INSTRUKCJA OBSŁUGI
PILARKA TARCZOWA DO DREWNA
Wymagania w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy obsłudze pilarek do drewna zostały sformułowane w rozporządzeniu ministra gospodarki z 14 kwietnia 2000r. (Dz. U. nr 36, poz. 409). Od 1996r. pilarki podlegają obowiązkowej certyfikacji na znak bezpieczeństwa zgodnie z ustawą z 3 kwietnia 1993 r. o badaniach i certyfikacji (Dz. U. nr 55, poz. 250) z późniejszymi zmianami.
Zagrożenia
Pilarki do drewna są urządzeniami o potencjalnie najwyższym zagrożeniu wypadkowym. Większość z nich charakteryzuje się bardzo wysokimi obrotami narzędzi skrawających (do kilkudziesięciu tysięcy obr./min.), co stawia bardzo duże wymagania pod względem pewności ich mocowania oraz jakości łożyskowania.
Zagrożenia są powodowane zwłaszcza dużą prędkością obrotową narzędzi skrawających, koniecznością często ręcznego przesuwania obrabianego drewna, niebezpieczeństwem odrzutu lub wyrwania przerzynanego elementu oraz powstawaniem dużej ilości trocin i pyłu.
Przed eksploatacją pilarki należy sprawdzić:
Czy pilarka posiada certyfikat na znak bezpieczeństwa.
Czy wyłączniki pilarki oraz inne elementy sterownicze są łatwo dostępne, a jednocześnie dobrze zabezpieczone przed przypadkowym włączeniem.
Czy wszystkie elementy ruchome są osłonięte, a urządzenia zabezpieczające zamocowane na swoim miejscu.
Czy pilarka posiada, (jeżeli przewiduje to DTR) sprawne urządzenie hamujące, tzn. czy umożliwia ono niezwłoczne zatrzymanie maszyny po jej wyłączeniu.
Przed pracą pilarki należy sprawdzić:
Czy przeprowadzane są okresowe przeglądy i bieżące naprawy.
Czy stanowisko pracy zostało zorganizowane z uwzględnieniem zasad bhp.
Czy piła tarczowa jest dobrze naostrzona, nie ma pęknięć i uszkodzeń zębów, oraz czy ma równomiernie rozchylone na boki zęby.
Czy tarcza piły ma podaną na boku liczbę maksymalnych obrotów i są one wyższe od obrotów wrzeciona pilarki.
Czy tarcza na wrzecionie jest zamocowana centrycznie i dostatecznie mocno ściśnięta pierścieniami dociskowymi.
Czy tarcza dobrana jest właściwie do rodzaju cięcia - wzdłużnego, poprzecznego, drewna mokrego, twardego itp.
Czy urządzenia mocujące obrabiany materiał pozwalają na jego pewne mocowanie.
Czy nie występują nadmierne wibracje podczas pracy świadczące o niewyważeniu lub uszkodzeniu wrzeciona lub tarczy piły.
Zakres kontroli klinów rozszczepiających:
Każda pilarka powinna być bezwzględnie wyposażona w odpowiedni klin rozszczepiający. Klin rozszczepiający stanowi nie tylko zabezpieczenie przed odrzutem, lecz także jest osłoną tylnej części obracającej się tarczy, chroniącą ręce zarówno osoby podającej, jak i odbierającej przerzynany materiał.
Czy klin rozszczepiający ma grubość większą od grubości piły tarczowej o wielkość jednostronnego rozwarcia zębów.
Czy klin ma grubość mniejszą o 0,5mm od grubości tarczy w przypadku stosowania pił o zębach nie rozwiedzionych.
Czy klin jest dostatecznie sztywny i ma co najmniej 50mm szerokości, oraz kształt łuku.
Czy klin odsunięty jest od wierzchołków zębów piły więcej niż 2 - 3mm.
Czy wierzchołek klina znajduje się na wysokości około 2mm poniżej wierzchołka tarczy piły.
Czy klin można szybko wymienić i pewnie zamocować i uregulować.
Czy klin jest wykonany z hartowanej blachy stalowej.
Osłony piły tarczowej i inne zabezpieczenia
Do poważnych z reguły okaleczeń (np. obcięcie palców) dochodzi, gdy tarcza piły nie jest osłonięta zarówno nad, jak i pod stołem.
Przepisy wymagają, aby tarcza piły była osłonięta skutecznymi osłonami najlepiej automatycznymi, które samoczynnie opadają po przejściu materiału, całkowicie osłaniając wirującą tarczę.
W zakładach drzewnych dość powszechnie stosuje się pilarki o posuwie mechanicznym, przy których też istnieje duże niebezpieczeństwo odrzutu drewna. Dlatego obrabiarki te powinny być wyposażone w urządzenia przeciwodrzutowe.
Istotne znaczenie dla bezpieczeństwa pracy ma stan samej piły (ostrość, brak uszkodzeń), dobór piły (średnica i rodzaj, zębów) w zależności od tego, czy jest to cięcie poprzeczne czy podłużne.
Bezpieczeństwo pracy na pilarkach zależy także od wykorzystania narzędzi pomocniczych, ich prawidłowego ustawienia i stosowania, takich jak: prowadnice (nieprawidłowe ustawienie prowadnic również może spowodować odrzut materiału, zwłaszcza drewna mokrego lub twardego), oraz przesuwacze (popychacze) pomocne przy przerzynaniu krótkich elementów.
Zakres kontroli osłon:
Czy osłona tarczy samoczynnie ustawia się na wysokości 5 - 10mm nad płaszczyzną przerzynanego materiału, oraz czy po zakończeniu przecinania opada na stół całkowicie osłaniając tarcze piły.
Czy osłona tarczy jest wykonana z odpowiednio wytrzymałego materiału i tak dobrana do wielkości tarczy, by nawet po opadnięciu na stół pilarki odległość zębów piły od jej wewnętrznej powierzchni wynosiła 25mm.
Czy ta część tarczy, która znajduje się pod stołem, jest schowana w ssawce (leju wylotowym) połączonej z rurociągiem pneumatycznego wyciągu trocin.
Czy przy ręcznym posuwie na pilarce są stosowane prowadnice ciętego materiału.
Czy pilarka z mechanicznym posuwem jest wyposażona na całej szerokości stołu w zapadki przeciwodrzutowe lub urządzenia podające i odbierające przerzynany materiał.
Czy popychacz jest wykonany z tworzywa, drewna lub sklejki i dostosowany pod względem wielkości i kształtu do przecinanych elementów.
Czy pilarka ze zmechanizowanym posuwem materiału ma urządzenia podające i odbierające.
Czy pilarki z przesuwnym stołem przeznaczone do cięcia poprzecznego mają poza klinem i osłoną tarczy także urządzenie ograniczające wychylenie wrzeciona lub przesuniecie stołu.
Zagrożenia pyłem drewnianym
Pył powstający podczas obróbki niektórych gatunków drewna może być przyczyną zachorowań na choroby nowotworowe zwłaszcza przy długotrwałym i intensywnym narażeniu na jego działanie. System wentylacyjny (wyciągi, pochłaniacze itp.), będący podstawowym środkiem ochrony, powinien być zawsze sprawny i regularnie przeglądany.
Pył drzewny jest medium wybuchowym i łatwopalnym. Z tych względów każdy zakład musi ustalić zasady ograniczania ryzyka związanego z zapyleniem m.in. określić częstotliwość i sposób przeprowadzania przeglądów oraz czyszczenia instalacji odciągowej i wentylacyjnej.
Zagrożenia hałasem
Pilarki do drewna są wyjątkowo hałaśliwe (do 100dB) i z tego powodu są źródłem przekroczenia najwyższego dopuszczalnego natężenia dźwięku.
Przepisy wymagają od pracodawców, aby przeprowadzali ocenę (pomiary) poziomu hałasu, na który narażeni są pracownicy, a następnie ograniczali jego natężenie tam, gdzie jest to możliwe.
Jeżeli fabrycznie podany poziom hałasu wytwarzanego przez urządzenie jest niższy od NDN, a urządzenie jest prawidłowo konserwowane oraz wyposażone we wszystkie osłony, w tym akustyczne, wówczas nie ma potrzeby przeprowadzać pomiarów hałasu na tym stanowisku.
Tam, gdzie niemożliwe jest zmniejszenie poziomu hałasu poniżej NDN (w Polsce - 85dB), konieczne jest zapewnienie odpowiednio dobranych ochron indywidualnych oraz egzekwowanie ich stosowania. Ochronniki słuchu powinny być stosowane zawsze, gdy w pomieszczeniu pracują pilarki bez względu na czas ekspozycji na hałas.
Skutki nadmiernego narażenia na hałas i wibrację określane są mianem „zespołu wibracyjnego”, którego skutki są potocznie znane pod nazwą „białych” lub „martwych dłoni”. Objawy te, to skutek uszkodzeń naczyń krwionośnych upośledzających przepływ krwi oraz uszkodzeń nerwów powodujących trwałą utratę czucia.
W następnym etapie i tej choroby dochodzi do uszkodzeń układu kostnego i mięśniowego, w konsekwencji do trwałego inwalidztwa.
Specjalista ds. BHP
............................
1