SPIS TREŚCI

WSTĘP

ROZDZIAŁ I

^{WYMIARY I DEFINICJE GLOBLIZACJI}

1. Pierwszy wymiar globalizacji- wzrost sektora usług.

2. Drugi wymiar globalizacji - finanse.

1.1.3 Korporacje trans narodowe- wymiar trzeci.

1.1.4. Społeczeństwo w którym najlepszy zabiera wszystko

1.1.5.Homo financiarus- wymiar piąty.

1.2. Definicje globalizacji

1.2.1 Przyczyny globalizacji rynków i sektorów.

1.2.2. Czynniki globalizacji sektora.

1.2.3. Elementy powodzenia strategii globalnej

ROZDZIAŁ II

SZANSE I ZAGROŻENIA GLOBALIZACJI, GLOBALIZMU

I PRZEDSIĘBIORCZOŚCI

2.1. Globalizacja społeczna.

2.2. Globalizacja w zakresie ekonomicznym.

2.3. Instrumenty strategii globalnej.

ROZDZIAŁ III

ZARZĄDZANIE ZASOBAMI LUDZKIMI W OBSZARZE GLOBALIZACJI

3.1. Globalne strategiczne zarządzanie zasobami ludzkimi.

3.2. Globalna polityka zatrudnienia

WSTĘP

Zmiany ekonomiczne po roku 1989 znacznie wpłynęły na rozwój gospodarczy Polski w we wszystkich dziedzinach gospodarki.

W owym czasie zmieniony został ustrój polityczny kraju.

Granice państwa zostały otworzone na świat. Korporacje ponad narodowe wkroczyły na ubogi rynek gospodarczy oczekujący nowych produktów

i technologii.

Nowe przepisy prawa umożliwiły rozwój gospodarczy Polski w zakresie globalnym.

Mięło już kilkanaście lat, nowo ukształtowane państwo nasyciło się „tym, co pochodzi z zachodu”, globalizacja przyjęła znaczne (ważne) rozmiary.

W związku z tym pojawiło się pojęcie strategicznego zarządzania globalnego. Nowe stwierdzenie obserwujemy w wielu dziedzinach nie tylko w działaniu korporacji, przedsiębiorstw w skali mikro, ale również w sferze mikro.

Do strefy mikro w przedsiębiorstwie między innymi zalicza się zasoby

w przedsiębiorstwie (zasoby ludzkie, kapitałowe i inne). Natomiast

w sferze makro znajdują się transakcje gospodarcze (globalne kontrakty, fuzje przejęcia itp.).

Głównym celem pracy jest ukazanie jak kształtuje się zjawisko globaizacji ogólnie, a także w obszarze zarządzania zasobami ludzkimi,

Chcąc prawidłowo zrealizować postawiony cel konieczne jest omówienie zagadnień teoretycznych dotyczących globalizacji, a także analiza tworzenia

i funkcjonowania przedsiębiorstwa ponad narodowego (korporacji trans narodowych), jak również przedstawienie i analiza zarządzania zasobami ludzkim w procesie globalizacji.

Na strukturę pracy dyplomowej składają się następujące części: wstęp, trzy rozdziały, zakończenie, wykaz rysunków i bibliografia.

W pierwszym rozdziale przedstawione zostały definicje dotyczące globalizacji.

W kolejnym rozdziale dokonana została analiza szans i zagrożeń globalizacji.

Ostatni rozdział zawiera strategiczne podejście do zarządzania zasobami ludzkimi.

Do napisania pracy wykorzystałam literaturę dotyczącą w głównej mierze analizy teoretycznej globalizacji, a także przedstawienie zagadnień wynikających z praktyki.

Dane źródłowe obejmują okres od 1996 r. do 2004 r. W pracy zastosowano metodę opisową, a także kilka rysunków.

ROZDZIAŁ I

^{WYMIARY I DEFINICJE GLOBLIZACJI}

1.1.1.Pierwszy wymiar globalizacji- wzrost sektora usług.

Początek widocznej globalizacji obserwujemy od końca XIX wieku określany

w wymiarze wzrostu znaczenia sektora usług.

Pod pojęciem usług postrzega się podwójny wymiar określania usług.

Do pierwszego zakresu usług zaliczamy usługi świadczone w bezpośrednim kontakcie dwóch osób lub więcej osób np.: edukacja, leczenie, rozrywki itd. Natomiast drugi wymiar usług jest oceniany jako ogólny np.: masmedia, transport, telekomunikacja, ubezpieczenia, usługi finansowe, jak również ekspertyzy, których znaczenie wyraźnie kształtowane jest we współczesnej globalizacji.

Znamieniem współczesnej- rozwijającej się globalizacji jest wzrost znaczenia usług w gospodarce. Porównując wielkość świadczonych usług z danymi z początku wieku zakres i znaczenie świadczonych usług wzrósł dwukrotnie.

Główną cechą wzrostu globalizacji w czasach rozwoju ekonomicznego jest dematerializacja usług.

Dematerializacja usług powiązana jest z usprawnieniem i zbudowaniem nowoczesnej, jak również skomplikowanej struktury formalno-prawnej sprzyjającej świadczeniu usług. Wykonywanie usług odbywa się łącznie z kontraktami, aby sprawnie kontrakty mogły odbywać się niezbędne

są sprzyjające procedury prawne.

Obecnie w „świecie ekonomistów” trwają dyskusje dotyczące dematerializacji życia gospodarczego (usług), do takiego poziomu, żeby stanowiły 99% PKB.

Na podstawie wielu opinii można stwierdzić, iż ograniczone możliwości techniczne nie pozwolą na tak wysoki poziom dematerializacji , gdyż cykl życia przedmiotów jest często bardzo krótki i trudno było by dane produkty czy usługi przyjęły globalną pozycję gospodarczą.

Teoretycy ekonomii wyrażając wyżej omówione podejście potwierdzają fakt,

że produkcja materialna będzie funkcjonowała zawsze tzn. nie zaniknie.

Pojawiają się również głosy wśród ekonomistów, że ograniczenia materialne już w najbliższej przyszłości nie będą funkcjonowały. Potwierdza to fakt marginalizacji produkcji materialnej, która jest związana z produkcją produktów niezniszczalnych np.: samochodów, samolotów, żarówki itp.

3. Drugi wymiar globalizacji - finanse.

Wymiar ten związany jest ze wzrostem rozwoju działalności finansowej, która stanowi ważny podzespół usług.

Finanse stanowią znaczącą rolę w procesie globalizacji. Zakres funkcjonowania globalizacji powiązany jest z manipulacją informacją.

Finanse stanowią ważny element globalizacji , gdyż stanowią strukturę potrzebą do przekazywania sygnałów, postępowania zgodnie z przepisami prawa. Finanse stanowią ważny element wpływający na rozumienie informacji ponieważ standardy finansowe rachunkowości oparte są na tych samych podstawach i regułach. Różnice geograficzne i kulturowe państw

są znaczne, natomiast reguły finansowe różnią się w niewielkim stopniu.

Fakt niewielkich różnic wynika w znacznym stopniu z ujednolicenia nauczania ekonomii na świecie. Uczelnie ekonomiczne na całym świecie kształcące ekonomistów uczą ekonomi na podstawie tych samych źródeł i materiałów (wykresów, reguł, teorii itp.).

W związku z powyższym w śród współczesnego pokolenia ekonomistów wykształciły się zbliżone odruchy, zachowania, podobne praktyki zawodowe, które w rezultacie ukształtowały w jednolity sposób komunikowanie się za pomocą podobnie skonstruowanych zasad.

Nieprzerwanie, równolegle z globalizacją działalności finansowej rozwija się innowacyjność finansowa związana z konstruowaniem i wprowadzaniem do obrotu nowych zasad związanych z zjawiskami materialnymi oraz informacyjnymi.

Finanse stanowią ważną rolę w działalności gospodarczej.

Finanse jako proces powiązane są z procesami rzeczywistymi co w gruncie rzeczy jest nierozłączne, a w rezultacie to właśnie proces rzeczywisty jest kształtowany przez proces finansowy oraz jako odwrotne zjawisko procesy finansowe są odbiciem procesów rzeczywistych.

Przykładem występowania Wyżej omówionych procesów jest stan strachu

i trwogi w sytuacji napięć i burz na giełdach. Występuje wówczas twierdzenie, iż finanse kształtują resztę gospodarki.

1.1.3. Korporacje trans narodowe- wymiar trzeci.

Kolejny zakres globalizacji to nieustająco wzrastające współzależności funkcjonowania znacznej ilości dziedzin gospodarczych z korporacjami trans narodowymi.

Powstanie pierwszych organizacji trans narodowych obserwujemy już od XVI

i XVII wieku. Początkowo funkcjonowały jako przedsiębiorstwa kolonialne

i transportowe do których zaliczamy wielkie korporację kolonialne

i wydobywcze. W drugiej połowie XIX wieku reprezentowały wysoki poziom teoretycznego i merytorycznego działania na współczesne im czasy.

Współczesne korporacje trans narodowe nie są powiązane z historią.

Obecnie w znacznej mierze procesy produkcyjne mają charakter wielonarodowy tzn. produkt nie jest powiązany z danym obszarem, regionem czy krajem.

Fakt ten potwierdza np.: produkcja samochodów. Materiały do produkcji samochodów składające się na ostateczny produkt pochodzą z wielu instytucji na całym świecie zajmujących się produkcją poszczególnych części, zespołów materiałów, jak również w różnych miejscach na świecie odbywa się produkcja, sprzedaż, a nawet zaksięgowanie wystąpienia transakcji.

„Umiędzynarodowienie oraz globalizacja przedsiębiorstw realizowana jest przez międzynarodowe fuzje i przejęcia. Pozwala to na szybką i efektywną ekspansję na rynki zagraniczne, gdyż eliminuję konkurencję oraz zachowuje najlepsze zasoby funkcjonujących na danym rynku przedsiębiorstw, w tym ich klientów, kontrakty oraz kanały dystrybucji”.

Korporacje trans narodowe zaliczane są do przedsiębiorstw o wielkiej sile ekonomicznej, które stanowią ważny nośnik globalizacji i jednocześnie stanowią miernik poziomu globalizacji. Korporacje trans narodowe

w procesie globalizacji wpływają na współczesny świat wokół nas w skali mikro i makro ekonomicznej.

Obecnie korporacje trans narodowe mają wpływ na oblicze gospodarki światowej poprzez ingerencje w losy różnych dziedzin gospodarowania.

Przez ostatnie sto lat instytucje transportowe stworzyły znaczącą sieć zintegrowanego systemu produkcji na świecie obejmującego nas wszystkich.

Na podstawie danych Banku Światowego z 2001 roku stwierdzono, iż w 2/3 przepływów globalnych uczestniczy 300 największych korporacji.

Potęga korporacji trans narodowych oparta jest na fakcie, iż wytwarzają 1/3 światowej produkcji przemysłowej i ok. 1/4 światowego produktu brutto.

W związku z potęgą kapitałową i możliwościami technicznymi mogą w krótkim czasie przemieszczać się w dowolne miejsca na całym świecie. Gwałtowne przemieszczanie może wpłynąć w negatywny sposób na otoczenie - państwo, a w szczególności na system podatkowy, który może ulec wahaniom, a nawet przyczynić się do powstania kryzysów. Znaczna ilość organizacji ponad narodowych zmonopolizowała całe dziedziny gospodarki łącznie z usługami.

Organizacja trans narodowa przenosząc miejsce działalności do innego państwa, czy regionu powoduje wzrost bezrobocia, a także ograniczenie eksportu.

Specjalną pozycję korporacje trans narodowe mają w zakresie przepływów nie materialnych praw własności i kontraktów.

Korporacje trans narodowe traktują gospodarkę światową jako jeden wielki rynek. Na obszarze, którego wybierają najkorzystniejsze miejsce do prowadzenia działalności - najbardziej dochodowy region.

Główną cechą korporacji trans narodowych jest innowacyjność powiązana z reklamą i marketingiem dzięki czemu w znaczący sposób wpływają na warunki życia grup społecznych.

Trans narodowe organizacje funkcjonują w następujących sektorach:

• Sprzętu elektronicznego i elektrycznego,

• Samochodowym,

• Ropy naftowej,

• Dysrtybucji.

Do głównych zasobów aktywnych korporacji trans narodowych zaliczamy np.: markę handlową, która jest najważniejszym atutem w grze konkurencyjnej.

Korporacja trans narodowa nie tylko przelicza zyski opierając się na marce.

Szczególną uwaga przywiązywana jest do sposobu osiągania zysków. W znacznym stopniu kładziony jest nacisk na etyczną stronę działalności gospodarczej. Powszechnie przyjętym stwierdzeniem jest to, że działalność etyczna jest nierozłącznym elementem funkcjonowania. Do elementów etycznego postępowania zlicza się przeciwdziałanie łamaniu praw człowieka przez firmy, przeciw działanie dyskryminacji i poszanowania w sferze zatrudniania (dorosłych ludzi i dzieci). Za ważny element marketingu uważny jest rzetelny sposób udzielania informacji, a także wspieranie akcji humanitarnych.

Korporacje trans narodowe stanowią ważny element na rynku pracy. Zatrudnienie pracowników w korporacjach trans narodowych w 2003 roku kształtowało się na poziomie 2,8 mln osób. Do największych, globalnych pracodawców zalicza się: Wal -Mart Stores (1,2 mln), DaimlerChrysler (0,5 mln), Siemens Group (0,4 mln), General Motor ( 0,3 mln).

Korporacje trans narodowe coraz częściej spotykane, to takie, które prowadzą działalność wyłącznie wirtualną. Działalność wirtualna polega na kontaktach głównie za pomocą sieci internetowe. W związku z powyższym bezpośrednie kontakty z dostawcami, odbiorcami, kontrahentami ograniczone są

do minimum. Tego typu organizacje pod względem dostępności usług stały się organizacjami na pierwszym planie sprzedaży globalnej- wirtualnej.

Procesy rozwojowe na polskim rynku z punktu widzenia szefa średniej wielkości australijskiej firmy działającej na polskim rynku zostały scharakteryzowane jako: „ global players-led development” tzn. rozwój napędzany przez globalnych graczy” ( mówiąc zwięźle przez największe trans narodowe organizacje, których głównym kluczem do sukcesu jest marka).

Trans narodowe korporacje stanowią odpowiedź na zmiany jakościowe dotyczące przesyłania informacji i jednocześnie są związane z poszczególnymi czynnikami produkcji oraz z metodami dostosowanymi do liberalizacji międzynarodowych stosunków gospodarczych, mających wpływ na wzrastającą swobodę rozmieszczenia produkcji na globalnym rynku.

Korporacje trans narodowe kształtując przewagę konkurencyjną w długim okresie czasu, szczególną uwagę zwracają na dbanie o wydajność kapitału intelektualnego.

Współczesna literatura w następujący sposób klasyfikuje w dwóch podejściach trans narodowe korporacje:

1. stanowią odpowiedź na jakościowe zmiany w gospodarcze,

2. określane są jako czynnik sprawczy globalizacji.

Można stwierdzić, że na podstawie opinii wielu badaczy globalizacji korporacje trans narodowe w procesie globalizacji to organizacje, których celem jest wytworzenie, sprzedaż produktów i usług na wielu rynkach zagranicznych, by przez optymalne łączenie czynników w skali globalnej dążyć do maksymalizacji nadwyżki ekonomicznej.

Korporacje trans narodowe charakteryzują się następującymi cechami:

1. suwerenność - niezależność interesów państw,

2. złożoność- działalność oparta jest na porozumieniach z wieloma przedsiębiorstwami, nie tylko na własnych kapitałach (aktywach),

3. rozproszenie geograficzne- lokalizacja placówek w wielu krajach,

4. specjalizacja - wykonywanie przez poszczególne jednostki określonych, wyspecjalizowanych czynności,

5. zdolność arbitrażowania- związana jest z wykonywaniem czynności w wewnętrznych strukturach korporacji,

6. elastyczność organizowania- efektywne zasoby, angażowanie zasobów, przesunięcia zasobów w dziale zadań i ich koordynacji,

7. zdolność integrowania- trwałe powiązania jednostek organizacyjnych,

8. globalna efektywność- związana zmniejszeniem kosztów w całym systemie korporacyjnym, ale nie ma potrzeby we wszystkich jednostkach organizacyjnych.

Korporacje trans narodowe zdobywają coraz większe znaczenie w gospodarce światowej. Polityka państw rozwijających się wobec korporacji, które poczyniły restrykcyjne działania polegające na uruchamianiu działań promujących międzynarodowe zaangażowanie krajowych przedsiębiorstw.

Mówiąc o globalizacji nie można zapomnieć o znaczeniu jakie mają organizacje trans narodowe.

1.1.4. Społeczeństwo w którym najlepszy zabiera wszystko- wymiar czwarty.

Wymiar ten dobrze jest przedstawiony w książce R. Franka i Ph. Cookera pt. „Społeczeństwo, gdzie rozgrywający zabiera wszystko”. Autorzy w/w książki stwierdzają na podstawie obserwacji świata stwierdzają, iż istnieje nieporównywalna różnica w wysokości wynagrodzeń w stosunku do małej jakościowej różnicy wyników, Duże znaczenie w globalizacji mają masmedia w związku z nagłośnieniem procesów przedsiębiorstw w wyniku czego w wyniku czego wylansowany zostaje najlepszy, np.: produkt w zakresie muzyki (idol). Jednym słowem jest czołowe miejsce dla jednego lub dwóch, pozostali zostają w cieniu (nie ma miejsca na 100 najlepszych grup, wokalistów muzycznych).

Poniżej zostanie przedstawiony wymiar globalizacji na innym przykładzie. Znaczącą rolę w świetle globalizacji od końca lat 90-tych ma wzrost ilości sprzedaży i fuzji przedsiębiorstw. W wyniku fuzji (rozwoju przedsiębiorstw) instytucje biorące udział w tych zmianach szukają sposobu osiągnięcia pozycji dominującej na rynku tzn. zdobycia przewagi konkurencyjnej łącznie z osiągnięciem silnej pozycji „pierwszego”, który zabiera obfite profity.

1.1.5.Homo financiarus- wymiar piąty.

W wymiarze tym pojawiło się po raz pierwszy określenie gatunku ludzkiego,

a nawet pojawienie się ”nowego” gatunku ludzkiego określanego jako financiarus, którego przodkiem jest mniej doskonały homo economicus.

Homo financiarus- jest to osobnik, którego dążeniem i celem funkcjonowania jest maksymalizacja wartości, wielkości portfela papierów wartościowych

z zachowaniem szczególności występowania ryzyka. Przedstawiciele tego

„gatunku” uważają za swój świat otoczenie w którym w pełni się realizują

to świat symboli w świecie wirtualnej rzeczywistości.

Homo financiarus postrzega świat jako dwu wymiarową przestrzeń. Pierwsza płaszczyzna to stopień ryzyka, natomiast druga to przestrzeń. Do przestrzeni homo financiarus-a zalicza się świat aktyw, praw własności, kontraktów.

Homo financiarus interesuje się innowacjami finansowymi polegającymi

na wzrastającym handlu, a także zmianami praw własności.

1.2. Definicje globalizacji.

W praktyce często spotykamy termin „globalizacja”, który używany jest nie prawidłowo.

Aby zrozumieć pojęcie globalizacji, należy wyróżnić:

1. globalizację rynków,

2. globalizację sektorów.

Globalizacja rynków dotyczy popytu. Zgodnie z teorią popytu czynnikami określającymi poziom przepływów dóbr określają konsumenci łącznie z ich potrzebami. Aby dany produkt , czy usługa funkcjonował w wymiarze globalnym należy określić : podejście i zapotrzebowanie w zakresie podobnym na całym świecie. Gdyż występująca różnorodność regionów, kultur, klimatów, może nie akceptować produktów i usług nie związanych z nimi.

Odpowiednim przykładem przedstawiającym omawianym przeciwieństwo rynku globalnego to wielkość sprzedaży chleba na świecie.

W większości kultur chleb jest podstawowym składnikiem codziennego jadłospisu. W różnych rejonach świata, państw czy regionów jest on wytwarzany na podstawie różnych technologii. Tak, więc nie jest to produkt globalny. Rynek globalny chleba powstaje poprzez kojarzenie danego chleba

z odkreślonym miejscem.

Globalizacja sprawiła, iż popyt na usługi i produkty stał się bardzo różnorodny. W związku z tym faktem potrzeb konsumentów znacznie zmieniły się. Konsumenci już nie przywiązują uwagi do codziennych

i standardowych ofert, czekają na „nowości”. Stwierdza się również,

iż klienci globalni w dużym stopniu przywiązują uwagę do jakości i właściwości technicznych wyrobów niż do cen.

Do zakresu Strategii trans narodowej w wymiarze globalnego rynku zalicza się następujące cechy:

1. kluczowe kompetencje globalne dające wpływy do rynków globalnych;

2. szerokie uczestnictwo w głównych rynkach światowych;

3. globalną konfigurację działań dotyczących wartości dodanej, która wykorzystuje zarówno podobieństwa, jak i różnice narodowe;

4. globalną koordynację i migrację działań;

5. reakcję na potrzeby lokalne tam, gdzie jest to wymagane;

6. zróżnicowaną strukturę organizacyjną.

„Służąc, wydawałoby się, globalnym rynkom, firma musi być wrażliwa zarówno na podobieństwa, jak i różnice w potrzebach konsumentów, oraz

na zwiększającą się złożoność wymagań swych klientów” .

Globalizacja sektorów nie rozłącznie związana jest nierozłącznie z globalizacją rynków w/w omówionych. Globalizacja sektorów oparta jest na skupianiu się działalności przedsiębiorstw na zwiększaniu w sposób globalny wartości dodanej. Polega to na rozproszeniu produkcji na świecie poza granicami państwa, i jednocześnie ulokowanie określonych jednostek (oddziałów) na świecie w regionach o największych korzyściach.

„Sektor globalny potrafi obsłużyć rozdrobnione rynki poprzez oferowanie produktów i usług dostosowanych do wymogów lokalnych. Jednakże

w większości wypadków sektory globalne służą rynkom, które stają się coraz bardziej globalne”.

Potencjał globalizacyjny sektora.

1.2.1 Przyczyny globalizacji rynków i sektorów.

Przyczyny globalizacji określa się na podstawie współdziałania sił:

1. siły technicznej- która powiązana jest industralizacją, rewolucją transportową, a także z rewolucją informacyjno-komunikacyjną;

2. siły ekonomicznej- która dotyczy wzrastających dochodów indywidualnych, handlu światowego, światowych rynków finansowych, sił konkurencyjnych;

3. siły polityczne- związane są redukcją barier handlowych, prywatyzacją, tworzeniem bloków handlowych, standardów technicznych, a także własności intelektualnej;

4. siły społeczne- w zakres, których zalicza się: konsumpcję, ujednolicenie się upodobań konsumentów, jak również edukację i umiejętności.

Siła techniczna (technologiczna)- początki tej siły obserwujemy w okresie rewolucji przemysłowej, która rozpoczęła się pod koniec XVIII wieku, trwała w XIX i XX wieku. Industrializacja czyli, uprzemysłowienie polegało

na powstawaniu fabryk, a w rezultacie znaczny wzrost produkcji masowej.

W związku z tym rozwinął się rynek masowy i w późniejszych latach

nastąpił rozwój rynków globalnych.

Rysunek nr. 1.

Trójkąt Globalizacji.

Źródło:…………..

1.2.2. Czynniki globalizacji sektora.

Czynniki globalizacji sektora klasyfikuje się w czterech wymiarach, które określają potencjał w zakresie potrzeb na strategicznym rynku globalnym:
- rynek

- koszty

• rządy

• konkurencja.

Rysunek 2.

Potencjał globalizacyjny sektora.

Źródło:……………

s. 31

Wyżej wymieniona klasyfikacji czynników globalizacji sektora uzależniona jest w znacznej mierze od czynników zewnętrznych firmy. Wpływ na czynniki mają zachowania konsumentów, które uzależnione są kanałów - marketingu produktów. Jak również uzależnione są od poziomu kosztów opartych na ekonomicznych zachowaniach przedsiębiorstw. Czynniki rządowe - na kształt, których maja oddziaływają czynniki rządowe w postaci prawa stanowionego przez rządy krajów. Kolejny element z zakresu tej tematyki to czynniki konkurencyjne, które uzależnione są od zachowań konkurentów.

Poniżej zostanie przedstawiony zakres zmian czynników globalizacji:

Czynniki rynkowe- zmieniają się w następujących zakresach:

W zakresie turystyki, rozpowszechniania kultury życia i gustów

( np.; McDonald's). Kolejne obszary zmian to dynamicznie rozpowszechnienie marek światowych (np.: Coca- Cola), a także znaczny rozwój reklamy globalnej (np.: Panasonic). Należy podkreślić, że ważnym czynnikiem zmian jest wchodzenie na rynek nowych organizacji globalnych, oraz wzrost regionalnych i globalnych sieci dystrybucji (np.; Casino de France) i należy dodać kwestię wielkości dochodu w krajach uprzemysłowionych.

Czynniki kosztowe-zmieniają się w następujących zagadnieniach:

Ciągłego dążenia do osiągania korzyści, przyśpieszanie tępa rozwoju nowych technologii, znacznym postępie w dziedzinie transportu, rozwijanie się krajów nowo uprzemysłowionych o znacznych zdolnościach i niskich kosztach pracy (np.: Tajwan, Chiny), koszty rozwoju produktu przewyższają cykl życia produktu.

Czynniki rządowe zmieniają się w następujących obszarach:

Prywatyzacja w krajach, w których przestało dominować państwo, przechodzenie z gospodarek postkomunistycznych na system wolnorynkowy, znoszenie barier taryfowych, łącznie z barierami poza taryfowymi, powstanie nowego bloku gospodarczego w 1992 - Unii Europejskiej, ograniczenie roli państwa jako producentów i konsumentów.

Czynniki konkurencyjne- w obszarze tego zagadnienia obserwujemy następujące zmiany: wzrastający poziom obrotów między narodowych podejmowanie działań konkurencyjnych przez nowe kraje, wzrost zainteresowania działalnością globalną, rozwijanie się globalnych sieci współzależności oraz wzrost udziału zagranicznych podmiotów w strukturze własności.

Czynniki dodatkowe - do tych czynników zalicza się; postęp w dziedzinie komunikacji i przepływu informacji (komputery, faksy), globalizacja rynków finansowych w zakresie notowań giełdowych (inwestowanie, podejmowanie decyzji kształtujących giełdy na całym świecie bez zmiany miejsca położenia), rozwój udogodnień w przemieszczaniu się (międzynarodowe sieci hoteli).

1.2.3. Elementy powodzenia strategii globalnej.

Globalny aspekt strategii zawiera się w trzech elementów:

1. Opracowanie strategii bazowej - oparte na ugruntowanej strategii z kraju macierzystego- bez tej strategii przedsiębiorstwo nie ma możliwości przetrwania, na rynku globalnym pełnym nowości i zmian.

2. Umiędzynarodowienie strategii bazowej oparte jest na międzynarodowej ekspansji łącznie z przystosowaniem się do warunków kraju w którym przedsiębiorstwo funkcjonuje. Aby proces ten przebiegał płynnie konieczne jest zapoznanie się z podstawami zarządzania międzynarodowego.

3. Globalizacja strategii międzynarodowej- za pomocą wprowadzenia mechanizmów integracji między krajowej.

Rys. nr. 3

Ogólna strategia globalna.

ROZDZIAŁ II

SZANSE I ZAGROŻENIA GLOBALIZACJI, GLOBALIZMU

I PRZEDSIĘBIORCZOŚCI

2.1. Globalizacja społeczna.

Ronald Robertson w latach osiemdziesiątych zwrócił uwagę na przenikanie się różnych kultur, religii, a także podejść etycznych. Stwierdził, iż ruch ekumeniczny i pojawiające się nowe „ religie”, sprowokowały go do utworzenia idei globalizacji, która miała przyczynić się do powstania systemu wartości wspólnego dla całego świata.

W latach następnych Malcom Waters zajmujący się astrologią stwierdził,

że istnieje nierozłączne współdziałanie czynnika przestrzeni na społeczeństwa, natomiast o globalizacji powiedział, że globalizacja to:

„ proces, w którym geograficzne ograniczenia społecznych i kulturowych umów słabną, a ludzie w coraz większym stopniu zdają sobie sprawę z ich słabnącego na nie wpływu”.

Kolejnym uczonym okręcającym globalizację jest angielski kulturowy znawca

1. Giddenes. Stwierdził on, że globalizacja jest interaktywnym procesem wpływającym na zachowania ddalonych wydarzeń i ludzi. Powiedział: „Globalizacja może być zdefiniowana jako intensyfikacja relacji społecznych„. Mówił o światowym zasięgu, łączącym odległe miejsca w taki sposób, że wydarzenia lokalne mogą być kształtowane przez wydarzenia w miejscach na świecie i vice versa. Jest to proces dialektyczny, bowiem wydarzenia lokalne mogą przebiegać w różnych kierunkach (innych niż zamierzone) pod wpływem czynników, które je kształtują. Lokalne zmiany stanowią element - są dodatkowym rozszerzeniem społecznych więzi ponad czasem i przestrzenią”.

W połowie lat dziewięćdziesiątych wprowadzone zostało nowe pojące globalizacji przez amerykańskiego socjologa G. Ritzer-a. Określił globalną działalność sieci MacDonaldów jako zjawisko „McDonalizacji”, która powiązana jest z unifikacją zachowań ludzkich jako konsumentów

i kopiowanie zachowań firm na odległych rynkach zagranicznych, aby

w sposób ujednolicony zaspokoić potrzeby konsumentów.

Znajdujemy również definicję globalizacji w zakresie socjologicznym, która oznacza proces dla, którego nie istnieją bariery czasu, przestrzeni i społeczne.

W wyniku tego procesu powstaje w skutek oddziaływań ludzi, społeczeństw

i władzy kultura globalna składająca się z różnych tradycji, kultur, a także wzorców zachowań.

„Globalizacja jako termin bardzo ogólny oznacza zarówno rozpowszechnianie, powielanie i unifikację wzorców postępowania, akceptację postaw popularyzowanych przez media, przenikanie elementów kulturowych, mieszanie się tych elementów, jak również szybkość z jaką zachodzą te procesy dzięki zdobyczom techniki (rewolucji informatycznej)”.

W latach siedemdziesiątych mówiło się o stworzeniu „globalnej wioski”. Wioski, w której mieszkańcy mieli by otrzymywać wiadomości o bieżącej sytuacji na całym świecie. Mieszkańcy „wioski” byli by biernymi ooodbiorcami, czekającymi na wiadomości - bez możliwości czynnego uczestniczenia

w przekazach.

Pogląd powyższy zmienił gwałtowny wzrost technologii komputerowej, sieci teleinformatycznych, oraz w urządzeniach multimedialnych.

Dzięki rewolucji informatycznej za pomocą urządzeń takich jak telefon, komputer, czy inne urządzenie podłączone do sieci, ludzie na całym świecie posiadający możliwość dostępu do tego typu urządzeń mogą przekazywać sobie informację, opinie, dzielić się wrażeniami i pomysłami.

Do wzrostu znaczenia globalizacji przyczynił się również rozwój w dziedzinie komunikacji -podróży służbowych np.: samolotami.

Niestety barierę w przepływie informacji stanowi szybkość zachodzących procesów globalizacji na świecie, gdyż kraje słabo rozwijające się nie posiadają dużych możliwości technicznych np.: posiadane komputera nie wspominające o dostępie się do Internetu.

Istnieje idealistyczne podejście, że każdy człowiek na świecie będzie podłączony do sieci globalnej. Mimo wyobrażeń, praktyka w zakresie globalizacji społecznej jest procesem o różnym stopniu natężenia, które uzależnione jest od wyposażenia ludzi co raz nowocześniejsze środki, urządzenia do komunikowania się.

Analizując przebieg globalizacji społecznej, obserwuje się wzmocnienie demokracji, który spowodowany jest spontanicznym i nie kontrolowanym przepływem informacji. Zjawisko to, w pozytywny sposób wpływa na wzmocnienie stanowiska i roli jednostki.

W skali państwa globalizacja zaostrza współzawodnictwo, polaryzując dochody, osłabia demokratyczną funkcję państwa. Jednocześnie staje

w sprzeczności z wieloma wartościami społecznymi, a także humanistycznymi.

Poprzez globalizacją uwolniony zostaje rynek wraz z eksplozją indywidualizmu, co w rezultacie prowadzi do zagrożenia więzi społecznych

i poczucia solidarności między ludźmi.

Komunikacja za pomocą Internetu w sposób globalny odbywa się dzięki swobodzie także braku ograniczeń w wyrażaniu opinii.

W związku z łatwością dostępu do informacji powszechnie potępianych (rasizmu, neonazizmu, pornografii itp.) prowadzone są próby ograniczenia przepływu i dostępu do tych informacji, które okazują się bez skuteczne.

Do dziś nie ma blokady, której nie da się pokonać. Tak, więc Internet jest obszarem wolności słowa, wolności gospodarczej, wolności czasowej

i przestrzeni.

Globalna sieć informatyczna określana jest jako źródło wzrostu gospodarczego w kwestii podnoszenia poziomu życia we wszystkich regionach świata.

Analizując kwestię globalizacji określa się wzrost technologii w zaawansowanych procesach komputerowych i teleinformatycznych jako czynnik pochodzący z zachodu. Element, którego celem jest podnoszenie poziomu życia w krajach trzeciego świata. Kraje rozwijające się w powolnym tempie przyjmują pozycje negatywnego nastawienia do globalizacji społecznej. Do swoich argumentów zaliczają one działanie mediów i Internetu w kwestiach dotyczących ich podejścia do ekonomii, racji religijnych, społecznych, patriotycznych.

Uważają, że globalizacjia wpłynie negatywnie na odmienne tradycje,

w których dominująca kulturą jest inna nie związana z religią katolicką.

W 2000 roku 2/3 ludzi zamieszkujący kraje, regiony trzeciego świata, określili globalizację jako czynnik zwiększający dysproporcje gospodarcze między krajami bogatymi, a biednymi.

2.2. Globalizacja w zakresie ekonomicznym.

Globalizacja określana jest jako zwrot znaczący „wszystko albo nic” według

J. Wienieckiego. Mówienie o gospodarce globalnej stworzyło zwrot globalizacja. W skład gospodarki globalnej zalicza się państwa, producentów, konsumentów zaangażowanych w światowy obieg dóbr i usług oraz pieniądza gotówkowego i bezgotówkowego.

Środowisko naukowe szybko zaakceptowało pojęcie globalizacji

do opisywania powszechnych zjawisk w ekonomii do których zalicza się:

1. handel międzynarodowy,

2. finanse międzynarodowe,

3. wyminę gospodarczą.

P. Kennedy, określał globalizację jako działalność ekonomiczną

o światowym zasięgu, której głównymi podmiotami są instytucje ponad narodowe określane jako przedsiębiorstwa ponadnarodowe (korporacje), które wprowadzają nowe, nowoczesne technologie na rynki państw wprowadzanych w procesy globalizacji.

U uważa on, że rozwój globalizacji możliwy jest dzięki zaprzestaniu rywalizacji między systemami gospodarczym i mocarstwami atomowymi, tzn. w okresie upadku imperium sowieckiego i państw socjalistycznych,

a także otwarciu nowych gospodarek, liberalizacji handlu światowego

i obrotu środkami finansowymi. W założeniach analizowanego ekonomisty spostrzega się stwierdzenie mówiące o tym, że procesy globalizacyjnę będą nieustannie się rozszerzały i, że ten kto w ich funkcjonowanie nie wieży jest przegranym. Głównymi podmiotami jak

już wcześniej wspominałam są korporacje ponad narodowe. Ważnym jest,

iż we współczesnym świecie zyskują one na znaczeniu.

2.3. Instrumenty strategii globalnej.

Globalna strategia określana jest w charakterze wielowymiarowym.

Strategia przedsiębiorstwa ogólnoświatowego, ponad narodowego oparta jest na określonych instrumentach strategicznych.

Wyróżniamy następujące instrumenty strategii globalnej:

1. Uczestnictwo w rynku, dotyczące wyboru rynków krajowych, na które przedsiębiorstwo kieruje swoją uwagę, zakres prowadzonej działalności, a także udział w tym rynku;

2. Produkty/usługi obejmuje obszar podobieństwa lub zróżnicowana produktów oferowanych przez określone przedsiębiorstwa ponadnarodowe na rynkach rożnych krajów;

3. Lokalizacja działalności związana jest z wyborem miejsca, w którym będzie zlokalizowana każda z działalności zawierających się w łańcuchu wartości dodanej zaczynając od prac badawcza-rozwojowych po serwis po sprzedażny.

4. Marketing powiązany jest z określeniem w jakim stopniu ogólnoświatowe przedsiębiorstwo używa w różnych krajach tych samych marek, reklam oraz innych elementów marketingu.

5. Posunięcia konkurencyjne określają na ile ogólno światowe przedsiębiorstwo analizuje swoje działania konkurencyjne w danych krajach jako części globalnej strategii konkurencji.

Wyżej przedstawione elementy strategii globalnej określają stronę i kierunek funkcjonowania przedsiębiorstw ponad narodowych w stronę multilokalną lub globalną. W ujęci multilokalnej dla wymieni mych elementów poszukiwane są kierunki maksymalizacji w zakresie osiągnięć ogólno światowych za pomocą maksymlaizacji przewag konkurencyjnych z tytułu przychodów i zysków na rynkach krajowych. Natomiast na rynkach światowych do przewagi konkurencyjnej przedsiębiorstwa dążą poprzez maksymalizowanie ogólnoświatowych wyników poprzez podziały i integrację.

Aby przedsiębiorstwo w pełni uczestniczyło w procesie globalizacji powinno stosować się do wszystkich pięciu wyżej wymienionych instrumentów globalizacji. Pozycję pośredni wykraczające poza instrumenty globalizacji określane są jako słabości przedsiębiorstwa uczestniczącego w globalizacji.

Poniżej zostaną przeanalizowane w sposób szczegółowy instrumenty strategii globalnej.

Uczestnictwo w rynku

W zakresie globalnym kraje należy analizować wiekość wkładu w korzyści globalne. Przy podejmowaniu decyzji związanych z wchodzeniu na nowe rynki może być określany jako mało atrakcyjny obszar działania, ale ze względu na znaczenie strategiczne powiązane np.: z macierzystym rynkiem globalnym konkurenta.

ROZDZIAŁ III

ZARZĄDZANIE ZASOBAMI LUDZKIMI W OBSZARZE GLOBALIZACJI

3.1. Globalne strategiczne zarządzanie zasobami ludzkimi.

W zakresie globalizacji zasoby ludzkie postrzegane są jako kluczowy czynnik sukcesu organizacji globalnej i trans narodowej.

Kluczowa rola zasobów ludzkich wynika z następujących elementów:

1. odgrywają one bezcenną rolę w procesie uczenia się organizacji

i budowaniu jej pozycji konkurencyjnej;

2. zarządzanie zasobami ludzkimi stawia konkretne pytania w kontekście globalnym;

3. pełnią one krytyczną funkcję w przekształcaniu strategii działania.

Wprowadzanie strategii globanych w zakresie zarządzania zasobami ludzkimi jest procesem złożonym, który ze względu na różnice w językach, systemach wartości, podejściach do pracy, kulturze, wyznawanych religijnych napotka na komplikację.

Aby złagodzić trudności w ujednolicaniu systemu należy zwrócić uwagę na następujące zagadnienia:

1. strategia zasobów ludzkich- zawiera sposób określania strategii zasobów ludzkich, a także stopień jej zintegrowania ze strategią globalną i trans narodową;

2. polityka zatrudnienia- obejmuję zakres, w jakim najważniejsze (główne) stanowiska kierownicze (menedżerskie) w jednostkach zagranicznych są obsadzone obywatelami kraju gdzie zlokalizowania jest siedziba firmy, kraju docelowego lub obywatelami innych państw;

3. polityka w podejściu do osób pracujących i mieszkających poza granicami państwa- związane z tworzeniem skutecznych zasad mających na celu zapewnienie bezproblemowej wymiany pracowników zatrudnionych na stanowiskach kierowniczych, a także członków dyrekcji pomiędzy spółką macierzystą a jej zagranicznymi jednostkami (filiami);

4. globalne doskonalenie zarządzania, którego celem jest zapewnienie odpowiedniego zasobu doświadczonych menedżerów w tematyce globalnej, posiadających wiedzę z wszystkich obszarów (szczebli) organizacji.

Poniżej zostanie przedstawiona szczegółowa analiza w/w elementów strategii ujednolicania.

Znaczenie zasobów ludzkich

Zasoby ludzkie uważane są za zasób najcenniejszy jaki znajduje się

w przedsiębiorstwach. Ludzie odgrywają zasadniczą rolę jako twórcy

i realizatorzy strategii firmy tzn. osiągnięcia celu i spełnienia misji firmy. Zasoby ludzkie mają podstawowe znaczenie w tworzeniu i utwierdzeniu silnej globalnej przewagi konkurencyjnej. Strategiczne zarządzanie zasobami ludzkimi polega na funkcjonowaniu spójnym ze strategią organizacyjną.

Firmy planujące wejście na rynek globalny i aby proces adaptacji przebiegał pomyślnie powinny stworzyć właściwą strategię zarządzania zasobami ludzkimi.

Poniżej zostaną przedstawione argumenty związane z wprowadzeniem strategicznego odejścia do zarządzania zasobami ludzkimi według Walker-a:

1. definiuje możliwości i bariery w procesie osiągania celów działalności gospodarczej;

2. zapewnia nowe spojrzenie na sprawy, daje orientację i edukuje uczestników, a także rozszerza perspektywę myślenia;

3. stanowi test zaangażowania w działanie, definiuje procedurę klasyfikacji zasobów ludzkich pomiędzy konkretne programy i działania;

4. stwarza poczucie pilności oraz zaangażowanie w działanie;

5. określa wybrane, długo terminowe kierunki działań uznawane za priorytetowe w najbliższych 2-5 lat;

6. ukierunkowuje zarządzanie firmą i etapy rozwijania talentów

7. na stanowiskach kierowniczych.

Sześć cech strategii zarządzania zasobami ludzkimi według Anthonego

i innych z 1993 roku:

1. posiadanie świadomości dotyczącej otoczenia zewnętrznego- powiązana z możliwością wykorzystania szans i w rezultacie minimalizacja zagrożeń;

2. świadomość oddziaływania konkurencji, oraz procesów na rynku pracy( skala bezrobocia, tendencje dot. Wysokości wynagrodzeń, przepisów prawa, wielkości świadczeń dodatkowych, wysokość wynagrodzeń minimalnych itp.;

3. długoterminowe ramy czasowe w których standardowym okres kształtuje się lata od trzech do pięciu;

4. ukierunkowanie podejmowanych decyzji;

5. uwzględnianie w procesach wszystkich pracowników;

6. integracja ze strategią organizacyjną i strategiami funkcjonalnymi.

Kluczowe kompetencje i uczenie się organizacji w strategii zarządzania zasobami ludzkimi.

Proces globalizacji powoduje występowania niepewności związanej

z hiperkonkurencją. W rezultacie nieprzerwanie rosnącej rywalizacji na rynkach globalnych towarzyszy proces organizacji uczącej się w przyśpieszonym tempie.

Strategiczne i przyszłościowe podejście do zasobów ludzkich jest kluczem

do sukcesu osiągnięcia pozycji konkurencyjnej w organizacji uczącej się. Podejścia powyższe mają znaczenie w tworzeniu wiedzy indywidualnej jak

i grupowej.

Hagan stwierdził już w połowie lat dziewięćdziesiątych żeby zrealizować proces strategicznego zarządzania zasobami ludzkimi w procesie budowania konkurencyjności, że „wymaga zasadniczych zmian w sposobie, w jaki organizujemy i planujemy pracę, w zakresie wagi, jaka przywiązujemy do uczenia się i innowacji, oraz w sposobie podejścia do kierowania naszymi

pracownikami”.

Hagan wyróżnił dwanaście założeń, które określają podejście do zarządzania zasobami ludzkimi w ujęciu strategicznym:

Projektowanie pracy:

1. Praca na poszczególnych stanowiskach będzie wymagać większej wiedzy merytorycznej.

2. Praca zespołowa i „rotacja” w wykonywaniu zadań będzie służyła lepszemu łączeniu myślenia i działania.

Planowanie zatrudnienia:

3) Większość interesujących stanowisk będzie obsadzana wewnątrz firmy. Nabór zewnętrzny będzie prowadzony jedynie na najniższe stanowiska.

4) Firmy nawiązywać będą kontakty z instytucjami oświatowymi w celu uzyskania odpowiednio wykwalifikowanych pracowników.

5. Testy badające osobowość i postawy kandydatów będą wykorzystywane w celu dokonania oceny ich możliwości.

Szkolenie i doskonalenie zawodowe

6. Zwiększony zostanie zakres programów szkolenia i doskonalenia zawodowego w celu rozwoju indywidualnego i organizacyjnego.

7. Funkcje szkolenia i doskonalenia zawodowego zostaną scentralizowane, a ludzie odpowiedzialni za realizację tych zadań podporządkowanie poszczególnym jednostkom operacyjnym.

8. W procesach szkolenia i doskonalenia zawodowego odchodzić się będzie od zdobywania tradycyjnych umiejętności na rzecz rozwoju.

10) Ocena pracowników będzie wykorzystywana w celu określenia ich wkładu we wspólne dzieło, a nie aby określić wysokość wynagrodzenia. Ocena bardziej będzie się opierać na opiniach kolegów pracowników

i klientów niż na ocenach przełożonych i podwładnych.

System wynagradzania:

10) Większa część wynagrodzenia będzie uzależniona od efektów pracy

grupy lub organizacji.

11) Tradycyjne hierarchiczne systemy wynagrodzeń zostaną zastąpione szerszymi widełkami wynagrodzenia dla poszczególnych stanowisk pracy.

W procesie oceny stanowisk pracy nastąpi przesunięcie z orientacji ilościowej na jakościową.

12) Nastąpi uelastycznienie systemów wynagradzania.

Analizując połączenie zarządzania zasobami ludzkimi z procesami globalizacji i strategiami trans narodowymi powstają następujące problemy:

1. Dotyczy strategii za pomocą, których przedsiębiorstwo funkcjonuje na w różnych obszarach działalności (rynkach zbytu).

2. W przypadku zmiany strategii firmy następuje zmiana strategii zarządzania zasobami ludzkimi (np.: kultura organizacyjna bardzo opornie ulega zmianom, modyfikacjom).

3. Obecnie w większości organizacji funkcjonuje podejście zarządzania zasobami ludzkimi w sposób jakościowy, co potwierdza trudności w udowodnieniu związku między zarządzaniem zasobami ludzkim a wynikami organizacji.

4. Organizacje praktykują zarządzanie zasobami ludzkimi o charakterze długoterminowym na szeroką skalę. Aby zmienić kulturę organizacyjną w przedsiębiorstwie potrzebne są zmiany łącznie z decyzjami na stanowiskach kierowniczych. Problem powstaje wówczas gdy kierownictwo deklaruje poparcie i wprowadzenie zmian ale nic nie robi w tym kierunku.

3.2. Globalna polityka zatrudnienia.

Polityka zatrudnienia w wymiarze globalnym i trans narodowym wymaga określenia polityki zatrudnienia. Przedsiębiorstwo w procesie doboru kadry pracowniczej na stanowiska w placówkach poza granicami macierzystego oddziału posiada następujące możliwości zatrudniania pracowników za pomocą:

1. podejścia etnocentrycznego- zatrudnianie obywateli z kraju macierzystego przedsiębiorstwa;

2. podejścia policentryczengo - przyjmowanie do pracy mieszkańców kraju gdzie znajduje się placówka;

3. podejście geocentryczne (globalne)- zatrudnianie personelu mieszanego, obywateli z kraju macierzystego i obywateli z miejsca gdzie funkcjonuje przedsiębiorstwo.

Trzecie podejście jest zgodne z polityką globalna i trans narodową przedsiębiorstwa.

Poniżej zostaną przedstawione zalety i wady zatrudniania pracowników w ramach w/w wymienionych podejść zatrudniania pracowników:

Według Hejjltjes-a i innych: „ Zarządzanie zasobami ludzkimi niesie obietnicę, że kierowanie ludźmi i traktowanie ich jako zasobu strategicznego pomoże firmie uzyskać przewagę konkurencyjną i doskonałe wyniki”.

3.2Globalizacja a rynki pracy(płace minimalne, a globalizacja s. 55 mała ksia z , wydajnośćpracu s.197, ireneusz michałkow,publ., globalizacja, a nierówności

3.3

antyglobaliści - z gazet mał książeczka s. 74.

Globalizacja, Pod redakcją Jacka Klicha, Kraków 2001, ISS, s. 20.

Tamże, s. 21.

Pod redakcją Jacka Klicha, Globalizacja Kraków 2001, ISS, s. 22.

Pod redakcją Jacka Klicha, Globalizacja, Kraków 2001, ISS, s. 23.

Pod redakcją Jacka Klicha, Globalizacja Kraków 2001, ISS s. 23.

W. Szymański, Globalizacja wyzwania i zagrożenia, Warszawa 2001, DIFIN s. 34.

I. Michałkow, Bezpośrednie inwestycje zagraniczne w Polsce w dobie globalizacji, WSE, Warszawa 2003,

s. 29.

Pod redakcją Jacka Klicha, Globalizacja, Kraków 2001, ISS s. 24.

I. Michałkow, Bezpośrednie inwestycje zagraniczne w Polsce w dobie globalizacji, WSE, Warszawa 2003,

s. 30 i s. 31.

B.Guillochon, Globalizacja jeden świat- rożne drogi rozwoju, LAROUSSE, Wrocław 2003, s. 41

I. Michałkow, Bezpośrednie inwestycje zagraniczne w Polsce w dobie globalizacji, WSE, Warszawa 2003,

s. 30 i s. 31.

B. Guillochon, Globalizacja jeden świat- rożne drogi rozwoju, Wrocław 2003, LAROUSSE, s. 40.

I. Michałkow, Bezpośrednie inwestycje zagraniczne w Polsce w dobie globalizacji, WSE, Warszawa 2003,

s. 31.

Tamże, s. 32.

W Szymański, Globalizacja wyzwania i zagrożenia, DIFIN, Warszawa 2001, s. 35.

Pod redakcją Jacka Klicha, Globalizacja Kraków 2001, ISS, s. 24.

W. Szymański, Globalizacja wyzwania i zagrożenia, DIFIN, Warszawa 2001, s. 32.

Tamże, s. 33

P. Bożyk, Egzemplifikacja międzynarodowych stosunków gospodarczych, Oficyna Wydawnicza Wyższej szkoły Handlu i Prawa, Warszawa 2004, s. 76.

Tamże, s. 77.

Globalizacja Pod redakcją Jacka Klicha, Kraków 2001, ISS, s. 25.

G. Stonehouse, Globalizacja Strategia i Zarządzanie, Felberg SJA, Warszawa 2001, s. 23.

G. Stonehouse, Globalizacja Strategia i Zarządzanie, FELBERG SJA, Warszawa 2001, s. 24.

Tamże, s. 7.

G. Stonehouse, Globalizacja Strategia i Zarządzanie, FELBERG SJA, Warszawa 2001 Tamże, s. 24.

Tamże, s. 24.

Tamże, s. 24.

Tamże, s. 25.

George S. YIP, Strategia globalna światowa przewaga konkurencyjna, Warszawa 1996, PWE , s. 31.

George S. YIP, Strategia globalna światowa przewaga konkurencyjna, Warszawa 1996, PWE , s. 32.

George S. YIP, Strategia globalna światowa przewaga konkurencyjna, Warszawa 1996, PWE, s. 32.

Tamże, s. 33.

Tamże, s. 33.

George S. YIP, Strategia globalna światowa przewaga konkurencyjna, Warszawa 1996, PWE , s..33

Tamże, s. 33.

Tamże, s. 25.

Pod redakcją J. Klicha, Globalizacja, Kraków 2001,ISS, s. 66 is. 67.

Tamże, s. 67.

G. Stonehouse, Globalizacja Strategia i Zarządzanie, FELBERG SJA, Warszawa 2001 Tamże, s. 67.

Tamże, s. 23.

Pod redakcją J. Klicha, Globalizacja, Kraków 2001,ISS, s. 67.

W. Szymanski, Globalizacja wyzwania i zagrożenia, Warszawa 2001, Difin Sp. ZO.O. s. 111.

Glaobalizacja, Pod redakcją J. Kilicha, Warszawa 2001, ISS, s. 69

Tamże, s. 70.

Glaobalizacja, Pod redakcją J. Kilicha, Warszawa 2001, ISS, s. 70

Tamże, s.71

G.S.YIP, Strategia Globalna Światowa przewaga konkurencyjna. Warszawa 1996, PWE, s. 34.

G.S.YIP, Strategia Globalna Światowa przewaga konkurencyjna. Warszawa 1996, PWE, s. 34.

G. Stenhouse, Globalizacja strategia i zarządzanie, Warszawa 2001, FELBERG SJA, s. 157.

G. Stenhouse, Globalizacja strategia i zarządzanie, Warszawa 2001, FELBERG SJA, s. 158.

Tamże, s. 158.

G. Stenhouse, Globalizacja strategia i zarządzanie, Warszawa 2001, FELBERG SJA, s. 158.

Tamże, 158.

G. Stenhouse, Globalizacja strategia i zarządzanie, Warszawa 2001, FELBERG SJA, s. 159.

G. Stenhouse, Globalizacja strategia i zarządzanie, Warszawa 2001, FELBERG SJA, s. 160.

G. Stenhouse, Globalizacja strategia i zarządzanie, Warszawa 2001, FELBERG SJA, s. 162.

Tamże, s. 165.

G. Stenhouse Globalizacja strategia i zarządzanie, Warszawa 2001, FELBERG SJA, s. 158.

1

---