Problemy i kwestie społeczne - skrypt
1.Kwestia społeczna wiąże się z określeniami asymetria, dezorganizacja, sprzeczność, roszczenie, dolegliwość, dysfunkcja, niewydolność, niezgodność, zagrożenie, sprzeczność, zawodność. Występują stale zmieniają się najwyżej cechy.
2. Wymiary kwestii społecznych:
a) lokalny: gmina, powiat, region
b) narodowy
c)ponadnarodowy
Kwestie społeczne diagnozujemy. Umożliwia to analizę stanów patologicznych, niepożądanych, rozwoju społeczno- gospodarczego, nienormalnych. Analizowane jako nauka.
Kwestia społeczna jest przedmiotem nauki i działalności- wiąże się z poszukiwaniem sprawiedliwości w życiu społecznym, z próbami wyrównywania nieuzasadnionych różnic socjalnych w różnych obszarach różnych aktywności. Ma charakter zbiorowy. Łączy zbiór kwestii socjalnych, przemoc, bezrobocie. Spojrzenie szerokie to kwestia społeczna , wąskie nazywamy kwestią socjalną.
*Rozumienie kwestii społecznej
a)podmiotowe- analiza nierówności socjalnych wśród poszczególnych grup społecznych (dzieci, starzy, niepełnosprawni, chłopi, robotnicy)
b)przedmiotowe- przedmiotem badań są poszczególne problemy które charakteryzują różne grupy społeczne (bezrobocie, ubóstwo)
*Różnorakie rozumienie kwestii społecznej: Jest to:
-problem błędnych działań i błędnego rozwoju ładu społecznego względem postawionego przed społeczeństwem zadania realizacji dobra wspólnego które określa przyczyny i środki do jej przezwyciężenia;
-uświadamia sprzeczność rozwoju gospodarczego, wynikająca z ideowo przemyślanej i w życiu politycznym realizowanej społecznej zasady wolności i równości;
-efekt niezgodności idei społecznej z zastaną rzeczywistością;
-problem o najwyższym stopniu dotkliwości który generuje sytuacje krytyczne w życiu jednostek i zbiorowości powołując zarazem trwałe zakłócenia w życiu społeczeństwa.
*Relacja kwestia społeczna- kryzys społeczny
Kwestia i kryzys kryją elementy konfliktu czy zespoły konfliktów.
Kryzys społeczny i kwestia społeczna świadczą o dolegliwościach, nierozwiązanych problemach. Kryzys jest następstwem kwestii społecznej, jest wtórnym względem niej.
*Charakterystyczne określenia w definicji kwestii społecznej:
błędne działania
błędny rozwój
uświadomiona sprzeczność
niezgodność idei z rzeczywistością
/Definicja kwestii społecznej:
///Wyraz asymetrycznych przekształceń w rozwoju gospodarczym które rodzą zagrożenia społeczne///
*Asymetryczne przekształcenia mogą tworzyć kwestie społeczne, przyczyniać się do kwestii społecznych.
Nie każda asymetria w gospodarce wywołuje kwestie społeczne
*Cele nauki kwestii społecznych to:
-dostrzec
-zbadać
-ocenić
-likwidować zagrożenia
*Cele praktyki: wdrażać wykorzystując naukę
W kwestii społecznej chodzi o humanizacje ekonomii i nadanie ludzkiego kształtu przekształceniom społecznym.
*Słowa tożsamościowe : marginalizacja społeczna, ekskluzja, inkluzja
*ekskluzja - wyłączenie = marginalizacja
*inkluzja - włączenie
Działanie polityki społecznej polega na inkluzji.
-----------Problem marginalizacji-------------
*Ekskluzja - wykluczenie ze społeczeństwa zorganizowanego będące wynikiem braku realizacji podstawowych praw socjalnych gwarantowanych przez państwo. Jest przeciwieństwem inkluzji.
*Przyczyny marginalizacji to brak dostępu do:
sfery socjalnej
pomocy społecznej
oświaty i edukacji
kultury
dóbr
usług
*Charakter grup marginalizowanych:
polityczny
ekonomiczny
kulturalny
*Przyczyny marginalizacji:
globalne
ideologiczne
religijne
polityczne
ekonomiczne
prawne
*Psychospołeczne skutki marginalizacji:
uczucie deprywacji (braku możliwości zaspokojenia potrzeb)
poczucie alienacji
niepewność
uczucie zagrożenia
generacja zachowań patologicznych
W spojrzeniu naukowym należy zachować obiektywizm i dystans do problemu.
---------Odniesienie do problemów lokalnych i narodowych----------
Problem należy poznać ,skoncentrować się na wybranym, istotnym zagadnieniu
*Tendencje dotyczące polityki społecznej w Polsce:
wydłuży się czas życia człowieka
nastąpi skracanie czasu pracy
problemy z zagospodarowaniem wolnego czasu
wzrośnie liczba osób starych, niepełnosprawnych i koszt usług dla nich
+
1.Problem podniesienia poziomu kształcenia przez społeczeństwo
Podniesienie kształcenia wyrównuje szanse
2.Wzrost ruchliwości przestrzennej Polaków, wiele związków rozpada się ze względu na migracje
3.Zmniejszenie społecznej asymetrii między miastem a wsią
4.Problemy wynikające z otwarcia granic.
Powoduje to utratę miejsca pracy, rozwija się przestępczość międzynarodowa, stereotypowe myślenie, narkotyki, prostytucja
5.Zwiększona możliwość społeczna na sposób rozwiązywania konfliktów społ.
6.Rozwiązywanie problemów przestępczości, łatwiej rozwiązywać pr. Lokalne
7.Decyzje w obszarze polityki społecznej w większym stopniu powinny być podejmowane na poziomie lokalnym
*Cele polityki społecznej:
ograniczanie sfer ubóstwa
postęp w rozwiązywaniu problemów społecznych
kwestia rozwiązania bezrobocia
dysproporcja zatrudnienia w rolnictwie
zaspokajanie bieżących potrzeb najszerszych mas społeczeństwa
przeciwdziałanie marginalizacji społecznych różnych grup ludności
wyrównywanie szans w przypadku niepełnosprawności
ochrona grup społeczeństwa najsłabszych ekonomicznie
stworzenie warunków i zapewnienie pomocy materialnej młodym rodzinom
pomoc osobom starszym
rozwój oświaty i zadbanie o wyższy poziom wykształcenia społeczeństwa
zmniejszenie różnic między warunkami życia ludności miejskiej i wiejskiej
wzrost poczucia bezpieczeństwa socjalnego
poprawianie stanu zdrowia społeczeństwa polskiego
zmiana we wspomaganiu budownictwa
--------------------------Kwestia migracji-------------------------
Migracja - ruch wędrówkowy ludności związany ze zmianą miejsca zamieszkania a także zbiorowości ludzi objętych tym ruchem, wyjazdy ludności z kraju za granicę na stałe oraz te z czasowych które pod wpływem późniejszych decyzji podjętych w nowym miejscu pobytu zmieniają się w definitywną emigracje.
W rozumieniu demograficznym to złożony proces przemieszczeń przestrzennych ludności
Migracją lub ruchem społecznym w ścisłym znaczeniu nazywamy całokształt przesunięć prowadzących do zmiany miejsca zamieszkania osób, które przemieszczają się z miejsca pochodzenia lub miejsca wyjazdu do miejsca przeznaczenia lub przyjazd.
Według ONZ to ruchliwość przestrzenna mieszkańców kraju lub regionu spowodowane kataklizmami, żywiołami, wojnami, gwałtownymi przemianami społecznymi lub naturalnymi przemianami ze wsi do miast, miast do wsi.
Społeczne skutki procesów migracyjnych bada nauka o polityce społecznej. Nauka ta musi badać skutki, przyczyny, jaki profil osób migruje. Najczęściej emigrują osoby które mają największe szanse.
*Główne formy migracji:
emigracja - wyjazd z kraju obywateli za granice i osiedlenie się w innym państwie
imigracja - przyjazd do danego kraju, osiedlenie się w nim obywateli państw obcych
migracje wewnętrzne - przemieszczenie się ludności w obrębie danego kraju
reemigracja - powrót do ojczyzny emigrantów
repatriacja - powrót do ojczyzny osób przebywających przymusowo dłuższy czas poza terenem własnego kraju; powrót emigranta do kraju z przywróceniem obywatelstwa
readmisja - przekazanie danemu krajowi cudzoziemców którzy przybyli z danego terytorium
*Terminy związane z migracją :
repatriant - osoba która deklaruje przynależność przywiązanie do Polski i spełnia 2 warunki: przynajmniej obje pradziadków albo jeden z rodziców lub dziadków był Polakiem i wykazuje związek z polskością
uchodźca - osoba która nie może lub nie chce powrócić do kraju pochodzenia lub stałego pobytu z przyczyny uzasadnionej obawy przed prześladowaniem z powodu rasy, religii, narodowości.
azylant - osoba której udzielono przez państwo drugie schronienie ze względu na fakt że dany cudzoziemiec był ścigany lub prześladowany we własnym kraju za działalność polityczną.
*Cechy procesów społecznych w migracji
Emigracja jest zazwyczaj zjawiskiem masowym, uczestniczą zbiorowości ludzkie, stanowią wyraz protestu lub niezadowolenia z systemu, ładu gospodarczo- społecznego; jednostki zbiorowości biorące udział w migracji podejmują przede wszystkim próby zmiany wywołujących ich protest w niekorzystnej sytuacji co prowadzi do kumulacji zachowań i w rezultacie do procesów społecznych mających wpływ na gospodarkę.
*Przyczyny migracji:
czynniki wypychające:
czynnik prawny
czynnik ekonomiczny - wysokie bezrobocie, zła sytuacja mieszkaniowa, złe zaopatrzenie w sklepach
czynnik społeczno- polityczny - dyskryminowanie mniejszości narodowych, zbrojne konflikty etniczne, ograniczanie podstawowych praw człowieka, rozczarowanie w związku kształtowania się nowego ustroju, niebezpieczeństwa, dyktatura, zamach stanu.
czynnik demograficzny - wysoki przyrost naturalny, przeludnieni wsi, nadwyżka młodych ludzi w wieku produkcyjnym
czynnik historyczny -brak skupisk narodowościowych w danym państwie
czynniki przyciągające:
czynnik prawny - brak wymagań wizowych, łączenie rodzin, regulacje określające status uchodźcy, łatwość uzyskania azylu i pozwolenia na pracę
czynnik ekonomiczny - stopień rozbudowy instytucji, tzw. państwo dobrobytu, niska stopa bezrobocia, zapotrzebowanie na cudzoziemską siłę roboczą
czynnik polityczny - życzliwy stosunek partii politycznych, ludzi, mieszkańców
czynnik demograficzny - niski lub ujemny przyrost naturalny
czynnik historyczny - istnienie starych centrów uchodźstwa
*Prawne regulacje migracji:
a)Powszechna deklaracja praw człowieka ONZ z 1948 r.(art. 13,14) dają prawo do dowolnego przemieszczania się
b)Konwencja o statusie uchodźców z 1951 roku ratyfikowana w Polsce w 1991r
c)Europejska Karta Społeczna (art. 18,19)
Cudzoziemcy mogą korzystać z praw azylu (art. 52)
d)W Polsce Ustawa o cudzoziemcach (czerwic 1997)
Organizacją związaną z migracją jest Departament Pomocy Społecznej.
-----------------------------Kwestia zdrowia------------------------------------
Zdrowie oznacza dobre samopoczucie fizyczne, psychiczne oraz społeczne pozwalające na prowadzenie sensownego życia w sferze ekonomicznej.
W służbie zdrowia obowiązuje zasada równości i partycypacji.
*Czynniki wpływające na zdrowie:
ochrona środowiska naturalnego
warunki zamieszkania
poziom i styl życia jednostek
sposób odżywiania jednostek
higiena osobista
infrastruktura ochrony zdrowia
status społeczny i ekonomiczny jednostek
charakter i miejsce pracy
czynniki genetyczne
czynniki związane z indywidualnym przeciwdziałaniem chorobom
Polityka społeczna zajmuje się wyrównywaniem warunków w służbie zdrowia
*3 dziedziny dotyczące zdrowia:
profilaktyka - zapobieganie chorobom w społeczeństwie
lecznictwo - rozpoznanie i leczenie choroby
rehabilitacja - przywracanie do zdrowia i przydatności społecznej
*Choroby społeczne to np. grypa, gruźlica, zatrucia, różyczka, zapalenie opon.
*Choroby zawodowe to np. choroby narządu głosu i choroby wywołane hałasem
Średni wiek życia to 68,5 roku mężczyźni i 77 lat kobiety.
*Przyczyny śmierci:
choroby układu krążenia
zawały
zatrucia
nowotwory
*Regulacje prawne:
Art. 68 Konstytucji
Ustawa o powszechnym ubezpieczeniu społecznym
Głównym podmiotem w Polsce jest Minister Zdrowia.
Jest też Państwowa Inspekcja Sanitarna.
----------------------------------Ekologia-------------------------------------------
*Ekokwestia - stan głębokiej nierównowagi pomiędzy człowiekiem i jego działalnością a środowiskiem naturalnym.
Przechodzi z wymiaru lokalnego do nawet międzynarodowego, globalnego.
*Polityka ekonomiczna - świadoma celowa działalność państwa polegająca na racjonalnym kształtowaniu środowiska przyrodniczego poprzez jego właściwe użytkowanie i ochronę na podstawie poznanych praw przyrodniczych, ekonomicznych i społecznych.
Ekokwestia to również kwestia przetwórstwa i wykorzystywania surowców naturalnych.
*Rodzaje zanieczyszczeń w wymiarze globalnym:
rozprzestrzenianie się substancji toksycznych, chemicznych i radioaktywnych nie dających się rozłożyć
niszczenie lasów i kwaszenie wód
uszkodzenie ozonu i przenikanie promieni UV
efekt cieplarniany, ogrzewanie się ziemi.
**Odbyły się: Konferencja dot. ekokwestii , jest protokół z Kioto (Rio )
*Skutki zanieczyszczeń:
choroby, alergie, nowotwory
choroby dzieci
niepełnosprawność
zubożenie terenów rekreacyjnych
zagrożenie dla zdrowia ludności świata
*Sposoby zwalczania zanieczyszczeń:
1.na szeroką skalę:
zakładanie filtrów na terenach hut
oczyszczanie ścieków
tworzenie zakładów utylizujących odpady
2. lokalne:
a) sortowanie śmieci b) korzystanie z materiałów przetwórczych
3.w polityce państwa:
zasada zrównoważonego rozwoju
przeciwdziałanie szkodliwym wpływom na środowiska
przywracanie do stanu właściwego elementu przyrody
pomiary i kontrole
gospodarcze wykorzystywanie odpadów i ścieków bądź ich unieszkodliwianie lub likwidacja.
Stosowanie środków ekonomicznych i prawnych
------------------------------Kwestia żebractwa-----------------------------------
*Żebractwo - żebrak to ktoś kto bierze, żyje z jałmużny, datków wyproszonych od innych. To najuboższa grupa społeczna, często wchodząca w skład marginesu społecznego.
*Rodzaje żebractwa:
zawodowe
z przymusu - decyzja podjęta z przyczyn zewnętrznych, jedno lub kilka
importowane
*Przyczyny żebractwa:
1.Czynniki zewnętrzne -zjawisko niezależne od jednostki nie ma na nie wpływu
np.:
skrajne stadium ubóstwa
dysfunkcja rodziny
niskie minimum socjalne
niewystarczająca pomoc społeczna
niewystarczające dochody
bezdomność
2.Czynniki wewnętrzne - decyzja zależy od jednostki i jej postępowania
np.:
AIDS f) niezaradność życiowa
alkoholizm g) przestępstwo
narkomania h) świadomy wybór takiego sposobu życia
kalectwo
niepełnosprawność
Żebrzą głównie mężczyźni i osoby chore.
Brak regulacji prawnych. Było zabronione za czasów socjalizmu.
*Podmioty na rzecz zwalczania żebractwa
Minister Pracy i Polityki Społecznej poprze OPS.
Minister Zdrowia
Organizacje pozarządowe
Kodeks wykroczeń
-------------------------Kwestia rodziny--------------------------------------
Rodzinę dotykają kwestie wychowawcze, starości, statusu rodziny
Rodziną jest gospodarstwo domowe w którym mogą mieszkać nawet 3 pokolenia
Rodzina przekazuje dziedzictwo kulturalne i wartości.
*Cechy charakteryzujące rodzinę:
wspólne zamieszkanie członków rodziny
wspólne nazwisko
wspólna własność
ciągłość biologiczna
wspólna kultura duchowa *
*Typy rodzin:
nuklearna - mąż, żona, dzieci
poligamiczna - kilka związków małżeńskich i dzieci
poszerzona (wielopokoleniowa) - kilka pokoleń rodzin nuklearnych
zmodyfikowana poszerzona - składa się z kilku rodzin nuklearnych zależnych od siebie
zmodyfikowana - drugie małżeństwo z dziećmi z pierwszego małżeństwa
bezdzietna - mąż i żona
niepełna - brak jednego z rodziców
zastępcza - między dziećmi i rodzicami brak ciągłości biologicznej
dysfunkcjonalna - niepełna, patologiczna
Rozwód, separacja, śmierć rodzica, choroba, to powody rodziny niepełnej.
*Funkcje rodziny to : cele do których zmierza działalność rodzinna i zadania jakie pełni rodzina na rzecz ich członków zaspokajając ich potrzeby.
Rodzina socjalizując daje normy do życia społecznego, w rodzinie kształtuje się osobowość dzieci. Obecnie następuje spadek liczby małżeństw bądź mają jedno dziecko.
*Problem marginalizacji rodzin - wyłączenie ich z życia społeczno-gospodarcze
*Marginalizowane są rodziny:
niepełne
wielodzietne
patologiczne
członków niepełnosprawnych
żyjące w ubóstwie
bezrobotne
dotknięte skutkami katastrof żywiołowych
-----------------------------Bezdomność----------------------------------------
*Bezdomny to ten który nie ma dachu nad głową bez mieszkania.
*Przyczyny:
związane z demografią i nierównością społeczną
bezrobocie, recesja gospodarcza
ubóstwo społeczeństwa
zła polityka mieszkaniowa
dysfunkcjonalność instytucji resocjalizacyjnych i karnych
zdarzenia losowe
*Bezdomni to często :
osoby które opuściły zakłady karne
osoby nadużywające alkoholu
osoby wymeldowane celowo
*Bezdomność związana jest z:
stylem życia
dewiacjami > poliomania- nieuporządkowany popęd wędrowca
słabością instytucji
*Główne przyczyny bezdomności:
likwidacja zakładów pracy i zakładów pracowniczych
brak miejsc w szpitalach dla osób chorych psychicznie i wymagających hospitalizacji
brak miejsc dla rencistów, emerytów, osób w podeszłym wieku w DPS-ach
brak opieki nad wychowankami domów dziecka po 18 roku życia
brak ośrodków dla osób zagrożonych HIV
przyczyny prawne
problemy natury psychologicznej
*Patologiczne przyczyny bezdomności:
alkoholizm
narkomania
przestępczość
odrzucenie lub brak opieki ze strony najbliższych
rozwód lub trwały rozpad więzi formalnych i nieformalnych
prostytucja
alkoholizm
psychopatia męża
*Psychologiczne przyczyny bezdomności:
świadomy wybór innego stylu życia
odmienny od powszechnie wyznawanego systemu wartości
*Bezdomność warunkują czynniki:
instytucjonalne
rodzinne
osobiste
zdrowotne
materialne
losowe
środowiskowe
*Kategorie bezdomnych:
z przymusu zdolni do samodzielności życiowej
z przymusu niezdolni do samodzielności życiowej
z wyboru zdolni do samodzielności życiowej
z wyboru niezdolni do samodzielności życiowej
*Bezdomny to człowiek który nie ma gdzie mieszkać, bez wystarczającego schronieni, pozbawiony dachu nad głową, nie posiadający własnego mieszkania, nie mający miejsca spełniającego warunki mieszkalne, nie mający możliwości lub chęci uzyskania takiego miejsca.
*Bezdomność może być:
tymczasowa
trwała
*Problem bezdomności może być
jawny - rzeczywisty brak dachu nad głową
ukryty - warunki mieszkaniowe odbiegają od standardów
*Problem bezdomnych:
uzależnienia od alkoholu
są głównie z przeszłością więzienną