Symbolika potraw w świątecznym koszyku
BM
2005-01-24, ostatnia aktualizacja 2002-03-25 09:50
W Wielką Sobotę w Kościele katolickim święci się pokarmy, spożywane następnie podczas wielkanocnego śniadania. W koszyczkach tradycjonalistów znajdzie się obowiązkowo maślany - a w ostateczności cukrowy - baranek, pisanka lub kraszanka, chleb, kiełbasa, chrzan i sól.
Fot. Marzena Hmielewicz / AG
"Święcą baranka, przypominając prawdziwego Baranka Chrystusa i Jego Triumf, dlatego też zwyczajnie chorągiewki na pieczonym baranku stawiają" - twierdził w 1739 roku w "Ozdobie Kościoła katolickiego" ks. Newerani. Baranek był - według nakazów starotestamentowych - zwierzęciem ofiarnym składanym Jahwe. Tradycja chrześcijańska uczyniła go symbolem ofiarnej męki Chrystusa.
"Święcą chrzan na znak tego, że gorzkość Męki Jezusowej tego dnia w słodycz się nam i radość zamieniła i dlatego też przy tym masło święcą, które znaczy tę słodycz". Chrzanu powinni skosztować wszyscy domownicy, nawet małe dzieci. Chłopi na Śląsku jadali chrzan łyżkami, gdyż widzieli w nim symbol cierpień Chrystusa.
"Święcą na ostatek i jaja, na dowód tego, że jako kokosz dwojako niby kurczęta rodzi, raz niosąc owoc, drugi raz go wysiadując, tak przez Chrystusa dwa razy odrodzeni jesteśmy". Jedna z legend wiąże zwyczaj malowania jajek z osobą Marii Magdaleny. Gdy powiadomiona przez anioła o zmartwychwstaniu Chrystusa wróciła ucieszona do domu, spostrzegła, że jajka, które miała z sobą, zabarwiły się na czerwono. Rozdane apostołom zamieniły się w ich rękach w ptaki, przekonując o duchowym przeobrażeniu Chrystusa. Inna legenda mówi, że to Maryja malowała jajka na różne kolory, chcąc sprawić radość małemu Chrystusowi.
Chleb był od zawsze symbolem sytości, dostatku i błogosławieństwa bożego. Wielu świętym - np. Benedyktowi, Antoniemu czy Pawłowi pustelnikowi - chleb przynosiły ptaki, jako widomy znak łaski Nieba. Łamanie z kimś chleba było symbolem przyjaźni i gościnności, a odmowa podzielenia się z biednym - ciężkim grzechem.
Sól jest według tradycji żydowskiej symbolem Przymierza Jahwe ze swoim ludem. Według praw Starego Testamentu ofiary składane Bogu powinny zawierać sól. Dzięki swoim właściwościom konserwującym symbolizuje czystość, niezmienność i świętość. Chrystus w kazaniu na Górze nazywa Apostołów "solą ziemi".