1970.08.22 postanow. SN III KZ 76/70 OSNKW 1970/11/149
Przepis art. 92 k.p.k. zezwala na prostowanie w formie postanowienia tylko omyłek pisarskich czy rachunkowych, tj. takich, które nie dotyczą materialnej treści orzeczenia i które są przy tym oczywiste, tj. w danym kontekście są już widoczne na pierwszy rzut oka. Można się pomylić w oznaczeniu sądu, sygnatury akt, błędne oznaczyć numerację artykułu ustawy czy poplątać imiona. Tylko tego rodzaju omyłki, wynikające z pośpiechu czy nieuwagi, mogą być prostowane w formie postanowienia, natomiast niedopuszczalne jest prostowanie w tej formie błędnych rozstrzygnięć sądu. Błąd w rozstrzygnięciu sądu (art. 360 § 1 pkt 5 k.p.k.) może być usunięty tylko przez instancję rewizyjną.
1993.10.14 postanow. SN II KRN 177/93 OSNKW 1993/11-12/77
glosa krytyczna: Wrona Z. OSP 1994/7-8/149
glosa częściowo aprobująca: Kmiecik R. PS 1995/9/131
1. Do kategorii orzeczeń "kończących postępowanie sądowe" nie należy postanowienie oddalające wniosek o sprostowanie orzeczenia. Kodeks postępowania karnego przewiduje w art. 92 możliwość sprostowania w każdym czasie oczywistych omyłek pisarskich. Sprostowanie nie oznacza jednak wprowadzenia do orzeczeń składników pominiętych lub powodujących zmianę treści orzeczenia, w tym danych, które zmieniają identyfikację osobową podmiotu, którego orzeczenie dotyczy.
2. Wniosek o sprostowanie orzeczenia nie wszczyna odrębnego "postępowania sądowego", postanowienie o oddaleniu zaś nie kończy takiego postępowania. Postanowienie o odmowie sprostowania nie jest wynikiem postępowania uzupełniającego, mającego na celu rozstrzygnięcie kwestii, która nie została załatwiona w poprzednim postępowaniu. Jest typową decyzją incydentalną (wpadkową), nie mającą wpływu na bieg postępowania głównego. Pojęcie orzeczenia kończącego postępowanie należy wiązać z prawnym wyłączeniem możliwości normalnego biegu danego postępowania.
V KK 190/07 - wyrok z dnia 15 stycznia 2008 r.
1. Istota koniecznego udziału obrońcy oskarżonego w rozprawie (art. 79 § 3 k.p.k. oraz art. 80 k.p.k.) sprowadza się do stworzenia oskarżonemu warunków do realizacji pełnego - zarówno formalnego, jak i materialnego - prawa do obrony. Prawo to jest zachowane tylko wówczas, gdy w czasie rozprawy obrońca oskarżonego ma realną i pełną możliwość podejmowania w interesie oskarżonego wszystkich możliwych i koniecznych czynności oraz składania oświadczeń. Sytuację, w której okoliczności konkretnej sprawy wskazują, że w określonym fragmencie rozprawy obrońca oskarżonego nie mógł przedsięwziąć działań korzystnych dla oskarżonego, uznać należy za równoważną z tą, w której oskarżony nie ma obrońcy w procesie karnym albo obrońca nie bierze udziału w czynności, w której jego udział jest obowiązkowy (art. 439 § 1 pkt 10 k.p.k.).
2. W wypadku, gdy treść uzasadnienia orzeczenia jednoznacznie wskazuje na to, że przypisanie oskarżonemu w części dyspozytywnej wyroku popełnienia czynu na szkodę innej osoby niż ta, która została wymieniona w akcie oskarżenia jako pokrzywdzony, było wynikiem błędu składu orzekającego, a nie rezultatem zamierzonej zmiany opisu czynu w zakresie oznaczenia osoby pokrzywdzonej, wady takiej nie można traktować jako naruszenia zasady skargowości, ale jako pomyłkę, którą należy sprostować w każdym czasie na podstawie art. 105 § 1 - 4 k.p.k.
II KK 64/08 - postanowienie z dnia 31 października 2008 r.
Błędne oznaczenie w wyroku daty popełnienia czynu zabronionego stanowi oczywistą omyłkę pisarską, o ile jest niewątpliwe, że było następstwem nieuwagi, a nie błędu w ustaleniach faktycznych; omyłka taka powinna być korygowana w trybie określonym w art. 105 k.p.k.
Wyrok z dnia 8 września 2009 r., IV KK 256/09 (BPK 8/2009)
Jeśli bowiem omyłka dotyczy merytorycznych elementów wyroku, np. tożsamości oskarżonego, to procedura sprostowania w ogóle nie może być zastosowana. W celu usunięcia takiej omyłki niezbędne jest wówczas wniesienie środka odwoławczego, a w razie braku warunków ku temu (np. upływ terminu zawitego) - nadzwyczajnego środka zaskarżenia.
Wyrok z dnia 18 marca 2010 r., III KK 25/10 (BPK 3/10)
Przepis art. 105 k.p.k. zezwala (…) na sprostowanie orzeczenia lub zarządzenia tylko w zakresie oczywistej omyłki pisarskiej i rachunkowej, niedopuszczalne natomiast jest sprostowanie w tym trybie błędnych rozstrzygnięć sądu co do winy i kary.
Postanowienie z dnia 3 lutego 2010 r., sygn. akt: IV KK 351/09, (BPK 3/10)
Przewidziana w art. 105 k.p.k. regulacja pozwala na prostowanie tylko oczywistych omyłek, a więc takich błędów zawartych w orzeczeniu, zarządzeniu lub ich uzasadnieniu, które w sposób niebudzący wątpliwości wynikły jedynie z omyłek, a więc nie są następstwem celowego działania i - z racji takiego charakteru, ocenianego w kontekście całokształtu związanych z ich zaistnieniem ustaleń - są „widoczne na pierwszy rzut oka”. Równocześnie zgodnie podkreśla się niedopuszczalność prostowania w trybie art. 105 k.p.k. tych elementów wyroku (postanowienia, zarządzenia albo ich uzasadnienia), które określają jego merytoryczną treść.
O ile w toku dokonywania tej oceny wyłoni się jakakolwiek w tym względzie wątpliwość, czy rzeczywiście ta rozważana wada ma charakter oczywistej omyłki pisarskiej, to wówczas z pewnością nie będzie możliwe jej sprostowanie w trybie art. 105 k.p.k.
Tylko błąd wywołujący, w związku z ujawnionymi przy jego stwierdzeniu okolicznościami, wątpliwości co do tożsamości (rzeczywiście danym wyrokiem) oskarżonego (skazanego), jako nie stanowiący „oczywistej omyłki pisarskiej” ma merytoryczny charakter błędu w zakresie danych personalnych oskarżonego i przez to nie jest możliwy do skorygowania w trybie przewidzianym w art. 105 k.p.k. Pozbawione takich uwarunkowań faktycznych pozostałe błędy w tym zakresie, nie kreujące jakichkolwiek wątpliwości co do tożsamości osoby, której wyrok dotyczy, są możliwe do sprostowania w tym trybie, jako stanowiące „oczywistą omyłkę pisarską”.
Mając na względzie ów wyjątkowy charakter tej wyrażonej w art. 105 § 2 k.p.k. normy i respektując ratio legis takiej regulacji, a przy tym istotę postępowania kasacyjnego, nie można uznać, by w oparciu o przepisy art. 518 k.p.k. i art. 458 k.p.k., miał on „odpowiednie” zastosowanie, także w tym postępowaniu, wobec orzeczenia, które jako zaskarżone tą nadzwyczajną skargą, jest jego przedmiotem.
Wyrok SN z dnia 15 września 2010 r., IV KK 2/10 (BPK 4/10)
1. Próba dokonania zmiany istotnej treści wyroku za pomocą niezaskarżalnego postanowienia o sprostowaniu oczywistej omyłki pisarskiej. Praktyki takie należy określić jako absolutnie niedopuszczalne.
2. Ponieważ rozstrzygnięcie zawarte (…) w postanowieniu (o sprostowaniu oczywistej omyłki) - jako niezaskarżalne (art. 105 § 4 k.p.k.) było natychmiast wykonalne - stało się, (…) integralną częścią skarżonego kasacją wyroku. Stąd też możliwe było podniesienie zarzutów przeciwko takiemu rozstrzygnięciu w kasacji skierowanej od wyroku sądu odwoławczego, mimo uprzedniego wydania postanowienia o sprostowaniu oczywistej omyłki w tymże wyroku (to ono w istocie powinno być przedmiotem zaskarżenia, ale uprawnienie takie przysługiwało wyłącznie podmiotom szczególnym). Procesowego oparcia dla takiego stanowiska można poszukiwać w dyspozycji art. 447 § 3 k.p.k. stosowanego odpowiednio w oparciu o art. 518 k.p.k.
WZ 58/10 - postanowienie z dnia 29 grudnia 2010 r. (Biuletyn SN Nr 2/11)
Na postanowienie sądu odwoławczego w przedmiocie sprostowania oczywistej omyłki pisarskiej (art. 105 § 1 k.p.k.) w jego własnym orzeczeniu, zażalenie nie przysługuje (art. 105 § 4 k.p.k. w zw. z art. 426 § 1 i 2 k.p.k.).
3
ART. 105 K.P.K.