Aleksandra Dudek
ELIDA(Elis)
nowogrecki - Ήλιδα
starogrecki - Ήλις
dialekt attycki - Άλις
Nazwa własna Elida nie jest jednoznaczna, gdyż dotyczy zarówno krainy geograficznej Peloponezu jak i miasta znajdującego się w niej.
Górzysta kraina Elida, jest terenem bardzo urodzajnym, płyną przez nią dwie rzeki - Penejos (Peneus) nad którym leżało miasto Elida i Alfejos (Alpheus), nad którym położona jest Olimpia. Od północy Elida graniczy z Achają (Achaia), od wschodu z Arkadią(Arcadia), od południa zaś zMessenią (Messenia), a od zachodu ograniczona jest Morzem Jońskim (Mare Ionium). Głównymi miastami krainy były - Olimpia słynna z igrzysk panhelleńskich, Pisa, oraz właśnie Elida. Obecnie jest prefekturą Republiki Greckiej ze stolicą w Pirgos, o powierzchni 2618 km², zamieszkałą przez ok 198,8 tys. ludzi(dane z 2005 roku).
Miasto, polis Elida było stolicą starożytnej prefektury Elida, leży na lewym brzegu rzeki Penejos. Akropol Elidy nazywany był Kaloskopi, przemianowany później przez Wenecjan na Belvedere, co odpowiada dzisiejszemu Paleópolis. Elida była jedynym ufortyfikowanym miastem w państwie. Po ustanowieniu rządów demokratycznych Elida, która faktycznie stanowił tylko Kaloskopi połączyła się z innymi otaczającymi ją miastami, których żadne nie miało murów obronnych(w sumie 8), by uformować Elidę - stolicę, dominującą nad prowincją. Z czasem Elida stała się jednym z liczniej zamieszkanych i wspaniałych miast ówczesnej Grecji. Mimo utraty północnej i południowej dzielnicy utrzymała centrum i suwerenność przewodnictwa nad Igrzyskami. Z czasów świetności nie ostało się prawie nic. Jednak między innymi relacje Strabona mogą pozwolić nam chociaż po części wyobrazić sobie to miasto: jedną z takich budowli był gimnazjon podzielony na trzy części. W ostatniej dzielnicy znajdował się dom senatora - Lalikiona. Miasto posiadało dwa główne wejścia - jedno prowadziło wprost do łaźni ulicą Siope, drugie natomiast od kenotafu (gr. kenotaphion) Achillesa, aż do agory i Helanodiceonu, który był oficjalną siedzibą sędziów olimpijskich. Znajdowała się także agora zwana Corcireną, świątynia Apolla, posągi Heliosa i Seleny, świątynia Dziękczynna. Na drodze do teatru znajdowała się również świątynia Hadesu, która otwierana była tylko raz w roku. Teatr usytuowany był, między Agorą a Menios - strumykiem za miastem. Nieopodal teatru stała świątynia Dionizosa z posągiem tego boga wykonanym przez Praksytelesa. Na Akropolu za to znajdowała się świątynia Ateny z rzeźbą bogini, wykonaną ze złota i kości słoniowej, przez Fidiasza.
Z Elidy pochodził pisarz Andreas Karkawitzas tworzący na przełomie XIX i XX wieku, który publikował opowiadania, w których tematyka wojny o niepodległość przeplatała się z folklorem, przyczynił się tym do upowszechnienia języka w prozie greckiej, co było kluczowym elementem kształtowania podstaw nowego państwa. Jego główne dzieła to „Żebrak” i „Archeolog”, który jest czystą sugestią, iż nadmierne zamiłowanie do antyku, może okazać się zgubne w rozwoju społeczeństwa greckiego.
Elida zasłynęła również tym, iż w celu upamiętnienia Pirrona (pochowanego w mieście Petra) wprowadziła prawo zwalniające z podatków wszystkich filozofów.
Bibliografia:
„Historia Grecji” - J. Bonarek, Kraków, 2005r.
„Historia kultury starożytnej Grecji i Rzymu” - K.Kumaniecki, Wrocław, 1969r.
„Historia świata śródziemnomorskiego” - red. J.Carpienter i François Lebrun, Wrocław, 2003r
http://es.wikipedia.org/wiki/Elis