Wstęp:
Wraz z rozwojem techniki, a zwłaszcza z nastaniem okresu pary i elektryczności rozwinęło się górnictwo węgla kamiennego. W Polsce zdecydowana większość kopalń węgla kamiennego ma wiek stukilkudziesięciu lat, a są nawet i takie, które liczą sobie ponad dwieście i trzysta lat. Coraz większe zapotrzebowanie na energię elektryczną wymusiło potrzebę szukania innych surowców energetycznych niż węgiel kamienny. Jednym z nich jest węgiel brunatny. Początki rozwoju górnictwa węgla brunatnego w Polsce to lata powojenne, zwłaszcza pięćdziesiąte ubw.
W pierwszych latach pięćdziesiątych przemysł polski zużywał zaledwie 20-kilka procent wydobycia, resztę kierowano na eksport. Na początku lat 60-tych zużycie w kraju tego surowca osiągnęło poziom 35%. W rejonach zasobnych w węgiel brunatny budowano elektrownie bazujące na tym surowcu. W latach 1960-70 rozpoczęto intensywną eksploatację złóż w zagłębiach turoszowskim i konińsko-adamowskim. Zużycie węgla brunatnego wzrosło w tym czasie w elektrowniach do 68% całkowitego wydobycia. Tak duże zużycie było możliwe dzięki wybudowaniu wielkich elektrowni, jak „Turów” (2000 MW - 1965 r.), „Adamów” (600 MW - 1964 r.), „Pątnów” (1200 MW - 1969 r.) oraz rozbudowie elektrowni „Konin” (543 MW - 1958 r.).
W kolejnym dziesięcioleciu - 1970-1980 - w elektrowniach zużyto jeszcze więcej węgla brunatnego, z ogólnego wydobycia 388 mln ton, elektrownie zużyły 337, czyli ok. 87%. Następna dekada potwierdziła kierunek rozwoju tego przemysłu. W 1977 roku rozpoczęto budowę jednej z największych na świecie kopalni odkrywkowej węgla brunatnego pod Bełchatowem, o docelowym rocznym wydobyciu 38,5 mln ton, a wraz z największą elektrownią w Polsce i Europie (4320 MW) tworzą w centralnej Polsce potężny kompleks górniczo-energetyczny.
W 1998 roku w elektrowniach pracujących na węglu brunatnym zużyto 62,3 mln ton tego paliwa, co stanowiło 98,4% wydobycia. Elektrownie z tego paliwa wyprodukowały 50,8 mld kWh energii elektrycznej, tj. 38,8% całości energii wyprodukowanej w elektrowniach zawodowych.
Całkowite zasoby geologiczne węgla brunatnego bilansowe w Polsce wynoszą ok. 14,3 mld ton, pozabilansowe - 8,6 mld ton. Złoża perspektywiczne bilansowe określa się na 21,7 mld ton, pozabilansowe na 33,6 mld ton, a poza kryteriami bilansowości na 6,3 mld ton. Teoretycznie obszary węglonośne węgla brunatnego w Polsce ocenia się na 141,6 mld ton. Największymi regionami zasobnymi w węgiel brunatny w Polsce są: region bełchatowski - zasoby przemysłowe 1 mld 423,9 mln ton, zasoby bilansowe - 618 mln ton; region zachodni (Turów, Gubin, Rzepin, Sieniawa i inne) - zasoby przemysłowe 515,9 mln ton, bilansowe 2 331 mln ton; region konińsko-adamowski: kopalnia „Konin” - zasoby przemysłowe 204,8 mln ton, bilansowe 357,6 mln ton, kopalnia „Adamów” - zasoby przemysłowe 107,1 mln ton, bilansowe 66,4 mln ton; region legnicki - zasoby bilansowe oceniono na 4 135 mln ton. W regionie poznańsko-wielkopolskim zasoby bilansowe oszacowano na 3 690,5 mln ton; w regionie północno-zachodnim na 400,5 mln ton, w okolicach Rogoźna (łódzkie) na 551,3 mln ton, a w regionie radomskim na 92,6 mln ton. Zbadane zasoby węgla brunatnego w Polsce, w istniejących zagłębiach, umożliwiają kompleksom górniczo-energetycznym żywotność co najmniej przez 50 lat.
Światowe wydobycie węgla brunatnego wynosi obecnie ok. 950 mln ton/rok, z czego 70% wydobywa się w Europie, 12% w Ameryce Północnej, 13% w państwach azjatyckich, a 5% w Australii. Oszacowano, że światowe zasoby do gospodarczego wykorzystania wynoszą ok. 512 mld ton. Przy obecnym poziomie wydobycia węgla brunatnego wystarczy ich na 500 lat. Dla porównania: ropy naftowej wystarczy na 43 lata, gazu ziemnego na 65 lat, a węgla kamiennego na 150 lat. Węgiel brunatny wydobywa obecnie 30 krajów. Najwięcej Niemcy - ok. 177 mln ton rocznie, Rosja - 83 mln ton, USA - 79 mln ton, Korea Północna - 70 mln ton, Polska - 61 mln ton. Z listy tej najmniejsze wydobycie notuje Chorwacja - 100 tys. ton. Największe wydobycie węgla brunatnego w Polsce notuje kop. „Bełchatów” - ponad 35 mln 360 tys. ton, „Konin” - ponad 12 mln 370 tys. ton, „Turów” - ponad 9 mln 920 tys. ton, „Adamów” - ponad 4 mln 740 tys. Ton.