Gospodarka odpadami, kolokwium 2:

Ćw. 5. Analiza stanu gospodarki odpadami w Polsce. Odpady komunalne i przemysłowe.

Z każdym rokiem w Polsce wytwarza się coraz mniej odpadów. Od roku 90' W Polsce odnotowano spadek wytwarzania odpadów przemysłowych o około 20 000 ton. W latach 05-06 zanotowano znaczny spadek w wytworzeniu odpadów komunalnych.

Najwięcej odpadów w województwie mazowieckim, śląskim i dolnośląski.

Ćw.6. Recykling. Wg ustawy o odpadach (27.04.2001) recykling to takie odzysk, który polega na powtórnym przetworzeniu substancji lub materiałów zawartych w odpadach w celu uzyskania substancji lub materiałów o przeznaczeniu pierwotnym lub o innym przeznaczeniu, w tym też recykling organiczny, z wyjątkiem odzysku energii.

Cel recyklingu to maksymalizacja ponownego wykorzystania tych samych materiałów przy minimalnych nakładach na ich przetworzenie, ochrona surowców naturalnych, które służą do ich wytworzenia oraz surowców służących do ich późniejszego przetworzenia.

Recykling odbywa się w dwóch obszarach: 1. Produkowania dóbr 2. Późniejszego powstawania z nich odpadów.

Założenia recyklingu zakładają wymuszanie odpowiednich postaw producentów dóbr, stosowanie materiałów odzyskiwalnych oraz tworzenie odpowiednich zachowań u odbiorców dóbr.

Schemat recyklingu jako zamkniętego koła.

Oznaczanie materiałów wg Society of the Plastics Industry Inc (USA):

Politereftalan etylenu (p. etylu, politereftalan etylizowany), np. plastikowe butelki

2 HDPE - polietylen wysokiej gęstości 3 PVC - polichlorek winylu 4 LDPE - polietylen niskiej gęstości 5 PP - polipropylen 6 PS - polistyren 7 other - nylon 20 PAP - tektura falista 21 PAP - tektura, karton 22 PAP - papier 40 FE - stal 41 ALU - aluminium 50 FOR - drewno 51 FOR - korek 60 TEX - bawełna 61 TEX - juta kolorowa 70 GL - szkło białe 71 GL - szkło zielone 72 GL - szkło brązowe

Materiały poddawane recyklingowi to: - tworzywa sztuczne - papier i makulatura - szkło - metale - całe produkty - komputery, samochody, sprzęt elektroniczny, sprzęt AGD

Co i gdzie wyrzucamy?: 1. Plastik: - pojemniki służą do zbiórki (zgniecionych, najlepiej bez zakrętek) butelek PET - po wodzie mineralnej, po szamponach, płynach, kubków po jogurtach, margarynach, folii i plastikowych worków, toreb i innych przedmiotów z tworzyw sztucznych - do pojemników nie wrzucamy: butelek oraz opakowań szklanych, tekturowych opakowań po mleku, jogurtach, sokach, napojach 2. Papier: - pojemnik służy do zbiórki papieru, kartonu, tektury itp. - do pojemników nie wrzucamy: kartonów do płynnej żywności, tj. po mleku, sokach (tzw. opakowań Tetra-Pak), folii, plastikowych okładek oraz innych tworzyw sztucznych 3. Szkło: - kolor pojemnika: * biały - na szkło bezbarwne, * zielony - na szkło kolorowe - istnieją też biało-zielone pojemniki z dwoma otworami - zarówno na szkło białe jak i kolorowe. Pojemniki służą wyłącznie do zbiórki słojów i butelek szklanych (należy je wrzucać bez zakrętek). - do pojemników nie wrzucamy: puszek po napojach i plastikowych butelek - nie można też wrzucać: szkła płaskiego (szyby okienne i samochodowe, szkła zbrojonego, luster - mają inną temperaturę topnienia od szkła opakowaniowego i nie stopią się razem z butelkami i słoikami), szkła kryształowego, naczyń żaroodpornych, ceramiki (fajans, porcelana, naczynia typu arco, doniczki, miski, talerze), żarówek, świetlówek, kineskopów, szklanych opakowań farmaceutycznych i chemicznych z jakąkolwiek zawartością 4. Metal: - kolor pojemnika: *czerwony - aluminium, * szary - inne opakowania metalowe - pojemnik służy do zbiórki opakowań metalowych i aluminiowych (puszki, pudełka, pojemniki po aerozolach, folie itp.) - nie należy wrzucać - baterii!

Cele recyklingu: - ochrona zasobów naturalnych - złoża surowców wyczerpują się, nie są odnawialne - ochrona środowiska - wydobywanie surowców i przetwarzanie ich na dobra konsumpcyjne wiąże się z niszczeniem środowiska. Ochrona zasobów kopalin jest jednocześnie ochroną środowiska. - oszczędność energii - surowce wtórne są nośnikami energii, ich wykorzystanie prowadzi do ochrony energii tak długo, jak nakład energii na ich odzyskiwanie jest mniejszy od energii, którą w sobie zawierają i którą da się dzięki nim uzyskać. Oszczędzanie energii jest zatem także formą ochrony środowiska.

Aby recykling był możliwy, należy spełnić warunki: 1. Musi istnieć system segregacji odpadów lub sortowanie. 2. Muszą istnieć opłacalne technologie przetworzenia zbieranych odpadów. 3. Materiały poddawane recyklingowi muszą być właściwe oznakowane. 4. Ponowne pozyskiwanie materiałów musi być opłacalne ekonomicznie.

Tworzywa sztuczne - zwyczajowo są nazywane plastikiem. Duża ich część powstaje z przerobu ropy naftowej.

Biodegradacja, czyli rozkład tworzyw w środowisku przez organizmy żywe, może trwać kilkadziesiąt (?), kilkaset (?) lat!

Ćw.7. Przyrodnicze wykorzystywanie odpadów

Rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie komunalnych osadów ściekowych z 10.07.2010 (z art. 43 ust, 7 z 27.04) określa: 1. Warunki, jakie muszą być spełnione przy wykorzystaniu komunalnych osadów ściekowych na następujące cele: a) w rolnictwie, rozumianym jako uprawa wszystkich płodów rolnych wprowadzanych do obrotu handlowego, włączając w to uprawy przeznaczone do produkcji pasz b) do rekultywacji terenów, w tym gruntów na cele rolne c) do dostosowania gruntów do określonych potrzeb wynikających z planów gospodarowania odpadami, planów zagospodarowania przestrzennego lub decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu Termin degradacji wprowadził Korżyński. d) do uprawy roślin przeznaczonych do uprawy kompostu e) do uprawy roślin nieprzeznaczonych do spożycia i produkcji pasz

2. Zakres, częstotliwość i metody referencyjne badań komunalnych osadów ściekowych i gruntów, na których osady te mają być stosowane. Komunalne osady ściekowe mogą być stosowane, jeżeli spełnione są warunki: 1. Zawartość metali ciężkich w osadach nie przekracza ilości określonych w załączniku 1 do rozporządzenia(Pb, Hg, Cd - najbardziej niebezpieczne; Cu, Zn, Ni, Cr - nie niebezpieczne). 2. W przypadku stosowania ich w rolnictwie i do rekultywacji gruntów na cele rolne - nie wyizolowano bakterii z rodzaju Salmonella w 100 g osadów. 3. Łączna liczba żywych jaj pasożytów jelitowych Ascaris sp., Trichuris sp., Roxacara sp. w 1 kg suchej masy osadów stosowanych (glista (ludzka, świńska), włosogłówka, glista (psia, kocia)): - w rolnictwie wynosi 0 - do rekultywacje terenów jest nie większa niż 300 - do dostosowania gruntów do określonych potrzeb wynikających z planów gospodarki odpadami, planów zagospodarowania przestrzennego lub decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu - jest nie większa niż 300 - do uprawy roślin przeznaczonych do produkcji kompostu - nie większa niż 300 - do uprawy roślin nieprzeznaczonych do spożycia i do produkcji pasz - jest nie większa niż 300 4. Ilość metali ciężkich w wierzchniej warstwie gruntu (0-25 cm), na którym te osady mają być stosowane, nie przekracza wartości dopuszczalnych. 5. Odczyn pH gleby na terenach użytkowanych rolniczo, na których te osady mają być stosowane, jest nie mniejszy niż 5,6. 6. Stosowanie osadów nie powoduje pogorszenia jakości gleby, a w szczególności przekroczenia standardów jakości ziemi, określonych w przepisach na podstawie art. 105 […] oraz nie powoduje pogorszenia jakości wód powierzchniowych i podziemnych. 7. Są wykorzystywane poza okresem wegetacji roślin przeznaczonych do bezpośredniego spożycia przez ludzi.

Dawkę osadu ustala się oddzielnie dla każdej objętości komunalnego osadu ściekowego: - dopuszczalna dawka komunalnego osadu ściekowego zależy od rodzaju gruntu, sposobu jego użytkowania, jakości komunalnego osadu ściekowego i gleby oraz zapotrzebowania roślin na fosfor i azot - dopuszczalną dawkę komunalnego osadu ściekowego ustala się w taki sposób, aby jej zastosowanie na danym gruncie nie spowodowało przekroczenia w wierzchniej warstwie gruntu (0-25 cm) wartości dopuszczalnych ilości metali ciężkich.

Ćw. 8. Odpady niebezpieczne

Termin „odpady niebezpieczne” zdefiniowany w ustawie z dn. 31.01.1960 „o ochronie i kształtowaniu środowiska” - to odpady, które ze względu na swoje pochodzenie, skład chemiczny, biologiczny, inne właściwości lub okoliczności stanowią zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego lub środowiska przyrodniczego, objęte listą Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa.

Termin "odpady niebezpieczne" zdefiniowany został w ustawie z dnia 31 stycznia 1980r. o ochronie i kształtowaniu środowiska.

Odpady niebezpieczne pochodzą z: - przemysłu - rolnictwa - służby zdrowia - laboratoriów badawczych - działalności komunalnej

Cechy odróżniające odpady niebezpieczne od innych odpadów: - palność (podatność do zapłonu oraz palenia się trwałym i silnym ogniem) - korozyjność (niszczenie materiałów konstrukcyjnych) - reaktywność (zdolność do eksplozji, wydzielania toksycznych gazów, reakcji chemicznych między odpadem a środowiskiem) - ekotoksyczność

Kwalifikację szkodliwości odpadów przeprowadza się w oparciu o analizę składu wyciągów wodnych metodą ustalania wartości progowych dla każdego kryterium, którym może być dopuszczalna zawartość metali ciężkich, niektórych związków organicznych itp. Jako kryterium może służyć również obecność substancji toksycznej (z urzędowej listy trucizn) lub pochodzenie strumienia odpadów.

Odpady grożące zakażeniem to odpady zawierające drobnoustroje chorobotwórcze.

Odpady grożące skażeniem - to odpady zawierające substancje promieniotwórcze.

Odpady szkodliwe dla środowiska to odpady zawierające substancje uznane przez Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej za trucizny lub środki szkodliwe.

Gospodarka odpadami niebezpiecznymi: Zadaniem systemu gospodarki odpadami niebezpiecznymi jest zagospodarowanie ich w sposób zapewniający ochronę środowiska w stopniu uzależnionym od warunków społecznych i gospodarczych w regionie oraz kraju. Główne uwarunkowania to możliwości ekonomiczne i poziom technologiczny przedsiębiorstw przemysłowych, a także oczekiwania społeczeństwa w zakresie stanu środowiska.

Regionalny system gospodarki odpadami niebezpiecznymi realizuje zadania w następujący sposób: - organizując gromadzenie odpadów niebezpiecznych ze źródeł rozproszonych - zabezpieczając odbiór odpadów niebezpiecznych ze wszystkich źródeł ich powstawania - wykonując usługi logistyczne (planowanie, realizacja, kontrola, informacja) - dostarczając surowce wtórne do miejsc ich przerobu w regionie i poza regionem - dostarczając odpady do zakładów unieszkodliwiania w regionie i poza regionem - eksploatując odpady do zakładów unieszkodliwiania w regionie i poza regionem - eksploatując i rekultywując składowiska odpadów

Technologia i infrastruktura w postępowaniu z odpadami: Ustawodawstwo UE ustala w odniesieniu do odpadów niebezpiecznych zasadę opieki „od kolebki do grobu”. Oznacza to konieczność ustalenia norm bezpieczeństwa działania w gospodarce odpadami niebezpiecznymi we wszystkich operacjach technologicznych, którym są one poddawane, aż do likwidacji ich cech niebezpiecznych dla środowiska lub zabezpieczenie środowiska przed odpadami.

Normy bezpieczeństwa wymagają utworzenia właściwej infrastruktury obejmującej: 1. Produkcję opakowań jednorazowych i zwrotnych (pojemniki na odpady medyczne, na akumulatory, na świetlówki, na odpady płynne, kontener z wanną przechwytującą. Opisanie odpadu - kod opakowania zawierający symbol oznakowania ONZ-„UN”; numer rozpoznawczy materiału. 2. Produkcję specjalistycznych środków transportu. 3. Produkcję urządzeń do załadunku lub rozładunku.

Operacje technologiczne w sferze obrotu odpadami niebezpiecznymi obejmują: - gromadzenie - przewóz - czasowe przechowywanie w składnicach - unieszkodliwianie - składowanie - spalanie

Gromadzenie: Odpady niebezpieczne powinny być tak prędko, jak to możliwe, wydzielone i zgromadzone, co jest szczególnie ważne w odniesieniu do odpadów poużytkowych z gospodarstw domowych. Punkty gromadzenia powinny być w odległości nie większej niż 300 metrów od miejsca zamieszkania, w miejscach łatwo dostępnych i często odwiedzanych przez mieszkańców Do odpadów niebezpiecznych ze źródeł rozproszonych wskazane są opakowania jednorazowe, do odpadów sypkich i ciekłych opakowania wielokrotne, szczelne, zabezpieczone/

Przewóz: Do przewozu na krótkich odcinkach, z punktu zbioru ze źródeł rozproszonych do składnicy, z małych zakładów produkcyjnych i usługowych nie są wymagane specjalne środki bezpieczeństwa - bezpieczne opakowania i mała ilość odpadów.

Transport specjalistyczny podlegający przepisom wymaga odpowiednich środków przewozu, warunków załadunku i opakowań, oznakowania ładunków i pojazdów, niezbędnej dokumentacji przewozowej dla pracowników obsługi pojazdów, służb kontroli ruchu i służb interwencji powypadkowej.

Unieszkodliwianie: Polega na eliminacji zawartych w odpadach niebezpiecznych składników szkodliwych i toksycznych, np. przez rozkład na związki nie stwarzające zagrożenia. Dla substancji o najwyższym stopniu szkodliwości efektywność rozkładu i usuwania powinna wynosić 99,99%. Za bezpieczną metodę unieszkodliwiania uznawane jest spalanie odpadów, ale nie jest to metoda uniwersalna.

6

---