Sport osób niepełnosprawnych
W związku ze zwiększająca się liczba osób niepełnosprawnych coraz większą wagę przypisuje się wartościom, jakie niesie ze sobą wychowanie fizyczne i sport. Pomimo różnych przyczyn niepełnosprawności oraz jej charakteru, wszystkie te osoby łączy konieczność określonych wykonywania ćwiczeń fizycznych, w celu poprawy stanu zdrowia, przeciwdziałania pogłębianiu się upośledzenia oraz wytworzeniu prawidłowych mechanizmów kompensacji. Uprawianie sportu pomaga równoważyć szkodliwe skutki zmniejszonej lub braku aktywności ruchowej człowieka, ponieważ ruch jest naturalnym bodźcem, który przyspiesza oraz wspomaga takie procesy w organizmie człowieka, jak: odnowa, regeneracja, a nawet kompensacja utraconej funkcji [1].
Według Polskiego Związku Sportu Niepełnosprawnych „Start” (...) „Sport niepełnosprawnych to forma aktywności ruchowej wyrabiająca, utrzymująca i podnosząca sprawność fizyczną osób niepełnosprawnych na poziomie gwarantującym samodzielność życiową. Stanowi element kompleksowego programu rehabilitacji” [12].
Sport osób niepełnosprawnych można rozpatrywać w dwóch kategoriach. Po pierwsze, jako środek szybkiego i efektywnego usprawnienia osoby. Natomiast z drugiej strony, może być postrzegany jako środek do osiągania możliwie najlepszych wyników (dotyczy również bicia rekordów oraz odnoszenie zwycięstw na różnorakich zawodach). Wtedy mówimy o aspekcie czysto sportowym. W obu przypadkach uprawianie sportu wpływa korzystnie na osobę niepełnosprawną, zarówno pod względem fizycznym, jak i psychicznym. Poprzez sport poprawia się sprawność fizyczna i łatwiej jest utrzymać ją na odpowiednim poziomie. A to z kolei pozwala na większą samodzielność w wykonywaniu podstawowych czynności życia codziennego. Dzięki temu niepełnosprawni uzyskują możliwość chociażby kontynuowania nauki bądź pracy zawodowej. Natomiast efekt psychologiczny i socjalny sportu osób niepełnosprawnych wiąże się między innymi z kontaktem z innymi ludźmi na zawodach sportowych czy treningach. Trzeba jednak pamiętać, że sport niepełnosprawnych oprócz wielu zalet kryje również w sobie pewne niebezpieczeństwa, do których należy także pogorszenie stanu zdrowia [7].
Obecnie sport niepełnosprawnych jest coraz bardziej popularny i powszechny. Oferta dyscyplin dostępnych dla tych osób jest bogatsza. Dyscypliny te są w zasadzie odpowiednikami dyscyplin sportu uprawianych przez osoby sprawne fizycznie. Dokonuje się jedynie zmian w przepisach i regulaminach na tyle, aby niepełnosprawni mogli uprawiać określony rodzaj sportu. Owe przepisy są wydawane przez odpowiednie organizacje międzynarodowe, które odpowiadają za daną konkurencję, a dostępne są w krajowych organizacjach sportowych zajmujących się sportem niepełnosprawnych [12].
Wiele konkurencji sportowych zostało tak dostosowanych do potrzeb i możliwości niepełnosprawnych, że mogą je uprawiać osoby z takimi schorzeniami jak: wady i schorzenia narządu ruchu, wzroku, słuchu oraz inwalidzi z upośledzeniem umysłowym. Jednocześnie większość dyscyplin jest tak zaadoptowana, że mogą ją uprawiać zarówno mężczyźni, jak i kobiety oraz dzieci i młodzież. Na rozwój sportu osób niepełnosprawnych wpływ mają szeroko zakrojone działania, mające na celu motywowanie inwalidów do podjęcia aktywności ruchowej. Poszczególne dyscypliny tak się dostosowuje, aby uwzględnić możliwości funkcjonalne osób posiadających różne schorzenia, a ponadto pozwolić utrzymać i usprawnić działanie układów i narządów wewnętrznych organizmu, co skutkuje wzrostem możliwości funkcjonalnych człowieka. Rozwój zaawansowanych technologii, między innymi w produkcji specjalistycznego sprzętu ortopedycznego (jak wózki czy protezy) przyczynił się do zwiększenia dostępności sportu dla osób cierpiących na różne schorzenia oraz ułatwił ich uprawianie. Zasadniczą rolę w rozpowszechnianiu uprawiania sportu przez niepełnosprawnych odgrywa dostęp do bazy sportowej i sportowo - rekreacyjnej, które są odpowiednio przystosowane dla potrzeb inwalidów [7].