Wyraz - trudna do zdefiniowania jednostka językowa.
Podział ze względu na znaczenie:
jednostka słownikowa- ma określone znaczenie i jest samodzielna składniowo. `W zdaniu Czytał książkę za książką' wyróżna się 3 wyrazy ( wyraz `książka' występuje w dwóch formach fleksyjnych.). Termin wyraz jest tożsamy z terminem `leksem'.
element tekstu- jednostka języka, która jest ciągłym fragmentem tekstu (nie można między jej człony wstawić innego wyrazu (np. po cichu - niemożliwe * po bardzo cichu) lub której pozycja w tekście jest zmienna (pięknie śpiewał = śpiewał pięknie, Zrobiłaby, Wreszcie by poszedł) lub może stanowić wypowiedzenie ( on, są, dobrze, natomiast i, że, wśród nie spełniają warunku).
Wyraz ortograficzny - jako ciąg liter między dwoma przerwami
Wyraz gramatyczny - najmniejszy element tekstu, mający funkcję gramatyczno-składniową ( `Chyba będę pracować.' dwa wyrazy gramatyczne - `chyba' i orzeczenie imienne `będę pracować').
W związku frazeologicznym - jeśli jest to stały związek frazelogiczny (idiom) wyrazy wchodzące w skład wyrażenia nabierają charaktresytycznego, metaforycznego znaczenia (w związku `biały kruk” wyraz `kruk' nie oznacza ptaka, lecz unikatową, wartościową książkę). Takie znaczenie posiadają tylko występując razem.
Barwa wyrazu:
ekspresywna - nacechowanie wyrazu związane z zakresem jego użycia, a więc z przynależnością do określonej odmiany języka i funkcjonowaniem w obrębie epok, stylów, środowisk. Ulega zmianom przez przenikanie się warstw leksykalnych języka i uwarunkowana społeczne.
Podział:
podniosłe, - książkowe - potoczne, - wulgarne, - rubaszne, - nieprzyzwoite, - obelżywe, - pogardliwe, - lekceważące ,- ironiczne, - pieszczotliwe - żartobliwe, - eufemizmy, - indywidualne, - wiechowe, -zdrobniałe - zgrubiałe.
* dodatkowo mogą być -pospolite, - poufałe, - uczniowskie, - urzędowe.
Uczuciowa - odbicie naszego aktualnego lub stałego stosunku do przedmiotu, pojęcia lub czynności określanych danym wyrazem.
Barwa uczuciowa może być:
obojętna (najwięcej wyrazów) - biały, głowa, ziemia, stały, czytam, dziesięć, lecz
dodatnia (tzw. deminutywy) - wyraża nasz pozytywny stosunek do przedmiotów, pojęć, czynności określanych tymi wyrazami - tatunio, główka, jabłuszko
ujemna (pejoratywna) - wyraża naszą dezaprobatę, pogardę, negatywny stosunek - brudas, grubas, tłuścioch, staruch.
Obojętną barwę uczuciową można zmienić na dodatnią lub ujemną przed dodanie do rdzenia odpowiednich przyrostków zdrabniających lub zgrubiających (kot - koteczek, urzędnik - urzędas) lub przez dobór odpowiednich wyrazów bliskoznacznych (mówić -gadać, pleść).