Arystoteles jest jednym z trzech, obok Sokratesa i Platona najsławniejszych filozofów greckich. Stworzył opozycyjny do platonizmu i równie spójny system filozoficzny, który bardzo silnie działał na filozofię i naukę europejską. Samo odejście od nauki Platona było związane z samodzielną pracą Arystotelesa w Assos, później jako wychowawcy i nauczyciela Aleksandra Wielkiego, wreszcie po powrocie do Aten w Likejonie, czyli instytucji założonej przez samego Arystotelesa łączącej funkcje szkoły i instytutu badawczego.
W dziele Polityka twierdzi, że "państwo należy do tworów natury, że człowiek jest z natury stworzony do życia w państwie, taki zaś, który z natury, a nie przez przypadek żyje poza państwem, jest albo nędznikiem, albo nadludzką istotą (...)". Założenia doktrynalne są klarowne. Państwo pochodzi z natury: to znaczy, że powstaje na drodze naturalnego rozwoju. Arystoteles sądzi, że cały rozwój społeczny zmierza do tego celu, którym jest państwo. Etapami tego rozwoju jest powstanie rodziny (gospodarstwa domowego), gminy wiejskiej, a w końcu państwa, wspólnoty doskonałej, która jest kresem ewolucji form organizacji życia społeczeństwa.
W czasowym następstwie najpierw jednostki ludzkie łączą się w rodzinę. Rodziny zespalają się we wsie, a wsie w miasta. Wreszcie miasta w polis. Państwo nie jest tedy tworem ludzkiej umowy. Państwo jest wytworem konieczności. Ludzie, jako istoty rozumne aktywnie uczestniczą w działaniach zmierzających do doskonałości form organizacji ich życia.
Arystoteles wyraża przekonanie, że "człowiek jest z natury stworzony do życia w państwie". We wspólnocie państwowej podstawową organizacją społeczną okazuje się rodzina, w której wyróżnia dwa zasadnicze elementy: wolnych i niewolnych oraz trzy rodzaje związków między ludźmi: związek pana i niewolnika, męża i żony, ojca i dzieci. Czwartym rodzajem związku łączącym wszystkie, jest gospodarstwo domowe, na którym pracują osoby wchodzące w skład rodziny." Ojciec, jako głowa rodziny, powinien zabiegać o dobro wszystkich, stanowiąc pierwowzór władzy państwowej, a szczególnie monarchy, jako zwierzchnika nawy państwowej.
Arystoteles reprezentuje pogląd powstania państwa w sposób naturalny, odpowiadający wymogom i potrzebom człowieka. Poprzednie formy zrzeszania ludzi w grupy, jak rodzina czy szerzej pojęte gospodarstwo, posiadają także charakter naturalny, prowadząc stopniowo, ewolucyjnie do najwyższej formy zorganizowania jaką jest państwo. W tym znaczeniu człowiek z natury jest "istotą państwową", zmierzającą do życia w grupie, znajdującą w niej warunki rozwoju zarówno indywidualnego jak i zbiorowego.
Ludzie żyjący poza społeczeństwem i państwem bez wątpienia znajdują się na jakimś niewłaściwym i prymitywnym etapie rozwoju. Wspólnota państwowa jest zatem rezultatem naturalnego zachowania się jednostek, a państwo stanowi najwyższy wyraz zorganizowania się ludzi we wspólnotę, w której człowiek uzyskuje status obywatela. Państwo jest więc rezultatem uogólnionych cech tkwiących w naturze ludzkiej, a poprzez to i zbiorowości jednostek tworzących rodzinę czy społeczeństwo.
Rozważając naturalne warunki powstania państwa i odpowiadające mu zasady organizacji, Arystoteles dochodzi do wyrażenia idei podziału działań w państwie. W związku z tym w każdym państwie i to niezależnie od jego formy, wyróżniał trzy podstawowe czynniki władcze: obradujący, rządzący i sądzący. Najbardziej doniosłe znaczenie przyznawał czynnikowi obradującemu, rozstrzygającemu o sprawach pokoju i wojny, zawieraniu i rozwiązywaniu przymierzy, stosowaniu kary śmierci, wygnaniu i konfiskacie majątku, wyborze urzędników i kontroli nad nimi. Władza wykonawcza miała być podporządkowana zgromadzeniu, a sądy powinny orzekać zgodnie z prawem i naturalnym poczuciem sprawiedliwości. Sprawnie zorganizowane państwo i dobrze funkcjonujące władze publiczne łatwiej osiągają cele, które przed nim z natury stają i odpowiadają założeniom polis jako wspólnoty państwowej.
Przyjęcie koncepcji polis jako organizacji suwerennej i wszechogarniającej człowieka, wyznaczonej przez porządek naturalny, istniejącej dla zapewnienia ludziom dobrego życia i bezpieczeństwa, nie doprowadziło Arystotelesa do pochwały modelu państwa zuniformizowanego, w sposób trwały najlepszego. Takiego państwa nie wytworzyły dzieje ludzkości i z pewnością nie wytworzą. Kształt państwa i charakter ustroju państwowego zależy bowiem od wielu czynników m.in. od siły i stosunków społecznych, od stanu gospodarki, od charakteru narodu i położenia geograficznego, a także od wielkości terytorium. Dlatego też ustrój dobry w jednych warunkach, może okazać się zły w innych. Generalnie można powiedzieć, twierdzi Arystoteles, że rzecz sprowadza się do dostrzegania w życiu państw dobrych i złych. W zależnie od tego, kto rządzi - jednostka, grupa czy ogół, dobrymi formami są monarchia, arystokracja, politea; złymi zaś odpowiednio tyrania, oligarchia, demokracja. Kryterium to stanowi podstawę do sformułowania odpowiedzi na pytanie czy rządy sprawowane są w interesie ogółu (te są dobre), czy tylko dla własnej korzyści (te są złe).
Wspólnoty państwowe wedle Arystotelesa powstały na drodze naturalnego rozwoju społecznego, ale sprawą urządzania tej wspólnoty zajmują się już różne grupy społeczne dążące do zdobycia władztwa nad ludźmi. Wpływ tych grup jest różny, ale w ostateczności rozstrzygający o organizacji państwowej.