PREZYDENT
Prezydent jest głową państwa gruzińskiego, kieruje i realizuje polityką wewnętrzną i zagraniczną państwa, zabezpiecza jedność i niepodzielność kraju, a także zgodność z konstytucją działalności organów państwowych. Ustrojodawca powierza mu także rolę najwyższego przedstawiciela w stosunkach zagranicznych (art. 69 konstytucji).
Prezydent wybierany jest w wyborach powszechnych na 5-letnią kadencję; konstytucja dopuszcza możliwość pełnienia funkcji prezydenta przez tą samą osobą przez dwie kolejne kadencje. Bierne prawo wyborcze przysługuje obywatelom Gruzji od urodzenia, po ukończeniu 35 lat, posiadający prawa wyborcze oraz zamieszkujący w Gruzji od co najmniej 15 lat i także w dniu wyznaczenia wyborów. Konstytucja przewiduje system wyborów większościowych przeprowadzanych w dwóch turach głosowania, określając wymaganą większość głosów wymaganych do wyboru kandydatów na prezydenta w pierwszej turze oraz warunki ostatecznego wyboru w ponownym głosowaniu. Prawo zgłoszenia kandydata na prezydenta przysługuje ugrupowaniom politycznym lub grupom inicjatywnym. Zgłoszenie kandydata powinno być poparte podpisami nie mniej niż 50 tysięcy wyborców. Jeżeli w pierwszej turze głosowania uczestniczył tylko jeden kandydat lecz nie uzyskał wymaganej liczby głosów lub jeśli w drugiej turze głosowania prezydent nie został wybrany, to w ciągu dwóch miesięcy od daty wyborów zostają przeprowadzone powtórne wybory (art. 70 konstytucji).
Ze względu na charakter relacji prezydenta z innymi organami państwa, kompetencje głowy państwa można przedstawić w kilku płaszczyznach.
W relacjach na linii prezydent - rząd, kompetencje prezydenta są najbardziej rozbudowane i niewątpliwe najważniejsze. Wśród nich należy wymienić: mianowanie premiera i wyrażanie zgody na mianowanie przez premiera ministrów; dymisjonowanie rządu z własnej inicjatywy bądź w przypadkach określonych w konstytucji oraz dymisjonowanie ministrów obrony i spraw wewnętrznych; przyjmowanie dymisji rządu, ministrów i innych urzędników; wyrażanie zgody na złożenie przez rząd projektu budżetu; wstrzymywanie bądź unieważnianie aktów rządu i innych urzędów władzy wykonawczej niezgodnych z konstytucją bądź ustawą.
Prezydent podpisuje umowy i porozumienia międzynarodowe, prowadzi rokowania z innymi państwami, mianuje (za zgodą parlamentu) ambasadorów i innych przedstawicieli dyplomatycznych, przyjmuje listy uwierzytelniające, podpisuje - w imieniu państwa - porozumienia konstytucyjne z Gruzińską Autokefaliczną Apostolską Cerkwią Prawosławną.
Prezydent jest zwierzchnikiem Sił Zbrojnych, mianuje członków Rady Bezpieczeństwa Narodowego, dowódcę Sztabu Generalnego i innych wysokich rangą dowódców. W razie zbrojnej napaści na Gruzję prezydent ogłasza stan wojenny, przy zaistnieniu odpowiednich warunków zawiera traktat pokojowy i nie później niż w ciągu 48 godzin przedstawia tę decyzję do zatwierdzenia parlamentowi.
W razie wojny lub masowych zamieszek, zamachu na integralność terytorialną kraju, w przypadku przewrotu wojskowego lub powstania zbrojnego, katastrofy ekologicznej i epidemii lub w innych przypadkach, gdy organy władzy państwowej są pozbawione możliwości normalnego wykonywania swoich upoważnień konstytucyjnych, prezydent wprowadza stan nadzwyczajny (wyjątkowy) na całym terytorium kraju bądź na jego części, i nie później niż w ciągu 48 godzin przedkłada tę decyzję do zatwierdzenia parlamentowi. Podczas stanu nadzwyczajnego prezydent może wydawać dekrety z mocą ustawy obowiązujące w czasie jego trwania, które są przedstawiane parlamentowi do zatwierdzenia, gdy ten się zbierze.
W relacjach na linii prezydent - parlament kompetencje prezydenta obejmują: rozpisywanie wyborów, zwołanie pierwszego posiedzenia parlamentu, podpisywanie i ogłaszanie ustaw, rozwiązanie parlamentu, prawo zwrócenia się z orędziem, wnioskowanie w sprawie powołania prokuratora generalnego.
W relacjach na linii prezydent - organy przedstawicielskie samorządu lub jednostek terenowych głowa państwa została wyposażona w prawo wstrzymania (za zgodą parlamentu) obowiązywania aktów normatywnych organów władzy samorządowej bądź ich rozwiązania (jeżeli ich działania stwarzają zagrożenie dla suwerenności, integralności terytorialnej kraju oraz dla realizacji przez organy państwowe ich pełnomocnictw konstytucyjnych.
W relacjach na linii prezydent - władza sądownicza głowa państwa przewodniczy posiedzeniom Wyższej Rady Sądowniczej oraz uczestniczy w powoływaniu (i odwoływaniu) sędziów sądów oraz członków Sądu Konstytucyjnego.
Prezydent wykonuje także tradycyjne uprawnienia głowy państwa: podejmuje decyzje w sprawie obywatelstwa i uchodźstwa, stosuje prawo łaski, przyznaje odznaczenia państwowe, wyższe stopnie wojskowe i rangi dyplomatyczne. Może zwracać się z orędziem do narodu.
Do aktów urzędowych prezydenta konstytucja zalicza: rozporządzenia i zarządzenia. W okresie obowiązywania stanu wyjątkowego dopuszcza nadto możliwość wydawania przez prezydenta rozporządzeń z mocą ustawy, które ex lege tracą moc prawną z chwilą jego uchylenia. Z kolei w okresie międzykadencyjnym (pomiędzy rozwiązaniem parlamentu a zaprzysiężeniem nowego) prezydent może wydawać akty (rozporządzenia z mocą ustawy) dotyczące spraw podatkowych i budżetowych, które tracą moc prawną jeżeli w ciągu miesiąca od dnia ukonstytuowania nowego parlamentu nie zostaną zatwierdzone.
Prezydent korzysta z immunitetu. W okresie pełnienia funkcji nie może być aresztowany albo pociągnięty do odpowiedzialności karnej. Wiąże go zasada niepołączalności. Prezydent nie może piastować innego urzędu, prowadzić działalności gospodarczej oraz otrzymywać wynagrodzenia lub innego rodzaju uposażenia za jakąkolwiek inną działalność. Konstytucja dopuszcza jednak możliwość prowadzenia działalności partyjnej (art. 72).
W przypadku naruszenia konstytucji, zdrady stanu lub popełnienia innego przestępstwa parlament po otrzymaniu opinii Sądu Konstytucyjnego i Sądu Najwyższego wszczyna procedurę impeachmentu. Złożenie wniosku w tej sprawie wymaga zgody 1/3 składu izby, postawienie w stan oskarżenia większości bezwzględnej, a usunięcie prezydenta z urzędu większości kwalifikowanej 2/3 głosów. Procedura usunięcia z urzędu powinna zostać przeprowadzona w ciągu 30 dni, w przeciwnym razie, jeżeli parlament nie podejmie rozstrzygnięcia, wniosek uważa się za wycofany i w ciągu roku wnoszenie oskarżenia opartego o ten sam zarzut jest niedopuszczalne.
W celu realizacji swoich kompetencji prezydent tworzy Administrację Prezydenta Gruzji, powołuje i odwołuje Szefa Administracji Prezydenta Gruzji oraz określa strukturę i tryb działalności podległej mu administracji.
RZĄD
Konstytucja poświęca niewiele miejsca rządowi. Uregulowania prawne dotyczące rządu obejmują rozdział czwarty1 dodany na mocy noweli konstytucyjnej z 6 lutego 2004 r. Rząd sprawuje władzę wykonawczą, realizuje politykę wewnętrzną i zagraniczną państwa, ponosi odpowiedzialność przed prezydentem i parlamentem.
Rząd składa się z premiera i ministrów. W skład rządu może być powołany minister (ministrowie) stanu odpowiedzialny za wykonywanie zadań specjalnych. Premier powierza jednemu z ministrów pełnienie obowiązków wicepremiera. Rząd i członkowie rządu składają dymisję prezydentowi.
Na czele rządu stoi premier, który określa kierunki działalności rządu, organizuje jego działalność, zapewnia koordynację i kontrolę działalności poszczególnych resortów, składa relacje prezydentowi z działalności rządu i odpowiada za działalność rządu przed prezydentem i parlamentem. Premier za zgodą prezydenta powołuje pozostałych członków rządu, ma również prawo ich odwoływania.
Ministerstwa są tworzone w celu zapewnienia zarządzania i realizacji polityki państwa w określonych sferach życia gospodarczego i społecznego. Ministerstwem kieruje minister, który podejmuje samodzielne decyzje w kwestiach należących do jego kompetencji. Może też, na podstawie obowiązującego prawa, aktu normatywnego prezydenta lub rozporządzenia rządu i w wykonaniu tych aktów, wydawać rozporządzenia.
Rada Ministrów uczestniczy w procesie stanowienia prawa: posiada inicjatywy ustawodawczej oraz prawo zgłaszania uwag (poprawek) do projektów ustaw rozpatrywanych w parlamencie. Konstytucja zastrzega do wyłącznej kompetencji rządu prawo przedkładania parlamentowi projektu ustawy budżetowej. Zmiany w projekcie ustawy budżetowej wymagają również zgody rządu.
Premier w przypadkach i w trybie określonym w ustawie ma prawo powoływania i odwoływania ze stanowiska innych osób urzędowych. W granicach swoich kompetencji ma prawo wydawania indywidualnych aktów prawnych - zarządzeń, zaś rząd ma prawo wydawać rozporządzenia i zarządzenia podpisywane przez premiera.
Członków rządu obowiązuje zasada niepołączalności. Członek rządu nie może: zajmować innego stanowiska (oprócz członkostwa w partii politycznej), zakładać przedsiębiorstwa, prowadzić działalność gospodarczą, otrzymywać wynagrodzenia za jakąkolwiek inną działalność, za wyjątkiem działalności naukowej, dydaktycznej oraz twórczej.
Kontrola parlamentu nad działalnością rządu przejawia się m.in. obowiązkiem premiera do przedłożenia temu organowi sprawozdania za okres realizacji programu rządowego, uchwalaniu przez parlament wotum zaufania. Dymisja rządu następuje z jego własnej inicjatywy, na skutek uchwalenia przez parlament wotum nieufności lub bezwarunkowego wotum nieufności dla rządu, z tym że, jak już wspomniano wyżej, w przypadku "zwykłego" wotum nieufności, prezydent może zdecydować, czy zdymisjonować rząd czy nie. Bezwarunkowe wotum nieufności obliguje prezydenta do podjęcia decyzji o dymisji rządu. Dymisja premiera lub zawieszenie jego pełnomocnictw skutkuje zawieszeniem pełnomocnictw innych członków rządu. W przypadku dymisji lub odwołania ze stanowiska innego członka rządu premier za zgodą prezydenta, w terminie dwóch tygodni, powołuje nowego członka rządu (art. 79 konstytucji).
WŁADZA SĄDOWNICZA
Władza sądownicza obejmuje Sąd Konstytucyjny i sądy powszechne; konstytucja nie wspomina o istnieniu sądów administracyjnych. Ustanowienie sądów wojskowych jest możliwe jedynie w warunkach wojny, zaś tworzenia sądów nadzwyczajnych i specjalnych zakazane.
Uregulowania prawne dotyczące zasad organizacji i funkcjonowania władzy sądowniczej zostały zawarte w następujących aktach prawnych: rozdział V konstytucji „Władza sądownicza” w szczególności w art. 83 oraz art. art. 88 - 89, ustawa organiczna o Sądzie Konstytucyjnym Gruzji, ustawa prawo postępowania przed Sądem Konstytucyjnym, ustawa o gwarancjach socjalnych dla członków Sądu Konstytucyjnego, ustawa organiczna o sądach powszechnych, ustawa organiczna o Sądzie Najwyższym.
Sąd Konstytucyjny z siedzibą w Batumi został powołany w 1996 roku i odgrywa istotną rolę w systemie prawa gruzińskiego.
Sąd Konstytucyjny składa się z dziewięciu członków mianowanych na zasadzie równości przez organy trzech podzielonych władz: trzech członków wybiera parlament (większością trzech piątych głosów ustawowej liczby swoich członków), trzech - prezydent, trzech - Sąd Najwyższy. Kadencja członków Sądu Konstytucyjnego wynosi dziesięć lat, bez możliwości ponownego wyboru. Członkiem Sądu Konstytucyjnego może być obywatel Gruzji, który ukończył 30 lat i posiada wyższe wykształcenie prawnicze. Na czele Sądu Konstytucyjnego stoi prezes wybierany na pięcioletnią kadencję, bez prawa ponownego wyboru.
Członkowi Sądu Konstytucyjnego przysługuje immunitet, niedopuszczalne jest pociągnięcie go do odpowiedzialności karnej, zatrzymanie czy aresztowanie, rewizja osobista, rewizja mieszkania, rewizja samochodu oraz rewizja miejsca pracy bez zgody Sądu Konstytucyjnego, chyba że zostanie ujęty na gorącym uczynku o czym niezwłocznie zawiadamia się Sąd Konstytucyjny. Jeżeli Sąd Konstytucyjny nie wyrazi zgody zatrzymany lub aresztowany członek zostaje niezwłocznie zwolniony.
Do zadań Sądu Konstytucyjnego należy: orzekanie o zgodności z konstytucją ustaw, aktów normatywnych prezydenta, rządu oraz najwyższych organów władzy Autonomicznej Republiki Abchaskiej i Autonomicznej Republiki Adżarskiej; rozstrzyganie sporów kompetencyjnych pomiędzy organami państwowymi; rozstrzyganie sporów związanych z konstytucyjnością referendów i wyborów, rozstrzyganie o zgodności z konstytucją umów międzynarodowych i porozumień; rozstrzyganie skarg dotyczących naruszenia praw i wolności człowieka przewidzianych w rozdziale drugim konstytucji, rozstrzyganie sporów dotyczących naruszenia ustawy konstytucyjnej o statusie Autonomicznej Republiki Adżarskiej.
Sąd Konstytucyjny orzeka na wniosek: prezydenta, co najmniej 1/5 członków parlamentu, sądu, wyższych organów rządowych Abchazji i Adżarii, Obrońcy Ludowego Gruzji i obywateli.
Wyroki Sądu Konstytucyjnego są ostateczne i wchodzą w życie z chwilą ogłoszenia. Akty normatywne uznane za niezgodne z konstytucją (w całości bądź w części) tracą moc obowiązującą (w całości bądź w części).
System sądownictwa powszechnego obejmuje sądy rejonowe (miejskie), sądy okręgowe, sądy apelacyjne, Sąd Najwyższy Abchaskiej Republiki Autonomicznej, Sąd Najwyższy Adżarskiej Republiki Autonomicznej oraz Sąd Najwyższy Gruzji.
Sędziowie są powoływani przez prezydenta na wniosek Najwyższej Rady Sądownictwa na okres nie krótszy niż dziesięć lat. Sędzią może zostać obywatel Gruzji, który ukończył 28 lat, posiada wyższe wykształcenie prawnicze oraz przy najmniej pięcioletnie doświadczenie w pracy zawodowej. W sądach powszechnych sprawy rozpatrywane są z udziałem ław przysięgłych.
Sąd Najwyższy jest sądem kasacyjnym. Prezesa oraz sędziów Sądu Najwyższego wybiera parlament większością aktualnej liczby swoich członków na wniosek prezydenta. Kadencja sędziego Sądu Najwyższego nie może być krótsza niż dziesięć lat.
Konstytucja przewiduje utworzenie Najwyższej Rady Sądownictwa odpowiedzialnej za sprawy personalne i organizacyjne związane z funkcjonowaniem władzy sądowniczej.