Pojęcie klasyfikacja i rola małych przedsiębiorstw

Małe przedsiębiorstwa można wyodrębnić z pośród całej zbiorowości podmiotów gospodarczych na podstawie:

-kryteriów ilościowych

liczby pracowników

wielkość kapitału

wielkość przychodu

-kryteria jakościowe np. czerpanie z lokalnych zasobów czynników wytwórczych, zbyt na miejscowym rynku, preferencje dla pracochłonnych technologii (a nie kapitałochłonnych)

Przedsiębiorstwo jest wyodrębnionym układem (systemem) z otoczenia cechującym się odrębnością techniczną, ekonomiczną (ma właściciela, pokrywa wydatki z własnych dochodów), prawną (posiada osobowość prawną i zdolność do działań prawnych).

Przedsiębiorca właściciel, który jest jednocześnie dyrektorem.

Wzrost liczby i rozwój przedsiębiorstw stanowią podstawowe warunki rozwoju gospodarczego i wzrostu poziomu życia. Procesy te opierają się na odpowiednio dynamicznie rozwijającej się przedsiębiorczości. Przedsiębiorczość jest pojęciem strukturalnie złożonym. Może być rozumiana jako proces kreowania czegoś nowego i wartościowego, któremu poświęca się konieczny czas i wysiłek, w celu uzyskania określonych korzyści finansowych i osobistej satysfakcji, zakładając dopuszczalne ryzyko finansowe, psychiczne i społeczne.

Przedsiębiorczość może wyrażać się w skłonności do aktywnego uczestnictwa w życiu gospodarczym, umożliwiającej rozwijanie potencjału podmiotów gospodarczych i zwiększanie ich konkurencyjności, a w sytuacjach krańcowo trudnych-przynajmniej utrzymywanie stanu istniejącego. Wyrazem przedsiębiorczości są zatem aktywne postawy mieszkańców, władz i wszelkich podmiotów związanych z danym obszarem, a także oddziaływanie jednostek zewnętrznych mogących kształtować swymi decyzjami korzystny stan gospodarki określonej jednostki terytorialnej.

Efekty działań przedsiębiorczych mogą uwidaczniać się w węższym zakresie dotyczącym przedsiębiorstw oraz w szerszej skali, obejmującej ich otoczenie. Pierwszy przypadek sprowadza się głównie do:

-uruchamiania nowych przedsiębiorstw

-rozwoju pomiotów istniejących

-podejmowania działań innowacyjnych.

Z kolei przedsiębiorczość w szerszej skali może przejawiać się w:

-absorpcji bezrobocia

-wzroście dochodów ludności i samorządów lokalnych

-korzystnych zmianach struktur gospodarczych

-pełniejszym wykorzystaniu zasobów lokalnych .

W ogólnym pojęciu przedsiębiorczość uwarunkowana jest przez:

1. czynniki wewnętrzne przedsiębiorstw ( kompetencje kadry, personelu, potencjał wytwórczy, dynamizm rozwojowy, rentowność i skłonność do inwestowania, innowacyjność produktowa, techniczna, technologiczna, w zakresie organizacji i zarządzania).

2. czynniki lokalne i regionalne(zasoby dostępne dla rozwoju przedsiębiorczości, infrastruktura).

3. czynniki makroekonomiczne (rozwiązania instytucjonalne i prawne, polityka rządowa, system finansowy, pieniężno kredytowy, podatkowy).

Przedsiębiorczość stanowi mądrzejszy czynnik budowania konkurencyjności produktów, przedsiębiorstw regionów, a także całej gospodarki krajowej.

Konkurencyjność stanowi pochodną relacji cech ilościowych i jakościowych krajowych produktów przedsiębiorstw, regionów itd. z innymi jednostkami tego samego rodzaju występującymi na rynku.

U podstaw procesów tworzenia nowych przedsiębiorstw leżą pomysły, koncepcje dotyczące głownie przedmiotu działania.

Głównymi źródłami pomysłów na nowe przedsiębiorstwo mogą być:

-określone kompetencje zawodowe przedsiębiorcy czyli przyszłego właściciela i kierownika firmy

-ustalenia wynikające z obserwacji rynku, identyfikacji nisz marketingowych

-amalgamacja, naśladownictwo firm którym się powiodło( odpowiednio wcześnie )

-włączenie się w struktury kompleksów produkcyjnych w roli podwykonawców .

Strukturalne instrumenty zarządzania:

1. wizja przedsiębiorstwa - koncepcja

2. misja przedsiębiorstwa

3. system strategii

4. plan operacyjny

5. plan dyspozycyjny

ad1 Wizja przedsiębiorstwa określa:

• przedmiot działania przyszłego przedsięboirstwa

• przybliżona skala działania w miernikach naturalnych i pieniężnych

• rynki zbytu produktów

• rodzaj technologii

• spodziewane korzyści dla przedsiębiorcy

ad 2 Misja przedsiębiorstwa stanowi konkretyzację czyli uzupełnianie, wzbogacanie ustaleń wizji konkretami tj. wskaźnikami liczbowymi oraz istotnymi faktami jakościowymi. Przedmiot działania konkretyzuje się podając produkty, linie produktów, asortyment ( zbiór linii produktów ). Skalę działania konkretyzuje się przez podanie jej wielkości działalności w miernikach naturalnych.

Rynki zbytu konkretyzuje się identyfikując nabywców przyszłych produktów co oznacza konieczność precyzyjnego rozpoznania potrzeb klientów, segmentacji rynków. W przypadku wytwórczości lub handlu środkami do produkcji konkretyzacja popytu oznacza identyfikację z nazwą przyszłych nabywców ( firm ).

Technologie konkretyzuje się poprzez wybór jej wariantu, podanie nazwy.

Spodziewane wyniki korzyści finansowe konkretyzowane przez ich określenie skali w ujęciu absolutnym ( inaczej kwocie ) lub relatywnym.

Misja przedsiębiorstwa spełnia ważne funkcje wewnętrzne - integruje załogę wokół firmy i jej celów. Misja spełnia też istotne funkcje zewnętrzne - umożliwia identyfikację przedmiotów przyjaznych oraz konkurencyjnych. Do przedmiotów przyjaznych należą te jednostki które mogą podjąć współpracę z danym podmiotem, np. w roli kooperantów, dystrybutorów, realizujących różne usługi w tym serwisowe itd.

Misja w odróżnieniu od wizji ( która powinna być chroniona, przechowywana poufnie póki nie zostanie zrealizowana ) jest kategorią publikowaną. Stanowi ważny instrument promocji przedsiębiorstwa. Misja może być formułowana w sposób opisowy lub relatywistyczny. W tym drugim przypadku w treści misji pojawia się inny podmiot.

Wybór lokalizacji. Na sprawność i efektywność każdego przedsiębiorstwa w tym także małego istotny wpływ wywiera właściwa jego lokalizacja. Wybór lokalizacji realizuje się w dwóch etapach badawczych:

1. wybór tzw. Lokalizacji ogólnej, czyli jednostki osadniczej w której przedsiębiorstwo ma funkcjonować

2. wybór tzw. Lokalizacji szczegółowej, czyli działki na terenie danej jednostki osadniczej.

Na wybór lokalizacji przedsiębiorstwa oddziałują tzw. Czynniki lokalizacji, czyli zjawiska gospodarcze które powodują, że nakłady inwestycyjne i koszty eksploatacyjne przyszłego przedsiębiorstwa w różnych punktach są zróżnicowane.

Przedsiębiorca powinien więc szukać jak najkorzystniejszej lokalizacji. Kwestię tę rozwiązuje się przy pomocy odpowiednio dynamicznego rachunku ekonomicznego uwzględniającego koszty ujęte poniżej:

Wyszczególnienie:

1.teren

-przystosowanie wartości naturalnej

-poświęcona alternatywa użytkowa(cena terenu) cena ziemi

-renta lokalizacyjna

2.infrastruktura ekonomiczna

-dotychczasowe wyposażenie

-przekształcenie dotychczasowego

-nowe wyposażenia

a. wodociągi

b. kanalizacja

c. ciepłownictwo

d. gaz

e. prąd

f. ulice

g. łączność

-eksploatacja urządzeń

3. budowa przedsiębiorstwa

• roboty budowlano-montażowe

• maszyny urządzenia

• roboty i urządzenia ochrony środowiska

4.eksploatacja (muszą być liczone w perspektywie lat)

• amortyzacja

• surowce i materiały

• kooperacja bierna

• płaca

• transport

Razem

Przedstawiony poniżej schemat rachunku kosztów lokalizacji nawiązuje do klasyfikacji czynników rodzajowej lokalizacji. W ramach tej klasyfikacji wyodrębnia się trzy zespoły czynników lokalizacji:

1. produkcyjne

-siła robocza

-surowce materiały

-usługi transportowe(dostępność tych usług)

-usługi naukowe

-usługi kooperacyjne

2. infrastruktura

• wodociągi

• kanalizacja

• ciepłownictwo

• energetyka

• łączność

• drogi ulice

3. organizacyjne

• specjalizacja

• koncentracja

• kooperacja

• sprzedaż export

Generalnie małe przedsiębiorstwa mają znacznie większą łatwość wpisania się w przestrzeń czyli lokalizacji za stosunkowo niskie koszty. Wiele z tych przedsiębiorstw znajduje lokalizacje w istniejących już budynkach i wykorzystuje tzw. Resztowe zdolności usługowe infrastruktury co także obniża koszty ich działalności.

System strategii.

Przez strategię rozumie się koncepcyjny wzorzec funkcjonowania i rozwoju przedsiębiorstwa w turbulętnym środowisku.

Strategię przedsiębiorstwa formułuje się przy pomocy:

-metody prospektywnej analizy strategicznej

-metody scenariuszy

Metoda analizy strategicznej polega na identyfikacji i ocenie mocnych i słabych stron firmy oraz jej szans, zagrożeń(met. SWOT)

Badania te prowadzi się wg schematów:

1. identyfikacja, ocena liczbowa i obliczanie średniej ważonej wartości mocnych stron.

∑xn

X=------------

∑n

!!!!!!!!!!!!!!! Tu chce być tabelka SWOT ale wawrzyn ni umie!!!!!!!!!!!!!!!!istotna jest numeracja poniższych punktów w stosunku do tabeli!!!

I. Obszary budowania potencjału konkurencyjnego firm (analiza restrospektywna w stosunku do konkurencji)

1. produkty i system marketingu

(produkty + cena+ konkurencja(promocja) +dystrybucja)

w tych dziedzinach budujemy mocne strony. Małe firmy zaczynają od szczelin i aklamacji (włączając się w szczeliny i systemy produkcyjne ) lub jest fazą rozwojową, przeistaczając się w dużą poprzez inwestycje w rozwój

Poznać konkurencje, obliczyć i porównać mocne strony.

2. Potencjał techniczny

Całokształt wyposażenia technicznego w ujęciu ilościowym i jakościowym

3. Potencjał ludzki

kwalifikacje, skłonność do wyrzeczeń i poświęceń

4. system .............

1. skuteczny -prowadzić do celu

2. sprawny-sprawnie prowadzić

3. efektywny-tani(max.10% kadry)

5. potencjał finansowy firmy

II ( warunki wewnętrzne firmy) Identyfikacja, ocena liczbowa i obliczanie średniej ważonej wartości słabych stron.

Te same 5 punktów co poprzednio, ale ze znakiem „-„ wpisujemy do kolumn

III (warunki zewnętrzne firmy) Identyfikacja, ocena liczbowa i ocena szans(korzystnych uwarunkowań zewnętrznych). Zewnętrzne uwarunkowania konkurencyjności wynikają z cech bliskiego otoczenia makroekonomicznego( konkurencyjnego)

„5 sił portela” - w bliskim otoczeniu

1. Siła konkurencji w sektorze ( gęste, luźne, w pełni zmonopolizowane), (koszty wyjścia z sektora i wejścia do nowego)

2. Prawdopodobieństwo pojawienia się nowych konkurentów (zagęszczenia sektorów) (kapitał obcy - globalizacja - szukający dużej rentowności np. zwolnienia podatkowe, tania siła robocza )

3. Prawdopodobieństwo pojawiania się substytutów

4. Siła przetargowa dostawców (produkty na wejściu, dużo dostawców - mała siła przetargowa)

5. Siła przetargowa odbiorców (nabywców produktu), (konkurencja sprzedawców)

Pod wpływem presji tych sił z uwzględnieniem kosztów wejścia/wyjścia przemieszcza się kapitał na rynku w poszukiwaniu warunków do zysku.

Otoczenie makroekonomiczne , segment P, które obejmuje:

P- rozwiązania, zjawiska polityczno prawne

1. liberalizm gospodarczy - wolność gospodarcza, brak ingerencji władz

2. ingerencja władzy - wpływ władzy na rozwiązania gospodarcze

np. kapitalizm rynkowy-Chiny

indriustrializacja

japońska droga eksp.- przemysł rynkowy( włókiennictwo i elektronika ) - przemysł lekki

E - rozwiązania, zjawiska ekonomiczne

Np. cena pieniądza( stopy Banku Centralnego - oprocentowania kredytów lub kurs w walutach obcych, system ceł, podatki i para podatki

Para podatek - obowiązkowe powszechne bezzwrotne, dla firmy , składki ZUS, obowiązkowe ubezpieczenia majątkowe budynków, budowli, środków transportu, itp.

Podatek - grunty, dochody

- inflacja - deprecjonuje pieniądz, zakłóca planowanie długoterminowe oparte na inwestycjach i ich ocenie ekonomicznej

1

at=------------ * t

(1+r)

at - współczynnik dyskontowy

r - ryzyko

t - stopa dyskontowa

S- segment (otoczenie) kulturowy

Np. - przemiany wzorców konsumpcji (pieczywo, cukier itp.)

1. wzorce społeczno kulturowe (chleb żytni, naturalne ubiory)

T - postęp techniczno - technologiczny :

2. przemiany mające na celu max Zysków

3. krótkie cykle życia i okres zwrotu nakładu

4. presja na zwiększanie skali produkcji

5. badania barier popytu

6. taniość, wydajność, szybki zwrot kapitału, tanie techniki

7. opłaty za korzystanie ze środowiska (ekologia)

Prospektywną ( przyszłościową ) analizę strategiczną szans i zagrożeń przeprowadza się z uwzględnieniem przedstawionych powyżej segmentacji otoczenia bliskiego (konkurencyjnego) i makroekonomicznego.

Schemat tych badań jest następujący:

1. Identyfikacja , ocena liczbowa i obliczenie średniej ważonej wartości szans”0'

Szanse Ocena Wagi Iloczyn

1 Pięć sił

2 Portera

....

5 Punktacje pozytywne

6..P-segment dodatnie

7.E-segmentacja czynników ekonomicznych

8.S-Społeczno-kulturowe

9.T-Techniczno-ekologiczne

2.Identyfikacja, ocena i obliczenie średniej ważonej wartości zagrożeń „T”

Zagrożenia Ocena Wagi Iloczyn

1 5 sił

↓ Punktacja negatywna

5 Portera

6

↓ 4 se????ty makrootoczenia

8

3. W kolejnym kroku badawczym należy zestawić uzyskane wyniki analiz(określamy pozycję strategiczną)

Strategia agresywna:

- frontalny atak na konkurentów wszystkimi środkami, dążenie do osłabienia lub przejęcia konkurencji

Strategia defensywna:

- wyhamowanie inwestycji, przerwanie procesów inwestycyjnych, oszczędność kosztów np. Zwolnienie ludzi

Strategia konkurencyjna:

- konkurencja na produktach konkurencyjnych, dalsze ich rozwijanie, umacnianie pozycji rynkowej

Strategia konserwatywna:

- wstrzymanie inwestycji, czyszczenie sortymentu produkcji, wprowadzenie nowych produktów

Wierzchołek firmy korporacyjnej lub holdingu-spółka spółęk

I Matka strategia generalna

↓ ↓

II Satelita (samodzielna Satelita(samodzielna

jednostka budżetu) jednostka biznesowa)

↓ ↓

III Dziedzina ↓

↓

Dziedzina działalności

↓ ↓ ↓ ↓

IV Strategia budowania Strat.potancjału Strat. potencjału

materiału marketingowego technicznego ludzkiego Strat.finansowa

Strategia: - produktów -konsumpcji (reklama, promoc.) skuteczność i efektywność - cen (fazy cyklu życia) - dystrybucji

- wykorzystywanie i rozwój zdol.wytwórczych -strategia postępu techn -produkcja sezownowa i zagosp.zdoln.prod.

-kształtowanie wielkości struktury funkcjonowania zatrudnienia -kształtowanie systemu motywacji

-s .alokacji (przez naczenia) wolnych kapitałów finansowych -s.kapitałowa w rozumieniu źródeł

Proste firmy mają mniej poziomów

Plan operacyjny ( biznesowy)

(kilkuletni-średniego horyzontu)

Najlepiej jeśli dotyczy ½ okresu strategii. Głównymi wyznacznikami okresu (zakres czasowy) tego planu są:

-cykl życia produktu

-cykl życia produktu lub technologii

Plan ten powinien objąć: Próg rentowności Restylizacja produktów

Koszt zmienny +

Krzywa przychodów Pole strat

Koszt stały

Przygotowanie wprowadzono faza wzrostu faza dojrzałości faza spadku (preparacja) produkt na rynek rynkowej

produkcji

J Inwestycja

T= Dn +am Zwrot =Dochód netto +amortyzacja

__________spłata kredytu__________

zwrot tylko amortyzacji zwrot amortyzacji +zysk z nadwyżką

Technika weryfikacji produktów

Strategia wyprzedza plan operacyjny o jeden okres:

Plan operacyjny—Biznes plan

-spełnia ważne funkcję zewn.i wewn. W pierwszym przypadku BP stanowi instrument pozyskiwania partnerów do współpracy gosp., do realizacji wspólnych przedsięwzięć, a nawet fuzji. BP jest też ważnym elementem wniosku kredytowego. W przypadku firm publicznych (państwowe, komunalne). W drugim przypadku(wewn.) BP stanowi podstawowy instrument zarządzania przedsiębiorstwem w średnim horyzoncie. Powinien obejmować określoną część horyzontu strategii najlepiej połowę tego horyzontu(im dłuższy horyzont tym łatwiej o pomyłkę). W przedsiębiorstwach małych problematyka merytoryczna planów operacyjnych jest mniej złożona niż w przed. Większych, co często powoduje skłonność właścicieli ( przedsiębiorców) do eliminacji zaniechania opracowanych w formie pisemnej BP(jak również strategii). Planuje on działalność swych przedsiębiorstw jedynie w „pamięci”. Podejście takie (praktyka) oznacz, że zarządzanie takim przedsiębiorstwem ma charakter intuicyjny oraz interwencyjny a nie uprzedzający, a w rezultacie wysoce ekstensywny. Zarządzanie takie z reguły prowadzi do określonych nadwyżek kosztów i strat, a przynajmniej powoduje zjawisko utraconych możliwości i szans. Dlatego teą nawet w małych przedsiębiorstwach konieczne jest metodyczne przeprowadzanie koncepcji, planów ich działalności.

Biznes Plan obejmuje:

- część adresową

- cztery części merytoryczne

Część adresowa potrzebna jest jedynie wtedy gdy plan ma być stosowany w działaniach zewnętrznych. Obejmuje ona nazwę (w nazwie powinno się zawrzeć nazwę „przedsiębiorstwo”),status prawny, siedzibę przedsiębiorstwa, główne produkty, misję, życiorys.

I. Część marketingowa:

1.Rezultaty badań wyników:

-definicja granic (określenie)

-prognoza popytu globalnego

-prognoza popytu zaspokajanego przez konkurentów

-prognoza popytu recydualnego

-prognoza cen wejścia i wyjścia

2.Strategia budowania potencjału marketingowego

-strategia produktów, portfel produktów

-strategia cen

-strategia komunikacji(promocja, reklama)

3.Projekcja kosztów działań marketingowych

II. Część techniczna

1.D agegacja produktów, określenie wymagań technicznych

2.Analiza aparatu wytwórczego z punktu widzenia wymagań produktów oraz zapotrzebowania potrzeb inwestycji:

-rzeczowe - modernizacja, rozbudowa, budowa nowych. Każdy rdzeń inwestycji powinien być zaprojektowany wymiarowo. Ocenę ekonomicznych wariantów inwestycji przeprowadza się przy pomocy takich mierników jak NPV, IRR, próg rentowności, czas zwrotu nakładów inwestycyjnych. Stosując wprowadzone podejście można zastosować jedynie NPV.

1

a_T= 1+r ^t

^{t-czas, r-stopa dyskontowa}

^3. Projekcja ocznych kosztó materialnych i amortyzacji surowców, materiałów, paliwa i energii, części z kooperacji i usług obcych transportowych. Określenie kosztu inwestycji i źródeł jej finansowania:

-środki własne

-kredyt bankowy

-leasing

-kredyt kupiecki

III.Część organizacyjna

Strukturyzacja przedsiębiorstwa. Etatyzacja(oszczędna). Projekcja rocznych wynagrodzeń z narzutami. Kalendarz organizacyjny.

IV.Część finansowa

1.Projekcja obsługi kredytu bankowego

2.Roczne rachunki wyników

3.projekcja rocznych bilansów

4.Projekcja rocznych tablic przepływów finansowych-płynność finansowa

5.Analiza wskaźnikowa

Plan dyspozytywny- wykonawczy-rozpisuje zadania roczne BP na okresy krótsze aż do zmiany roboczej

Bariery w zarządzaniu małą firmą:

-opór przeciwko zmianom

-brak wiedzy o zarządzaniu

-komplikacje w procesie wzrostu skali firmy

---