4a. Fałdy - elementy i parametry
Ewa Szewczyk, Materiały pomocnicze do ćwiczeń projektowych z Kartografii geologicznej
Fałd elementarny, jego elementy i parametry geometryczne wg W. Jaroszewskiego (1981) uproszczone. Rys.28
Struktura fałdowa jest to wygięcie warstw bez przerwania ich ciągłości. Na fałd składają się dwie, sąsiadujące ze sobą formy:
antyklina (siodło) - zespół warstw wygiętych do góry i zawierających w jądrze utwory starsze
synklina (łęk) - zespół warstw wygiętych w dół i zawierających w jądrze utwory młodsze
Elementy fałdów
Jądro (synkliny; antykliny) - część wewnętrzna formy (synkliny; antykliny)
Skrzydła fałdu - odcinki warstw łączące przeguby sąsiednich form
Przegub - ten odcinek formy (synkliny; antykliny), gdzie ławice najszybciej zmieniają położenie
Oś formy - linia leżąca na jednej powierzchni geologicznej biegnąca wzdłuż przegubu formy w połowie jego szerokości: w synklinie - oś synkliny; w antyklinie - oś antykliny;
Powierzchnia osiowa formy - powierzchnia, która łączy wszystkie osie danej formy: w synklinie - powierzchnia osiowa synkliny; w antyklinie - powierzchnia osiowa antykliny
Obwiednia - powierzchnia styczna do sfałdowanej powierzchni w strefie jej przegubu; biegnąca przez antykliny - obwiednia antykliny; biegnąca przez synkliny - obwiednia synkliny
Parametry fałdu
Promień fałdu (R) - odległość między sąsiednimi powierzchniami osiowymi mierzona prostopadle do nich.
W fałdach asymetrycznych wyróżnia się promień dłuższego skrzydła i promień krótszego skrzydła
Amplituda (A) - połowa odległości między dwiema sąsiednimi obwiedniami mierzona prostopadle do nich
Wysokość fałdu (H) - odległość między dwiema sąsiednimi obwiedniami mierzona równolegle do powierzchni osiowych. W fałdach asymetrycznych wyróżnia się wysokość dłuższego skrzydła i wysokość krótszego skrzydła
Elementy i parametry obrazu intersekcyjnego fałdów
Długość fałdu (d) - długość wychodni wybranej warstwy w obrębie wychodni formy
Szerokość fałdu (s) - szerokość wychodni tej samej, wybranej warstwy w obrębie wychodni formy
Undulacja osi fałdu - lokalna zmiana nachylenia osi fałdu, czyli odchylenia jej od poziomu.
Elewacja osi - odchylenie osi w górę, czyli wynurzanie się osi
Depresja osi - odchylenie osi w dół, czyli zanurzanie się osi
Wergencja fałdu - kierunek odchylenia powierzchni osiowej fałdu od pionu określany przy pomocy kierunków stron świata (np wergencja SE). Kierunek wergencji często wyznacza kierunek transportu tektonicznego.