Geografia 1, Budowa układu słonecznego-charakterystyka planet

Miliony lat temu wokół powstającego Słońca narodziła się rodzina ciał niebieskich , które nazywamy planetami . Wszystko razem - Słońce i krążące wokół niego planety - tworzą Układ Słoneczny . W jego skład wchodzą także planetoidy ( małe planetki między orbitami Marsa i Jowisza ) , komety , księżyce ( ciała obiegające planety ) oraz międzyplanetarny gaz i pył . Układ Słoneczny rozciąga się w przestrzeni na około 12 miliardów kilometrów . W jego środku leży Słońce zawierające ponad 99 % masy całości . Kiedyś sądzono , że Układ Słoneczny jest największą i centralną częścią Wszechświata . Dzisiaj wiadomo , że jest tylko malutkim jego okruchem .
Planety i inne ciała w naszym układzie planetarnym powstały 4,6 miliarda lat temu , z resztek materii powstałej w rodzącym się Słońcu . Prasłońce otoczone było kulistym obłokiem zwanym mgławicą - zbudowanym głownie z gazowego wodoru i helu , ale znajdowały się w nim także cięższe pierwiastki w postaci pyłu . Obracający się obłok , kurcząc się , stawał się coraz bardziej podobny do płaskiego dysku . W tym dysku utworzyły się daleko od Słońca olbrzymie ciekłe planety : Jowisz , Saturn , Uran i Neptun , a blisko Słońca skaliste , twarde i mniejsze : Merkury , Wenus , Ziemia i Mars , Pluton - maleńki i daleki powstał inaczej .
Najbliższe Słońca planety , Merkury i Wenus , były znane i obserwowane już w starożytności . Obserwowanie Merkurego jest szczególnie trudne ze względu na blask znajdującego się blisko tej planety Słońca , natomiast Wenus jest łatwo dostrzegalna . Jest to , po Słońcu i Księżycu , najjaśniejsze ciało niebieskie . Podobnie jak Księżyc , przechodzi przez cykl faz - od wąskiego sierpa do pełni .
Planetą , która została najdokładniej zbadana , jest Ziemia . Ziemia ma cechy , których nie wykazuje żaden inny obiekt Układu Słonecznego . Jest to bowiem jedyna planeta , na której istnieje życie . Czymś wyjątkowym jest również istnienie wody . Te dwa czynniki zdecydowały o ewolucji Ziemi od planety otoczonej bogatą w wodór atmosferą do świata współczesnego .
Mars , to jasna , czerwona " gwiazda " , którą można obserwować na niebie . Czerwona barwa , najbardziej charakterystyczna cecha Marsa , jest barwą pyłu i skał , które pokrywają powierzchnię planety . Analiza gruntu Marsa , przeprowadzona przez dwie sondy kosmiczne Viking , które wylądowały na Marsie w lecie 1976 roku , wykazała , że ten grunt zawiera dużo żelaza . Wydawało się , że warunki panujące na Marsie umożliwiają istnienie życia , w rzeczywistości jednak jest to świat zimny i martwy .
Jowisz jest największą planetą Układu Słonecznego . Ma masę trzykrotnie większą niż pozostałe osiem planet łącznie . Jest zbudowany głównie z gazów i cieczy , ma małe , skaliste jądro . Gęste chmury znajdujące się w górnych warstwach atmosfery Jowisza dobrze odbijają światło słoneczne , planeta świeci więc jasno na nocnym niebie .
Saturn jest szóstą planetą licząc według rosnącej odległości od Słońca , niemal dwukrotnie bardziej oddaloną od Słońca niż sąsiadujący z nią Jowisz . Jest to olbrzymie ciało gazowe , dobrze znane dzięki swemu wspaniałemu układowi barwnych pierścieni . Saturn był obserwowany przez astronomów od 1610 roku . Rozmiary i szczegóły układu Saturna poznano ostatecznie dzięki sondom kosmicznym .
Odkrycie Urana w roku 1781 przez Williama Herschela zaskoczyło astronomów . Wcześniej sądzono , że najbardziej oddaloną od Słońca planetą Układu Słonecznego jest Saturn . Odkrycie Urana podwoiło wielkość Układu Słonecznego - Uran znajduje się dwa razy dalej od Słońca niż Saturn . Z tego powodu niewiele widziano o Uranie do czasu , gdy w roku 1986 w jego pobliżu przeleciała sonda kosmiczna Voyager 2 . Okazało się , że Uran jest olbrzymią , zimną , gazową planetą , mającą 15 księżyców i 11 wąskich pierścieni .
Dwie najdalsze planety Układu Słonecznego to dwa przeciwieństwa . Neptun to najbardziej odległy gigant gazowy . Pluton to świat zimna , najmniejsza ze znanych planet . Ich istnienie przewidziano i odkryto je dość późno - w ciągu ostatnich 150 lat . Te planety są tak odległe , że można je obserwować tylko przez potężne teleskopy . Informacji o Neptunie dostarczyła sonda kosmiczna Voyager 2 , przelatująca w jego pobliżu w 1989 roku . Zdjęcia wykazały , że Neptun ma wąski , zamglony układ pierścieni . Pluton pozostaje jedyną planetą nigdy nie badaną przez sondę kosmiczną .
Księżyc jest najbliższym sąsiadem Ziemi w przestrzeni kosmicznej . Jest to skalista kula , która obraca się wokół własnej osi , a także obiega Ziemię , wraz z nią krąży dokoła Słońca . Szczegółowe mapy zwróconej ku Ziemi strony Księżyca wykonano wkrótce po wynalezieniu lunety . W latach 60 XX wieku wysyłano sondy kosmiczne , rozbijające się o powierzchnię Księżyca lub krążące wokół niego . W roku 1969 wylądowali na Księżycu astronauci , którzy przywieźli na Ziemię próbki gruntu księżycowego .