Zestaw zadań z zakresu przedmiotów humanistycznych Obczyzna-polszczyzna, TEST OBCZYZNA - POLSZCZYZNA, Zestaw zadań z zakresu przedmiotów humanistycznych

Zestaw zadań z zakresu przedmiotów humanistycznych

Obczyzna - polszczyzna

Wyrazy zapożyczone

W języku polskim oprócz wyrazów rodzimych mamy wiele wyrazów obcych - zapożyczonych z innych języków.

Słownictwo obce przedostawało się do polszczyzny niejako falami. Pierwsza, związana z przyjęciem chrześcijaństwa, objęła liczne wyrazy pochodzenia greckiego lub łacińskiego związane z religią i kościołem, ale przejęte za pośrednictwem języka czeskiego lub niemieckiego.

Wpływ łaciny był długotrwały. Przez całe średniowiecze funkcjonowała ona nie tylko jako język liturgii, lecz także polityki i administracji państwowej, literatury i nauki. Jeszcze siedemnastowieczna szlachta traktowała ją niemal jako drugi język ojczysty. Sarmaci chętnie ozdabiali nią obficie własne wypowiedzi. Obecność tzw. makaronizmów stanowi charakterystyczną cechę stylu właściwego tekstom epoki baroku, wykorzystywaną następnie przez pisarzy historycznych jako istotny element stylizacji.

W wieku XVI, wraz z przybyciem do Krakowa królowej Bony i jej dworu, pojawiły się w polszczyźnie słowa włoskie, by w niej na dobre się zadomowić. To z tamtego okresu pochodzą: kalarepa, kalafior, marcepan, tort, karoca, szpada. Późniejszy rodowód - tatarski lub turecki - mają: basza, orda (horda), wezyr, buława, kajdany, jasyr, bachmat, atłas.

Profrancuska polityka w XVII wieku znalazła i pozostawiła ślady w postaci słów zapożyczonych z języka francuskiego. Ekspansja tego języka trwała jeszcze w XVIII i XIX wieku. Uległa jej najpierw pod wpływem dworu panującego arystokracja, następnie szlachta oraz mieszczaństwo. Człowiek dobrze wychowany i wykształcony powinien był mówić i pisać po francusku. Podobny wymóg obowiązywał też dyplomatów i polityków. Tę międzynarodową pozycję utraciła francuszczyzna dopiero po drugiej wojnie światowej na rzecz języka angielskiego.

W okresie zaborów nasiliły się wpływy języka rosyjskiego i niemieckiego. Liczne zapożyczenia z języka rosyjskiego przyjęte zostały także po drugiej wojnie światowej.

W ostatnich latach gwałtownie nasiliły się wpływy języka angielskiego. Wyrazy zapożyczone z tego języka stały się bardzo modne.

Moda językowa, która polega na używaniu wyrazów obcych w różnych sytuacjach, ogarnia nie tylko język prasy, radia i telewizji, ale także język mówiony nieoficjalny. Oczywiście te zapożyczenia będą istnieć w języku zawsze, ale zachowajmy zdrowy rozsądek. Jeśli istnieją wyrazy rodzime na określenie danych przedmiotów - pozostawmy je. Tam zaś, gdzie nie ma odpowiednika polskiego, w naturalny sposób "wchodzi" wyraz zapożyczony. Ich obecność w języku jest uzasadniona. Większość z nich to internacjonalizmy, czyli słowa o zasięgu międzynarodowym.

Unikajmy więc wyrazów obcych tam, gdzie są one niepotrzebne, a ich użycie podyktowane jest tylko modą językową.

Na podstawie: J. Kowalikowa, U. Żydek-Bednarczuk, Współczesna polszczyzna, Kraków 2000

--------------------------------------------------------------------------------

ZADANIE 1. (0-1 pkt.)

W zestawieniu obczyzna - polszczyzna autor posłużył się wyrazami o:

A. identycznej treści i formie,

B. różnej zarówno treści, jak i formie,

C. tej samej formie, lecz różnym znaczeniu,

D. innej formie, lecz podobnym znaczeniu.

ZADANIE 2. (0-1)

Od jak dawna - w świetle tekstu - istnieją w polszczyźnie wyrazy zapożyczone?

A. Jest to zjawisko nowe w naszym języku.

B. Trudno określić czas ich pojawienia się.

C. Pojawiły się wraz z przyjęciem chrześcijaństwa.

D. Wystąpiły po przybyciu do Polski królowej Bony.

ZADANIE 3. (0-1)

Rozpowszechnienie łaciny w średniowieczu było głównie zasługą:

A. duchowieństwa,

B. mieszczaństwa,

C. rycerstwa,

D. władców.

ZADANIE 4. (0-1)

W polszczyźnie epoki baroku najczęstsze były zapożyczenia z języków:

A. łacińskiego i czeskiego,

B. łacińskiego i niemieckiego,

C. łacińskiego i francuskiego,

D. niemieckiego i rosyjskiego.

ZADANIE 5. (0-1)

Wymienione w tekście wyrazy pochodzenia tatarskiego lub tureckiego, zadomowione w polszczyźnie od XVI - XVII wieku, dotyczyły zwłaszcza:

A. ogrodnictwa,

B. kulinariów,

C. polityki,

D. wojskowości.

ZADANIE 6. (0-1)

Moda na francuszczyznę w XVII i XVIII wieku była następstwem:

A. niechęci do zapożyczeń z języka łacińskiego i innych języków,

B. znaczenia Francji doby absolutyzmu w polityce i kulturze europejskiej,

C. zobowiązań Polski w stosunku do państw Europy Zachodniej,

D. chęci zjednania sobie Francuzów w konfliktach z państwami ościennymi.

ZADANIE 7. (0-1)

U schyłku XIX wieku polszczyzną można się było posługiwać bez większych przeszkód w szkołach i urzędach na ziemiach polskich znajdujących się pod:

A. zaborem austriackim,

B. zaborem rosyjskim,

C. zaborem pruskim,

D. wszystkimi zaborami.

ZADANIE 8. (0-1)

Które zdanie w świetle zamieszczonego tekstu jest prawdziwe?

A. W okresie rzeczypospolitej szlacheckiej ujawniły się wpływy łacińskie.

B. Do XX wieku łacina była podstawowym językiem dyplomacji i administracji.

C. Wpływy języka rosyjskiego nasiliły się w Polsce międzywojennej.

D. Ostatnie półwiecze to dominacja zapożyczeń z języka angielskiego.

ZADANIE 9. (0-1)

Wprowadzenie do języka polskiego takich wyrazów, jak dyskietka, skaner czy procesor było spowodowane:

A. naciskami politycznymi ze strony zwolenników integracji europejskiej,

B. brakiem ich polskich odpowiedników, wynikającym z tempa rozwoju cywilizacji,

C. snobizmem językoznawców, obojętnych wobec norm językowych,

D. tradycją wzbogacania języka o słowa o zasięgu międzynarodowym.

ZADANIE 10. (0-1)

Jaką konkluzją zamykają autorki swoje rozważania?

A. Nie używajmy zapożyczeń.

B. Zachowajmy rozwagę w doborze obcych wyrazów.

C. Nie przeciwstawiajmy się modzie językowej.

D. Chrońmy nasz język przed zapożyczeniami.

ZADANIE 11. (0-1)

Który tytuł najtrafniej oddaje treść całego tekstu?

A. "Z dziejów zapożyczeń w języku polskim",

B. "O modzie językowej",

C. "Odpowiednie dać rzeczy słowo",

D. "O konieczności zachowania umiaru".

--------------------------------------------------------------------------------

Oj!, ojej!, o rany!, łał!

W każdym języku istnieje warstwa na tyle swoista, że - wydawałoby się - nie poddająca się wpływom obcym. Jest to warstwa wyrazów dźwiękonaśladowczych (czyli onomatopei) - naśladujących odgłosy przyrody, a także dźwięków, okrzyków wydawanych przy okazji emocji, czasem wydobywających się z naszych ust na poły świadomie.

I - wydawałoby się - do tej sfery wyrazów się nie zapożycza.

Tak było w istocie do niedawna. Ale parę lat temu pojawił się - najpierw chyba w filmach i reklamach telewizyjnych - ów amerykański okrzyk zachwytu, podziwu lub zdumienia (bo wszystkie te emocje może wyrażać), czyli "łał!". I rzeczywiście: dzieci myślą, że "łał!" jest lepsze niż wykrzykniki polskie. Lepsze, bo tak mówią w telewizji. A przecież mamy niejeden odpowiednik tego okrzyku: oj!, ojej!, jejku!, o rany!, a także ooo!, ajajaj! itd. Czy naprawdę amerykańskie "łał!" ma je wszystkie zastąpić? Dlatego właśnie irytujące jest to wypieranie przez "łał!" tradycyjnych polskich okrzyków i wykrzykników. Czyż nawet zachwycając się czymś lub dziwiąc się czemuś, musimy naśladować Anglosasów?

Wydaje się więc, że są jednak takie wyrazy, których zapożyczać zwyczajnie nie potrzeba. Bo jeśli pójdziemy tą drogą, to zamiast wołać ojej! czy Jezu! będziemy wykrzykiwać z angielska: "dżii!" (w zapisie: "gee!"). A potem nasze dzieci zaczną potwierdzać z amerykańska "jap!" i udowadniać, że psy szczekają "bał-łał!", a kogut pieje: "kok-edudl-du!", bo tak to się oddaje po angielsku. Więc żebyśmy tak do końca nie zangliczeli, proponuję jednak znacznie ograniczyć posługiwanie się bodaj pierwszym zapożyczonym wykrzyknikiem, czyli słówkiem "łał!".

A. Markowski, Oj!, ojej!, o rany!, łał! (fragm.), [w:] Polszczyzna znana i nieznana, Gdańsk 1999

--------------------------------------------------------------------------------

ZADANIE 12. (0-1)

Wyraz, który budzi emocje autora, jest:

A. spójnikiem,

B. wykrzyknikiem,

C. rzeczownikiem,

D. czasownikiem.

ZADANIE 13. (0-1)

Piszący zdecydowanie opowiada się za:

A. uzupełnieniem polskich onomatopei obcymi odpowiednikami,

B. wpisaniem do naszego słownika słówka "łał",

C. unikaniem wszystkiego co angielskie i amerykańskie,

D. ograniczeniem posługiwania się obcymi wykrzyknikami.

ZADANIE 14. (0-1)

W wypowiedziach autora wyczuwa się:

A. irytację,

B. obojętność,

C. wzruszenie,

D. smutek.

ZADANIE 15. (0-1)

Zastępowanie polskich wykrzykników amerykańskim "łał" może - zdaniem Markowskiego - prowadzić do:

A. wzrostu atrakcyjności wypowiedzi,

B. większej precyzji tekstu,

C. zubożenia rodzimego słownictwa,

D. niezrozumienia intencji autora.

--------------------------------------------------------------------------------

Zanim użyjemy zapożyczenia

Zanim użyjemy zapożyczenia, warto się nad nim chwilę zastanowić. Posługiwanie się wyłącznie ze snobizmu wyrazem obcym, dla którego polszczyzna wypracowała własną nazwę, to naruszenie normy językowej.

Według sondażu przeprowadzonego przez CBOS większość respondentów była zdania, że słownictwo obcojęzyczne należy zastępować polskim (61 proc.). Tylko niecałe 30 proc. w pełni akceptuje językowe przemiany i nie chce im przeciwdziałać. Co ciekawe, spolszczać wyrazy obce chcą przedstawiciele wszystkich grup wiekowych. Wyjątkiem są tylko najmłodsi uczestnicy sondażu (18 - 24 lata), którzy mają bardzo podzielone zdania. Według badań akceptacja dla zapożyczeń wzrasta wraz z wykształceniem. Płeć również nie jest bez znaczenia - bardziej tolerancyjni na obce wpływy są mężczyźni.

Na podstawie: M. Wolny, Plamy na języku, "Polityka" 37 (2262)/2000 [wszystkie dane z badań CBOS]

ZADANIE 16. (0-1)

Według sondażu Centrum Badania Opinii Społecznej akceptacja dla zapożyczeń:

A. wzrasta wraz z wiekiem respondentów,

B. maleje wraz ze wzrostem wykształcenia,

C. jest mniejsza wśród mężczyzn niż wśród kobiet,

D. jest większa u osób z wyższym wykształceniem.

ZADANIE 17. (0-1)

W świetle tekstu naruszeniem normy językowej jest:

A. używanie wyrazów obcych, które nie mają polskich odpowiedników,

B. spolszczanie obcych wyrazów, by były bardziej zrozumiałe,

C. używanie modnych wyrazów obcych w miejsce istniejących polskich nazw,

D. posługiwanie się wyrazami obcymi, których wielu nie rozumie.

ZADANIE 18. (0-1)

Na pytanie "Czy używanie słów i zwrotów obcojęzycznych nam przeszkadza?":

A. większość ankietowanych odpowiedziała przecząco,

B. większość ankietowanych nie udzieliła jednoznacznej odpowiedzi,

C. twierdząco odpowiedziała większość respondentów,

D. przecząco odpowiedziało prawie tylu ankietowanych, co twierdząco.

ZADANIE 19. (0-1)

Z sondażu CBOS wynika, że w środowisku osób badanych:

A. język polski jest zdominowany przez języki obce,

B. nie istnieje groźba zalewu polszczyzny wyrazami obcymi,

C. na co dzień nie używa się wyrazów obcych,

D. zapożyczenia są stosowane nagminnie.

--------------------------------------------------------------------------------

[O językach obcych]

Peregrynacji (1) inter alios fructus (obok innych skutków) ten jest primarius [pierwszorzędny]: uczenie się języków cudzoziemskich. To ozdoba każdego szlachcica polskiego i pochwała między przednimi ozdobami i pochwałami: umieć języki. A nie tylko każdego szlachcica polskiego, ale każdego hominis politici [polityka]: przyda się i na dworze pańskim, przyda et in Republica [i w Rzeczypospolitej] na różne legacje (2), na różne pańskie i Rzplitej (3) usługi; a choćby nie było nic więcej jeno to: między cudzoziemcami, których pełna Polska, siedzieć a być niemym, nie trącać drugiego, pytając się ustawicznie: Mci panie (4), co to ten człowiek mówi?

Umieć zaś różne cudzoziemskie języki, a każdego dobrze nie umieć, lepiej żadnego się nie uczyć. A iż do Francje teraz jedziecie, wiedzcie o tym, że język francuski we wszystkich wojskach cudzoziemskich i w obozach pełno tego języka. Nawet w Rzeszy Niemieckiej jest tak powszechny, że się go uczą w Niemczech tak co żywo, jako tu u nas w Polszcze po łacinie, i rzadki szlachcic tam, co by po francusku nie mówił. Nawet i swój język popsowali już, francuziznę mieszając weń. Aleć za tą panią naszą przyszłą [Ludwiką Marią (5)] i nasz dwór polski będzie wpół francuski.

O konwersację (6) nietrudno tam, a mianowicie w Paryżu, jedno uczynić sobie necessitatem [konieczność] mówienia: milcząc się pewnie nie nauczycie żadnego języka.

W Paryżu pospolicie w domu jednym siła ludzi mieszka, różnych nacji, z tymi nie mówić ani po łacinie, ani po niemiecku, jeno po francusku. To tak konwersując, ani się obaczycie, choć to język francuski zda się tak trudny zrazu, że go sobie łacno posmakujecie.

Instrukcja Jakuba Sobieskiego dla wychowawcy jego synów, [za:] "Polska w okresie wojen tureckich. Teksty źródłowe do nauki historii ...", oprac. W. Konopczyński, z. 40, Kraków 1926

1 peregrynacja - dłuższa podróż, wędrówka;

2 legacja - misja poselska, poselstwo;

3 Rzplita - Rzeczpospolita;

4 mci pan - mości pan;

5 Ludwika Maria Gonzaga, 1611 - 1667, królowa polska, żona Władysława IV od 1646, Jana II Kazimierza od 1649;

6 konwersacja - rozmowa

--------------------------------------------------------------------------------

ZADANIE 20. (0-1)

W zdaniu: Między cudzoziemcami, których pełna Polska, siedzieć a być niemym, nie trącać drugiego, pytając się ustawicznie: Mci panie, co to ten człowiek mówi? podkreślony fragment można zastąpić zwrotem:

A. siedzieć jak na tureckim kazaniu,

B. siedzieć jak mysz pod miotłą,

C. siedzieć jak na rozżarzonych węglach,

D. siedzieć jak na szpilkach.

ZADANIE 21. (0-1)

Wypisz z tekstu trzy archaizmy, tj. wyrazy dawne, których już dziś się nie używa.

ZADANIE 22. (0-1)

Do kogo i w jakim celu zwraca się Jakub Sobieski?

ZADANIE 23. (0-1)

Zacytuj fragment informujący o tym, który z języków obcych był szczególnie popularny w Polsce w czasach współczesnych autorowi tekstu.

ZADANIE 24. (0-2)

Wypisz dwa stwierdzenia autora - dotyczące nauki języków obcych - które nie straciły aktualności do dziś.

ZADANIE 25. (0-3)

Podaj przynajmniej dwie przyczyny pojawienia się w naszym języku wyrazów obcych. Zapisz je w postaci równoważników zdań.

ZADANIE 26. (0-5)

Zredaguj ogłoszenie zawierające informację, że w Twojej szkole zostanie zorganizowany kurs nauki języka obcego.

ZADANIE 27. (0-17)

Napisz rozprawkę, w której rozważysz, czy znajomość języków obcych jest niezbędna dla człowieka początku XXI wieku. Podaj, co najmniej dwa argumenty na potwierdzenie swej tezy.

(Pamiętaj, że Twoja praca nie zostanie sprawdzona, jeśli będzie niezgodna z tematem i zajmie mniej niż połowę wyznaczonego miejsca.)

………………………………………………………………………………………………………………………

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Próbny egzamin gimnazjalny 10 z Operonem z zakresu przedmiotow humanistycznych
test z zakresu szkolenia okresowego, zestaw 1
test z zakresu szkolenia okresowego, zestaw 2 (1)
sprawdzian kompetencji trzecioklasisty zestaw humanistyczny test
zestawy zadań, rrz 04 22
Zestaw Zadan 1
Test-XX, studia, Logistyka Politechnika Świętokrzyska, Semestr 2, Makroekonomia, ćw, zestawy
test z przedmiotu wstep do nauki o panstwie i prawie (1), testy, wstęp

więcej podobnych podstron