15.a

R. Ingarden: O dziele literackim- warstwa przedmiotów przedstawionych

Przedmioty przedstawione:

• są przedmiotami intencjonalnymi;

• nie są izolowane, łączą się, stanowią pewien wycinek świata;

• obejmują to, co jest nazwowo zaprojektowane, bez względu na kategorię przedmiotową i materialną istotę;

• jeśli przedmioty są co do swej zawartości realne, muszą być przedstawiane jako czasowe i przestrzenne. Ale to nie przestrzeń realna, choć też nie idealna. Nie jest też przestrzenią wyobrażeniową. Jest przestrzenią, która należy do przedstawionego świata realnego, ma pokrewną strukturę z przestrzeniami wymienionymi. Zbliża się do przestrzeni codziennego doświadczenia, ale jej nie można przyrównać do przestrzeni realnej;

• przedmiot wyobrażeniowy: to nie jest wyobrażenie sobie znanego kolegi, nie wyobrażenie sobie centaura, który nie istniał. Akt (intencjonalny akt mniemania) posiada nienaoczną treść, zawartą w samym mniemaniu wyobrażeniowym. To ogół pierwotnych intencji, które stanowią mniemanie wyobrażeniowe;

• przy wyobrażeniu wzrokowym istnieją daty barw i medium (które występuje tylko przy naocznym przedstawieniu, dostarcza przestrzeni dla dat wyobrażeniowych. Nie ma ono wyraźnych wymiarów. Daty wyobrażeniowe mają swe cechy i swój porządek);

• przedmiot intencjonalny - jest wyobrażony, na nim zatrzymuje się intencja aktu. Przedmiot wyobrażeniowy - przedmiot ugruntowany w datach wyobrażeniowy, mający funkcje reprezentowania.

• przestrzeń zorientowana - początek jej układu odniesienia jest w podmiocie spostrzegającym. W dziele literackim stosunki przestrzenne rzeczy przedstawionych są zawsze wyznaczone przez strukturę przestrzeni zorientowanych. Centrum orientacji - zawsze wewnątrz przedstawionego świata;

• czas przedstawiony - czas w ogóle może być - 1) obiektywny, określony za pomocą formuł fizykalno-matematycznych, 2) konkretny, intersubiektywny, w którym wspólnie żyjemy - ten może być w dziele literackim, 3) czas subiektywny - ten też może być w dziele liter. Konkretny czas (2, 3) może mieć różne tempa;

• czas rzeczywisty - medium ciągłe, bez luk. Nie ma tego w dziele. Zazwyczaj przedstawiana jest nie faza czasu, a to, co ją wypełnia;

• w dziele literackim jedno zdarzenie może być przedstawione w 2 różnych aspektach orientacji czasowej;

• informujący, sprawozdawczy sposób opowiadania ujmuje okresy czasu jako przeszłe - oddalenie czasowe. Czas przedstawiony może być przeszły, ale bliski;

• przedmioty przedstawione muszą reprezentować to, co odtwarzają. Reprezentowanie to zaznajamianie czytelnika z czymś. To przedstawienie, w którym s. 315 to, co przedstawia, będąc tylko na pozór tym, co przedstawiane, zarazem udaje autentyczność samego oryginału.

Miejsca niedookreślone:

• każdy przedmiot realny ma takie rysy formalne: 1) jest wszechstronnie jednoznacznie określony, 2) jego cechy stanowią pierwotną konkretną jedność, 3) jest indywidualny;

• w przedmiotach przedstawionych w czysto intencjonalnym przedmiocie nie są obecne konkretnej jakości cechy;

• miejsca niedookreślenia nie dadzą się całkowicie usunąć;

• miejsca niedookreślenia istnieją też z powodu indywidualności realnego przedmiotu, bo przeważnie większość wyrażeń nominalnych to nazwy ogólne. Przedstawiany przedmiot - jest tworem schematycznym;

• nie uświadamiamy sobie miejsc niedookreślenia;

• możliwe wypełnienia w miejscach niedookreślenia - dadzą się usunąć na podstawie tekstu.

---