Biomedyczne podstawy rozwoju i wychowania
Tematy:
Czynniki rozwoju człowieka. Sprawy organizacyjne
Układ kostno - stawowo - więzadłowy człowieka
Układ mięśniowy. Fizjologie mięśniowe
Podstawa ciała, profilaktyka
Motoryczność, rozwój, cechy motoryczności
Układ nerwowy człowieka
Układ oddechowy. Wpływ wysiłku fizycznego
Układ krwionośny. Znaczenie aktywności fizycznej
Rozwój neurohormonalny. Seksualność
Układ pokarmowy. Znaczenie żywienia
Rytmy biologiczne. Wybrane problemy zdrowotne
Rozwój ontogeniczny. Fazy, wyznaczniki
Kolokwium - 26.05.2010 r.
Wpisy do indeksu - 2.06.2010 r.
Literatura:
Napoleon Wolański „Biomedyczne podstawy rozwoju i wychowania”
Napoleon Wolański „Rozwój biologiczny człowieka”
Andrzej Jopkiewicz „Biologiczne podstawy rozwoju i wychowania”
Krystyna Komosińska „Biomedyczne podstawy rozwoju i wychowania”
Andrzej Jaczewski „Biomedyczne podstawy rozwoju i wychowania”
A. Malinowski „Natura biologiczna a rozwój somatyczny człowieka”
T. Kasperczyk „Wady postawy ciała”
W. Sylwanowicz „Anatomia i fizjologia człowieka”
CZYNNIKI ROZWOJU CZŁOWIEKA
Przebieg i efekty kolejnych okresów rozwoju człowieka zależą od czynników
Zarówno tkwiących w nim samych jak i w jego otoczeniu.
Czynniki i determinanty, stymulatory i modyfikatory a także (??) i styl życia.
1. Determinanty -> czynniki endogenne
Endo (wewnątrz)
-> genetyczne
To zadatki anatomiczno - fizjologiczne organizmów takie jak: cechy strukturalne i funkcjonalne narządów słuchu, które lezą u podstaw zmysłowych (???) zdolności muzycznych.
Cechy budowy ciała i wyglądu np.: kolor włosów, oczu) Typ układu nerwowego, stanowiący podłoże temperamentów oraz potencjalne możliwości rozwoju inteligencji.
Przebieg rozwoju zależy od dziedziczenia w połowie po obojgu rodziców (genotypu)
Genotyp - ogół genów danego organizmu warunkujący jego właściwości dziedziczne np.: od tego zależy dojrzewanie, skłonności lub brak skłonności do chorób.
Genom -> ród, pochodzenie
Typos -> odbicie rodu
Kod genetyczny - składa się z chromosomów i znajdujących się w nich genów.
Geny stanowią materiał chromosomalny inaczej nazywany chromatyną (?) kwasu dezoksyrybonukolinowego :-O :-O :-O czyli DNA.
Nie dziedziczy się cech i właściwości psychicznych. Np. dziecko nie rodzi się ani pracowite ani prawdomówne ani tym bardziej nie rodzi się przestępcą, lecz kształtuje te cechy pod wpływem oddziaływań środowiska.
2. Stymulatory -> czynniki paragenetyczne
Czynniki paragenetyczne to właściwości konstytugonalne <-? Matki. Matka wpływa na dziecko w czasie ciąży poprzez właściwości swego genotypu. Może przyspieszać lub opóźniać ów rozwój.
Wpływ na to mogą mieć przyjmowane leki, używki, sposób odżywiania, stresy itp.
Paragenetyczne (nie do końca genetyczne)
3. Modyfikatory - czynniki egzogenne
Duże znaczenie w procesie rozwoju człowieka ma środowisko zewnętrzne. Obejmuje ono otoczenie społeczne, przyrodnicze, klimatyczne, geograficzne, w którym żyje i rozwija się człowiek. Znaczną rolę w procesie rozwoju psychicznego dziecka ma do spełnienia rodzina, grupy rówieśnicze, środowisko szkolne, okres studiów, praca.
Organizm ludzki podlega nieustannie różnym bodźcom. Pierwszą odpowiedzią organizmu na bodziec jest reakcja. Istota reakcji polega na tym, że organizm podlega KRÓTKOTRWAŁEJ ZMIANIE.
Rodzaje bodźców
* Jednorazowy bodziec, krótkotrwały wywołuje reakcje. Zmiany są krótkotrwałe i odwracalne.
-> przykłady: zmiany częstości tętna, oddechów, reakcje emocjonalne
* Dłużej trwające, powtarzające się bodźce o umiarkowanym nasileniu wywołują morfofunkcjonalne zmiany odwracalne, jest to tzw. AUDIOSTACJA
-> przykłady: przyrost roboczy komórek mięśniowych, zwiększenie masy komórek tłuszczowych, zahartowanie, zła postawa ciała, zmiany (?)
* Długotrwałe silne bodźce wywołują morfologiczne zmiany nieodwracalne. Nosi nazwę PRZYSTOSOWANIE PLASTYCZNE
-> przykłady: zmiany budowy kości, przyrost liczny komórek, wady postawy, deformacje ciała, zmiana charakteru.
* Bardzo rzadko występujące bodźce stanowiące o przeżyciu. Odpowiedź organizmu, niemożność przeżycia, zgon. Mechanizmem jest adaptacja genetyczna, skrajne warunki.
To jaki skutek wywrze działanie jakiegoś bodźca środowiskowego na organizm żywy zależy nie tylko od charakteru i siły oraz czasu trwania tego bodźca lecz w nie mniejszym stopniu od wrażliwości organizmu na dany czynnik.
EKOSEWSYTYWNOŚĆ to wrażliwość na bodźce środowiska
Czynniki egzogenne zewnętrzne (modyfikatory)
Oddziaływanie czynników środowiskowych prowadzi do tego co nazywamy fenotypem.
Fenotyp - jest to zespół dostrzegalnych cech organizmu np. wygląd, powstałych jako wynik oddziaływania na własności genotypu.
MODYFIKATORY NATURALNE
zasoby mineralne i wodne w otoczeniu człowieka
klimat, temperatura, wilgotność, ciśnienie, nasłonecznienie
ruchy powietrza, ukształtowanie terenu
MODYFIKATORY KULTUROWE
* elementy społeczno - ekonomiczne
- dochody rodziny w stosunku do liczby osób na utrzymani
- dzietność rodziny
- poziom wykształcenia rodziców
- środowisko (miasto, wieś)
TRYB I SYL ŻYCIA
zdrowy tryb życia jest bardzo ważny dla naszego organizmu
daje nam zdrowie i lepsze samopoczucie
zdrowy tryb życia to ewidentnie ćwiczenia, ruch, dbanie o ładną sylwetkę
-> jednakże w dzisiejszych czasach często popadamy w skrajności w skrajność i albo pozwalamy sobie na szybkie tycie albo katujemy się dietą.
Woda stanowi około 70% naszego ciała.