżeli się zgodził P

• zgodził się później: 15.12.99

To: czynność prawna jest zawieszona - skuteczność tej czynności jest zawieszona w okresie od zakupu (1.10.99) do chwili wyrażenia zgody przez P - tj. (x) data wyrażenia zgody (15.12.99). To wyrażenie zgody wywiera skutki z mocą wsteczną, tj. od daty jej dokonania.

A skutecznie przeniósł własność na B z dn. 1.10.99 ale pod warunkiem zgody dokonanej przez P

Zgoda ta może być wyrażona w chwili zawarcia umowy, czyli 1.10.99

Zamysł jest taki, że trzeba chronić interesy osoby B czyli kontrahenta umowy, którą zawiera małoletni B powinien zapytać P o zgodę na taką czynność prawną. Jest to zgoda osoby trzeciej, ale ta czynność jest dalej czynnością jednostronną.

15. Część składowa rzeczy

Regulacja prawna: Art. 47.kc ¨ 1. Cześć składowa rzeczy nie może być odrębnym przedmiotem

własności i innych praw rzeczowych.

¨ 2. Częścią składowa rzeczy jest wszystko, co nie może być od niej

odłączone bez uszkodzenia lub istotnej zmiany całości albo bez uszkodzenia

lub istotnej zmiany przedmiotu odłączonego.

¨ 3. Przedmioty połączone z rzeczą tylko dla przemijającego użytku nie

stanowią jej części składowych

postacie części składowej mogą być:

• materialne

• niematerialne prawa związane z gruntem są częściami składowymi gruntu

Znaczenie prawne: część składowa nie może być odrębnym przedmiotem własności i innych praw rzeczowych niż całość. Nie może być takiej sytuacji, gdzie kto inny jest właścicielem całej rzeczy, a kto inny właścicielem części składowej.

Art. 47.kc ¨ 1. Cześć składowa rzeczy nie może być odrębnym przedmiotem

własności i innych praw rzeczowych. Są trzy konsekwencje tej zasady:

1. własność rzeczy złożonej i inne ograniczone prawa na tej rzeczy rozciągają się na całą rzecz

2. nie można przenieść własności części składowej rzeczy lub ustanowić na niej ograniczonego prawa rzeczowego

3. w razie połączenia części z całością - gasną na nie prawa rzeczowe ustanowione na tej części składowej

16. Służebność drogi koniecznej

Trzeba umożliwić przejazd A

A nie ma dostępu do drogi publicznej lub budynku gospodarczego.

Przesłanki ustanowienia służebności drogi koniecznej:

• brak odpowiedniego dostępu do drogi lub budynku

• źródła ustanowienia tego prawa dla A

1. umowa (porozumienie)

2. orzeczenie sądowe w postępowaniu nie procesowym, rola sądu jest mediacyjna

Sposób ustanowienia służebności: minimum obciążeń dla B, a maximum korzyści dla A tzw. „mini max”

Podmiotem uprawnionym może być właściciel A albo posiadacz samoistny

• dla A: służebność gruntowa (służy każdemu właścicielowi)

• dla posiadacza samoistnego: ustanawia się służebność osobistą

Jest to ograniczone prawo rzeczowe.

To prawo musi być ustanowione odpłatnie lub nieodpłatnie.

17. Pożytki

pożytki: pożytek to dochód z rzeczy lub z prawa do rzeczy (ale nie każdy dochód)

Dochód z rzeczy jest pojęciem szerszym np. z nieruchomości leśnej (wiatrołomy na skutek burzy) tu pożytkiem jest wycinka lub przycinka w ramach gospodarki prawidłowej

Podział pożytków:

• źródło uzyskania

• element pozyskania, pobrania : pobrane (rzeczy samoistne), nie pobrane (części składowe gruntu)

pożytki:

• naturalne

• cywilne

Komu przysługują pożytki?

• właściciel rzeczy lub inny podmiot prawa np. wierzyciel

• inne osoby uprawnione

można wyróżnić dwie podstawowe sytuacje:

• prostą sytuację: pożytki przysługują właścicielowi - zbieranie płodów rolnych (pożytki naturalne), pobieranie czynszu z najmu wynajętych lokali (pożytek cywilny)

• sytuację skomplikowaną: np. umowa dzierżawy

Z jaki czas przysługują pożytki?

• pożytki naturalne: przypadają uprawnionemu jeżeli były odłączone w czasie trwania uprawnienia

• pożytki cywilne: przypadają za czas trwania uprawnienia jeżeli wcześniej nie zostały pobrane

18. Pełnomocnictwo

Udzielenie pełnomocnictwa powstaje na skutek czynności prawnej, poprzez umowę lub umocowanie.

Cechy umocowania:

• jest czynnością prawną

• oświadczenie woli jest złożone pełnomocnikowi

• nie jest niezbędne przyjęcie umocowania przez pełnomocnika

• może być wyrażona albo dorozumiana

• forma jego udzielenia w zasadzie dowolna art. 60 wyjątki - art. 99 kc

• konstrukcja domniemania pełnomocnictwa w celu ochrony klienteli przedsiębiorstwa art.97 kc

Zakres umocowania pełnomocnictwa

• źródłem umocowania jest oświadczenie mocodawcy, z aktu umocowania wynika zakres umocowania

• zakres może być interpretowany - art. 65 kc

• umocowanie a tzw. Wewnetrzny stosunek podstawowy 101 kc np. umowa o pracę mogą się pojawić 2 sytuacje:

1. jest stosunek wewnętrzny

2. nie ma stosunku wewnętrznego

Rodzaje pełnomocnictwa są zdefiniowane poprzez róże podziały i kryteria:

1. zakres umocowania: - ogólne, szczególne, rodzajowe

2. pełnomocnictwo podstawowe i substytucyjne

3. sposób działania kilku pełnomocników: samodzielnie lub łącznie

4. czynne (do składania oświadczeń woli w imieniu), bierne ( przyjmowanie oświadczeń w imieniu)

5. dwustronne (czynność pełnomocnika z samym sobą

6. tajne (nieujawnione innym osobom)

Wygaśnięcie pełnomocnictwa:

1. przyczyny wygaśnięcia:

• odwołanie

• śmierć pełnomocnika

• śmierć mocodawcy

• upływ czasu

• wygaśnięcie stosownych postanowien

b) skutki wygaśnięcia: art. 105 kc: Jezeli pelnomocnik po wygasnieciu umocowania dokona w

imieniu mocodawcy czynnosci prawnej w granicach pierwotnego umocowania,

czynnosc prawna jest wazna, chyba ze druga strona o wygasnieciu umocowania

wiedziala lub z latwoscia mogla sie dowiedziec.

Funkcje pełnomocnictwa:

1. klasyczna (reprezentowanie innej osoby)

2. nowa ( pełnomocnictwo jako zabezpieczenie)

19. Falsus propcurator - rzekomy pełnomocnik

Fałszywy pełnomocnik - działa bez umocowania lub przekracza to umocowanie, ale jeżeli zawarł umowę, to mocodawca może ją zatwierdzić.

F.p - to podmiot, który działa nie będąc pełnomocnikiem (art. 103 kc)

Skutki prawne działania FP:

1. skutki podstawowe:

• bezskuteczność zawierania czynności prawnej dokonanej przez F.P

możliwości : potwierdzenie, brak potwierdzenia, milczenie mocodawcy

2. skutki dalsze::

- w przypadku braku potwierdzenia i milczenia : zwrot świadczenia uzyskanego przez T, naprawienie szkody wyrządzonej T

F.p. - przekracza zakres umocowania (odnosi się tylko do pełnomocnika) - czynność prawna jednostronna

Skutki prawne:

1. podstawowe : nieważność czynności prawnej dokonanej przez F.P.

2. dalsze : roszczenie o zwrot, naprawa szkody

20. Procura

Procura jest uregulowana w kodeksie handlowym z 1934 r. Art. 60 - 66 KH i art. 632 Kodeksu Spółki Handlowej, wskazuje się, że przepisy te będą obowiązywały do czasu nowej regulacji prawnej.

Procura to rodzaj pełnomocnictwa, jest szczególnym pełnomocnictwem handlowym, to pełnomocnictwo spółek handlowych. Spółki te mogą być:

• osobowe (jawna, partnerska - nie mająca osobowości pr.

• Kapitałowe (zoo, akcyjna - mają os. Prawną)

Procura a pełnomocnictwo

problem	procura	per procura ( za pośrednictwem kogoś innego działanie przez pełnomocnika)
konstrukcja	taka sama	taka sama
mocodawca	tylko spółki prawa handlowego	każdy podmiot
stosunek podstawowy	zawsze jest obecny	niekoniecznie
sposób udzielenia	na piśmie - konieczny jest wpis do rejestru	w dowolnej formie
zakres umocowania	ma szeroki zakres umocowania, reglamentowany przez ustawę	zakres zależy od woli mocodawcy
inne zagadnienia	wielość praw: łączna lub rozdzielcza, nie ma możliwości substytucji	wielość pełnomocnictw: - łączna lub rozdzielcza - możliwość substytucji
ustanie	różne np. odwołanie	różne

21. Definicja prawa podmiotowego

Prawo podmiotowe: jest to wynikająca ze stosunku prawnego sfera możności postępowania w określony sposób, przyznana przez normę prawną w celu ochrony interesów podmiotu uprawnionego i przez normę prawną zabezpieczona.

Prawo podmiotowe to kategoria centralna, stanowiąca fundament poszczególnych instytucji cywilno - prawnych. Prawo podmiotowe wynika ze stosunku prawnego, jest przyznane i zabezpieczone przez normę prawną. Prawo podmiotowe polega na możności postępowania w określony sposób

22. Nabycie i utrata prawa podmiotowego

Nabycie prawa podmiotowego przez konkretny podmiot następuje:

• równocześnie z powstaniem tego prawa (poprzednio nieistniejącego)

• przez przejście już istniejącego prawa z jednego podmiotu na inny)

NABYCIE PRAW PODMIOTOWYCH:

1- POCHODNE - NABYWAMY NASZE PRAWO OD INNEJ OSOBY, KTÓRA DOTYCHCZAS BYŁA JEGO PODMIOTEM. ODBYWA SIĘ ZASADNICZO NA PODST. ZGODY PODMIOTU, KTÓRY DOTYCHCZAS TO PRAWO POSIADAŁ, OBOWIĄZUJE ZASADA „NIKT NIE MOŻE PRZENIEŚĆ NA INNĄ OSOBĘ WIĘCEJ PRAW NIŻ SAM POSIADA”, SĄ JEDNAK WYJĄTKI OD TEJ ZASADY NP.: RĘKOJMIA WIARY PUBLICZNEJ KSIĄG WIECZYSTYCH;

2- PIERWOTNE - PRAWO WSKAZUJE PEWNE ZDARZENIE, Z KTÓREGO WYSTĄPIENIEM WIĄŻE SIĘ TEN SKUTEK, ŻE PRAWO PODMIOTOWE PRZECHODZI Z 1 OSOBY NA 2. I TO NIEZALEŻNIE OD WOLI OSOBY, DO KTÓREJ TO PRAWO DOTĄD NALEŻAŁO (ZASIEDZENIE, ZNALEZIENIE).

Utrata pr. podmiotowego: może być następstwem przejścia na inną osobę albo jego wygaśnięcia.

23. Kolizja prawa podmiotowego

Kilka praw zbiega się ze sobą, nie mogą być wykonane w całości wynika to

• jedno prawo jest z natury ograniczeniem innego

• z faktycznej możliwości pełnej realizacji wszystkich praw (kolizja tych praw)

Usunięcie kolizji:

• ustalenie kolejności praw tzn, zasada pierwszeństwa

• proporcjonalna redukcja praw n. Przy podziale sumy uzyskanej z egzekucji, gdy suma nie wystarcza na zaspokojenie wszystkich wierzytelności należącej do tej samej kategorii pierwszeństwa

• rozstrzygnięcie przez sąd

24. Rodzaje praw podmiotowych

bezwzględne: są to pr. Podmiotowe, które są skuteczne przeciwko każdej osobie (prawo osobiste, pr. Rzeczowe, prawo do spadku)

względne: są skuteczne przeciwko oznaczonej osobie lub oznaczonym osobom, obowiązek tych osób do pewnego zachowania się, które może polegać na działaniu albo zaniechaniu

majątkowe:

• pr. Rzeczowe - pr. O charakterze bezwzględnym, których przedmiotem jest rzecz w technicznym tego słowa znaczeniu: pr. Własności, użytkowanie wieczyste, pr. Rzeczowe ograniczone

• wierzytelności tj. prawa wierzyciela do żądania od dłużnika pewnego zachowania się zwanego świadczeniem

• pr... na dobrach niematerialnych o charakterze majątkowym( dobra niematerialne: utwory literackie, wynalazki)

• pr. Rodzinne o charakterze niemajątkowym ( pr. Do świadczeń alimentacyjnych)

• pr. Do spadku

niemajątkowe:

• tzw. Prawa osobiste tj. prawa, które przysługują osobie fizycznej lub prawnej w celu ochrony jej dóbr osobistych, : zdrowie, wolność, cześć, nazwisko

• prawa rodzinne tj. prawa wynikające ze stosunków rodzinnych, z małżeństwa lub pokrewieństwa albo ze stosunków ukształtowanych na wzór stosunków rodzinnych: kuratela, opieka

zbywalne:

niezbywalne:

związane: - podmiotem jednego prawa tylko jedna osoba, która jest zarazem podmiotem innego prawa np. uprawnionym do służebności gruntowej jest każdoczesny właściciel nieruchomości

niesamoistne: (akcesoryjne) - hipoteka, zastaw, prawa wymagające poręczenia

25. Nadużycie prawa podmiotowego

W XIX w w nauce prawa cywilnego tzw. Teoria nadużycia prawa, zapoczątkowana przez orzecznictwo francuskie, rozbudowana w doktrynie znalazła zastosowanie w niektórych ustawodawstwach.

Obecnie art. 5 kc. „ Nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno - gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego, nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony.

Celem art. 5 kc jest takie ograniczenie jego wykonywania, aby nie zsotały naruszone: społecz. - gosp. jego przeznaczenie i zasady współrz. społecz.

26. Normatywne postacie prawa podmiotowego

Przyjmując za podstawę właściwości praw podmiotowych i uprawnień ( typ zachowania objętego sferą możności postępowania i sposób jej wyznaczenia w przepisach prawnych) można mówić o 3 typach, postaciach pr. podmiotowych są to

• prawo podmiotowe bezpośrednie

• roszczenia

• pr. kształtujące

Prawo podmiotowe może polegać na możności korzystania z oznaczonego dobra.

Roszczenia: możność domagania się określonego zachowania od oznaczonej osoby, korzystnego dla uprawnionego.

Prawa kształtujące: polegają na tym, że uprawniony może przez swe własne działanie bez udziału drugiej strony doprowadzić do zmiany lub ustania stosunku prawnego.

27. Użytkowanie wieczyste

Prawo rzeczowe pośrednie między prawem własności. Użytkowanie wieczyste można ustanowić tylko na nieruchomościach należących do Państwa lub gmin (komunalnych). Oddaje się generalnie grunty niezabudowane taka jest idea.

Oddaje się generalnie pod inwestycje (dla osób fizycznych i prawnych). Powinno być objęte planem zagospodarowania.

1. Do powstania tego prawa potrzebna jest umowa

Przedstawiciel Państwa lub gminy (urząd starosty, wojewoda, wójtowie, urzędy powiatowe etc.) osoba prawna lub fizyczna

Umowa wymaga formy aktu notarialnego pod rygorem nieważności i wpis do księgi wieczystej (musi być, żeby powołać to prawo):

• obowiązek zabudowania gruntu

• umowa oznacza czas trwania użytkowania wieczystego na wniosek użytkującego i też na okres (od 40 do 99 lat).

Odmowa przedłużenia może być tylko uzasadniona ważnym społecznym celem.

Odpłatność użytkowania wieczystego jest odpłatne. Użytkownik płaci tzw. Opłatę roczną (0,3-5% wartości gruntu).

Im bardziej przemysłowy tym opłata wyższa, im bardziej mieszkaniowy, tym mniejsza.

Oprócz tej opłaty rocznej (nie mylić z czynszem), płaci pierwszą opłatę w wysokości 25% wartości gruntu.

WŁASNOŚĆ BUDYNKÓW NA GRUNCIE ODDANYM W UŻYTKOWANIE WIECZYSTE

Art. 235 KC - użytkownik wieczysty wznosi swoje budynki, stanowiące jego własność. Ta własność jest specyficzna : jest ściśle związana z prawem użytkowania wieczystego. Jest właścicielem tych budynków tylko do momentu wygaśnięcia użytkowania wieczystego. W momencie wygaśnięcia własność tych budynków przechodzi na właściciela gruntu.

Za wzniesione budynki należy się wynagrodzenie wg ceny z momentu wygaśnięcia umowy.

WYGAŚNIĘCIE:

• koniec terminu

• rozwiązanie użytkowania wieczystego

• zrzeknięcie się prawa, ale za zgodą 2 strony

• konfuzja (confusio) . Prago konfuzji zbiega się z prawem użytkowania wieczystego. Zlanie się prawa własności z prawem użytkowania wieczystego.

• Jednostronne rozwiązanie prawa przez organ administracji, np. kiedy podmiot nie zabudował, albo zabudowywał sprzecznie z obowiązującą umową, albo nie płaci opłaty rocznej == rażące naruszenie umowy

2. Użytkowanie wieczyste jest prawem zbywalnym i dziedzicznym.

28. Przedstawicielstwo

Mamy z nim do czynienia wtedy, gdy podmiot dokonuje czynności prawnej w cudzym imieniu. Działa A, ale skutek prawny następuje dla B.

W ramach przedstawicielstwa wyróżniamy 2 podstawowe rodzaje :

1. ustawowe

źródłem umocowania (przedstawicielstwa) jest ustawa (albo sama ustawa, albo wydane na jej podstawie orzeczenie sądowe)

2. pełnomocnictwo (art. 97)

w odróżnieniu od przedstawicielstwa ustawowego źródłem umocowania jest tutaj czynność prawna jednostronna osoby reprezentowanej - mocodawcy.

Warunki skutecznego działania pełnomocnika:

1. musi mieć umocowanie do działania w cudzym imieniu

2. zdolność do czynności prawnej

3. czynność prawna, którą wykonuje pełnomocnik nadawała się do wykonywania przez niego

4. pełnomocnik musi ujawnić fakt, że jest pełnomocnikiem.

• Pełnomocnictwo ogólne - czynności prawne w zakresie zwykłego zarządu:

• drobniejsze, bieżące

• nadzwyczajne, poważniejsze, przekraczające czynności zwykłego zarządu. Pełnomocnictwo ogólne do czynności ogólnego zarządu.

• Pełnomocnictwo szczegółowe do określonej czynności prawnej.

• Rodzajowe do pewnego rodzaju czynności

Na piśmie ogólne

Zasada formy pochodnej pełnomocnictwa szczególnego i rodzajowego. Forma zależy od formy czynności prawnej, na którą udziela się pełnomocnictwa.

30. Wady oświadczenia woli

Wady oświadczenia woli:

1. Brak świadomości lub swobody działania. Art. 72 - może to być w zasadzie dowolna przyczyna (upojenie alkoholowe, narkotyki, gorączka, choroba psychiczna)

Ważne, że złożył oświadczenie woli nie zdając sobie sprawy ze skutków..

Nie ma znaczenia z jakiego powodu znajdował się w tym stanie. Takie oświadczenie uważane jest za bezwzględnie nieważne.

Czynność bezwzględnie nieważna nie może zostać kwalifikowana, czyli uznana za ważą.

Każdy podmiot może się powołać na czynność bezwzględnie nieważną.

Za wadę oświadczenia woli : brak swobody działania, działanie pod przymusem. Ze względu na permanentne zaburzenia woli psychicznej podmiot też nie może złożyć skutecznego oświadczenia woli.

2. Pozorność. Art. 83. Jedna osoba składa oświadczenie drugiej osobie za jej zgodą dla pozoru. Może być tylko w czynnościach wielostronnych.

1. Umawiają się, że oświadczenie nie ma wywołać skutku prawnego

2. Umawiają się, że oświadczenie wywoła inny, ukrywany skutek prawny.

Czynność prawna pozorna jest bezwzględnie nieważna.

Jeżeli transakcja zawarta przez osobę trzecią z osobą zawierającą czynność prawną pozorną jest odpłatna i zawarta w dobrej wierze to czynność prawna jest skuteczna

• Ochrona osób działających w dobrej wierze.

Problem w przypadku, kiedy czynność pozorna kryje inną czynność: Jeżeli wszystkie warunki prawne konieczne dla czynności ukrytej zostały spełnione w czynności pozornej to czynność ukryta jest skuteczna.

3. Błąd (=mylne wyobrażenie o rzeczywistości)

Nie każdy błąd jest wadą oświadczenia woli. Po to, aby błąd był prawnie uznany (art. 84-86):

1. Musi dotyczyć czynności prawnych

2. Musi być istotny

3. Osobie, której zostało złożone oświadczenie możemy postawić zarzut:

• że wprowadziła w błąd

• że wiedziała o błędzie, ale go z niego nie wyprowadziła

• nie wiedziała, ale powinna go wykryć i o nim powiedzieć

Ważne wyjątki: gdyby było tak, że możemy udowodnić osobie, że działała podstępnie (celowo wprowadziła nas w błąd) to błąd jest natychmiast prawnie doniosły.

Jeżeli mamy oświadczenia woli, które nie mają adresata, albo nawet jest to umowa, ale bezpłatna, wtedy druga strona nie jest chroniona.

• skutki prawne błędu

Można się uchylić od skutku złożonego oświadczenia woli : musi złożyć jeszcze jedno oświadczenie, że wycofuje się z poprzedniego oświadczenia: ma się na to 1 rok.

4. Groźba (=przymus psychiczny)

Nie każda groźba. Groźba jest prawnie doniosła jak jest:

• poważna - trzeba grozić czymś, co ma wymiar istotnego uszczerbku tego przedmiotu oraz innych przedmiotów

• realna - należy przypuszczać, że grożący wykona tę groźbę

• bezprawna - trzeba grozić czymś, co jest niezgodne z przepisami prawa lub zasadami współżycia społecznego.

Np. groźba samobójstwa jest bezprawna.

Takie oświadczenie woli jest wadliwe, ale ważne, można się uchylić w ciągu 1 roku od kiedy stan obawy ustał.

5. Wyzysk (czy to jest wada, czy nie zdania są podzielone)

31. Zdolność do czynności prawnych

Zdolność do czynności prawnych to zdolność do kształtowania swej sytuacji prawnej przy pomocy własnych działań. Osobowość prawna - cecha jednostki gospodarującej.

Zdolność do czynności prawnych osób fizycznych:

• nie każdy człowiek może mieć zdolność do czynności prawnych.

• Nie każdy człowiek musi mieć taką samą zdolność

Czynniki decydujące:

1. wiek

• do 13 roku życia - nie ma zdolności do czynności prawnych.

• Po 13 do 18 roku życia - ograniczona zdolność do czynności prawnych

- osoby mające ukończone 18 lat życia mają pełną zdolność do czynności prawnych.

2 kategorie podmiotów:

1. Pełnoletni

2. Małoletni

2. ubezwłasnowolnienie

Osoby, które z pewnych względów medycznych oraz społecznych nie są w stanie dać sobie rady skutecznie w obronie cyw-praw powinno się w ich interesie ubezwłasnowolnić.

• medyczne

• niedorozwój umysłowy

• osoba dotknięta chorobą psychiczną

• osoba, która jest dotknięta innymi zaburzeniami psychicznymi

• społeczne

• jeżeli osoba nie jest w stanie działać z rozeznaniem, taką osobę ubezwłasnowalnia się całkowicie, wymaga to ustanowienia dla tej osoby opiekuna. Nie można ubezwłasnowolnić osoby, która nie posiada zdolnośc do czynności prawnych (<13lat)

• ubezwłasnowolnienie częściowe orzeknie sąd wtedy, gdy osoba dotknięta psychicznie wie co czyni, ale potrzebna jest jej pomoc do prowadzenia jej spraw. Prowadzi do ograniczenia zdolności do czynności prawnych. Musi mieć ukończone 18 lat. Wyznacza się kuratora - będzie on jej doradzał, sprawował kontrolę.

Można cofnąć ubezwłasnowolnienie, jeżeli przesłanki do niego się cofnęły.

3. zawarcie małżeństwa przez kobietę powyżej 16 roku życia w tym momencie zyskuje pełną zdolność do czynności prawnych (której oczywiście nie można jej odebrać po rozwodzie, nawet jeżeli będzie przed ukończeniem przez nią 18 lat)

4. ustanowienie przez sąd doradcy tymczasowego. Każdy dla którego sąd ustanowił doradcę tymczasowego traci pełne prawo do czynności prawnych, ale tylko na czas procesu.

Brak zdolności do czynności prawnych.

Każda czynność prawna dokonywana przez podmiot jest bezwzględnie nieważna

• Sytuacja wyjątkowa - wymaga się 5 warunków, żeby jednak była ważna (muszą zajść równocześnie):

1. Musi to być umowa

2. Musi należeć do umów powszechnie stosowanych

3. W drobnych, bieżących sprawach życia codziennego

4. Ta umowa nie może pociągać za sobą rażącego pokrzywdzenia podmiotu

5. Musi zostać natychmiast wykonana

Pełna zdolność do czynności prawnych.

Mają ją osoby, które ukończyły 18 lat (ew. patrz punkt e) jeżeli nie zostały ubezwłasnowolnione. Mogą dokonywać wszystkich czynności prawnych samodzielnie.

Ograniczona zdolność do czynności prawnych

Młodzi ludzie między 13-18 rokiem życia i osoby ubezwłasnowolnione częściowe i te z **** częściowym mają zdolność prawną tylko jest ona ograniczona.

W zakresie jednych czynności prawnych traktowane są tak jakby miały pełną zdolność do czynności prawnych, w innych tak jakby nie miały, a w jeszcze innych mogą działać pod kontrolą kuratora.

SAMODZIELNIE

Czynności przysparzające

1. umowy drobne

2. dyspozycja zarobku

3. dyspozycja przedmiotów

ZA ZGODĄ PRZEDSTAWICIELA USTAWOWEGO

BRAK ZDOLNOŚCI

Nie można np. sporządzenie testamentu, uznanie dziecka

_{CZYNNOŚCI PRAWNE}

Jeżeli ustawa mówi, że trzeba mieć pełną zdolność to trzeba.

Ad. 1) umowy powinne być zawierane w drobnych, bieżących sprawach życia codziennego

Ad. 2) Jeżeli taka osoba zarabia własne pieniądze, to może tymi pieniędzmi sama dysponować

Ad. 3) Dyspozycja przedmiotów oddanych tej osobie do swobodnego użytku przez przedstawiciela ustawowego.

Zgoda przedstawiciela ustawowego:

• w przypadku umów zgoda przed, po lub w czasie

• w przypadku czynności jednostronnych zgoda musi być wyrażona najpóźniej w czasie wykonywania czynności.

Jeżeli nie ma zgody, taka czynność jest nieważna, chyba że chodzi o umowę, wtedy można zwrócić się do przedstawiciela ustawowego - do tego czasu jest to czynność prawa kulejąca (bezskuteczność zawieszona) [negotum clandicans] ?

33. Hipoteka

HIPOTEKA

Zabezpiecza wierzytelności na nieruchomościach i na prawach. Typy hipotek:

1. ze względu na przedmiot

• nieruchomości

• na użytkowaniu wieczystym

• na udziale we współwłasności nieruchomości

• na spółdzielczych ograniczonych prawach rzeczowych

• na wierzytelności hipotecznej (hipoteka na hipotece)

2. ze względu na sposób powstania:

• umowne (akt notarialny i wpis do księgi wieczystej o charakterze konstytutywnym)

• przymusowa . Powstaje drogą orzeczenia sądowego lub drogi administracyjnej jeżeli szczególny przepis prawa pozwala na jej nałożenie (orzeczenia, wpis do księgi wieczystej)

• ustawowa (prawna). Jedyna hipoteka, która powstaje z mocy samego prawa i nie wymaga wpisu udo księgi wieczystej do powstania. Ordynacja podatkowa na przykład. Jak się nie płaci podatku i mamy nieruchomość to z mocy samego prawa będzie obciążona hipoteką. Wymaga ujawnienia w ciągu 30 dni od daty powstania: jeżeli urząd skarbowy nie ujawni w naszej księdze wieczystej to ta hipoteka gaśnie (oczywiście nie gaśnie zobowiązanie)

3. ze względu na treść

• zwykła

• łączna. W odróżnieniu od zwykłej ciąży na kilku nieruchomościach. Może powstać wtedy, kiedy w ramach hipoteki zwykłej nastąpi podział nieruchomości.

• Kaucyjna albo miała zmienną wartość, albo nie była ona znana. Górna granica zabezpieczenia hipotetycznego jest podana - hipoteka jest elastyczna.

Prawo wpisane do księgi wieczystej ma prawo pierwszeństwa przed prawem nie wpisanym (inaczej pierwszy w czasie, pierwszy w prawie)

34. Zarząd rzeczą wspólną

Zarząd rzeczą wspólną:

• czynności zwykłego zarządu - z punktu widzenia wartościowego i funkcjonalnego są rzeczami związanymi z normalną eksploatacją danej rzeczy.

Wyróżnia się także czynności nadzwyczajne zarządu.

Ci właściciele, którzy mają większość udziałów na własności, mają prawo do podjęcia czynności zwykłego zarządu.

Dla czynności zwykłego zarządu każdy uczestnik współwłasności może zwrócić się do sądu z prośbą o przyznanie decyzji w danej sprawie (??!!)

Gdy dany przedmiot ma dwóch współwłaścicieli to jeden z nich zawsze musi mieć zgodę drugiego.

35. Współwłasność w części ułamkowej a współwłasność łączna

Wyróżniania się 2 typy współwłasności:

1. łączne

Stosunek niesamodzielny - nie może sam istnieć

Tak długo musi istnieć współwłasność, jak długo istnieje inny stosunek. Innym przykładem stosunku prawnego, gdzie występuje współwłasność łączna jest spółka cywilna.

Współwłasność łączna związana jest z innym stosunkiem i istnieje tak długo jak on.

2. ułamkowe

Współwłasność ułamkowa może powstać np. poprzez dziedziczenie.

We współwłasności tej każdy uczestnik posiada jakiś udział, ułamek danej rzeczy. Ułamek ten pokazuje zakres praw i obowiązków. W odróżnieniu od współwłasności łącznej każdy członek może w każdym czasie zażądać zmniejszenia współwłasności.

Prawa i obowiązki współwłaściciela:

• są one zbliżone do praw i obowiązków właścicieli.

Jest to prawo do współposiadania, prawo korzystania, prawo rozporządzania daną rzeczą.

Podział rzeczy do używania = podział gnood usum (???!!!) - nie oznacza to, że danemu współwłaścicielowi przysługuje prawo do własności choćby pewnej części domu.

współwłasność w częściach ułamkowych współwłasność łączna

(zwykła) każdy ze współwłaścicieli ma łączy się z innym stosunkiem -powstaje

swój określony ułamkowo udział i: tylko między osobami związanymi

· może sowim współudziałem rozporządzać określonym stosunkiem osobistym np.

· może żądać zniesienia współwłasności współwłasność członków s.c.

- nie można rozporządzać udziałem

- nie przysługuje żądanie zniesienia

współwłasności

Źródła współwłasności łącznej:

- współwłasność wynikająca ze wspólności majątkowej małżeńskiej

- współwłasność wspólników spółki nie mającej osobowości prawnej (cywilna, jawna , komandytowa)

Sposoby powstawania współwłasności w częściach ułamkowych:

a. ze spadkobrania- gdy spadek przechodzi na kilku spadkobierców

b. z czynności prawnych (np. kupno jednej rzeczy przez kilku nabywców)

c. na skutek zasiedzenia

d. z połączenia lub pomieszania rzeczy ruchomych

e. z orzeczenia sądu

36. Oferta

W umowie oferty wyróżniamy dwie strony: oferent (składa) i oblat (przyjmuje)

Umowa dochodzi do skutku, kiedy oferent złoży ofertę (oświadczenie woli) a oblat ją przyjmie

Oferta - poważna propozycja zawarcia umowy zawierająca istotne warunki, postanowienia umowy. Jeżeli oferent nie zaznaczy istotnych warunków to nie jest to oferta. Oferta ma charakter związany. Oferta jest złożona od momentu złożenia jej przez oferenta (nie może już jej zmienić).

Związanie z ofertą - jeżeli zawiera określoną datę lub jeśli jej nie zawiera to w momencie kiedy dotrze od oblata.

Umowa zawarta w sposób mechaniczny - oblat otrzymuje i ma podjąć decyzję czy ją przyjmuje czy nie.

Przyjęcie ofert zawarcie umowy. Oblat składa oświadczenie woli, że się zgadza.

Jeśli oblat nie zawarł oferty, ale złożył kontrofertę (podobna do oferty, ale ze zmienionymi warunkami) następuje odwrócenie ról: oblat=oferent, oferent=oblat

Jakakolwiek inna odpowiedź jest nie zawarciem umowy.

Oblat nie chce przyjąć, ale nie składa w sposób wyraźny oświadczenia woli:

Milczy - można z wyjątkiem

Przystąpienie do wykonywania umowy zawarcie tej umowy

OFERTA Najprostszy sposób zawarcia umowy. W prostych transakcjach. Odbywa się poprzez 2 oświadczenia woli:

• Oferenta = tego co oferuje

• Oblata akceptuje ofertę lub nie lub składa kontrofertę.

OFERTA - poważna propozycja zawarcia umowy zawierająca co najmniej istotne jej postanowienia.

Oblat nie może NIC zmienić w ofercie - może się tylko zgodzić lub nie. Wszystko co jest w umowie, jest w ofercie. Ważne jest, żeby umowa zawierała treść taką jak oferta muszą być postanowienia istotne dotyczące przyszłej umowy.

W prawie polskim oferta ma charakter WIĄŻĄCY. Z chwilą złożenia oferty oferent nie może się przez jakiś czas z niej wycofać. Umowa dochodzi do skutku w momencie wyrażenia zgody oblata.

Jeżeli są wątpliwości to rozstrzyga się je na niekorzyść oferenta.

Art. 543 - wystawienie rzeczy na widok publiczny z ofertą ceny jest uważane za OFERTĘ SPRZEDAŻY.

Termin wskazany w ofercie jest bezwzględnie wiążący.

Jeżeli oferent nie oznaczy w ofercie terminu wygaśnięcia oferty:

• Jeżeli oferta nie ma konkretnego adresata, albo adresat jest i jest przy tym obecny - ofertę uważa się za złożoną w chwili wyartykułowania i trzeba natychmiast udzielić odpowiedzi.

• Złożenie oferty poprzez środek komunikacji pośredniej. Na odpowiedź trzeba czekać tak długo jaki jest zwyczajowo przyjęty czas oferty, która poszła do oblata i wróciła, ale odpowiedź była udzielona bezzwłocznie.

Przyjęcie oferty musi polegać na jej pełnej akceptacji. Umowa może być częściowo odrzucona kontroferta, zamiana ról i znowu oferent-oblat musi się zgodzić lub nie, albo znowu kontroferta itd.

Oświadczenie woli:

• doraźne

• dorozumiane

• oświadczenie woli milcząc : oferta podmiotów, które pozostają w stałej współpracy - może milczeć oblat i to jest zgoda

jeżeli stronom zależy na najszybszym realizowaniu oferty, przystąpienie oblata do wykonywania umowy

37. Oświadczenie woli

Oświadczenie woli - dowolne zachowanie podmiotu dostatecznie wyrażające (zrozumiale dla adresata) wolę tego podmiotu do wywołania skutku prawnego.

Czynność prawna - zachowanie podmiotu zmierzające do wywołania określonego skutku prawnego zawierające co najmniej jedno oświadczenie woli i następuje w momencie jego złożenia.

Oświadczenie woli dla niekonkretnego adresata złożone w momencie założenia, np. testament

Oświadczenie woli dla adresata - moment dotarcia i zapoznania się z nim przez adresata

Składanie oświadczeń woli - nie można zawrzeć umowy milcząc, chyba, że zostanie złożona oferta pozostawiona w ramach działalności gospodarczej przez podmiot, z którym współpracuje (na taką umowę trzeba odpowiedzieć, inaczej będzie zawarta)

Złożenie oświadczenia woli jest podstawą umowy.

38. Osoby prawne

1-OSOBAMI SĄ SKARB PAŃSTWA I JEDNOSTKI ORGANIZACYJNE, KTÓRYM PRZEPISY SZCZEGÓLNE PRZYZNAJĄ OSOBOWOŚĆ PR. (WPIS DO WŁAŚCIWEGO REJESTRU - S.C., SP.Z O.O.);

2-SKARB PAŃSTWA NIE PONOSI ODP. ZA ZOBOWIĄZANIA PRZEDSIĘBIORSTW PAŃSTWOWYCH I ODWROTNIE;

3-JEŚLI OSOBA PR. NIE MOŻE PROWADZIĆ SWOICH SPRAW Z BRAKU ORGANÓW DO TEGO POWOŁANYCH - SĄD USTANAWIA KURATORA, KTÓRY MUSI NIEZWŁOCZNIE POWOŁAĆ ORGANY OS. PRAWNEJ LUB W RAZIE POTRZEBY ZGŁOSIĆ JEJ LIKWIDACJĘ;

4-PRZEPISY O OCHRONIE DÓBR OSOBISTYCH - TAKIE SAME JAK DLA OSÓB FIZYCZNYCH;

5-OSOBA PRawna. DZIAŁA PRZEZ SWOJE ORGANY ZGODNIE Z USTAWĄ I STATUTEM

Osoby prawne to jednostki organizacyjne, które uzyskał osobowość prawną na postawie określonej normy prawnej(art. 33)

Przepisy prawne nadają osobowość prawną na 2 sposoby:

• detalicznie - np. ma osobowość prawną NBP, Poczta Polska, nazwą mówimy, że ta czy inna jednostka ma osobowość prawną

• hurtowe - nadaje się osobowość prawną grupie jednostek organizacyjnych np. przedsiębiorstwa państwowe, spółdzielnie.

Spółka, spółdzielnia dostaje osobowość prawną w momencie wpisu do rejestru handlowego. Rejestry prowadzą w większości sądy.

Zdolność prawna każdego podmiotu stosunków cywilnoprawnych jest taka sama, wyj. Osoby prawne gdy dotyczy to stosunków rodzinnych, małżeńskich.

Osoba fizyczna ma ułatwione działanie w porównaniu z osobami prawnymi. Osoby prawne działają poprzez swoje organy.

Osoby fizyczne i prawne to podmioty prawa cywilnego.

39. Ubezwłasnowolnienie

UBEZWŁASNOWOLNIENIE - TO SĄDOWE POZBAWIENIE LUB OGRANICZENIE ZDOLNOŚCI DO CZYNNOŚCI PRAWNYCH. POWODEM SĄ: CHOROBA PSYCH.; NIEDOROZWÓJ UMYSŁOWY; INNE CIĘŻKIE ZABURZENIA PSYCHICZNE SPOWODOWANE PIJAŃSTWEM LUB NARKOMANIĄ. JEŻELI PATOLOGIE TE WYST. TAK SILNIE, ŻE OSOBA UBEZWŁ. NIE MOŻE SAMA PROWADZIĆ SWOICH SPRAW SĄD UBEZWŁASN. JĄ CAŁKOWICIE I WYZNACZA DLA NIEJ OPIEKUNA DLA REPREZENTOWANIA JEJ INTERESÓW. W ŚWIETLE PRAWA OSOBA TAKA JEST NA POZIOMIE DZIECKA DO 13 LAT. JEŻELI TAKA OSOBA JEST W STANIE PROWADZIĆ SWOJE SPRAWY SAMA, A TRZEBA JEJ TYLKO W TYM POMÓC, SĄD UBEZWŁ. JĄ CZĘŚCIOWO I WYZNACZA KURATORA, A JEDNOCZEŚNIE WSKAZUJE TE CZYNNOŚCI, KTÓRYCH OSOBA NIE MOŻE SAMA DOKONYWAĆ BEZ ZGODY KURATORA.

Osoby, które z pewnych względów medycznych oraz społecznych nie są w stanie dać sobie rady skutecznie w obronie cyw-praw powinno się w ich interesie ubezwłasnowolnić.

• medyczne

• niedorozwój umysłowy

• osoba dotknięta chorobą psychiczną

• osoba, która jest dotknięta innymi zaburzeniami psychicznymi

• społeczne

• jeżeli osoba nie jest w stanie działać z rozeznaniem, taką osobę ubezwłasnowalnia się całkowicie, wymaga to ustanowienia dla tej osoby opiekuna. Nie można ubezwłasnowolnić osoby, która nie posiada zdolnośc do czynności prawnych (<13lat)

• ubezwłasnowolnienie częściowe orzeknie sąd wtedy, gdy osoba dotknięta psychicznie wie co czyni, ale potrzebna jest jej pomoc do prowadzenia jej spraw. Prowadzi do ograniczenia zdolności do czynności prawnych. Musi mieć ukończone 18 lat. Wyznacza się kuratora - będzie on jej doradzał, sprawował kontrolę.

Można cofnąć ubezwłasnowolnienie, jeżeli przesłanki do niego się cofnęły.

40. Przynależność

PRZYNALEŻNOŚĆ - TO ODRĘBNA RZECZ, KTÓRA CHARAKTERYZUJE SIĘ TYM, ŻE ZACHODZI PEWIEN FUNKCJONALNY ZWIĄZEK MIĘDZY NIĄ, A CZĘŚCIĄ GŁÓWNĄ (SAMOCHÓD-KLUCZYKI, TELEWIZOR-PILOT). CZYNNOŚĆ PRAWNA DOTYCZĄCA RZECZY GŁÓWNEJ DOTYCZY TEŻ JEJ PRZYNALEŻNOŚCI.

PRZYNALEŻNOŚĆ - to rzecz, która przynależy do innej rzeczy (rzecz główna, której przynależy inna rzecz)

• przynależność musi być rzeczą ruchomą

• musi należeć do tego samego właściciela co rzecz główna

• musi pozostawać w związku z rzeczą główną o charakterze funkcjonalnym (gospodarczym), np. zamek ma przynależność w postaci klucza.

Rzecz stanowi przynależność innej rzeczy, jeśli spełnione są przesłanki:

• przynależnością może być tylko rzecz ruchoma

• musi ona być, pomimo związku z rzeczą, rzeczą odrębną

• musi mieć charakter rzeczy pomocniczej

• musi być potrzebna do korzystania z rzeczy głównej, zgodnie z przeznaczeniem

• musi pozostawać z rzeczą główną w faktycznym związku

• musi stanowić własność właściciela rzeczy głównej

PRZYNALEŻNOŚCI: Rzecz stanowi przynależność innej rzeczy, jeśli spełnione są przesłanki: -przynależnością może być tylko rzecz ruchoma, -musi ona być, pomimo związku z rzeczą, rzeczą odrębną, -musi mieć charakter rzeczy pomocniczej, -musi być potrzebna do korzystania z rzeczy głównej, zgodnie z przeznaczeniem, -musi pozostawać z rzeczą główną w faktycznym związku, -musi stanowić własność właściciela rzeczy głównej

41. Sądowe stwierdzenie zgonu, Uznanie za zmarłego

• orzeczenie sądowe (nie ma zwłok) są dwojakiego rodzaju:

• postanowienie o stwierdzeniu śmierci człowieka - wydaje się gdy przeprowadzi się postępowanie i ustali, że dana osoba nie żyje

• postanowienie o uznaniu za zmarłego - wydawane w stosunku do osób zaginionych (nie wiemy, czy żyje, czy nie). Z reguły wydawane po 10 latach od końca roku kalendarzowego , w którym dana osoba zaginęła. W wyjątkowych przypadkach może być wydłużony(gdy zaginie osoba bardzo młoda, musi mieć co najmniej 23 lata w momencie uznania za zmarłego).Skrócony - gdy zaginie osoba bardzo stara, w momencie uznania za zmarłego skończyła 70 lat to starczy 5 lat od końca roku kalendarzowego. Skrócony, gdy zaginie w szczególnych przypadkach. Np. śmierć w górach, w wodzie, katastrofie - czas uznania za zmarłego ulega skróceniu może być od ½ roku udo 10 lat.

Jeżeli więcej osób zaginęło razem w tych samych okolicznościach uważa się, że zmarły w tym samych dniu, w tym samym czasie (równocześnie)

42. Nasciturius

NASCITURUS - dziecko poczęte, a jeszcze nienarodzone. W prawie rzymskim mogło dostać spadek. Może dochodzić roszczeń majątkowych gdy urodziło się żywe.

Zdolność prawną człowiek ma od urodzenia do śmierci.

43. Błąd

Błąd (=mylne wyobrażenie o rzeczywistości)

Nie każdy błąd jest wadą oświadczenia woli. Po to, aby błąd był prawnie uznany (art. 84-86):

4. Musi dotyczyć czynności prawnych

5. Musi być istotny

6. Osobie, której zostało złożone oświadczenie możemy postawić zarzut:

• że wprowadziła w błąd

• że wiedziała o błędzie, ale go z niego nie wyprowadziła

• nie wiedziała, ale powinna go wykryć i o nim powiedzieć

Ważne wyjątki: gdyby było tak, że możemy udowodnić osobie, że działała podstępnie (celowo wprowadziła nas w błąd) to błąd jest natychmiast prawnie doniosły.

Jeżeli mamy oświadczenia woli, które nie mają adresata, albo nawet jest to umowa, ale bezpłatna, wtedy druga strona nie jest chroniona.

• skutki prawne błędu

Można się uchylić od skutku złożonego oświadczenia woli : musi złożyć jeszcze jedno oświadczenie, że wycofuje się z poprzedniego oświadczenia: ma się na to 1 rok.

44. Wygaśnięcie pełnomocnictwa może nastąpić na skutek:

• odwołanie pełnomocnictwa przez mocodawcę

• z upływem terminu na jakie zostało udzielone

• w przypadku śmierci mocodawcy lub pełnomocnika (jest dopuszczone przedłużenie do śmierci)

• wygaśnięcie stosownego postanowienia

skutki wygaśnięcia: art. 105 kc

45. PRZEDAWNIENIE

• dla roszczeń majątkowych (one ulegają przedawnieniu)

• po upływie przedawnienia roszczenie nadal istnieje, nie wygasa wskutek przedawnienia

• po upływie okresu przedawnienia osoba zobowiązana do świadczenia może skutecznie zablokować osobie uprawnionej realizację roszczenia (może, ale nie musi). Może zgodnie z prawem odmówić świadczenia.

• Roszczenia ulegają przedawnieniu po 10 latach :

• termin 3-letni (dla roszczeń podmiotu, który prowadzi profesjonalną działalność i to roszczenie dotyczy prowadzonej profesjonalnie działalności gospodarczej)

• termin 3-letni (roszczenia oświadczenia okresowe) podmiot jest zobowiązany świadczyć co pewien czas pewne zobowiązanie (czynsz, renta) Roszczenia te są liczone osobno, np. 10.01.95 10.01.98

• istnieją jeszcze terminy szczególne

BIEG TERMINU PRZEDAWNIENIA

Początkiem tego biegu jest wymagalność (roszczenie jest wymagalne, gdy dłużnik na żądanie wierzyciela musi spełnić świadczenie). Kończy się jak upłynie termin.

• ZAWIESZENIE BIEGU TERMINU PRZEDAWNIENIA

Wymagalność 2 lata 10 lat

Zdarzenie które 2 lata

Zawiesiło bieg przed.

X y x+y=10 lat

Art. 121. Zawieszenie biegu terminu przedawnienia:

• siła wyższa (uniemożliwienie dochodzenie tego roszczenia przed sądem), zdarzenie, któremu nie można było zapobiec.

• Istnienie pewnej relacji między osobami związanymi roszczeniem:

• na czas trwania małżeństwa roszczenie jednego małżonka względem drugiego

• stosunki między rodzicami, a dziećmi na czas trwania władzi rodzicielskiej

• czas trwania opieki

Po ustaniu zawieszenia bieg terminu przedawnienia biegnie dalej.

• PRZERWA BIEGU TERMINU PRZEDAWNIENIA

Okres który miał miejsce przed przerwą nie jest liczony. Po przerwie liczy się ten okres na nowo.

Zdarzenia, które przerywają bieg terminu przedawnienia:

• przedsięwzięcie przez podmiot uprawniony przed sądem jakichkolwiek czynności zmierzającej bezpośrednio do dochodzenia roszczenia.

• Uznanie roszczenia przez podmiot zobowiązany. (uznanie= oświadczenie dłużnika, że jest winny, zobowiązany przyznaje siędo zobowiązania)

46. Zarząd rzeczą wspólną

• czynności zwykłego zarządu - z punktu widzenia wartościowego i funkcjonalnego są rzeczami związanymi z normalną eksploatacją danej rzeczy.

Wyróżnia się także czynności nadzwyczajne zarządu.

Ci właściciele, którzy mają większość udziałów na własności, mają prawo do podjęcia czynności zwykłego zarządu.

Dla czynności zwykłego zarządu każdy uczestnik współwłasności może zwrócić się do sądu z prośbą o przyznanie decyzji w danej sprawie (??!!)

Gdy dany przedmiot ma dwóch współwłaścicieli to jeden z nich zawsze musi mieć zgodę drugiego

47 . Zniesienie współwłasności

Zniesienie współwłasności - podlega temu tylko współwłasność ułamkowa. Jest ono pewne - każdy współwłaściciel ma prawo domagać się tego. Jest 1 wyjątek - wszyscy współwłaściciele spiszą umowę, że nie zrobią tego (nie będą korzystać z tego prawa). Umowa taka może być odnawiana co 5 lat.

Zniesienie współwłasności polega na tym, że rzecz, która miała wielu współwłaścicieli będzie miała tylko jedenego właściciela.

Dana umowa powinna zawierać :

• w jaki sposób znieść daną współwłasność

• czy pozostali wyrażają na to zgodę

Obowiązkiem sądu jest zniesienie danej współwłasności.

Są 3 sposoby zniesienia współwłasności.

1. podział fizyczny rzeczy - tylko wtedy, gdy jest to prawnie lub fizycznie dozwolone - możliwe,. Powyższy podział jest podziałem podstawowym

2. Przyznanie rzeczy jednemu ze współwłaścicieli, z jednoczesny, obowiązkiem spłaty pozostałych właścicieli.

3. Sprzedaż rzeczy osobie trzeciej - podział pieniędzmi między współwłaścicielami - według wielkości udziałów.

48. Służebność osobista

służebność osobista (w 99% jest to służebność mieszkaniowa)

Osoba dysponująca prawem służebności do mieszkania jest bardzo silna do śmierci osoby uprawnionej i jest niezbywalne.

Jest to prawo wąskie: tylko małżonek i dzieci mogą zamieszkać w tym mieszkaniu (pełnoletnich dzieci nie można sprowadzić, ale jeżeli w momencie sprowadzenia nie były jeszcze pełnoletnie to mogą zostać po uzyskaniu pełnoletności)

Najlepsze zabezpieczenie bardzo trwałe prawo!!!

Osobista - służebność osobista związana jest z określoną osobą, jest to tylko osoba fizyczna (ważne); celem jest zaspokojenie określonych potrzeb człowieka, jest to prawo alimentacyjne. Służebność osobista jest prawem niezbywalnym, wygasa z chwilą śmierci osoby uprawnionej; powstaje w drodze umowy przy czym umowa ta powinna mieć formę aktu notarialnego

49. Służebność gruntowa

służebność gruntowa : strony władnąca i obciążona.

Każdoczesny właściciel nieruchomości władnącej może domagać się od właściciela nieruchomości obciążonej:

• znoszenia (pati) zachowania na jego nieruchomości pewnych zachowań - tolerowania pewnych zachowań.

• Nie działania (non facete?) - niepodejmowania pewnych działań, które mógłby podjąć.

Służebność gruntowa jest przypisana do gruntu, albo drogą umowy, albo drogą zasiedzenia, albo drogą orzeczenia sądowego. Służebność odpłatna 10-letnie DESUETUDO.

Czas oznaczony lub nieoznaczony.

Gruntowna-obciążanie nieruchomości. Nieruchomość można obciążyć na rzecz właściciela innej nieruchomości (tzw. Władnącej): prawem, na mocy którego właściciel nieruchomości władnącej może korzystać w ograniczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, -właściciel nieruchomości obciążonej zostaje ograniczony w możliwości dokonywania w stosunku do swojej nieruchomości określonych działań albo: właściciel nieruchomości obciążonej nie może wykonywać pewnych uprawnień które przysługują mu względem nieruchomości władnącej

50. Użytkowanie

UŻYTKOWANIE - polega na możliwości używania z wyłączeniem innych osób rzeczy cudzej i pobierania z nich pożytków (naturalnych i cywilnych) z jednoczesnym obowiązkiem zachowania substancji rzeczy oraz dotychczasowego przeznaczenia rzeczy. Przedmiotem użytkowania może być zarówno rzecz ruchoma, nieruchomość oraz prawo. Użytkownik ma obowiązek korzystania ze swego prawa zgodnie z zasadami prawidłowej gospodarki. Użytkownik nie nabywa prawa własności do przychodów rzeczy, które nie stanowią pożytków z rzeczy. Przychody to pożytki odłączone od rzeczy głównej. Prawo użytkowania wygasa w momencie upływu terminu na jakie zostało zawarte lub poprzez złożenia oświadczenia o zrzeczeniu się. Użytkowanie jest: niezbywalne, ściśle związane z osobą.

51. Ekspektatywa

To (nabycie prawa podmiotowego) jest prawo do dóbr, godności, dochodów dóbr których rzeczywiście objęcie nastąpić musiał dopiero w określonych okolicznościach. Należy podkreślić , że czasami ekpektatywa powstania prawa jest już traktowana jako prawo podmiotowe, które może być przedmiotem rozporządzeń lub przechodzi na spadkobierców, na tle tego rodzaju uregulowań mówi się niekiedy o prawach podmiotowych tymczasowych. Za przykład można podać nabycie spadku przez osobę poczętą, lecz jeszcze nieurodzoną

52. Terminy zawite

Jeśli chodzi o terminy zawite to nie ma syntetycznej ich regulacji. Jest w kodeksie rozsiana.

Cechy terminów zawitych - prekuzyjnych

• terminy zawite - prekuzyjne ograniczają dochodzenie także innych praw majątkowych i niemajątkowych

• ograniczają także pozasądowe dochodzenie praw

• skutki upływu terminu prekuzyjnego : roszczenie definitywne gaśnie, występuje większy rygoryzm skutków upływu terminu

• terminy powinny biegnąć bez zakłóceń

• terminy są krótkie, kazuistyka

• niedopuszczalne jest stosowanie dłuższych terminów

Terminy prekuzyjne:

• ograniczają w czasie dochodzenie praw podmiotowych

• prawa te są dochodzone przed sądem lub poza sądowo

• ich upływ powoduje wygaśnięcie prawa i nie istnieje zrzeczenie się terminu prekuzyjnego

Przykłady:

• prekuzja sądowa - art. 63 KRO

• pozasądowa 88 paragr 2 kc

53. Ułomne osoby prawne

Są to jednostki organizacyjne lub twory społeczne, które w świetle art. 33 kc nie mają osobowości prawnej, ale nabywają prawa i zaciągają zobowiązania, a więc są traktowane w obrocie tak, jak gdyby były osobami prawnymi, z tym tylko zastrzeżeniem że stają się one nosicielami praw i obowiązków ( w ograniczonym zakresie) np. spółka jawna (nabywa prawa, zaciąga zobowiązania, pozywa, jest pozywana - ustawodawca nie zakwalifikował jej jako osoby prawnej.

54. Zastaw rejestrowy

Zastaw rejestrowy - jest prawem na mocy którego wierzyciel będzie mógł dochodzić zaspokojenia z jego przedmiotu, bez względu na to, czyją stał się on własnością i z pierwszeństwem przed prawem osobistym.

Treść zastawu rejestrowego:

• umowa między zastawcą, a zastawnikiem

• na piśmie ( pod rygorem nieważności)

• wpis do rejestru zastawów(charakter konstytutywny)

• przedmioty obciążone zastawem rejestrowym mogą być pozostawione w posiadaniu zastawcy

Przedmiot zastawu rejestrowego: rzecz ruchoma z wyjątkiem statków morskich. Nie mogą być nieruchomościami.

Zastaw rejestrowy może być ustanowiony w celu zabezpieczenia wierzytelności

• skarbu państwa

• jednostki samorządu terytorialnego

• banku krajowego

• banku zagranicznego

• osoby prawnej

• międzynarodowej organizacji finansowej

• innego podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą na terytorium RP

Wygaśnięcie zastawu rejestrowego

• z chwilą gdy przestaje istnieć zabezpieczona wierzytelność

• z zasad ogólnych wynika że gaśnie na skutek zrzeczenia się tego prawa przez zastawnika albo na skutek rozwiązania umowy zastawniczej lub gdy obciążona nimrzecz ruchoma stała się częścią składową nieruchomości

• z przepisów szczególnych: ze względu na zasługujący na ochronę interes nabywcy przedmiotu obciążonego zastawem

55. Wygaśnięcie hipoteki

Hipotek wygasa :

• wskutek wygaśnięcia wierzytelności

• wskutek zniesienia jej przez czynność prawną

• wskutek złożenia zabezpieczonej kwoty do depozytu sądowego

• na skutek tzw. Konfuzji

• w związku z jej wykreśleniem bez podstawy prawnej

56. Subintabulat

(prawo podzastawcze)

Instytucja Subintabulatu tj. hipoteki na wierzytelności zabezpieczonej hipotecznie, została powołana do życia w 1818 r.

Subintabulat to ustanowienie hipoteki na wierzytelności zabezpieczonej hipotecznie. Wierzyciel mający takie zabezpieczenie może żądać zapłaty wprost od dłużnika wierzytelności obciążonej i dochodzić zaspokojenia z nieruchomości. Spłata wierzytelności obciążonej hipoteką może być dokonana do wysokości sumy subintabulatu tylko temu wierzycielowi, któremu ona przysługuje, chociażby jego wierzytelność nie była jeszcze wymagalna.

57. Użytkowanie przez osoby fizyczne

Dwa założenia:

• alimentacyjny charakter tego użytkowania-przepisy zapewniają użytkowanie tylko w takim zakresie jaki jest konieczny do osiągnięcia jego celu tj. do zapewnienia środków egzystencji

• szczególna potrzeba ochrony interesów właściciela - ustawodawca nakłada specjalne ograniczenia

ograniczenia użytkowania osoby fizycznej

1. obowiązany zachować jej substancję oraz jej przeznaczenie

2. zakaz wznoszenia na użytkowanym gruncie nowych budynków

>może zbudować i eksploatować nowe urządzenie służące do wydobycia kopalin (obowiązek powiadomienia właściciela)

>może zakładać nowe urządzenia w pomieszczeniach w takich granicach jak najemca np. telefon

• prawo terminowe ( na czas określony w tytule) wygasa najpóźniej ze śmiercią

• właściciel może żądać zabezpieczenia od użytkownika np. złożenie odpowiedniej kwoty w depozycie, ustanowienie hipoteki kaucyjnej.

58. Unieważnienie przetargu

Działa ta instytucja na podstawie art. 70 kc. Przyznaje ona każdej ze stron umowy zawartej w drodze przetargu uprawnienie do żądania unieważnienia umowy, w ciągu miesiąca od dowiedzenia się o istnieniu przyczyny unieważnienia, lecz nie później niż przed upływem roku od dnia zawarcia umowy - jeżeli druga strona albo trzecia osoba nie zgodnie z prawem lub zasadami współżycia społecznego wpłynęła na wynik przetargu. Uprawnienie takie przysługuje również podmiotowi nie będącemu stroną tej umowy, na którego zlecenie i rachunek umowa została zawarta (inwestor).

59. Bieg terminu przedawnienia - zakłócenia

art. 120 (1) Bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia w którym roszczenie stało się wymagalne

• każda czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwzięta bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia

• uznanie roszczenia przez osobę przeciwko której roszczenie przysługuje

60. Błąd

przez błąd rozumie się

• mylne wyobrażenie o rzeczywistym stanie rzeczy jeżeli stało się ono przyczyną sprawczą oświadczenia woli. Sytuację tę określa się jako błąd sensu sticto, wadliwe jest to z powodu „fałszywej świadomości” powzięcia aktu woli

• mylne wyobrażenie o treści złożonego oświadczenia, występuje tutaj tzw. pomyłka, przy pomyłce treść oświadczenia jest niezgodna z rzeczywistą wolą oświadczającego

61. Data

Art. 81. § 1. Jeżeli ustawa uzależnia ważność albo określone skutki czynności prawnej od urzędowego poświadczenia daty, poświadczenie takie jest skuteczne także względem osób nie uczestniczących w dokonaniu tej czynności prawnej (data pewna).

§ 2. Czynność prawna ma datę pewną także w wypadkach następujących:

1) w razie stwierdzenia dokonania czynności w jakimkolwiek dokumencie urzędowym - od daty dokumentu urzędowego;

2) w razie umieszczenia na obejmującym czynność dokumencie jakiejkolwiek wzmianki przez organ państwowy - od daty wzmianki np. o pobraniu opłaty skarbowej

§ 3. W razie śmierci jednej z osób podpisanych na dokumencie datę złożenia przez tę osobę podpisu na dokumencie uważa się za pewną od daty śmierci tej osoby.

62. Miejsce zamieszkania

Regulacja prawna art. 25, 28

Można mieć jedno miejsce zamieszkania (nie można mieszkać w kilku miejscach jednocześnie - choć ten zapis jest często krytykowany) np. na zachodzie europy pendel - gdzie indziej pracuje, a gdzie indziej mieszka

Istota miejsca zamieszkania:

Animus - wola, zamiar stałego zamieszkania

Corpus - stałe zamieszkanie

Miejscem zamieszkania jest miejscowość a nie adres, jest to miejsce koncentracji osobistych i majątkowych interesów danego podmiotu - kazuistyka w oparciu o art.25 kc.

Rodzaje miejsc zamieszkania:

• z wyboru

• obowiązkowe art. 26, 27 osoby poddane władzy rodzicielskiej lub opiece nie mają możliwości wyboru miejsca zamieszkania

• miejsce zamieszkania małżonków - każde z małżonków może mięć różne miejsce zamieszkania

Skutki prawne miejsca zamieszkania

• w zakresie wykonywania zobowiązań

• właściwość miejscowa sądu

• właściwość USC

• np. pozywamy dłużnika przed sądem w miejscu jego zamieszkania

63. Konwalidacja nieważnej czynności prawnej

Nieważność czynności prawnej dokonanej przez osobę niezdolną (art. 14 § 1 )do niej ma charakter nieważności bezwzględnej. Jednakże według art. 14 § 2 kc umowa zawarta przez osobę niezdolną do czynności prawnych, jeżeli należy do umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego, staje się ważna z chwilą jej wykonania, chyba że pociąga ze sobą rażące pokrzywdzenie osoby. Mamy tu więc do czynienia z konwalidacją przez wykonanie takich codziennych umów, jak np. kupno przez ucznia szkoły podstawowej bloku rysunkowego, kredek.

64. Konwersja nieważnej czynności prawnej

Polega na tym, że wypadku nieważności konkretnej czynności prawnej, przy równoczesnym spełnieniu przesłanek ważności innej czynności prawnej, realizującej zbliżony do zamierzonego cel, przyjmuje się w braku odmiennej woli stron, iż dokonana została ta druga ważna czynność prawna. W kodeksie cywilnym można dostrzec wypadki konwersji z mocy prawa np. art. 521 §2 kc ( umowa o przejęcie długu między dłużnikiem a osobą trzecią)

65. Domniemania w postępowaniu cywilnym

Istota domniemania polega na tzw. dowodzie pośrednim tzn., że przedmiotem dowodu nie jest bezpośrednio fakt sporny, lecz inny fakt, który fakt sporny czyni prawdopodobnym. Domniemanie więc to wnioskowanie z faktu udowodnionego o fakcie nie udowodnionym, a istotnym dla sprawy.

Domniemania dzielimy na :

1. faktyczne - polega na tym, że osoba stosująca prawo, sędzia, prokurator, funkcjonariusz śledczy policji wnioskują z faktu udowodnionego o fakcie nie udowodnionym na podstawie logiki, doświadczenia życiowego oraz osiągnięć nauki. Za przykład domniemania faktycznego może posłużyć wnioskowanie z faktu nadania listu poleconego o tym że list ten dotarł do adresata.

2. prawne - w niektórych wypadkach sama ustawa nakazuje sędziemu, aby w razie ustalenia pewnego faktu uznał za udowodniony inny fakt. Instytucja ta jest stosowana w prawie cywilnym zwłaszcza wtedy, gdy udowodnienie pewnego faktu jest albo niemożliwe, albo wysoce utrudnione. Domniemania prawne dzielimy na:

- usuwalne - mogą być obalone dowodem przeciwnym, polegającym na wykazaniu, żew danym konkretnym pwypadku

66. Rękojmia publicznej księgi wieczystej

Zasada rękojmi publicznej ksiąg wieczystych chroni osoby trzecie na wypadek:

1. nabycia prawa rzeczowego

2. innego rozporządzenia takim prawem

3. spełnienia świadczenia przez osobę trzecią na rzecz osoby ujawnionej jako uprawnionej (np. spłaty wierzytelności hipotecznej)

Przesłanki :

• rękojmia chroni jedynie nabycie w drodze czynności prawnej

• ochroną wynikającą z rękojmi objęte są tylko czynności prawne polegające na rozporządzeniu prawem rzeczowym ujawnionym w księdze wieczystej

• nie jest chronione nabycie pod tytułem ogólnym, tzn. gdy przedmiotem nabycia jest nie określone prawo, lecz pewien majątek jako całość w skład którego wchodzi nieruchomość wpisana do księgi wieczystej. Ma to miejsce np. w przypadku nabycia spadku w drodze umowy

• rękojmia nie chroni nabywcy w wypadku rozporządzeń nieodpłatnych

• rękojmię wyłącza zła wiara osoby trzeciej

• rękojmia nie działa przeciwko: prawom obciążającym nieruchomość z mocy ustawy, niezależnie od wpisu, prawu dożywocia, służebnościom ustanowionym na podstawie decyzji właściwego organu administracji państwowej, służebnościom drogi koniecznej

67. Zdolność prawna i zdolność procesowa ułomnych osób prawnych

Wg poglądu Woltera który obok osób fizycznych wyróżniał „podmioty stosunków cywilnoprawnych nie będące osobami fizycznymi”, a więc nie tylko osoby prawne. Według tej koncepcji osobowość prawną mają te jednostki organizacyjne, którym wyraźny przepis prawa przyznał ten przymiot. Jednakże oprócz osób fizycznych i prawnych pewną zdolność prawną mają również takie jednostki organizacyjne, które nie zostały uznane za osoby prawne. Pogląd ten broni orzecznictwo Sądu Najwyższego, który uznał, zę ograniczoną w powyższym znaczeniu zdolność prawną mają (miały) stronnictwa polityczne do czasu przyznania im osobowości prawnej przez ustawę z 28.07.1990 r. o partiach politycznych. Również w uchwale pełnego składu Izby Cywilnej Sądu Najwyższego patie, stronnictwa działające przed wejściem ustawy z 28.07.1990 r. mogły być podmiotami praw i obowiązków z zakresu prawa cywilnego, mimo że nie były w owym czasie osobami prawnymi..

Ostatnio podjęto próbę innego rozwiązania tego problemu. Mianowicie: zdolność prawna przysługuje nie jednostkom nie mającym osobowości prawnej, lecz ich członkom lub macierzystym osobom prawnym (np. Skarb Państwa). Natomiast organizacje te mogą działać - przez swoje organy jako przedstawiciele osób fizycznych i prawnych. Koncepcja ta nie wydaje się być przekonywującą alternatywą dla konstrukcji ułomnych osób prawnych

68. Rejestr osób prawnych

Przy powstawaniu osoby prawnej istotne znaczenie ma wpisanie jej do odpowiedniego rejestru. Rejestracja pozwala kontrolować, czy nowa osoba prawna powstała zgodnie z obowiązującymi przepisami, ma to szczególne znaczenie przy systemie normatywnym. Dlatego też w licznych wypadkach wpis do właściwego rejestru ma charakter konstytutywny tzn. że osoba prawna powstaje dopiero z chwilą jej zarejestrowania. Wynika to z art. 37 §1 k.c. , w myśl którego jednostka organizacyjna uzyskuje osobowość prawną z chwilą jej wpisu do właściwego rejestru.

Rejestracja przyczynia się ponadto do wzmożenia bezpieczeństwa obrotu cywilnoprawnego. Wpisy osób prawnych do rejestrów nie mają charakteru tylko ewidencyjnego, lecz z reguły pociągają za sobą pewne skutki materialno - prawne . Rodzaje rejestrów oraz ich organizację i sposób prowadzenia regulują odrębne przepisy.

69. Pierwszeństwo (OPR)

Zasada ta oznacza, że najpierw ulega zaspokojeniu lub innej realizacji prawo, któremu służy pierwszeństwo, a dopiero gdy jest to możliwe - prawo znajdujące się na dalszym miejscu. Zasada ta rządzi konkurencją ograniczonych praw rzeczowych.. Zasad pierwszeństwa rządzi zarówno zbiegiem praw jednakowych np. w następstwie egzekucji prowadzonej przez trzech wierzycieli hipotecznych z których każdemu należy się po 10 000 zł, uzyskano ze sprzedaży nieruchomości obciążonej tylko 19 000 zł, to z sumy tej uzyska pełne zaspokojenie właściciel, którego hippoteka znajduje się na pierwszym miejscu, ten z drugiego miejsca otrzyma 9000 zł, a trzeci nic”, jak i zarówno praw róznych.

Charakter pierwszeństwa OPR jest taki, że jeżeli kilka ograniczonych praw rzeczowych obciąża tę samą rzecz, prawo powstałe później nie może być wykonywane z uszczerbkiem dla prawa, które powstało wcześniej. Zasada ta ma zastosowanie do praw obciążających rzeczy ruchome (poza zastawem) , konkurencji zastawów rejestrowych oraz nieruchomości nie mających urządzonych ksiąg wieczystych.

70. Odrębna własność lokali

Budynki lub ich części mogą ponadto stanowić przedmiot odrębne własności, jeżeli uzyskały taki przymiot na podstawie prawa dzielnicowego. Na powstanie własności budynków lub ich części (pięter) pozwalał np. k.c. Nap.

Termin odrębna własność lokalu wyraża myśl, że lokal będący według zasad ogólnych częścią składową nieruchomości gruntowej, zostaje z tego reżimu wyłączony i staje się odrębną nieruchomością. Ustawodawca powinien to dokładnie unormować. W latach 60 - 70 tych stało na przeszkodzie przekonanie polityków, że odrębna własność to relikt kapitalizmu. To sprawiło, że kodeks w poważnym stopniu hamował rozwój tej instytucji. Przyjęto zasadę, że wolno było ustanawiać odrębną własność lokali tylko na cele mieszkaniowe, tylko na potrzeby właściciela i jego bliskich, o ile lokal nie przekraczał ustawowo określonej powierzchni (110 m kwadratowych). Te ograniczenia zniesiono w wyniku nowelizacji kodeksy cywilnego. Stan prawny uległ zasadniczej poprawie z chwilą wejścia w życie ustawy z 25.06.1994 r. o własności lokali, która uchyliła przepisy poprzednio obowiązujące.

Podstawowym założeniem nowej ustawy jest daleko posunięta swoboda w ustanawianiu odrębnej własności lokalu.

Przesłanki:

1. przedmiotem odrębnej własności lokalu może być lokal o różnym przeznaczeniu, a nie tylko lokal mieszkalny

2. wyodrębnienie jest dopuszczalne bez względu na to, czy właściciel lokalu ma korzystać z niego osobiście lub wraz z rodziną, czy też wyodrębniony lokal zamierza przeznaczyć dla celów komercyjnych (wynajmować)

3. rozmiary wyodrębnionego lokalu mogą być dowolne

4. wyodrębnienie jest dopuszczalne bez względu na to, w jakim budynku lokal się znajduje

5. ustanowienie odrębnej własności lokalu może obejmować wszystkie lokale w budynku lub tylko ich część

6. dopuszczalne jest ustanowienie odrębnej własności kilku lokali dla jednej osoby

Jedynym ograniczeniem możności ustanawiania własności części budynku jest to, że poddany temu zabiegowi może być tylko lokal, nie jest możliwe wyodrębnienie innej części budynku np. piętra

Umowa o ustanowieniu własności lokalu może być dokonane w drodze:

1. umowy

2. jednostronnej czynności prawnej

3. orzeczenia sądowego

Odrębna własność lokali może powstać także jako efekt budownictwa spółdzielczego.

71.

1

24

Środek ziemi Rzym

Autorzy odróżniają miejsce zamieszkania od rezydencji - adres osoby fizycznej

---