GIERŁACH ELŻBIETA
REWALIDACJA Z TERAPIĄ PEDAGOGICZNĄ
III ROK STUDIA ZAOCZNE
ZNACZENIE DIAGNOZY W PRACY REWALIDACYJNEJ
„Diagnostyka jest to nauka o sposobach rozpoznawania odchyleń od normy, zaburzeń oraz chorób na podstawie ich charakterystycznych cech lub symptomów.”
Natomiast „diagnoza psychopedagogiczna jest to stwierdzenie stanu rozwoju umysłowego, dokonane przez zespół specjalistów na podstawie rozpoznania uzyskanego w wyniku różnych metod i technik badawczych oraz analizy historii życia dziecka i jego sytuacji środowiskowej.”
W rozpoznawaniu stanu rozwoju umysłowego i motorycznego pacjentów niepełnosprawnych bierze udział zespół specjalistów tj. psycholog, pedagog, lekarz, logopeda, socjolog czy inni. Na podstawie ich badań określane jest wspólne orzeczenie, które staje się podstawą i początkiem postępowania rewalidacyjnego.
Chcąc określić trafną diagnozę niezbędna jest długotrwała obserwacja zachowania dziecka w różnych sytuacjach życiowych, którą przeprowadza doświadczony pedagog, a także szereg badań psychologicznych, bez których nie sposób uzyskać pełnego obrazu rozwojowego dziecka. Ważne są również wyniki specjalistycznych badań lekarskich, dotyczących funkcjonowania poszczególnych narządów i organów wewnętrznych, sprawności fizycznej i ogólnej zdrowotności. Pedagog jak też i socjolog powinni wypowiedzieć się na temat środowiska i jego wpływu na dotychczasowe warunki wychowawcze i rozwojowe badanego. Logopeda winien ustalić rodzaj zaburzeń mowy i ich ewentualny wpływ na ogólny rozwój dziecka.
Diagnoza powinna mobilizować specjalistów z zakresu rewalidacji i psychoterapii do podjęcia możliwie wczesnej stymulacji rozwoju przy zastosowaniu odpowiednich do tego metod. Diagnoza nie powinna stanowić podstawy do eliminacji dziecka ze środowiska rówieśniczego. Powinna być podstawą rewalidacji i psychoterapii, które pozwolą dziecku na pozostanie w normalnym środowisku rówieśniczym lub na stały z nim kontakt.
„Z punktu widzenia potrzeb kształcenia specjalnego diagnoza koncentruje się na stanie somatycznym, sprawnościach motorycznych, intelektualnych, sferze emocjonalnej, sytuacji rodzinnej i socjalnej.(…) Nie jest działaniem jednorazowym, towarzyszy terapii i zabiegom usprawniającym na różnych ich etapach. Ponowna diagnoza może spowodować zmianę programu terapii lub kształcenia dziecka.”
Wczesna i rozwinięta diagnoza ma bardzo duże znaczenie w pracy rewalidacyjnej. Szybkie zdiagnozowanie, jeszcze w okresie prenatalnym, ewentualnych schorzeń i wad często pozwala na zmniejszenie ich skutków występujących po urodzeniu dziecka. Często pozwala wyeliminować czynnik mogący spowodować ewentualne pogorszenie stanu rzeczy.
„W opiece i wychowaniu każdego dziecka z ryzykiem rozwojowym, zagrożonego chorobą, dysfunkcjami i wadami fizycznymi, nie ma gotowych zasad postępowania praktycznego. Wynikają one z ciągłej refleksji, siły woli oraz nietypowych, długotrwałych poświęceń i spełnień służących zdrowiu dziecka oraz jego rozwojowi. Z tych względów tak bardzo potrzebna jest wczesna profilaktyka i diagnoza zaburzeń rozwojowych w celu zrozumienia ich istoty i etiologii mechanizmów rozwoju człowieka.”
Chociaż reakcje rodziców na wiadomość o upośledzeniu dziecka są różne, wszystkim, bez wyjątku, trudno jest pogodzić się z faktem, że maja upośledzone dziecko, a część rodziców nie przyjmuje do wiadomości tego faktu. Niektórzy rodzice utrzymują, że ich dziecko jest leniwe, nieuważne i uparte. Czasem oskarżają nauczyciela o brak cierpliwości w stosunku do ich dziecka. Takie postawy rodzicielskie powodują zwykle opóźnienie w rozpoczynaniu nauki w szkołach specjalnych, co bardzo negatywnie wpływa na proces ich rewalidacji. Tak, więc również w tej kwestii diagnoza odgrywa zasadniczą rolę. Odpowiednie i wczesne zdiagnozowanie dziecka pomaga rodzicom przyjąć odpowiednia postawę, uświadomienie ich o rzeczywistym stanie rzeczy pozwala na lepszą współpracę ze specjalistami w realizacji pracy rewalidacyjnej. Biorąc pod uwagę na przykład dzieci z zaburzeniami słuchu także należy pamiętać o doniosłej roli wczesnej diagnozy. Coraz liczniejsze badania medyczne i psychopedagogiczne wskazują, że należy wykorzystać pierwsze miesiące i lata życia dziecka, gdyż w tym okresie intensywnie rozwija się układ nerwowy, który jest fizjologicznym podłożem życia psychicznego. Powstają wówczas najbardziej trwałe odruchy warunkowe i rozwijają się podstawowe funkcje psychiczne człowieka.
„ Zbyt późne wykrywanie w szkołach podstawowych dzieci upośledzonych umysłowo i obejmowanie ich opieką szkoły specjalnej dopiero w wieku 15 - 17 lat nie tylko opóźnia rozpoczęcie procesu rewalidacyjnego, ale i poważnie obniża skuteczność jego oddziaływania.”
Diagnoza jest jednym z głównych procesów branych pod uwagę przy tak zwanej selekcji szkolnej. „Pojęciem tym·obejmuje się całokształt działań przedszkoli i szkół podstawowych, poradni specjalistycznych służby zdrowia i poradni psychologiczno - pedagogicznych w zakresie stwierdzania opóźnień dzieci w pracy przedszkolnej i szkolnej, ustalania przyczyn oraz określania rodzaju i stopnia zaburzeń rozwojowych i upośledzeń.”
Dzieci upośledzone zanim zostaną objęte kształceniem i wychowaniem specjalnym poddawane są badaniom specjalistycznym, które maja na celu ustalenie rodzaju i stopnia upośledzenia oraz określenie rodzaju i zakresu niezbędnych działań rewalidacyjnych. Proces ten jest zwykle skomplikowany i często trwa dość długo.
Podsumowując niniejszą pracę należy jeszcze raz powiedzieć, iż rola diagnozy w pracy rewalidacyjnej jest bardzo duża. Dzięki niej możemy szybko rozpoznać rodzaj zaburzenia, co pozwala na natychmiastową interwencję. Wiadome jest, że działanie rewalidacyjne podejmowane w zbyt późnym okresie, dopiero w wieku kilkunastu lat, posiada ograniczoną skuteczność, a możliwości uzyskania poprawy rozwoju umysłowego zostają nieodwracalnie zaprzepaszczone.
„Z dotychczasowych doświadczeń i rezultatów badań naukowych prowadzonych w ośrodkach usprawniania dzieci niepełnosprawnych na całym świecie wynika, że najważniejszą i jedyną drogą do osiągnięcia poprawy w zaburzeniach rozwoju psychoruchowego jest wcześnie rozpoczęte i systematyczne leczenie usprawniające.” Natomiast wiadome jest, że aby leczenie to było możliwe konieczna jest trafna i rzetelna diagnoza.
Literatura:
Borkowska M. ABC rehabilitacji dzieci. Mózgowe porażenie dziecięce.1989.
Dykcik W. Formy postępowania terapeutyczno - wychowawczego. (w): Pedagogika specjalna. (red.) Dykcik W. 1997.
Kostrzewski J. Diagnostyka odchyleń od normy u dzieci, młodzieży i dorosłych. (w): Pedagogika rewalidacyjna. (red.) A.Hulek. 1980.
Sowa J. Pedagogika specjalna w zarysie. 1998.
Włodek - Chronowska J.(red.)Wczesna diagnostyka i terapia dzieci z zaburzeniami psychomotorycznymi. 1996.
Kostrzewski J.1980.
Sowa J. 1998.
Sowa J. 1998
Dykcik W. 1997.
Włodek - Chronowska. 1996.
Sowa J.1998.
Borkowska M.1989.