Układ dokrewny
Podział hormonów ze względu na budowe:
Glikoproteina: TSH, FSH, LH
Wielopeptydowe: liberyjny, statyny podwzgórza, wazopresyna, ADH, somatotropina, STH, PRL, oksytocyna, OT, ACTH, MSH, wazoaktywny, peptyd jelitowy, VIP, kalcytonina, glukagon, gastryna, sekretyna, holecystokinina, pankreatozymina, somatostatyna, parathormon
Steroidowe: kortyzol, estrogen, progesteron, testosteron
Aminy katecholowe: serotonina, dopamina
Jodoaminokwasy: T3, T4
Hormony wydzielane przez komórki i tkanki:
Układ APUD; DOPA, 5-hydroksytryptofan, 5HTA, l-dekarboksylaza aminokwasowa, esteraza niespecyficzna, cholinoesteraza
Komórki APUD: komórki C tarczycy, neurony podwzgórza, neurony tylnego i przedniego płata przysadki, wyspy trzustki, komórki endokrynne żołądka, jelita cienkiego, jelita grubego, szyszynki, kłębka tętnicy szyjnej, komórki ziarniste nabłonka oskrzeli, ACTH, ADH
Nowotwory = apudoma
Wyspiaki, gruczolak przedniego płata przysadki, rak rdzenisty tarczycy, rakowiak, VIP-oma, rak oskrzeli, zwojak, nerwiak, guz chromochłonny
Przysadka mózgowa i podwzgórze
Podwzgórze hypothalmus- dno komory trzeciej mózgu i części jej ściany.
Oddziałuje drogą podwzgórzowo - przysadkową w lejku przysadki,
neurony przedniej i środkowej części wytwarzają, magazynują i uwalniają substancje czynne, które z białkiem stanowią neurosekret produkowany przez SER neuronu w postaci ziarnistości -→ naczynia krwionośne -→ przedni płat przysadki.
Z jąder podwzgórza substancje powodują uwolnienie hormonów przedniego płata przysadki, są to liberyjny i statyny wazopresyna i oksytocyna - płat tylni przysadki przez aksony nie naczynia krwionośne
Zaburzenia rozwojowe i zmiany wsteczne
Agenezja i hipoplazja części gruczołowej przysadki,
przemieszczenie zawiązków gruczołu do gardła i kości gnykowej
(towarzyszy: rozrost tarczycy,
brak warstwy kłębkowa kory nadnerczy,
niedorozwój komórek leydiego,
karłowaty wzrost ( nanosomia hypophysaria))
u ludzi karłowatość, kretynizm.
Płat pośredni i gruczołowy przysadki, torbiel zarodkowa powiązana z kieszonką rathkego i kanałem czaszkowo - gardłowym
Cześć nerwowa przysadki zachyłek lejka (recessus infondibularis)
Torbiele- część gruczołowa, pośrednia, rozszerzenie jamek koloidowych, zwyrodniene nabłonka
Zanik starczy,
ubytek części gruczołowej,
wzrost liczby komórek kwasochłonnych,
kumulacja lipidów i lipofuscyny (płat gruczołowy i nerwowy),
rozplem komórek tworzących pęcherzyki wypełnione koloidem (część gruczołowa i pośrednia),
zmiany guzowate,
gruczolaki,
pojawienie się komórek olbrzymich (część przednia),
zrąb: zwłóknienie, szkliwienie, zwapnienie, zanik z ucisku przy wodogłowiu
Zaburzenia w krążeniu i zapalenia
Krwawienie w miąższu i jamkach (choroby zakaźne, zmiany zwyrodnieniowe, pęknięcie torbieli koloidowych), ropne zapalenie przysadki, limfocytarne (pomór świń), gruźlicze
Patomorfologia zaburzeń hormonalnych przysadki
Nadczynność (hyperpituitorismus, hyperpituitosis),
gruczolak kwaso - zasadochłonnych, barwnikoopornych (wpływ na gonadotropiny, ucisk, skrzyżowania nerwu wzrokowego)
Gruczolak kwasochłonny ( adenoma acidopchyilicum),
somatotropina (adenoma somatotrophicum),
prolaktyne (adenoma lactotrophicun),
wzrost olbrzymi (gigantismus),
akromegalia (akromegalia), rozrost obwodowych części kończyn, nawarstwianie tkanki kostnej, powiększenie nosa, warg, języka, rzadkie rozstawienie zębów
Gruczolak laktotropowy-, mlekotok (galactorrhoea), zaburzenia owulacji, bezpłodnośc, impotencja
Gruczolak barwnikooporny ( adenoma chromophiobicum), towarzyszy akromegali i gigantyzmowi, produkcja tyreotropiny i gonadotropiny
Gruczolak zasadochłonny ( adenoma basophilicum), wydzielanie ACTH (choroba Cushinga), hormon tyreotropowy i gonadotropiny
Nadczynność ( hypopituitorismus, hypopituitosis),
płat przedni - zatory, zakrzepy, przewlekłe zapalenia, urazy, nowotwory, choroba Glińskiego i Simona - niedobór gonadotropin,
wypadnięcie oczu (enophthalmus),
zanik owulacji i endometrium,
zanik jąder, pozostanie tylko komórek sertoliego,
niewydolność kory nadnerczy i tarczycy
Niedobór STH i gonadotropi u młodych = karłowatośc przysadkowa (nanosomia pituitara hyposomatotrophica) + niedorozwój płciowy
Nadmiar wydzielania antydriuletyny,
wzrost wchłaniania wody w nerkach, rozcieńczenie osocza, zahamowanie sekrecji reniny i aldosteronu, wzrost sodu w osoczu (urazy, nowotwór, zapalenie mózgu, opon, krwotok potpajęczynówkowy, rak płuc, grasiczak, przewlekłe zapalenie płuc ( gruźlica, ropień, grzybica)
Niewydolność podwzgórza i tylniego płata przysadki - moczówka prosta (diabetes insipidus) - niedobór antydriuletyny, uraz nowotwór, szyszyniak, gruźlica
Zmiany rozrostowe oraz nowotwory
Przerost przysadki w czasie ciąży tzw. Komórki ciążowe po kastracji wzrost liczby komórek zasadochłonnych tzw. Komórki kastratów ropomacicze wzrost liczby komórek kwaso - i barwniko opornych, tworzenie torbieli koloidowych. Następstwa,- niedoczynność jajników
Gruczolaki i gruczolakoraki, płat gruczołowy i pośredni, gruczolak kwaso - i zasado - gruczolak płodowy, gruczolak z przysadki dodatkowej i pozostałość przewodów - wapnienie i metaplazmia kostna, rak płaskonabłonkowy, nowotwory przerzutowe - do przysadki, nowotwory mezenchymalne, naczyniak, śluzak, formy złośliwe
Następstwa nowotworów, akromegalia zwyrodnienie tłuszczowo - płciowe (dystrophia adipsogenitalis) = choroba Babińskiego - Frohlicha ( infantylizm, brak cech drugorzędowych, moczówka prosta, zmiany uciskowe mózgu)
Szyszynka
Regulator układu podwzgórze - przysadka - gonady produkcja amin biogennych enzymów dla melatoniny hamuje wzrost nabłonka tarczycy
Wrodzone oddzielenie wyrostka szyszynki ( processus epiphysens) = torbiel wysłany komórkami ependymy
zmiany starcze, rozrost zrębu, wzrost liczby melanoforów,
zanik gruczołów o młodych kastratów,
zmiany wsteczne, zwyrodnienie szkliste, zwłóknienie, zwapnienie, torbiele,
nowotwory, gruczolaki ( pinealomata), glejaki, mięsaki, potworniaki, nowotwory przerzutowe ( uciskają na wodociąg Sylwiusza - wodogłowie, zanik tkanki nerwowej, przedwczesne dojrzewanie ( pubertas praecox)
Tarczyca
Komórki wyściółki pęcherzyków ( tyreocyty) produkcja T3 i T4, synteza na matrycy glikoproteiny - tyreoglobuliny (TG) TG produkcja: część białkowa w ER polisacharyd w AG
Koloid w pęcherzykach magazynuje hormony połączone z TG absorbowany do komórek dzieki czynnikowi tropowych podwzgórzowo - przysadkowych ( TRH - TSH) po odłączeniu TG hormony do krwi ( egzocytoza) (T4 prohormon, T3 działanie biologiczne, komórki C - kalcytonina (układ APUT) komórki kwasochłonne ( onkocyty))
Zmiany w tarczycy spowodowane:
zaburzeń osi podwzgórze - przysadka - tarczyca,
zaburzeń w układzie immunologicznym ( produkcja IG stymulująca LATS i TSI) patologiczne syntezy w limfocytach B
Zaburzenia rozwojowe i czynnościowe
Agenezja, hypoplazmia ( niedoczynność, kretynizm), przemieszczenie w inne miejsca - wole odszczepione ( struma aberrantes), gruczoły dodatkowe (język, kośc gnykowa, psy - wewnątrzosiedziowo)
Po usunięciu tarczycy a zostawieniu przytarczyc zespól charłactwa tarczyco podobnego i wolopodobnego ( cachexia tyreopriva et. C. strumipriva) lub obrzęk ślizowaty ( myxoedema)
zahamowanie wzrostu,
opoznienie kostnienia śródchrzęstnego,
niedorozwój narządów płciowych,
przerost przysadki,
zaburzenia troficzne skóry i włosów,
degeneracja neuronów, śmierć
- podobnie przy braku tarczycy
Stres - zanik koloidu, zwyrodnienie wodniczkowate cytoplazmy
tzw. Nagła śmierć sercowa świń - rozkojarzenie czynności tarczycy (dysthyreosis), wpuklenie się do światła pęcherzyków nabłonka w skutek obrzęku podnabłonkowego - tzw. Zapaść pęcherzykowa ( collaps follicuralis) koloid zastapiony płynem surowiczym, naczynia limfatyczne z krwią.
Podobnie w chorobie obrzękowej i różycy świń
Zanik starczy :z ucisku (nowotwory) z głodu, z niedobory Wit. B,
Ameloidoza, zapalenie tkanki śródmiąższowej ciałka skrobiowate ( corpora amelacea)
Wole ( struma): wole obojętne (stan entyreazy), niedoczynność ( hypotyreoza), nadczynność (hipertyreoza) - toksyczne
Wole obojętne ( stuma neutralis)
w. miąższowe (struma parenchymatoza non toxica)
w. wrodzone (struma congenita)
blok enzymatyczny noworodków, brak syntezy hormonów, ale jest stymulacja przysadki, choroba matki w ciąży, leki, brak jodu, wole polekowe ( hyper plastyczne), miąższone rozlane (struma parenchymatoza diffusa), wole bezkoleidowe
w. proste ( struma simplex, s. iuvenilis)
w dojrzewaniu powiększenie pęcherzyków spłaszczenie nabłonka
w. koloidowe (struma colloides) endemiczne, brak jodu, wewnątrztarczycowy blok enzymatyczny, spłaszczenie nabłonka, zaleganie koloidu, pęcherzyk pęka - jeziorko koloidowe lub zwyrodnienie koloidowe tarczycy, rozlane ( struma diffusa colloides), wielkopęcherzykowe ( struma colloides macrofollicularis) torbielowate ( struma colloides cystica)
w. polekowe ( struma postmedicamentosa) tiouracyl imidazol sulfonamidy rezorcyna PAS ( rzepak, brukiew, soja, kapusta) blok tworzenia hormonów, 1,5 - winyl - 1 - 2 - tioksalidon, glikozylan, nabłonek wysoki, walcowaty, ciemne jądra, koloid maleje
w. guzowate (struma nodosa non toxica)
Po zmianach wstecznych i zaburzeniach krążenia. Małe pęcherzyki, mało koloidu (struma nodosa parenchymatosa microfollicuralaris) rozrosty promieniste komórek (struma nodosa parenchymatosa trabecularis) rozgałęzione cewki, mało koloidu (struma nodosa parenchymatosa tubularis) mogą być jednocześnie
Postać dużych pęcherzyków z koloidem (struma nodosa colloides macrofollicuralis simplex) ze spłaszczonym nabłonkiem lub brodawkowatymi wypustkami i (struma nodosa colloides macrofollicuralis papillifera)
W nich zmiany wsteczne rozszerzenie naczyń włosowatych (struma vosculoza, teleangiectatica) wylewy krwi ( struma haemorryhagica) zwłóknienie (s. fibrosa) skostnienie (s. ossea) zwapnienie (s. calcarea) szkliwienie (s.hyaloidea) zmiany martwicze = torbiele rzekome (s. pseudocystica) wyścielone tkanka łączną a nie nabłonkiem
Wole nadczynne
w. miąższowe w chorobie Graversa i Basedowa (s. parenchymatosa toxica, s. basedowiana) podłoże autoimmunologiczne, nadmiar T3 i T4 działanie na LATS i TSI predyspozycja osób z leukocytowym antygenem B8 limfocyty B - przeciwciała przeciw własnym antygenom TSI tyreocyty wysokie walcowate na szczycie puste jądro komórkowe przy błonie podstawnej zmniejszenie światła pęcherzyków rośnie liczba naczyń krwionośnych ( struma parenchymatosa vasculosa) wole wytrzeszcz oczu ( exophthalmus) przyspieszenie akcji serca (tachycardia) przerost lewego serca przetrwanie grasicy ( thymus persistens) spadek glikogenu w sercu nacieczenie tłuszczowe wątroby
przedawkowanie preparatu jodu
w. nadczynne guzowate (s. nodosa toxica) gruczolak pęcherzykowy ( adenoma folliculare toxicum) = guz gorący w surowicy brak LATS i TSI
Zapalenia i nowotwory
Zapalenie tarczycy ( thyreoidtis) w ostrym jeżeli powiększone wole ( strumitis) ropne (t.purulenta) posocznica ,zołzy koni zakaźne rany kąsane u psów ,ostre nie ropne (t.simplex) ,ziarniakowe - gruźlica ,limfocytarne - choroba Hashimoto (s. lymphomatosa)
gruczolak (zarodkowy, cewkowy, beleczkowy) adenoma embryonale, tubulare sen trabeculare - układ lity
płodowy ( a. fetale) - drobnopęcherzykowy,
prosty (a. simplex) - średnio - i wielopęcherzykowy
koloidowy (a.colloidalle)
z komórek kwasochłonnych (a. oncocyticum)
z komórek C (a.parafolliculare, s.C - cellulare)
Raki s.carcinomatosa - psy
pęcherzykowaty (carcinoma folliculare)
płaskonabłonkowy (c.planoepitheliale)
brodawkowaty (c.papillare)
tworzy ciała piaszczakowate (psammomata)
niezróżnicowany (c.indifferentiatm)
rdzeniasty (c.medullare) - z komórek C spadek kalcytoniny we krwi
chrzęstniakomięsak (s.sarcomatosa)
Przerzuty rak płuc nerek, gruczołu mlekowego
Przytarczyca
tam gdzie dodatkowe tarczyce, zanikowi starczemu towarzysza torbiele, zanik z ucisku wole, rozrost przy syndromie kostno - nerkowym (wzrost fosforu we krwi hyperphoshpataemia) spadek wapnia (hypocalcaemia) wzrost parathormonu zapobiega hipofosfateni
Pierwotna nadczynność ( hyperparathyryeoidismus) na tle
1.Gruczolak jądro powiększone ciemne wielopłatowe lub kleksowe w komórkach jasnych dużo glikogenu.
2.Rozrost pierwotny przytarczycy (hyperplasia glandularum parathyreoidearum)
3.Rak gruczołu (carcinoma glandulae parathyreoideae)
Pierwotne- wzrost parathormonu zjonizowanie wapnia, spadek fosforanu w surowicy, choroba Recklinghausen (osteodystrophia fibrosa cystica generalisata) odwapnienie zrzeszotnienie kości, torbiele kostne (tkanka łączna wielojądrzaste komórki olbrzymie ziarna hemosyderyny (tumor fusca)) zanik kości i resorpcja pod okostną zwapnienie kanalików nerek (nephrocalcinosis) lub kamica, wrzody żołądka, dwunastnicy, zapalenie trzustki
Wtórna -przewlekła niewydolność nerek, rak tarczycy, krzywica, osteomalacja, niewielka hipokalcemia. Gruczoł jasnych, zwakłalizowanych komórek głównych duża ilośc glikogenu
Niedoczynność spadek wapnia w surowicy, tężyczka (tetania) wzrasta liczba komórek tłuszczowych
Kalcytriol - transport wapnia ze światła przewodu pokarmowego. Bierze udział w powstaniu krzywicy (rhachitis) zmięknięciu kości (osteomalacja)
Nadnercza
Agenezja aplazja hipo - hiperplazja, nadnercza dodatkowe, zanik z tarczy całego gruczołu zanik kory zwyrodnienie tłuszczowe, amyloidowe, odkładanie soli wapnia, hemosyderyny, lipofustyny, przekrwienie (zatrucie strychniną, cyjanowodorem, choroby zakaźne, śmierć z uduszenia) wynaczynienie, (pomór świń, pryszczyca, wścieklizna) zawał krwawy (wąglik) rozszerzenie naczyń u starych zwierząt, zapalenie ropne, martwicowe (choroba aujeszkiego, toksoplazmoza posocznicowa listerioza) zapalenie gruźlicze (gruźlica prosówkowa, naciekowa, serowaciejąca, wieloogniskowa)
Kora nadnerczy
Nadczynność
Nadciśnienie, zespół conna (pierwotne hiperaldosteronizm) zespół Cushinga (hiperkortyzolemia) osteoporoza, cukrzyca steroidowa, impotencja samców, wirylizacja samic, zespół nadnerczowo - płciowy, nadmiar ATCH - rozrost kory - hipogonadyzm wtórny
Pierwotny: rozrost kory (wzrost kortyzolu), gruczolak (otorebkowany żółty), tak (wrasta w torebkę, martwicę, wylewy krwi), rozrost (w.pasmowata i siateczkowata) guzowatość. Gruczolak lub rak jednego płata powoduje zanik drugiego
Wtórny: wzrost kortykotropiny obustronny, rozrost kory
Niewydolność
Ostra kończy się śmiercią, kora obrzmiała, przepojona krwią, ogniska martwicy rozpływanej
Przewlekła = cisowica (choroba addisona - melasma suprarenale) na tle gruźlicy, skrobiawicy, nowotworów, autoimmunologii zrąb nacieczony limfocytami komórkami plazmatycznymi, makrofagami, kora zanika, ciemna barwa (melanodermia) skóry, błony śluzowej, jamy ustnej
Rdzeń nadnerczy
Komórki adrenalino - noradrenalinotwórcze, komórki SGC, komórki chromochłonne (feochromocyty) zawierają ATP, RNA, aminykatecholowe i proteiny
Feochromocyty są tez w narządzie zuckerkandla i ciałach trzyzwojowych, głównie przy aortalnych
Nadczynność z powodu guzów
barwiak (pheochromocytoma, chromoffinoma) żółty, otorebkowany, wylewy krwi, martwica, zbudowany z feochromoblastów, neuroblastów, komórek olbrzymich, daje przerzuty do przyaortalnych węzłów chłonnych, wątroby, kości (osteoliza), wzrost amin we krwi, produkty orzemiany w moczu, nadciśnienie
zwojak zarodkowy współczulny (neuroblastoma s. sympathicoblastoma) z komórek neuroektodermy zarodkowej ( jądra bogate w chromatynę)
nerwiak zwojowy (ganglineuroma) bardziej dojrzały (neuroblastoma) z komórek schwanna i komórek zwojowych
Niewydolność na tle zapalenia
gruźlica, skrobiawica, wylewy przerzuty usunięcie gruczołu
Ciała przyzwojowe (paragonglia) z komórek chromochłonnych jak rdzeń są blisko naczyń krwionośnych produkują adrenalinę
Nadczynność wydzielnicza (hyperandrenalinaemia) i rozplem komórek chromochłonnych może prowadzić do nowotworu chromochłonnego (pheochromocytoma)
Niedobór insuliny lub osłabiona wrażliwość tkanek - cukrzyca (diabetes mellitus), hiperglikemia osłabienie wykorzystania glukozy przez tkanki, wzrost wolnych kwasów tłuszczowych we krwi i wątrobie. Nasilony rozpad białek, chudnięcie, gromadzenie ciał ketonowych
Cukrzyca
pozatrzustkowa - nowotwór - glucogonoma - nadmiar glukozy (pheochromocytoma - nadmiar adrenaliny) akromegalia gigantyzm, choroba Cushinga
trzustkowa pierwotna (dzieci) typ pierwszy insulino zależny mniej wysp trzustkowych, komórkowa odpowiedź autoimmunologiczna naciek zapalny limfocytów (insulitis) u dorosłych typ drugi insulinoniezależny bez nacieku zapalnego
trzustkowa wtórna martwica gruczołu, usunięcie
Zmiany morfologiczne
trzustka - zwyrodnienie glikogenowe, zwłóknienie, odkładanie amyloidu
nerki-cukrzycowe stwardnienie kłębuszków (glomerulopathie intercapillaris diabetica) zespół Kimmelstiela i Wilsona zgrubienie błony podstawnej gromadzenie IgG, C3 zwyrodnienie glikogenowe
serce-(kardiomiopatie drobne ogniska martwicy, przerost miocytów serca, microangliopathie - miażdżyca)
wątroba- zwyrodnienei tłuszczowe cytoplazmy i glikogenowe jąder
układ nerwowy- neuropatie ośrodkowe (obrzęk neuronów) obwodowe (zanik osłonki)
skóra- kępki żółte (xanthelasma) obumieranie skóry (necrobiosis lipoidica diabetica)
wyspiak (insuloma, nesiolioma) guz komórek B (insulinoma) - wydzielanie pro insuliny i insuliny
glucogoma - cukrzycaz komórek delta (gatrinoma - zespól zollingera ellisona)
somatostatinoma, PP - oma, VIP - oma
Ekotopowe wytwarzanie hormonów (ectopic production) z nowotworów niezwiązanych z gruczołem i związanych
produkcja ACTH - rak płuc, rak trzustki, grasiczak, gruczolak przedniego płata przysadki
GRF - 1 - 44 - z guza trzustki - stymuluje uwalnianie samototropin przysadki
Rakowiak oskrzeli: ADH, ACTH, GHRH, CRH
Gruczolakowatość wewnątrzwydzielnicza
MEA (multiple endoctrine aderomatosis)
MEN (multiple endoctrine neoplasia syndromes) w organizmie rozwija się równocześnie kilka gruczołów wytwarzających hormony
MEA1 zespół Wernera - gruczolak przy tarczycy, wyspiak, guz przysadki, kory nadnerczy, tarczycy i trzustki
MEA2 zespół Sipple'a - rak rdzeniasty tarczycy, guz chromochłonny nadnerczy, gruczolak przy tarczycy
MEA3 - nerwiak zwojowo - komórkowy, rak rdzeniasty tarczycy, guz, chromochłonny nadnerczy
█ UKŁAD LIMFATYCZNY
► Grasica
● Zaburzenia rozwojowe
- Wrodzony brak (agnesia)
- Niedorozwój (hypoplasia), z jednoczesnym niewystępowaniem przytarczycy (zespoł Di George'a)
- Niedorozwój nabłonka (dysplasia)
● Zmiany wsteczne
- Inwolucja
- Patologiczny zanik grasicy
● Zaburzenia w krążeniu oraz zmiany zapalne
- Przekrwienie zastoinowe
- Wybroczyny
- Obrzęk
- Zapalenie grasicy (thymitis)
● Zmiany postępowe i nowotwory
- Powiększenie grasicy - chór autoimmunologiczne
- Torbiele grasicy (cystes thymi)
- Grasiczaki (thymoma)
* korowe (corticale) - nabłonkowe (epitheliale)
* rdzenne(medullare) - wrzecionowatokomórkowe (fusocellulare)
* mieszane (mixta) - limfatyczno-nabłonkowe (lymphoepitheliale)
* raki (carcinomata thymi)
- Chłoniaki
- Ziarnica złośliwa
► Węzły chłonne
● Zmiany wsteczne
- Zanik
- Zwyrodnienie wodniczkowe, szkliste, amyloidowe, martwica
- Stłuszczenie (adipositas)
- Spichrzanie (thesurismosis)
- Ziarniniaki (cholesteatoma)
- Wylewy krwi
- Gromadzi się węgiel, krzem, tatuaże, srebro, rtęć, żelazo parenteralne
● Zaburzenia w krążeniu oraz odma
- Wylewy krwi
- Obrzęk
- Torbiele
● Zapalenia i inne odczyny w węzłach chłonnych
- Zapalenie
* nieswoiste (lymphonodulitis non specifica)
* odczynowe (lymphonodulitis reactiva)
- Ziarniniakowe zapalenie węzła (lymphonodulitis granulomatosa)
- Postaci zmian:
* grudkowa (hyperplasia follicularis)
* zatokowa (hyperplasia sinusoidalis)
* rozlana (hyperplasia lymphonodi diffusa)
- Ostre zapalenie nieswoiste węzłów (lymphonodulitis non specifica acuta)
- Nieżyt zatok (catarrhus sinum)
- Przewlekłe nieswoiste zapalenie węzłów (lymphonodulitis non specifica chronica)
- Serowacenie promieniste (ceseificatio radiata)
● Zespół nabytego niedoboru immunologicznego AIDS
- Etapy zmian morfologicznych:
1. Pobudzenie i rozrost ośrodków rozmnażania (stadium folikularne)
2. Równoległy rozrost obu stref - B i T (stadium folikularno-interfolikularne), następuje hyperplasia angiofollicularis
3. Wyraźny zanik kory węzłów chłonnych i centrów limfatycznych
● Pasożyty
- Toksoplazmoza - obrzęk, martwica, ziarniniaki
- Młode Fasciola hepatica - guzki prosówkowe w węzłach krezkowych u przeżuwaczy
- Ligula serrata - jw i torbiele
- Robaki płucne - ziarniniaki zapalne
- Oesophagostomum columbianum - ogniska ropne o owiec
- zbłąkane wągry cellulosae, inermis, lub echinokoki
● Zmiany nowotworowe
- Chłoniaki złośliwe (lymphoma malignum) (syn. Białaczka limfatyczna) ... Chłoniaki leukemiczne - ze zmianami w obrazie krwi, Chłoniaki aleukemiczne -bez zmian w obrazie
1. Chłoniakomięsak bydła dorosłego (adult lymphosacroma - ALS)
2. Chłoniakomięsak bydła młodego (calf lymphosarcoma - CLS)
3. Chłoniakomięsak grasicy (thymic lymphosarcoma - TLS)
4. Chłoniak skóry (skin lymphosarcoma - SLC)
- Podział chłoniaków ze względu na obraz histologiczny, histochem i immunocytochemiczny:
1. Chłoniaki limfocytowe B (lymphoma malignum lymphocyticum B)
2. Chłoniaki centrocytowe (lymphoma malignum centrocyticum)
3. Chłoniaki centroblastyczno-centrocytowe (lynmphoma malignum centroblasticum- centrocyticum)
4. Chłoniaki cetroblastyczne (lymphoma malignum centroblasticum)
5. Chłoniaki limfoblastyczne B (lymphoma malignum lymphoblasticum B)
6. Chłoniaki limfoblastyczne niezdefiniowane (lymphoma malignum lymphoblasticum - „U”)
7. Chłoniaki immunocytarne (immunocytoma), postacie:
*Limfoplazmocytoidalna (lymphoma malignum IC lymphoplasmocytoideale)
*Limfoplazmatyczna (lymphoma malignum IC lymphoplasmaticum)
* Polimorficzna (lymphoma malignum IC polymorphe)
- Ziarnica złośliwa, choroba Hodgkina (lymphogranulomatosis maligna), postaci
* z przewagą limfocytów (lymphocytic predominanc - LP)
* stwardnienie guzowate (nodular sclerosis - NS)
* postać mieszana (mixed cellularity - MC)
* zanikanie limfocytów (lymphocytic depletion - LD)
► Szpik kostny
- Czerwienica wtórna (erythrocytosis)
- Granulocytoza
- Eozynofilia
- Bazofilia
- Limfocytoza
● Zaburzenia przemiany materii
- Zanik galaretowaty (atrophia ex vacuo)
- Porfiria (porphyria) , photodermatitis
- Hiperplazja erytroplastyczna
● Zmiany w niedokrwistościach
- Niedokrwistości na tle zmniejszonego wytwarzania erytrocytów
1. Zaburzenia wytwarzania i różnicowania komórek macierzystych
2. Zaburzenia wytwarzania i dojrzewania komórek zróżnicowanych
3. Zaburzenia syntezy hemu wskutek niedoboru żelaza
- Niedokrwistości hemolityczne:
1. Niedokrwistość uwarunkowana genetycznie
u ludzi - anemia sierpowata (anaemia falciparum)
2. Niedokrwistość hemolityczna na tle czynników pochodzących spoza erytrocytów
- izohemolityczna niedokrwistość noworodków (haemolytic disease) - erytroblastoza płodów, czyli żółtaczka noworodków (icterus neonatorum)
- niedokrwistość prosiąt (anaemia procellorum)
● Skazy krwotoczne płytkowe (diatheses haemorrhagicae thrombocytogenes):
1. Nadpłytkowość (thrombocythaemia)
2. Małopłytkowość (thrombocytopenia)
- zmiejszona produkcja płytek krwi
- nadmierne niszczenie trombocytów
- nieprawidłowe rozmieszczenie trombocytów w organizmie
3. Jakościowe zmiany trombocytów (trombocytopatie)
●Mieloskleroza i zespoły mielodysplastyczne
(myelofibrosis) i (osteomyelofibrosis)
- Zespoły mielodysplastyczne MDS (myelodysplastic syndromes)
● Nowotwory szpiku
- Białaczka (leucaemia)
* szpikowa,mieloblastyczna(leucaemia myelocytica)... odczyn białaczkowy (reactio leucaemoidea)
- Podział białaczek:
* bazocytowa
* eozynocytowa
* monocytowa
* megakariocytowa
- Białaczka erytropochodna(erythrosis)
- Czerwienica prawdziwa(policythaemia vera)
- Szpiczak mnogi (myeloma multiplex)
- Szpiczak pojedynczy(myeloma solitare)
● Polekowe uszkodzenie szpiku kostnego
- plamica małopłytkowa
- niedokrwistość aplastyczna
- agranulocytoza
- niedokrwistość hemolityczna
► Śledziona
● Zmiany wsteczne
- zanik starczy i z wyniszczenia
- zwyrodnienie szkliste
- zwyr amyloidowe
- zwyr barwnikowe
- zwyr wodniczkowe
- martwica
● Zaburzenia rozwojowe, zmiany położenia i kształtu śledziony
- przemieszczenie, brak narządu, wrębiastość, zdwojenie śledziony, śledziony dodatkowe
- skręt śledziony (torsio lienis)
- pęknięcie śledziony (ruptura lienis)
* urazowe (traumatica)
*samoistne (spontanea)
● Zaburzenia w krążeniu
- przekrwienie, ostre lub przewlekłe
- wybroczyny, krwiaki
zakrzepica naczyń śledziony
- zatory
- obrzęk popielinowy (tumor lienis spodogenes)
● Zapalenia śledziony (splenitis)
- ostre obrzmienie śledziony (tumor lienis acutus inflammatorius)
- obrzmienie rozrostowe (tumor lienis hyperplasticus)
- ropne i posokowate zapalenie śledziony (splenitis apostematosa vel ichorosa)
- martwicowe zapalenie śledziony(splenitis necroticans)
- gruźlica śledziony (tuberculosis lienis)
* prosówkowa (miliaris)
* wielkoogniskowa guzowata (nodosa)
* powiększenie śledziony na tle gruźliczym (splenomegalia tuberculosa)
● Nowotwory i zmiany pasożytnicze
- rozrost kompensacyjny śledziony (noduli hyperplastici lienis)
- naczyniaki
- włókniaki
- białaczki
- czerniaki złośliwe
- złośliwe naczyniaki
- motylica wątrobowa, wągry, bąblowce
► Torba Fabrycjusza
● Patomorfologia torby
- wodnica torby Fabrycjusza (hydrops bursae Fabricii)
- choroba Gumboro (bursitis infectiosa avium)
- zanik
- martwica
- białaczka limfatyczna, mięsaki, mięśniaki gładkokomórkowe, pasożyty Prosthogonimus cuneatus