Prawo ubezpieczeń społecznych, Prawo ubezpieczen2 od iwony, Toruń, dnia 24


Ubezpieczenia społeczne - wykład I 20.10.07 r mgr Anna Napiórkowska

Ubezpieczeni społeczne - ustawodawca w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych w 1 art. stwierdza, że ubezpieczenia społeczne obejmują:

  1)   ubezpieczenie emerytalne;

  2)   ubezpieczenia rentowe;

  3)   ubezpieczenie w razie choroby i macierzyństwa, zwane dalej "ubezpieczeniem chorobowym";

  4)   ubezpieczenie z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, zwane dalej "ubezpieczeniem wypadkowym".

Ubezpieczenie w razie choroby i macierzyństwa, zwane dalej "ubezpieczeniem chorobowym".

Interesującą dla nas dziś ustawą będzie ustawa o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie chorób i macierzyństwa 25 czerwca 1999 r. Ale dzisiejszy wykład nie będzie się ograniczał wyłącznie do tej ustawy, ale sięgniemy również do innych przepisów.

My dziś zajmiemy się tą ustawą o świadczeniach pieniężnych z roku 1999

Już w art. 1 ust. 1 ustawodawca odwołuje się do ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z 13 października 1998 r

Świadczenia pieniężne w warunkach określonych tą ustawą przysługują osobom objętym ubezpieczeniem społecznym w razie choroby i macierzyństwa określonych w ustawie z 13.10.1998 r o systemie ubezp. społ. Tam można zobaczyć kto podlega tym ubezpieczeniom, kto podlega obowiązkowo, a kto podlega dobrowolnie.

Oczywiście sam ustawa zajmuje się o wiele większa ilością spraw, dlatego dziś zajmiemy się ubezpieczeniem chorobowym.

Należy sięgnąć do ustawy o systemie ubezp. społ, konkretnie do art.11 i tutaj ustawodawca odeśle nas do art. 6.

Temu obowiązkowemu ubezp. podlegają:

Dobrowolnie a wiec na swój wniosek ubezp. chorobowym podlegają :

Natomiast to by było nasze pierwsze odwołanie.

Natomiast w art. 1 ust.2 ustawodawca mówi - świadczenia pieniężne z tyt, następstw wypadków przy pracy i chorób zawodowych określa odrębna ustawa.

To zwraca nam uwagę na to, ze te świadczenia. Które będą przewidywały w razie określonych skutków tego zdarzenia, które jest wypadkiem przy pracy czy wypadkiem doznanym przy pracy czy chorobą zawodową określa odrębna ustawa, a w związku z tym świadczenia będą przysługiwały z innego funduszu, z funduszu wypadkowego.

I to będzie ustawa o ubezpieczeniu społ. Z tyt. wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

My dzisiaj mówimy np. o zasiłku chorobowym i taki zasiłek chorobowy nie przysługuje tylko i wyłącznie z ubezpieczenia chorobowego. Zasiłek chorobowy może przysługiwać również ze świadczenia wypadkowego. I już na podstawie tego art. 1 ust. 2 jesteśmy już w stanie powiedzieć, kiedy on przysługuje z tego bezp. wypadkowego.

Świadczenia z tyt. następstw wypadków przy pracy oraz chorób zawodowych określa odrębna ustawa, a więc w razie określonych skutków wypadku przy pracy, który by powodował przejściową, czasowa niezdolność do pracy to świadczenie przysługiwałoby z bezp.. wypadkowego. A więc nie z bezp.. chorobowego, którym my dziś będziemy się zajmować.

Art. 2 naszej ustawy wskazuje świadczenia, te, które przysługują z ubezpieczenia chorobowego:

W art. 3 mamy słowniczek Użyte w ustawie określenia oznaczają:

1) tytuł ubezpieczenia chorobowego - zatrudnienie lub inną działalność, których podjęcie rodzi obowiązek ubezpieczenia chorobowego lub uprawnienie do objęcia tym ubezpieczeniem na zasadach dobrowolności w rozumieniu przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych;

2) płatnik składek - płatnika składek na ubezpieczenie chorobowe w rozumieniu przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych;

3) wypadek w drodze do pracy lub z pracy - zdarzenie, które nastąpiło w drodze do lub z miejsca wykonywania zatrudnienia lub innej działalności stanowiącej tytuł ubezpieczenia chorobowego uznane za wypadek na zasadach określonych w przepisach o emeryturach i rentach z FUS.

Ta ustawa o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie chorób i macierzyństwa 25 czerwca 1999 r. przedmiotem swojego zainteresowania uczynił m.in. niezdolność do pracy.

Niezdolność do pracy w kontekście tej ustawy może być:

  1. niezdolnością do pracy z ogólnego stanu zdrowia i bierzemy pod uwagę chorobę samoistną ( schorzeniem samoistnym),

  2. ale może też być niezdolnością do pracy która jest spowodowana wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy.

Jeżeli ta niezdolność jest spowodowana wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy ubezpieczony ma prawo do wyższego świadczenia chodzi mi tu o zasiłek chorobowy. Tylko, ze sama def. tego wypadku w drodze do pracy lub z pracy znajduje się w ustawie o emeryturach i rentach. A wiec ten skutek w postaci przejściowej niezdolności do pracy będzie chroniony tą ustawa o świadczeniach pieniężnych z ubezp.. społ. W razie chorób i macierzyństwa, ale sama def wypadku do pracy znajduje się w ustawie o emeryturach i rentach w art. 57 b.

Świadczenia w związku z tym przysługują z ubezpieczenia chorobowego, albo będzie przysługiwało ze świadczenia rentowego, kiedy niezdolność ma charakter trwały lub długotrwały.

Jezeli chodzi o problematykę wypadków przy pracy, choroby zawodowej, - jeżeli spojrzymy na chorobę to należy sobie uświadomić, ze sama choroba może być wywołana rożnymi przyczynami i sama choroba może wywoływać różne skutki.

Jezli choroba ma charakter samoistny lub jest spowodowana wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy z przyczyn zewnętrznych to ochrona jest i z ubezp. chorobowego i wypadkowego.

Jeżeli natomiast, jeżeli chodzi o chorobę, która jest skutkiem wypadku przy pracy, albo choroby zawodowej albo w drodze do pracy te skutki są chronione w ramach bezp., wypadkowego.

Jeżeli patrzymy na przyczyny to musimy sobie zdać sprawę z 2 rzeczy:

Mamy przyczynę albo wewnętrzną albo zewnętrzną .

Wewnętrzna, - czyli choroba samoistna, może być spowodowana wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy, może być spowodowaną wypadkiem przy pracy, chorobą zawodową wówczas mamy prawo do systemu uprzywilejowanych świadczeń aczkolwiek ustawodawca wyłączył te wypadki w drodze z pracy i do pracy z tej problematyki wypadkowej. Wypadek w drodze do pracy i z pracy nie jest preferowany przez tę ustawę wypadkową aczkolwiek ubezpieczony i drodze do pracy i z pracy ma prawo do uprzywilejowanych świadczeń. Akurat w ramach bezp.. chorobowego my się zajmujemy niezdolnością spowodowana choroba o charakterze samoistnym, to może być skutkiem, czy inaczej następstwem wypadku w drodze do pracy, pomijamy natomiast wypadek przy pracy, chorobę zawodowa, ponieważ jest to problem ubezpieczania wypadkowego.

Art.57 b - wypadek w drodze do pracy lub z pracy

Sam wypadek w drodze do pracy i z pracy jest przedmiotem ubezp. wypadkowego natomiast niezdolność będąca skutkiem wypadku w drodze do pracy lub z pracy jest to problematyka ubezpieczenia chorobowego czy rentowego.

Jest to ustawa o świadczeniach pieniężnych z tyt., ubezpieczania społ. w razie choroby i macierzyństwa. Choroba i macierzyństwo są to 2 zdarzenia losowe, my w ubezpieczeniach społ., posługujemy się terminem zdarzenia krytyczne tzn. związane z losem człowieka.

W art. 1 ustawy systemowej ustawodawca mówi, ustawa o świadczeniach pieniężnych w razie choroby i macierzyństwa zwane dalej ubezpieczeniem chorobowym. Chociaż macierzyństwo choroba nie jest.

Wydaje się, ze te świadczenia przysługują w razie choroby i macierzyństwa tym czasem tak nie jest - one nie przysługują na wypadek choroby i macierzyństwa, one przysługują na wypadek określonych skutków. Musimy wiedzieć ze to są świadczenia nie w razie choroby, ale określonych skutków, jakie ta choroba może wywrzeć.

Chce zwrócić uwagę, ze jest to ustawa o świadczeniach pieniężnych, ta ustawa nie podejmuje się problematyki świadczeń rzeczowych.

Tradycyjnie w ubezp. chorobowym mieliśmy prawo do dwojakiego rodzaju świadczeń - pieniężnych i świadczeń rzeczowych.

Ta nazwą świadczenia rzeczowe należy posługiwać się ostrożnie, bo czasami jest tak, ze ubezpieczony ma prawo do świadczeń rzeczowych, tej pomocy leczniczej i ustawy z XIX w i XX przewidywały ze w ramach ubezpieczenia chorobowego ubezpieczony miał prawo właśnie do dwojakiego rodzaju świadczeń.

Od reformy roku 1999 ubezpieczenia zdrowotne nie są problematyka ubezpieczeń społecznych a w ramach ubezpieczeń społecznych mamy tylko i wyłącznie prawo do ubezpieczeń pieniężnych, co wskazałam właśnie w art. 2 a wiec ten zasiłek chorobowy, świadczenie rehabilitacyjne….

Więc zwracam uwagę nie w razie choroby i macierzyństwa tylko w razie określonych skutków i jest to ustawa o świadczeniach pieniężnych.

Zaczniemy omawiać poszczególne świadczenia

Będę mówiła państwu w kontekście ubezpieczenia wypadkowego.

Kiedy patrzymy na chorobę - ona może być spowodowana przyczyna wewnętrzna lub zewnętrzną. Ale to jeszcze nie jest najistotniejsze. Musimy wziąć pod uwagę to, w jakich okolicznościach zachodzi ta przyczyna wewnętrzna.

Może być tak, ze szkoda jest spowodowana schorzeniem samoistnym jakąś chorobą wewnętrzną może być także spowodowane przyczyna zewnętrzna, a zachodzi okoliczność dot. sfery spraw prywatnych. Jeżeli natomiast przyczyna zewnętrzna zachodzi w okolicznościach sfery spraw zawodowych to wówczas mamy do czynienia z wypadkiem przy pracy i z choroba zawodową. Może być w prawdzie przyczyna wewnętrzna, jeżeli ona zadziała z włączeniem sfery spraw prywatnych to świadczenia nie będą przysługiwały z ubezpieczenia wypadkowego tylko ewentualnie z ubezpieczenia wypadkowego tylko z ubezpieczania chorobowego.

Pogląd:Choroba w znaczeniu biologicznym powinna spełniać kryteria o charakterze …. Natomiast chorobę w znaczeniu pranym utożsamiamy ze skutkami tej choroby czyli niezdolnością do pracy. To stanowisko zostało sceptycznie przyjęte w ramach ubezpieczeń społecznych - nie ma konieczności definiowani choroby w znaczeniu biologicznym i znaczeniu prawnym. Trzeba tylko wiedzieć ze chodzi nie o świadczenia na wypadek choroby tylko na wypadek określonych skutków, jakie ta choroba może wywołać.

Trudno jest powiedzieć, jaka jest granica między choroba a zdrowiem. Zdrowie nie jest przeciwieństwem choroby (definicja podana przez świtową organizacje zdrowia jest znacznie szersza) trudno jest powiedzieć jak jest granica miedzy czynnikami biologicznymi a patologicznymi, jest wręcz niemożliwe wskazanie granicy między zdrowiem a chorobą. Bardzo ważna jest niezdolność do pracy potwierdzona przez lekarza. Chodzi o to czy ta choroba wpływa na zdolność do świadczenia pracy.

Treść niezdolności do pracy - niezdolność do pracy dotychczasowej, należy zwrócić uwagę na rodzaj wykonywanej pracy. Dlatego, ze mówimy o tej przejściowej.

niezdolności do pracy

Stwierdzenie ryzyka niezdolności do pracy - takie zaświadczenie lekarskie usprawiedliwia nieobecność pracownika w pracy. Z drugiej natomiast strony należy wiedzieć co to jest dowód, ustawodawca mówi o tym pod koniec naszej ustawy - przy uzyskaniu prawa do zasiłku i jego wysokości - art. 53 - dowodami stwierdzającymi czasową niezdolność do pracy z powodu choroby są: - tak ? to jest dowód czy ktoś jest czasowo, przejściowo niezdolny do pracy np. osobiste sprawowanie opieki w przypadku zasiłku opiekuńczego. Jeżeli jest taka niezdolność do pracy to zaświadczenie usprawiedliwia nieobecność w pracy.

Sytuacje związane z niezdolnością do pracy

My teraz mówimy o niezdolności do pracy, jako przejściowej niezdolności do pracy w przyp. choroby ustawodawca w naszej ustawie o świadczeniach pieniężnych ubezpieczenia społ. w razie choroby i macierzyństwa zrównuje pewne sytuacje z niezdolnością do pracy z powodu choroby, o których mowa w art. 6 ust .2

Na równi z niezdolnością do pracy z powodu choroby traktuje się niemożność wykonywania pracy z tych przyczyn, które ustawodawca wskazuje w pt od 1-3- wskazuje przypadki i mamy tutaj do czynienia z pewnym rozszerzeniem norm.

  1. w wyniku decyzji wydanej przez niewłaściwy organ lub podmiot to jest na podst. ustawy o chorobach i zakażeniach

  2. z powodu przebywania w stacjonarnym zakładzie lecznictwa odwykowego w celu leczenia uzależnienia alkoholowego w stacjonarnym zakładzie opieki zdrowotnej w celu leczenia uzależnienia od substancji psychotropowych. Psychotropowych.

  3. w skutek poddaniu się wstępnym badaniom lekarskim ( tym niezbędnym ) przewidzianym dla kandydatów do pracy.

Teraz odwołam się do art. 92 KP - wynagrodzenie chorobowe, jest to ubezpieczenie wypłacane oczywiście przez pracodawcę , w tym ryzyku uczestniczy i pracodawca i instytucja ubezpieczeniowa, bo pracodawca płaci przez 33 dni ale w roku kalendarzowym. Ten art. 92, dot, sytuacji gdy pracodawca partycypuje co do tej niezdolności do pracy spowodowanej chorobom , odosobnieniem jaka jest choroba zakaźna - wówczas jeżeli to trwa do 33 dni pracownik ma prawo do 80% wynagrodzenia. Chyba, ze przepisy pracodawcy, przewiduja korzystniejsze rozwiązania, - bo mogą przewidywać - jest to wynagrodzenie ze stosunku pracy.

Jeżeli chodzi o wypadek w drodze do pracy lub z pracy lub choroba w czasie ciąży to wówczas pracownik ma 100 % wynagrodzenia i podobnie będzie w przyp. dawców, ale tu zwracam uwagę, ze jest to i poddanie się badaniom lekarskim, ale ustawodawca mówi również i o zabiegu ( oraz pobranie komórek narządów)

Wynagrodzenie wliczamy do okresu zasiłkowego na zasadach ogólnych, czyli to spowoduje ze nie zawsze będzie tak ze wypłata zasiłku będzie przysługiwała od 34 dni, bo może się okazać ze pierwszego dnia przysługiwało i wynika to z tego ze zasiłek wyliczamy na zasadach ogólnych wynikających z tek ustawy o świadczeniach pieniężnych. Ale samo to prawo do wynagrodzenia w roku kalendarzowym liczy w ten sposób, że nie czy to jest ta choroba czy inna choroba po prostu bierzemy pod uwagę 33 dni niezdolności do pracy, niezależnie, jaki jest okres tej przerwy i wliczamy to później na zasadach ogólnych do okresu zasiłkowego.

Inne przykłady:

1. Przepisy odrębne regulują odmiennie problem tzw. wynagrodzenia chorobowego

Ustawa o prokuraturze - art., 51 tej ustawy mówi, ze w okresie nieobecności w pracy z powodu choroby prokurator otrzymuje wynagrodzenie nie dłużej jednak niż przez okres 1 roku.

Art. 51 ust 2 w razie niemożności wykonywania pracy z innych przyczyn uprawniających do uzyskania świadczeń określonych w przepisach o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społ. prokuratorowi przysługuje wynagrodzenie w wysokości świadczeń pieniężnych z ubezp. społ przez okres przebywania……43,56

2. Podobnie jest w przyp. sędziów, czyli ustawa prawo o ustroju sądów powszechnych z 1994

W okresie nieobecności w pracy z powodu choroby, sędzia otrzymuje wynagrodzenie nie dłużej jednak niż przez okres 1 roku, w razie niemożności wykonywania pracy z innej przyczyny uprawniającej do uzyskania świadczeń określonych w przepisach o świadczeniach z ubezp. społ. sędziom przysługuje wynagrodzenie w wysokości świadczeń pieniężnych z ubezp. społ. przez okres przewidziany w świadczeniu, a wiec przysługuje mu wynagrodzenie w wysokości świadczeń z ubezp. społ. Nie zasiłek - ale wynagrodzenie.

3 Przykładowo - ustawa o szkolnictwie wyższym - nauczyciel akademicki zachowuje prawo do wynagrodzenia z powodu usprawiedliwionej nieobecności w pracy z czas niezdolności do pracy wskutek choroby, chorób zakaźnych, wypadku w drodze do pracy lub z pracy, choroby w czasie ciąży, także poddania się niezbędnym badaniom lekarskim oraz poddania się

zabiegom pobrania komórek i narządów. Nauczyciel akademicki zachowuje prawo do wynagrodzenia i zasiłku chorobowego obliczanych na zasadach przewidzianych w art. 92 KP

z tym ze prawo do dodatku funkcyjnego zachowuje się przez okres nie przekraczający 3 m-cy.

Koniec cz.1

Jeżeli chodzi o warunki nabycia prawa ubezpieczenia społecznego to należy zwrócić uwagę

  1. na okres wyczekiwania, w literaturze przedmiotu jest również inny pogląd np. okres karencji czy staż ubezpieczeniowy

  2. zajście niezdolność do pracy w czasie trwania ubezpieczenia albo w okresie ochronnym.

Ad. 1 Okres wyczekiwania, okres karencyjny czy staż ubezpieczeniowy określony przez ustawodawcę .

Zgodnie z art. 4

1. Ubezpieczony nabywa prawo do zasiłku chorobowego:

1) po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego - jeżeli podlega obowiązkowo temu ubezpieczeniu;

2) po upływie 180 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego - jeżeli jest ubezpieczony dobrowolnie.

Jeżeli chodzi o 30 dni to dot. tych, którzy podlegają ubezpieczeniu chorobowemu obowiązkowo np. pracownicy, a 180 dni, jeżeli ta osoba jest ubezpieczona dobrowolnie.

2. Do okresów ubezpieczenia chorobowego, tych 30 i 180 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego wlicza się poprzednie okresy ubezpieczenia chorobowego, jeżeli przerwa między nimi nie przekroczyła 30 dni lub była spowodowana urlopem wychowawczym, urlopem bezpłatnym albo odbywaniem czynnej służby wojskowej przez żołnierza niezawodowego.

Zasadą będzie ten okres wyczekiwani czy okres karencyjny, wyjątek to - ustawodawca przewiduje, ze w niektórych przypadkach ubezpieczenie chorobowe, że ubezpieczony będzie nabywał prawo do zasiłku od pierwszego dnia - a wiec nie wymaga się okresy wyczekiwania( to jest ten wyjątek art. 4 ust.3)

3. Od pierwszego dnia ubezpieczenia chorobowego prawo do zasiłku chorobowego przysługuje:

1) absolwentom szkół lub szkół wyższych, którzy zostali objęci ubezpieczeniem chorobowym lub przystąpili do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od dnia ukończenia szkoły lub uzyskania dyplomu ukończenia studiów wyższych;

2) jeżeli niezdolność do pracy spowodowana została wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy;

3) ubezpieczonym obowiązkowo, którzy mają wcześniejszy, co najmniej 10-letni okres obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego;

4) posłom i senatorom, którzy przystąpili do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od ukończenia kadencji.

Dlaczego okres wyczekiwania jest taki istotny?!

Ubezpieczeniem chorobowym będziemy się posługiwali jako pojęcie okres zasiłków. Taki okres zasiłkowy wynosi 182 dni, albo wynosi 270 dni - mowa o tym w art. 8.

Art. 8. Zasiłek chorobowy przysługuje przez okres trwania niezdolności do pracy z powodu choroby lub niemożności wykonywania pracy z przyczyn określonych w art. 6 ust. 2 - nie dłużej jednak niż przez 182 dni, a jeżeli niezdolność do pracy spowodowana została gruźlicą - nie dłużej niż przez 270 dni.

Ten okres zasiłkowy dot. takiego okresu, gdy ubezpieczony jest niezdolny do pracy i korzysta nz zasiłku chorobowego. Jednak nie zawsze ten okres zasiłkowy będzie równy temu okresowi niezdolności do pracy. Bo może się okazać ze ktoś będzie niezdolny do pracy już w czasie tego okresu wyczekiwania, ( karencyjnego gdzie musi być spełnione albo 30 albo 180 dni ) i wtedy zasiłkowy okres nie będzie mógł zacząć biec bo musi być najpierw spełniony okres wyczekiwania.

Należy zwrócić uwagę, ze nie zawsze będzie tak ze okres zasiłkowy, że ten okres niezdolności do pracy i okres zasiłkowy, musza być równe sobie. Przy czym może być również tak, ze prawo do zasiłku ustanie, a ktoś będzie nadal niezdolny do pracy.

Bo to czy ktoś jest zdolny do pracy czy nie nie zależy od tego czy on ma uprawnienie do zasiłku chorobowego czy nie.

Ad. 2 Drugi warunek to zajście niezdolność do pracy w czasie trwania ubezpieczenia albo w okresie ochronnym i o tym mowa w art. 6.

Art. 6 Zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy z powodu choroby w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego.

Odstępstwem od tej zasady jest art. 7

Art. 7. Zasiłek chorobowy przysługuje również osobie, która stała się niezdolna do pracy po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli niezdolność do pracy trwała bez przerwy, co najmniej 30 dni i powstała:

1) nie później niż w ciągu 14 dni od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego;

2) nie później niż w ciągu 3 miesięcy od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego - w razie choroby zakaźnej, której okres wylęgania jest dłuższy niż 14 dni, lub innej choroby, której objawy chorobowe ujawniają się po okresie dłuższym niż 14 dni od początku choroby.

Jeżeli chodzi o sama niezdolność do pracy to niezdolności nie należy tego utożsamiać z warunkiem, z tego względu, ze niezdolność jakby otwiera dostęp do świadczeń.

Jeżeli chodzi o ten okres zasiłkowy ( 182 i 270 dni) to należy zwrócić uwagę jak się ten okres liczy. Do okresu zasiłkowego, o którym mowa w art. 8 wlicza się wszystkie okresy nieprzerwanej niezdolności do pracy. Takie okresy niemożności wykonywania pracy, o których mówiliśmy.

Ale jak to się liczy. Jeżeli mamy nieprzerwany okres niemożności do pracy wszystko jedno czy to jest ta sama choroba czy to jest inna choroba. Po prostu bierzemy pod uwagę nieprzerwany okres niezdolności do pracy z powodu choroby. Nie może być przerwy nawet 1 dniowej, bo wtedy stosowane będą inne zasady. Są to wszystkie okresy nieprzerwanej niezdolności do pracy i niemożności do pracy określone w art. 6 ust. 2.

Przykład:

Jeżeli ubezpieczony choruje na jakąś chorobę, następnie ma przerwę i był by zdolny do pracy i później znowu zostałby stwierdzona jego przejściowa niezdolność do pracy. Gdybyśmy mięli tą sama chorobę to musimy zgodnie z tym, co nam ustawodawca wskazuje zwrócić uwagę ile wynosi przerwa. O tym mowa w art. 9 ust. 2

Art. 9 ust. 2 Do okresu zasiłkowego wlicza się okresy poprzedniej niezdolności do pracy, spowodowanej tą samą chorobą, jeżeli przerwa pomiędzy ustaniem poprzedniej a powstaniem ponownej niezdolności do pracy nie przekraczała 60 dni.

Jeżeli ta przerwa nie przekracza 60 dni i wtedy zaliczymy to wszystko do 1 okresu zasiłkowego, jeżeli się okaże ze ubezpieczony chorował na jakąś tam chorobę, a później wystąpiła przerwa i ta przerwa przekroczyła 60 dni to rozpoczyna się nowy okres zasiłkowy.

Oczywiście może być tez tak, ze ubezpieczony choruje na jakąś tam jedną chorobę i później jest przerwa i choruje na jakąś inna - drugą chorobę i w tym przypadku przyznaje się nowy okres zasiłkowy, czyli znowu liczymy od pierwszego dnia.

Art. 9 ust. 3 Do okresu zasiłkowego nie wlicza się okresu niezdolności do pracy przypadającego w okresach wyczekiwania bo może być przypadek ze ktoś jest już niezdolny do pracy w czasie…..17,05 natomiast ten warunek byłby już spełniony to oczywiście on nie może nabyć prawa do zasiłku i liczyć tego okresu zasiłkowego nie możemy ???

Wysokość zasiłku chorobowego.

Zasada jest 80 % i to jest bardzo analogiczne do art. 92 KP - wyjątek jest 100 %. - w czasie ciąży w razie wypadku z pracy i do pracy albo w przyp. dawców Tylko tutaj w tej ustawie o świadczeniach pieniężnych pojawia się niższe bo 70 %.

Proszę zwrócić uwagę, ze w art. 92 Kp nie ma czegoś takiego jak 70 % tam będzie prawo tylko do 80 % jako zasady i 100 % jako wyjątku od zasady. W ustawie o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa mamy 70, 80 i 100 %. Przypadki 100 % są analogiczne jak w KP ( ciąża wypadek w drodze do pracy lub z pracy i w przyp. dawców)

70 % - miesięczny zasiłek chorobowy za okres pobytu w szpitalu wynosi 70 % podstawy wymiaru zasiłku

Jeżeli jest osoba uprawniona do 100 % i przebywa w szpitalu np. ciąża czy wypadek w drodze do pracy i z pracy albo w przyp. dawców to oni będą otrzymywali 100 %

Wyłączenia prawa do zasiłku

To wyłączenie odróżnimy od pozbawienia czy od utraty prawa do zasiłku.

Art. 12 ustawy o świadczeniach pieniężnych

Art. 12. 1. Zasiłek chorobowy nie przysługuje za okresy niezdolności do pracy, w których ubezpieczony na podstawie przepisów o wynagradzaniu zachowuje prawo do wynagrodzenia.

Jest to wyłączenie zbiegu pewnych świadczeń. Zasiłek nie przysługuje, kiedy ubezpieczony ma prawo do wynagrodzenia. Czyli jeżeli przysługuje wynagrodzenie z KP - nie przysługuje w tym czasie zasiłek, ale ustawodawca stwierdza równocześnie ze te okresy wliczamy do zasiłku chorobowego ( okresu zasiłkowego) Okres zasiłkowy liczony jest na zasadach ogólnych 182 dni albo 270 dni, ale sam ten okres tych 33 dni rozliczany jest w zupełnie inny sposób.

Jeżeli chodzi o te 33 dni, a wiec to wynagrodzenie wypłacane przez pracodawcę, to jest wynagrodzenie i to rodzi konsekwencje, bo to wynagrodzenie jest ze stosunku pracy i to jest roszczenie wobec pracodawcy, w razie niewypłacalności - odsetki takie jak w KC, z roszczeniem występuje się do sądu i jest to roszczenie ze stosunku pracy.

Jeżeli chodzi o zasiłek chorobowy to jest to świadczenie z ubezpieczenia społecznego, a w przyp. pracodawcy wynagrodzenie chorobowe wynika ze stosunku pracy. Tutaj sąd powołuje się na zasadę ryzyka pracodawcy. I pracodawca jakby partycypuje w tym ryzyku choroby. Miało to zwrócić uwagę pracodawcy na problem absencji chorobowych i wprowadzeni tego typu przepisów, które zwrócą jego uwagę na problem absencji, może pracownicy pod czujnym okiem pracodawcy będą szybciej zdrowieć??? Jest kwestia interesująca czy ten przepis jest zasadny czy nie?

Wyłączenie prawa do zasiłku to nie tylko wyłączenie w wyniku zbiegu ale także brak tytułu do świadczeń i to jest widoczne w ust. 2 art. 12

Art. 12 ust. 2.

Zasiłek chorobowy nie przysługuje również za okresy niezdolności do pracy przypadającej w czasie:

1) urlopu bezpłatnego;

2) urlopu wychowawczego;

3) tymczasowego aresztowania lub odbywania kary pozbawienia wolności, z wyjątkiem przypadków, w których prawo do zasiłku wynika z ubezpieczenia chorobowego osób wykonujących odpłatnie pracę na podstawie skierowania do pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania.

Art. 12 ust.3

Okresów niezdolności do pracy, o których mowa w ust. 2, w których zasiłek nie przysługuje, nie wlicza się do okresu zasiłkowego.

Art. 13. 1. Zasiłek chorobowy z tytułu niezdolności do pracy powstałej w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego, jak i z tytułu niezdolności do pracy powstałej po ustaniu tytułu ubezpieczenia nie przysługuje za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli osoba niezdolna do pracy:

1) ma ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy;

2) kontynuuje działalność zarobkową lub podjęła działalność zarobkową stanowiącą tytuł do objęcia obowiązkowo lub dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym albo zapewniającą prawo do świadczeń za okres niezdolności do pracy z powodu choroby;

3) nie nabyła prawa do zasiłku w okresie wyczekiwania

4) jest uprawniona do zasiłku dla bezrobotnych, zasiłku przedemerytalnego lub świadczenia przedemerytalnego;

5) podlega obowiązkowo ubezpieczeniu społecznemu rolników określonemu w przepisach o ubezpieczeniu społecznym rolników.

Utrata ubezpieczenia związane jest to najczęściej z sankcją.

Art. 14. Ubezpieczonemu będącemu pracownikiem, odsuniętemu od pracy w trybie określonym w art. 6 ust. 2 pkt 1,( to się wiąże z ta ustawą o chorobach zakaźnych i zakażeniach) z powodu podejrzenia o nosicielstwo zarazków choroby zakaźnej, zasiłek chorobowy nie przysługuje, jeżeli nie podjął proponowanej mu przez pracodawcę innej pracy niezabronionej takim osobom, odpowiadającej jego kwalifikacjom zawodowym lub, którą może wykonywać po uprzednim przeszkoleniu.

Taka utrata może dot. całego okresu niezdolności do pracy albo określonych przez ustawodawcę liczbę dni.

Utrata prawa do zasiłku za cały okres niezdolności do pracy

Art. 15. 1. Zasiłek chorobowy nie przysługuje ubezpieczonemu za cały okres niezdolności do pracy, jeżeli niezdolność ta spowodowana została w wyniku umyślnego przestępstwa lub wykroczenia popełnionego przez tego ubezpieczonego. ( np. ubezpieczony włamuje się i doznaje jakiegoś urazu )

2. Okoliczności, stwierdza się na podstawie prawomocnego orzeczenia sądu.

Art. 16. Ubezpieczonemu, którego niezdolność do pracy spowodowana została nadużyciem alkoholu, zasiłek chorobowy nie przysługuje za okres pierwszych 5 dni tej niezdolności.

Art. 17. 1. Ubezpieczony wykonujący w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystujący zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia traci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres tego zwolnienia.

Chodzi o to żeby nie było takie sytuacji żeby osoba korzystała ze zwolnienia lekarskiego tylko po to, żeby podjąć inna prace.

Orzeczenia dot. art. 17

Wyrok SN 2005

Praca zarobkowa, której wykonywanie w czasie orzeczonej niezdolności do pracy powoduje utratę do zasiłku chorobowego lub do świadczenia rehabilitacyjnego to na podstawie art. tej ustawy jest każda aktywność ludzka zmierzająca do osiągnięcia zarobku i pozarolnicza działalność chociażby polegająca na czynnościach nie obciążających w sposób istotny organizmu przedsiębiorcy, a zarazem pracownika pozostającego na zwolnieniu lekarskim.

Inne orzeczenie: ubezpieczony traci prawo do zasiłku chorobowego lub świadczenia rehabilitacyjnego w przyp. wystąpienia jednej z dwóch niezależnych przesłanek określonych w art. 17 tej ustawy, a więc wykonywania pracy w okresie orzeczonej niezdolności do pracy lub wykorzystywania zwolnienia od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia.

Od kiedy pracownik wykorzystuje zwolnienie w sposób niezgodny z celem? Wtedy, kiedy jego działania będą przedłużały jego niezdolność do pracy.

Było wiele takich orzeczeń nie tylko w kontekście ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, ale także w kontekście art. 53 KP, - kiedy pracodawca może rozwiązać umowę o prace bez wypowiedzenia z przyczyn niezawinionych, albo w kontekście pracowniczych obowiązków trwałości o dobro pracodawcy, ( kiedy np. pracownik się od tej pracy powstrzymuje)

Inne orzeczenie - adnotacja na zwolnieniu lekarskim, ze pacjent może chodzić, nie usprawiedliwia wykonywania pracy przez pracownika, którego taka adnotacja dotyczy. To upoważnia go tylko do wykonywania zwykłych czynności życia codziennego np. poruszanie się po mieszkaniu, udanie się na zabieg czy kontrolę lekarska.

Art. 17 ust.2. Zasiłek chorobowy nie przysługuje w przypadku, gdy zaświadczenie lekarskie zostało sfałszowane.

Świadczenie rehabilitacyjne

Jest to świadczenie o charakterze przejściowym .

Art. 18. 1. Świadczenie rehabilitacyjne przysługuje ubezpieczonemu, który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie zdolności do pracy.

Orzeka o tym lekarz ubezpieczeń społecznych z ZUS-u, od takiego orzeczenia można wnieś sprzeciw do komisji lekarskiej, które to regulują przepisy o emeryturach i rentach. Jeżeli ubezpieczony wnosi sprzeciw do komisji to on ma 14 dni od otrzymania, natomiast prezes, który wniósł sprzeciw od wydania tego orzeczenia.

Art. 18 ust 6 Orzeczenie lekarza orzecznika, od którego nie wniesiono sprzeciwu lub, co, do którego nie wniesiono zarzutu wadliwości, albo orzeczenie komisji lekarskiej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych stanowi podstawę do wydania decyzji w sprawie świadczenia rehabilitacyjnego.

Art. 18 ust.7. Świadczenie rehabilitacyjne nie przysługuje osobie uprawnionej do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, zasiłku dla bezrobotnych, zasiłku przedemerytalnego lub do świadczenia przedemerytalnego oraz do urlopu dla poratowania zdrowia, udzielonego na podstawie odrębnych przepisów.

Wysokość świadczenia rehabilitacyjnego

Art. 19. 1. Świadczenie rehabilitacyjne wynosi 90 % podstawy wymiaru zasiłku chorobowego za okres pierwszych trzech miesięcy, 75 % tej podstawy za pozostały okres, a jeżeli niezdolność do pracy przypada w okresie ciąży - 100 % tej podstawy.

Art. 18 ust.2 Świadczenie rehabilitacyjne przysługuje przez okres niezbędny do przywrócenia zdolności do pracy, nie dłużej jednak niż przez 12 miesięcy.

Tzn. ze przez3 m-ce będzie 90 %, a później 75 % chyba, ze taka osoba jest, w ciaży to 100%

Zwracam uwagę na art. 20. Przepis art. 53 § 5 KP stosuje się odpowiednio do pracownika pobierającego świadczenie rehabilitacyjne, jeżeli zgłosi on swój powrót do pracodawcy niezwłocznie po wyczerpaniu tego świadczenia, choćby nastąpiło to po upływie 6 miesięcy od rozwiązania stosunku pracy.

W tym art. 53 ustawodawca wskazuje pewne okresy ochronne, bez tych okresów ochronnych pracodawca nie mógłby rozwiązać umowy o pracę. Jeżeli te okresy ochronne mijają (upłynie), a przyczyna nieobecności nie ustała to pracodawca mógłby rozwiązać i może bez wypowiedzenia umowę o pracę.

Art. 53. [Rozwiązanie z przyczyn niezawinionych] § 1. Pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia:

1) jeżeli niezdolność pracownika do pracy wskutek choroby trwa:

a) dłużej niż 3 miesiące - gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 6 miesięcy,

b) [2] dłużej niż łączny okres pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku oraz pobierania świadczenia rehabilitacyjnego przez pierwsze 3 miesiące - gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy co najmniej 6 miesięcy lub jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem przy pracy albo chorobą zawodową,

2) w razie usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy z innych przyczyn niż wymienione w pkt 1, trwającej dłużej niż 1 miesiąc.

§ 2. Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia nie może nastąpić w razie nieobecności pracownika w pracy z powodu sprawowania opieki nad dzieckiem - w okresie pobierania z tego tytułu zasiłku, a w przypadku odosobnienia pracownika ze względu na chorobę zakaźną - w okresie pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku.

§ 3. Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia nie może nastąpić po stawieniu się pracownika do pracy w związku z ustaniem przyczyny nieobecności.

§ 4. Przepisy art. 36 § 11 i art. 52 § 3 stosuje się odpowiednio.

§ 5. Pracodawca powinien w miarę możliwości ponownie zatrudnić pracownika, który w okresie 6 miesięcy od rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia, z przyczyn wymienionych w § 1 i 2, zgłosi swój powrót do pracy niezwłocznie po ustaniu tych przyczyn.

Jak rozumieć to w miarę możliwości?!

Orzeczenie SN z1986 r, który mówi, ze: na podstawie art. 53 & 5 zakład pracy ma obowiązek nawiązania z byłym pracownikiem stosunku pracy, w razie nie dokonania tego obowiązku byłemu pracownikowi przysługuje roszczenie oraz odszkodowanie za okres pozostawania bez pracy. Podstawę prawna roszczenia odszkodowawczego art. 471 KC w związku z art. 300 Kp

Zasiłek wyrównawczy - zmniejszona sprawność do pracy

Art. 23. 1. Zasiłek wyrównawczy przysługuje ubezpieczonemu będącemu pracownikiem ze zmniejszoną sprawnością do pracy, wykonującemu pracę:

1) w zakładowym lub międzyzakładowym ośrodku rehabilitacji zawodowej,

2) u pracodawcy na wyodrębnionym stanowisku pracy, dostosowanym do potrzeb adaptacji lub przyuczenia do określonej pracy, jeżeli jego miesięczne wynagrodzenie osiągane podczas rehabilitacji jest niższe od przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ustalonego w myśl art. 36-42.

2. O potrzebie przeprowadzenia rehabilitacji zawodowej orzeka wojewódzki ośrodek medycyny pracy lub lekarz orzecznik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

4. Prawo do zasiłku wyrównawczego ustaje:

1) z dniem zakończenia rehabilitacji zawodowej i przesunięcia do innej pracy, nie później jednak niż po 24 miesiącach od dnia, w którym ubezpieczony będący pracownikiem podjął rehabilitację;

2) jeżeli z uwagi na stan zdrowia ubezpieczonego będącego pracownikiem rehabilitacja zawodowa stała się niecelowa.

5. O okolicznościach, o których mowa w ust. 4 pkt 2, orzeka lekarz orzecznik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Zasiłek macierzyński - trzeba mieć na uwadze przepisy, KP, bo ustawa o świadczeniach pieniężnych nie mówi, o kiedy i komu on przysługuje.

Art. 29. 1. Zasiłek macierzyński przysługuje ubezpieczonej, która w okresie ubezpieczenia chorobowego albo w okresie urlopu wychowawczego:

1) urodziła dziecko;

2) przyjęła na wychowanie dziecko w wieku do 7 roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego - do 10 roku życia, i wystąpiła do sądu opiekuńczego w sprawie jego przysposobienia;

3) przyjęła na wychowanie w ramach rodziny zastępczej, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej niespokrewnionej z dzieckiem, dziecko w wieku do 7 roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego - do 10 roku życia.

2. Przepis ust. 1 pkt 2 i 3 stosuje się odpowiednio do ubezpieczonego.

4. W razie śmierci ubezpieczonej lub porzucenia przez nią dziecka zasiłek macierzyński przysługuje ubezpieczonemu - ojcu dziecka lub innemu ubezpieczonemu członkowi najbliższej rodziny, jeżeli przerwą zatrudnienie lub inną działalność zarobkową w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem.

4a. \/\/ razie skrócenia okresu pobierania zasiłku macierzyńskiego na wniosek ubezpieczonej-matki dziecka po wykorzystaniu przez nią zasiłku za okres co najmniej 14 tygodni, zasiłek ten przysługuje ubezpieczonemu-ojcu dziecka, który uzyskał prawo do urlopu macierzyńskiego lub przerwał działalność zarobkową w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem.

Art. 30. 1. Zasiłek macierzyński przysługuje również w razie urodzenia dziecka po ustaniu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli ubezpieczenie to ustało w okresie ciąży:

1) wskutek ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy;

2) z naruszeniem przepisów prawa, stwierdzonym prawomocnym orzeczeniem sądu.

2. W przypadku, o którym mowa w ust. 1, zasiłek macierzyński przysługuje za okres odpowiadający części urlopu macierzyńskiego, która przypada po porodzie.

3. Ubezpieczonej będącej pracownicą, z którą rozwiązano stosunek pracy w okresie ciąży z powodu ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy i której nie zapewniono innego zatrudnienia, przysługuje do dnia porodu zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego.

4. Ubezpieczonej będącej pracownicą zatrudnioną na podstawie umowy o pracę na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy, z którą umowa o pracę na podstawie art. 177 § 3 KP została przedłużona do dnia porodu - przysługuje prawo do zasiłku macierzyńskiego po ustaniu ubezpieczenia.

Art. 31. 1. Miesięczny zasiłek macierzyński wynosi 100 % podstawy wymiaru zasiłku.

Zasiłek opiekuńczy

W kontekście art. 32 ust. 1, 2, 3 TK w wyroku z 6 marca 2007 stwierdził, ze art. 32 ust 1,2 i 3 w części w jakiej zawiera słowo obowiązkowo jest niezgodny z Konstytucją RP. Najpierw trzeba zwrócić uwagę na art. 34

Art. 34. Zasiłek opiekuńczy nie przysługuje, jeżeli poza ubezpieczonym są inni członkowie rodziny pozostający we wspólnym gospodarstwie domowym, mogący zapewnić opiekę dziecku lub choremu członkowi rodziny. Nie dotyczy to jednak opieki sprawowanej nad chorym dzieckiem w wieku do 2 lat.

Art. 32. 1. Zasiłek opiekuńczy przysługuje ubezpieczonemu podlegającemu obowiązkowo ubezpieczeniu chorobowemu zwolnionemu od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad:

1) dzieckiem w wieku do ukończenia 8 lat w przypadku:

a) nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, przedszkola lub szkoły, do których dziecko uczęszcza,

b) porodu lub choroby małżonka ubezpieczonego, stale opiekującego się dzieckiem, jeżeli poród lub choroba uniemożliwia temu małżonkowi sprawowanie opieki,

c) pobytu małżonka ubezpieczonego, stale opiekującego się dzieckiem, w stacjonarnym zakładzie opieki zdrowotnej;

2) chorym dzieckiem w wieku do ukończenia 14 lat;

3) innym chorym członkiem rodziny. - np. dzieci w wieku ponad 14 lat

Art. 33. 1. Zasiłek opiekuńczy przysługuje przez okres zwolnienia od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki, nie dłużej jednak niż przez okres:

1) 60 dni w roku kalendarzowym, jeżeli opieka sprawowana jest nad dziećmi, o których mowa w art. 32 ust. 1 pkt 1 i 2;

2) 14 dni w roku kalendarzowym, jeżeli opieka sprawowana jest nad innymi członkami rodziny, o których mowa w art. 32 ust. 1 pkt 3.

2. Zasiłek opiekuńczy przysługuje łącznie na opiekę nad dziećmi i innymi członkami rodziny za okres nie dłuższy niż 60 dni w roku kalendarzowym.

Art. 35. 1. Miesięczny zasiłek opiekuńczy wynosi 80 % podstawy wymiaru zasiłku.

Dokumentowanie prawa do zasiłków i kontrola orzekania o czasowej niezdolności do pracy

Art. 53. 1. Przy ustalaniu prawa do zasiłków i ich wysokości dowodami stwierdzającymi czasową niezdolność do pracy z powodu choroby, konieczność osobistego sprawowania opieki nad chorym członkiem rodziny, pobyt w stacjonarnym zakładzie opieki zdrowotnej - są zaświadczenia lekarskie, o których mowa w art. 55.

Art. 54. 1. Zakład Ubezpieczeń Społecznych upoważnia do wystawiania zaświadczeń lekarskich, o których mowa w art. 55, lekarza, lekarza dentystę, felczera i starszego felczera ( oni musza mieć upoważnieni z ZUS-u - takie upoważnieni jest wydane w formie decyzji )po złożeniu przez niego pisemnego oświadczenia, że zobowiązuje się do przestrzegania zasad orzekania o czasowej niezdolności do pracy i wykonywania obowiązków wynikających z przepisów ustawy.

Od takiej decyzji przysługuje prawo odwołania, a cofnięcie decyzji art. 60

Art. 55 Zaświadczenie lekarskie zawiera informacje identyfikujące ubezpieczonego, któremu zostało ono wystawione, jego płatnika składek, wystawiającego zaświadczenie lekarskie i jego miejsce wykonywania zawodu oraz:

1) okres orzeczonej czasowej niezdolności do pracy, w tym okres pobytu w stacjonarnym zakładzie opieki zdrowotnej, numer statystyczny choroby ustalonej według Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych, kody literowe, o których mowa w art. 57, i wskazania lekarskie;

2) okres zwolnienia od wykonywania pracy z powodu konieczności sprawowania osobistej opieki nad chorym członkiem rodziny, datę urodzenia członka rodziny i jego stosunek pokrewieństwa z ubezpieczonym.

Art. 57. 1. W zaświadczeniu lekarskim o czasowej niezdolności do pracy z powodu choroby lub pobytu w stacjonarnym zakładzie opieki zdrowotnej informacje o okolicznościach mających wpływ na prawo do zasiłku chorobowego lub jego wysokość w myśl art. 7 pkt 2, art. 8, art. 9 ust. 2, art. 11 ust. 2 pkt 1 i art. 16 podaje się z zastosowaniem następujących kodów literowych:

1) kod A - oznacza niezdolność do pracy powstałą po przerwie nieprzekraczającej 60 dni -spowodowaną tą samą chorobą, która była przyczyną niezdolności do pracy przed przerwą;

2) kod B - oznacza niezdolność do pracy przypadającą w okresie ciąży;

3) kod C - oznacza niezdolność do pracy spowodowaną nadużyciem alkoholu;

4) kod D - oznacza niezdolność do pracy spowodowaną gruźlicą;

5) kod E - oznacza niezdolność do pracy spowodowaną chorobą, o której mowa w art. 7 pkt 2. czyli to jest ta niezdolność która powstała po ustaniu ubezpieczenia, ona trwa nieprzerwanie 30 dni, ale pozostaje w okresie ochronnym 3 m-cy.

2. W zaświadczeniu lekarskim, na pisemny wniosek ubezpieczonego, nie umieszcza się kodu "B" i "D".

Art. 58. 1. Zaświadczenie lekarskie wystawia się z dwiema kopiami:

1) oryginał zaświadczenia lekarskiego wystawiający zaświadczenie przesyła, w ciągu 7 dni od dnia wystawienia zaświadczenia, bezpośrednio do terenowej jednostki organizacyjnej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych;

2) pierwszą kopię zaświadczenia lekarskiego otrzymuje ubezpieczony;

3) drugą kopię wystawiający zaświadczenie przechowuje przez okres 3 lat.

2. Kody literowe, o których mowa w art. 57, wpisuje się odpowiednio na oryginale i na kopiach zaświadczenia lekarskiego, a numery statystyczne choroby ustalone według Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych, tylko na oryginale i na drugiej kopii.

Art. 59. 1. Prawidłowość orzekania o czasowej niezdolności do pracy z powodu choroby oraz wystawiania zaświadczeń lekarskich podlega kontroli.

2. Kontrolę wykonują lekarze orzecznicy Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

3. W celu kontroli lekarz orzecznik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych może:

1) przeprowadzić badanie lekarskie ubezpieczonego:

a) w wyznaczonym miejscu,

b) w miejscu jego pobytu;

2) skierować ubezpieczonego na badanie specjalistyczne przez lekarza konsultanta Zakładu Ubezpieczeń Społecznych;

3) zażądać od wystawiającego zaświadczenie lekarskie udostępnienia dokumentacji medycznej dotyczącej ubezpieczonego stanowiącej podstawę wydania zaświadczenia lekarskiego lub udzielenia wyjaśnień i informacji w sprawie;

4) zlecić wykonanie badań pomocniczych w wyznaczonym terminie.

4. Ubezpieczony jest obowiązany udostępnić posiadaną dokumentację medyczną lekarzowi przeprowadzającemu badanie, o którym mowa w ust. 3 pkt 1 i 2.

5. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wysyła do ubezpieczonego, za zwrotnym potwierdzeniem odbioru, wezwanie, w którym określa termin badania przez lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych albo przez lekarza konsultanta lub dostarczenia posiadanych wyników badań pomocniczych. Wezwanie zawiera informację o skutkach, o których mowa w ust. 6 i 10.

6. W razie uniemożliwienia badania lub niedostarczenia posiadanych wyników badań w terminie, o którym mowa w ust. 5, zaświadczenie lekarskie traci ważność od dnia następującego po tym terminie.

Wtedy ZUS wydaje decyzje o utracie prawa do zasiłku i kopię takiej decyzji wysyła pracodawcy.

7. Jeżeli po analizie dokumentacji medycznej i po przeprowadzeniu badania ubezpieczonego lekarz orzecznik ZUS określi wcześniejszą datę ustania niezdolności do pracy niż orzeczona w zaświadczeniu lekarskim, za okres od tej daty zaświadczenie lekarskie traci ważność.

Takie oświadczenie zawiera pouczenie dla pracownika i informację dla pracodawcy, skutki tego zaświadczenia są takie same jak zaświadczenia art. 229 &4. Lekarz a ZUS informuje ze musi on dostarczyć to zaświadczenie swemu pracodawcy, ZUS wydaje decyzję utraty prawa do zasiłku i kopię takie decyzji przesyła pracodawcy.

Art. 60. 1. W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości wystawiania zaświadczeń lekarskich, a w szczególności, gdy zaświadczenie lekarskie zostało wystawione:

1) bez przeprowadzenia bezpośredniego badania ubezpieczonego,

2) bez udokumentowania rozpoznania stanowiącego podstawę orzeczonej czasowej niezdolności do pracy,

ZUS może cofnąć upoważnienie do wystawiania zaświadczeń lekarskich na okres nieprzekraczający 12 miesięcy od daty uprawomocnienia się decyzji

2. W przypadku powtarzającego się naruszania zasad określonych w art. 57 i 58 ( dot. ustalania tego zaświadczenia lekarskiego ) ZUS może cofnąć upoważnienie do wystawiania zaświadczeń lekarskich na okres nieprzekraczający 3 miesięcy od daty uprawomocnienia się decyzji.

3. Cofnięcie upoważnienia, o którym mowa w ust. 1 i 2, następuje w formie decyzji. Od decyzji istnieje prawo odwołania.

Literatura

  1. Prawo Ubezpieczeń Społecznych - Jankowska

  2. Prawo Zabezpieczenia Społecznego - Jończyk

Chciałbym rozpocząć wykład od stwierdzenia że Prawo Ubezpieczeń Społecznych jest prowadzone w ramach prawa pracy albo jest przedmiotem odrębnego wykładu - tak jak teraz czynimy albo też funkcjonuje ten wykład w ramach wykładu zabezpieczenia społecznego, albo w ramach prawa socjalnego.

Czyli o ubezpieczeniach mówimy omawiając prawo pracy albo na odrębnym wykładzie prawo ubezpieczeń społecznych, albo na wykładzie zabezpieczenia społecznego albo w ramach innego wykładu który funkcjonuje na tym wydziale, ale w ramach socjologii- prawo socjalne.

Prawo socjalne jest to pewna konwencja- czyli dotyczące ogólnie stosunków społecznych związanych zwłaszcza ze zdarzeniami losowymi, ale prawo socjalne wyznaczane jest pewną konwencją. W Polsce ta konwencja jest dość łagodna, albowiem obszar prawa socjalnego jest bardzo szeroki- obejmuje prawo pracy i wszystkie formy zabezpieczenia społecznego- od ubezpieczeń po prawo osób poszukujących pracy, po pomoc społeczną, ubezpieczenie zdrowotne.

Natomiast w innych krajach Europy zdarza się, że prawo socjalne jest kojarzone wyłącznie z pr. ubez. Społ. Np. niemieckie prawo socjalne ogranicz się w zasadzie do prawa ub. społ.

Wiemy, że ten przedmiot jest wykładany pod różnym tytułem- czasami odpowiadającym jego nazwie.

Natomiast jest problem, do dzisiaj, gdzie w Polsce należy lokować pr. ub. społ. Czy jest to prawo, które ciągle funkcjonuje w obszarze prawa pracy, czy już nastąpił rozwód pr. Pracy i ubez. społ.. To jest zasadnicze pytanie, ale doktryna nie może sobie z nim poradzić.

Część doktryny uważa że ubez. społ. nie są już przedmiotem prawa pracy, a to dlatego że ubez. nie dotyczą tylko pracowników ale obejmują całą rzeszę obywateli tego kraju- z nielicznymi wyjątkami. Ale największą grupę ubezpieczonych stanowią pracownicy. To pierwszy powód.

Pośród tych osób które tak twierdzą, ze ubez. to zupełnie coś innego niż prawo pracy , są osoby które piszą podręczniki pt. prawo pracy a w ostatnim rozdziale piszą o ubezpieczeniach. To jest chyba jakieś nieporozumienie i niekonsekwencja.

Drugi powód - ja uważam że tak właśnie jest sprowadza się do tego że ubez. są postrzegane ciągle w ramach prawa pracy. Mnie ten powód przekonuje bo my przyjęliśmy dawno temu pewną konwencję- konwencję autorstwa prof. Święcińskiego, jeszcze z lat 60-tych o podziale dychotomicznym prawa pracy:

  1. obszar podstawowy( indywidualne prawo pracy- reguluje stosunki bezpośrednio związane z wykonywanie pracy)

  2. prawo, które reguluje stosunki społeczne życiowo związane z tym pierwszym obszarem. I tutaj wymienialiśmy:

WE tej konwencji postrzegamy ubezp. Społ. dlatego, że mają silny związek ze stosunkiem pracy. To jest automatyzm przecież. I także dzisiaj to kryterium ścisłego związku z sytuacją pracowniczą powoduje, że jest to jeden z argumentów na rzecz ciągle jeszcze postrzegania ubezpieczeń w ramach prawa pracy.

Ale mam też inny argument - na przyszłość. Ja przyjmuję tę koncepcję, że dzisiaj jeszcze z prawem pracy. Ale na przyszłość chciałbym aby o takiej sytuacji mówić. Piszę o tym w podręczniku Prawo stosunku pracy w teorii i praktyce i zyskuję coraz więcej zwolenników.

Otóż postawiłem taką tezę że nadszedł czas aby nastąpił rozwód ubezpieczeń i prawa pracy.A to dlatego, że :

  1. ubezpieczenia się upowszechniły

  2. ubezpieczenia w Polsce i świecie zostały wyparte przez inny termin „zabezpieczenia społeczne”

Na świecie nie mówi się o ubezp. ale o zabezpieczeniach społecznych i zaraz będę państwa o tym przekonywał.

O zabezpieczeniu traktuje również nasza Konstytucja z 1997r. Tam nie ma żadnego odniesienia do ubezp. społ. Jest natomiast miejsce na zabezpieczenia społeczne- i formą takiego zabezpieczenia są ubezp. społ., jedną z kilku form. K nie nazywa tych form, pozostawia to w gestii ustawy zwykłej.

Czyli pojawia nam się konkurencyjny termin „zabezpieczenia społeczne”. Jeżeli tak spojrzymy na to zagadnienie to ubezpieczenia powinny być przedmiotem nowej gałęzi prawa- Prawo zabezpieczenia społecznego.

Jest to prawo, które obejmowałoby te wszystkie normy, które mają związek ze zdarzeniami losowymi tzw. Biotycznymi i służą do powstania zdarzenia ubezpieczeniowego czyli ryzyka ubezpieczeniowego(czyli zdarzenia, które jest podstawą prawną przyznawania świadczeń- bo sama choroba jako zdarzenie losowe nie jest podstawą przyznawania świadczenia. Podstawą jestb zdarzenie- niezdolność do pracy. Ta niezdolność jest tytułem do wypłaty świadczeń.

Te wszystkie normy mają jeden wspólny mianownik - a więc dotyczą ryzyk ubezpieczeniowych.

Dlatego uważam, że taka gałąź powinna być wyodrębniona „Prawo zabezpieczenia społecznego”I mielibyśmy czystą sytuację. A tak mamy:

To wszystko jest rozbiegane i niczemu nie służy. To co jest w ramach zabezpieczenia powinno stanowić jedną całość. Ja nie uznaję takich głosów które idą w tym kierunku, że dzisiaj nie ma klimatu na tworzenie prawa zabez. Społecznych. Nie bardzo rozumiem co to znaczy klimat na zabezpieczenia.

Zabezpieczenie jest pojęciem konstytucyjnym. Obejmuje całokształt norm dotyczących ryzyk zabezpieczeniowych. I te normy tworzą jakąś jedność, spójny system i to właśnie kryterium przedmiotu ma być tym kryterium które pozwoli na utworzenie tej gałęzi.

Podkreślam, że czym innym jest zabezpieczenie- formą jest ubezpieczenie, czym innym jest ubezpieczenie- jako forma zabezpieczenia.

Do tego możemy mówić o „zaopatrzeniu”- regulowane ustawą z2003r. o zaopatrzeniu z tytułu wypadków i chorób zawodowych powstałych w szczególnych okolicznościach. Czyli pojawia się nowy termin obok ubezpieczenia, zabezpieczenia- pojawia się zaopatrzenie.

To zaopatrzenie jest częścią ubezpieczenia wypadkowego- tego ubezpieczenia społecznego jakim jest ubezpieczenie wypadkowe (obejmuje wypadki przy pracy, z tytułu chorób i wypadków w szczególnych okolicznościach, nie obejmuje wypadków przy pracy i do pracy, to są już inne rodzaje świadczeń, które są realizowane z funduszu chorobowego i rentowego)

I kolejny termin - „zaopatrzenie emerytalne” - uznawane za konkurencyjne do ubezpieczenia społecznego. Polega co do zasady na udzielaniu ludności znajdującej się w potrzebie środków na utrzymanie bezpośrednio z budżetu. Taki termin przewiduje ustawa z1993 r. dla przykładu o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych.

Czyli ubezp. społ. funkcjonują obok innych terminów - pojemniejszych (zabezp. spol.) lub konkurencyjnych ( zaopatrzenia emerytalne).

Co się tyczy terminu zabezpieczenia społeczne- to najważniejszy termin w Europie i na świecie, to trochę sobie powiemy o nim.

  1. Zabezpieczenie społeczne jest akcentowane w art. 22 Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka z 1948r. Uznaje się tam że każdy człowiek ma jako członek społeczeństwa prawo do zabezp. społ.

  2. Międzynarodowy Pakt Praw Społecznych, Gospodarczych i Kulturalnych z 1966r. w art.9 stanowi iż strony [paktu uznają prawo każdego do zabez. społ., włączając w to ubezp. społ.

  3. Ubezpieczenia są formą zabezp. społ. jako instytucji nadrzędnej. Europa i świat dba o to aby były obliczane standardy minimalnego poziomu zabezpieczenia i taki standard przedkłada nam Konwencja nr 102 Międzynarodowej Organizacji Pracy z 1952r. dotycząca min. norm zabezpieczenia społecznego.

W kategoriach społeczno- ekonomicznych ten termin zabezp. społ. obejmuje system zaspakajania potrzeb wszystkich członków społeczeństwa, jakichkolwiek potrzeb.Natomiast w naukach prawnych ten termin rozumie się węziej. W zasadzie odnosi się go do ludności pozbawionej zdolności do zatrudnienia, albo którą cechuje umniejszona zdolność do zatrudnienia. Do polskiego ustawodawstwa ten termin wszedł w roku 1968r. - Ustawa o powszechnym zabezpieczeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin.

O zabezpieczeniu społecznym traktuje również nasza Konstytucja. W art. 67 - obywatel ma prawo do zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy, ze względu na chorobę, inwalidztwo oraz po osiągnięciu wieku emerytalnego. Zakres i formy zabezpieczenia określa ustawa zwykła.

W ust. 2 obywatel pozostający bez pracy nie z własnej woli i nie mający innych środków utrzymania ma prawo do zabezpieczenia społecznego, którego zakres i formy określa ustawa zwykła.

W Konstytucji jest bezpośrednie nawiązanie do zabezpieczenia społecznego a jednocześnie są wskazane zdarzenia losowe, które są potem podstawą do formowania pewnych zdarzeń, które bezpośrednio zapewniają wypłatę świadczeń.

Ten art. 67 nie jest wyrazem bezpośredniego stosowania. Konstytucję stosuje się bezpośrednio chyba że sama K stanowi inaczej. W tym przypadku stanowi inaczej bo odsyła do ustaw. Nie nabywa obywatel praw podmiotowych na mocy Konstytucji. Podstawą materialną jest ustawa a nie K.

Nie stwarza ona praw podmiotowych, pełni rolę pewnego wzorca określającego w sposób ogólny zakres i formy ale jednocześnie stanowi gwarancje, że prawa podmiotowe będą dane obywatelowi przez ustawę.

Wg prof. Jończyka def.

Zabezpieczenia społeczne - system ustawowych gwarancji i świadczeń na wypadek określonego zdarzenia ( ziszczanie się określonego ryzyka- śmierci, choroby, starości)

Dość ciekawie podchodzi do tej kwestii TK.

Wyrok z 2004r.

Treścią prawa do zab. spol. jest zagwarantowanie każdemu obywatelowi świadczeń na wypadek niezdolności do pracy, inwalidztwa, osiągnięcia wieku emerytalnego, pozostawania bez pracy nie z własnej woli i nie posiadania innych środków utrzymania- tutaj TK odwołał się wprost do K.

Generalnie TK podziela pogląd, iż pod pojęciem zabezpieczeń społecznych rozumie się całokształt świadczeń jakie ze środków publicznych są przyznawane obywatelowi będącemu w potrzebie.

TK podkreśla również, że K nie przesądza o formach realizacji prawa do zabezpieczeń, jedynie daje pewne gwarancje rozwiązań prawnych, że choroba, starość śmierć będzie miała swój wydźwięk w ustawie. TK wyraził przekonanie, że żaden obywatel który znajduje się w sytuacji wskazanej w art. 67 nie może zostać pozbawiony świadczenia gwarantującego uzyskanie min. życiowego. To się wiąże z innym postanowieniem K że państwo ma zagwarantować obywatelowi bezpieczeństwo socjalne. Art. 67 jest przepisem, który ma czuwać aby to bezpieczeństwo było obywatelom gwarantowane. To objęcie ochroną z art. 67 obywatela wynika także z ochrony godności człowieka.

Inne spojrzenie na zabezpieczenia społeczne ma Komitet Niezależnych ekspertów Karty Socjalnej Z 1961r.- dokument Rady Europy. Wg niego zabezpieczenia społeczne to bardziej zaawansowany środek społecznej ochrony przekraczający poziom tradycyjnie zastrzeżony dla pomocy społecznej - bo z reguły ta pomoc wiązała się z pomocą społeczną. A teraz jest to środek który zdecydowanie dynamiczniej i szerzej, który podchodzi do sprawy, że nie tylko pomoc społeczna, ale też inne formy są istota zabezpieczenia społecznego.

1999r. - Europejski Kongres prawa Pracy i Zabezpieczeń Społecznych - padło na nim wiele ciekawych tez- warto je wymienić:

  1. Systemy zabezp. społ. w Europie są autonomiczne- np. wiek emerytalny w różnych krajach nie ma równego poziomu.

  2. Systemy różnią się pod względem finansowania ale jedno mają wspólne - cel i zakres zabezpieczenia- bowiem obejmują ochronę wszystkich potrzebujących - włącznie z tymi którzy są zatrudnieni na chwilę, na dłużej lub na stałe.

  3. Problem zabez. społ. nie jest ważny tylko dla jednostki, ale dla całego społeczeństwa. Trudno sobie wyobrazić rozwój kraju, rozwój gospodarki bez zabezp. społ.

  4. Odpowiedzialność za zabezp. społ. ponosi państwo. Ono jest odpowiedzialne za skutki ryzyk ubezpieczeniowych.

  5. Zabezp. społ. są ważnym instrumentem gwarantowania każdemu min. egzystencji, powiązane z bezpieczeństwem socjalnym, które każde państwo musi zapewnić obywatelom.

  6. Typowe ryzyko społ. objęte zabezp. społ. to choroba i macierzyństwo, starość inwalidztwo. Podkreślano, że starzenie się jest procesem pozytywnym, ale jest też źródłem problemów Ludzie w wieku produkcyjnym utrzymują coraz większą grupę w wieku poprodukcyjnym. Emerytury zajmują znaczną część wydatków socjalnych. Reformy systemów emeryt. mająca na celu obniżanie kosztów została uznana za naczelny cel polityki we wszystkich krajach. Reforma naszego systemu- kierowaliśmy się tą przesłanką.

  7. Syst zabezp. spol. W znacznym stopniu przyczyniają się do spójności społeczeństwa, wzmacniają solidarność i bezpieczeństwo socjalne

  8. We wszystkich państwach Europy zabezp. społ. zostało wprowadzone przez wiele instytucji.

  1. Dzisiejszy czas charakteryzuje się tym, że następuje duża konkurencja ekonomiczna między różnymi krajami, ale może ona prowadzić do obniżenia kosztów ekonomicznych opieki społecznej, po to aby dany kraj mógł dzięki temu poprawić swą pozycję konkurencyjną. Po to żeby taka konkurencja nie istniała prawo międzynarodowe stwarza pewne reguły gwarancyjne. I to widać na przykładzie Europejskiej Karty Społecznej -( dok. Rady Europy) która zawiera 4 reguły, które mają złagodzić konkurencję i doprowadzić do tego żeby kraje nie zniszczyły społeczeństwa pod względem opieki socjalnej szeroko rozumianej.

W art. 12 Polska ratyfikowała ten art.

Zarzuca się Polsce że nie jest dość staranna w podnoszeniu poziomu zabezp. spol., a tego wymaga Karta - strony:

Prawo Ubezpieczeń Społecznych wykład 2 cz. 2

Z uwagi na to że mam niezwykle mało czasu będę wybierał tylko kwestie ważne. I taką następną ważną kwestią jest sprawa systemu koordynacji ubezpieczeń społecznych i szerzej zabezp. społ. w krajach UE.

Jak Państwo wiecie Polska przez wiele lat dostosowywała polskie prawo pracy do standardów europejskich. To był proces długofalowy, to był warunek wejścia do UE i zbliżyliśmy polskie prawo pracy do standardów UE - to się nazywało normalizacją prawa w krajach UE - inaczej mówiąc ujednolicanie. Temu procesowi nie poddały się ubezp. Społ i szerzej mówiąc systemy zabezp. Społ. w krajach Unii- ten obszar prawny był poza systemem dostosowania, a to podkreślam dlatego, że czytając Traktat Rzymski moglibyśmy dojść do wniosku o czym będę za chwilę mówił, że tak naprawdę że w Europie następowała harmonizacja prawa socjalnego- to nie prawda.

Otóż prawo zabez. społ. w krajach Unii w tym również ubezp. Społ. nie poddały się procesowi dostosowawczemu, lecz jedynie procesowi koordynacji. Złożyło się na to wiele czynników, przede wszystkim brak potrzeby. Nie ma potrzeby, żeby w Europie był jednolity system zabezpieczający ludzi przed różnymi zdarzeniami- to po pierwsze.

Po drugie nie ma możliwości ani faktycznych ani prawnych żeby te systemy ujednolicić, bo one były budowane często na bazie wielowiekowej tradycji.

Aczkolwiek w Polsce okres wielowiekowej tradycji. Tak naprawdę w Polsce o systemie można dopiero mówić po IIw. Św. I to jeszcze nie w pierwszych latach, ale pod koniec II Rzeczypospolitej i na początku następnego okresu czyli po II w. Św. A więc trudno byłoby zgrać te wszystkie systemy w założeniu że wiele z nich ma wielowiekową tradycję.

Po trzecie syst. Zabezp. zależą w dużej mierze od finansów poszczególnych państw a te są różne i to jest czynnik, który nie sprzyja procesowi harmonizacji systemu, natomiast jest za tym aby te systemy pozostały autonomiczne. I tak też uczyniono w UE. Unia z uwagi na brak jednolitego, wspólnotowego systemu prawa zabezpieczeń społ. zachowała w mocy istnienie krajowych systemów zabezp. społ. a więc także ubezp. społ. Proces dostosowawczy zamieniono na proces koordynacji systemów. Ta koordynacja ma bezpośrednio związek z jedną z naczelnych zasad UE- zasadą swobodnego przemieszczania się osób w obszarze UE i swobody przemieszczania się pracowników. Żeby ta zasada była pełna, była możliwa do realizacji, żeby ludzie korzystali z tej zasady, żeby się przemieszczali bez obaw to trzeba było wprowadzić system koordynacji.

Bo inaczej gdyby ludzie pracowali we Francji, Hiszpanii baliby się że te okresy nie będą zaliczone do naszego ubezp. tu w Polsce. To ta zasada byłaby ułomna w swej treści. Dlatego też ta zasada koordynacji to zabezpieczenie tej naczelnej zasady przemieszczania się w obszarze UE. Te rozważania możemy podsumować następująco:

Unia zachowała krajowe systemy, natomiast koordynacja:

  1. akceptuje różnice istniejące pomiędzy systemami poszczególnych państw

  2. wprowadza instrumenty prawne które pozwalają na współistnienie tych systemów- bez tych reguł współistnienie tych autonomicznych systemów byłoby zagrożone, byłyby ciągłe procesy, zmienne interpretacje różnych kwestii, dlatego sprawę trzeba postawić jasno.

Żebym był dobrze zrozumiany - przepisy o koordynacji nie są po to aby zastąpić systemy krajowe, tylko są po to, żeby te systemy utrzymać i stworzyć harmonię współistnienia między nimi. Taki jest cel przepisów koordynacyjnych.

Oczywiście z koordynacją mamy do czynienia tam wszędzie gdzie ktoś pracował w innych państwach . Bo jeśli ktoś pracował od początku do końca w Polsce to te przepisy koordynacji nie będą miały zastosowania- poza tylko jedną regułą - transferu świadczeń ( exportu świadczeń)- ale o tym za chwilę będę mówił.

Te reguły stosuje się

1.w krajach UE z bardzo nielicznymi wyjątkami obszarowymi, bo w niektórych krajach niektóre obszary są wyłączone.

2.w krajach Europejskiego Obszaru Gospodarczego

  1. w Szwajcarii

Jaka jest podstawa prawna tych reguł koordynacji. Częściowo już państwo wiecie, że o tym stanowi Europejska Karta Socjalna w art.. 12. Ja w tej chwili mówię o takim bardziej ujęciu uchwytnym , nas interesującym ujęciu Unii Europejskiej obszaru gospodarczego. Otóż taką zasadę koordynacji wprowadza Traktat Rzymski.

Traktat Rzymski w art. 117 odwołuje się do pojęcia humanizacji i to jest właśnie ten problem innego nazewnictwa procesu , do tego co jest w rzeczywistości. Ten traktat stanowi w tym artykule iż konieczne jest promowanie przez państwa członkowskie działań w kierunku polepszania warunków zycia i pracy pracowników oraz do ujednolicania tych praw poprzez stały postęp. A postęp jest możliwy poprzez harmonizację syst. socjalnych. Ten zwrot harmonizacja, który idzie bardziej w kierunku ujednolicania wywołał już duży popłoch, ale od razu powiem, że ani ETS ani nikt w doktrynie nie łączy z tym stwierdzeniem działań ujednolicających. No i próbuje się tłumaczyć na czym polega harmonizacja w odniesieniu do systemów socjalnych.

Przytoczę główną wypowiedź doktryny w tym zakresie. W syst. ubezp. społ harmonizacja nie polega na podejmowaniu działań rzeczywiście operacyjnych, czyli takich których skutkiem byłoby ujednolicanie systemów. Chodzi tu o podejmowanie debaty ideologicznej oraz wprowadzenie polityki wspólnotowej, zwłaszcza polityki społecznej ukierunkowanej na osiąganie celów finalnych wspólnoty.

I to jest obowiązek stworzenia reguł kolizyjnych. Natomiast same reguły zostały uźródłowione w dwóch rozporządzeniach wspólnotowych.

  1. zasadnicze rozporządzenie - 16.06.1971 nr 1408/71- stosowanie syst. zabezp. społ. dla pracowników najemnych , osób prowadzących działalność na wspólny r-k i dla członków ich rodzin przemieszczających się po wspólnocie.

  2. 1972r. nr 1574/72- akt wykonawczy w stosunku do tego pierwszego

Te rozporządzenia co do zasady zastąpiły z dniem 1.05.2004r. międzynarodowe umowy dwustronne o zabezp. społ. Polski z innymi krajami. Mówię co do zasady, nie będę państwa pamięci obarczał licznymi wyjątkami - niektóre umowy pozostały w całości ,niektóre w części. Zasadą jest to że rozporządzenia wyparły te umowy.

  1. Wyszło nowe rozporządzenie nr 883/2004 dotyczące reguł kolizyjnych, ono w założeniu ma wyeliminować tamte dwa rozporządzenia. I co ciekawe to rozporządzenie weszło w życie, zostało opublikowane we właściwy sposób, ale ono nie doczekało się przepisów wykonawczych. I w doktrynie podkreśla się że nie może być stosowane.

Co się tyczy zakresu stosowania w myśl art. 2 Rozporządzenia z 2004r. akt ten stosuje się do obywateli państw członkowskich, bezpaństwowców i uchodźców mieszkających w państwie członkowskim, którzy podlegali lub podlegają ustawodawstwu jednego lub kilku państw członkowskich oraz do członków ich rodzin i osób pozostających przy życiu.

Dość ciekawy jest zakres przedmiotowy tego rozporządzenia, jego unormowania stosuje się do całego ustawodawstwa odnoszącego się do następujących działów zabezp. spo. :

- -/- -/- na wypadek śmierci

- -/- dla bezrobotnych

- -/- przedemerytalnych

I jest zastrzeżenie , że to rozporz. nie znajduje zastosowania do pomocy społecznej i medycznej ani do systemu świadczeń ofiar wojny i jej skutków. Te reguły kolizyjne to są reguły koordynacji. Doktryna różnie kwalifikuje zarówno co do jakości i liczby te reguły kolizyjne. Ta różnica w liczbie reguł wynika z prostego zabiegu. Pewne aspekty tej zasady traktują jako odrębną zasadę.

Reguły kolizyjne:

  1. zasada równego traktowania - to fundamentalna zasada wynikająca z art. 6 Traktatu Rzymskiego stanowi ( jest to prawo pierwotne, prawo nadrzędne ) że zakazana jest wszelka forma dyskryminacji ze względu na obywatelstwo.

ETS wyjaśnił że zakaz dyskryminacji jest szczególnym wyrażeniem zasady równego traktowania. Ta zasada stanowi jedną z fundamentalnych zasad prawa wspólnotowego.

Chcę żeby państwo wiedzieli, że od tej zasady jak od każdej sa wyjątki. Że równe traktowanie ma swoje ograniczenia. Nie wolno w zakresie zabezp. społ różnicować obywateli z powodu obywatelstwa, ale są wyjątki jeżeli chodzi o inne zabezpieczenia społeczne np. zatrudnienie. Ta swoboda przemieszczania się pracowników w obrębie wspólnoty jest oczywista , ale może mieć ograniczenia. Tym kryterium ograniczenia jest obywatelstwo, które pozwala w pewnych sytuacjach żeby róznicować obywateli. Czyli w tym zakresie Traktat wprowadza ograniczenia swobody przemieszczania się w zakresie dostępu do zatrudnienia np. w pewnym obszarze np. administracji publicznej - funkcjonariusz publiczny jest pozbawiony tej swobody, nie może być ktoś kto nie ma obywatelstwa polskiego funkcjonariuszem w korpusie służby cywilnej. Warunkiem jest posiadanie obywatelstwa polskiego- ten warunek zamyka obywatelom innych państw dostęp do tego zatrudnienia. Jeżeli Polak będzie miał podwójne obywatelstwo, to będzie mógł pracować w korpusie służby cywilnej, bo prawo nasze nie zakazuje mieć podwójnego obywatelstwa.

Ta zasada równości jest zasadą dominującą, także w systemie zabezpieczeń ale nie może być traktowana bezwzględnie. Ta zasada nie może gwarantować wszystkim ludziom w Polsce wykonującym jakąś pracę przechodzenia na tych samych zasadach na emeryturę. Bo mamy osoby uprzywilejowane w systemie i to nie przeczy tej zasadzie równości. A więc nie równość w znaczeniu bezwzględnym.

Przy tej zasadzie chodzi o to że pracownik migrujący ma wobec systemu takie same obowiązki jak obywatel państwa w którym pracuje. Polak pracuje we Francji i ma takie same obowiązki. Na tych samych zasadach i w tej samej wysokości opłaca składki na ubezp. aby uzyskać prawo do świadczeń, musi spełniać identyczne warunki jak obywatel Francji. Ta zasada ma przeciwdziałać dyskryminacji pośredniej i bezpośredniej. Przykładem naruszenia tej zasady równości jest np. sprawa w prawie belgijskim.

W orzeczeniu z 10.11.1999r. ETS uznał za niezgodne z zasada równego traktowania regulacje belgijskiego prawa które uzależniły uzyskanie praw przez pracowników innych państw członkowskich podlegających temu ustawodawstwu zasilku dla niepełnosprawnych i innych świadczeń od warunku zamieszkania przez pewien okres na teryt. Belgii. W tym przypadku ETS uznał że działa reguła kolizyjna, że trzeba wszelkie klauzule terytorialności wyeliminować.

I np. klauzula teryt. to jest jedna z reguł kolizyjnych wymienianych przez innych autorów. Ja ją potraktowałem w ramach reguły równości. Jeżeli równo - to trzeba reguły kolizyjne nie równe znosic. ETS nie może zniesc tego prawa beligijskiego ale przy orzekaniu jest zobowiazany nie brac tego prawa pod uwage .

To jest przykład pierwszej reguły.

  1. Zasada sumowania okresów ubezpieczenia - umozliwia uwzglednianie okresow ubezpiecznia lub innych rownorzednych okresow spelnionych w innych panstwach - przy ustalaniu prawa do swiadczen. Dowolny okres przepracowany w panstwie czlonkowiskim będzie się liczyl do przyszlych emerytur i rent. Możemy sobie wyobrazic sytuacje ze osoba przepracowala w roznych krajach pewne okresy ale w zadnym nie nabyla prawa do emrytury wiec te okresy będą sumowane.

  2. regula stosowania ustawodawstwa tylko jednego panstwa czlonkowskiego , okreslone w ten sposób ustawodawstwo jest stosowane w calosci

Tu można teoretycznie wymienic trzy kryteria za pomoca których ustala się które ustawodawstwo na zasadzie wylacznosci będzie mialo zastosowanie dla ubezpieczonego.

i tu możnaby snuc , kiedy poszczegolne kryteria mogą być stosowane . np. kryterium zamieszkania , jeżeli ktos pracuje w kilku panstwach - można tez wskazac regule oddelegowania - do 12 miesięcy. podlegamy regulom panstwa z którego jestesmy oddelegowani. Dominuje jednak regula miejsca pracy.

  1. Reguła zachowania praw nabytych i transferu świadczeń

Nie traci się prawa do świadczeń przez fakt zamieszkania w innym państwie. Koordynacja znosi zatem zasadę terytorialności przy wypłacie świadczeń. Eksport świadczeń oznacza , ze pod koniec naszego życia możemy zamieszkać w innym kraju i tam nasza emerytura będzie eksportowana

Mamy więc reguły kolizyjne które pozwalają zachować autonomię systemów ubezp. i zapezp. i jednocześnie współistnieć tym systemom .

Wątek historyczny

Czy kiedys były ubezpieczenia społeczne ?

Odpowiedź jest prosta - nie było systemu . System zaczyna się kształtować się w Europie i na świecie dopiero pod koniec XIX w. Od czasów Bismarcka w 1881r. mówi się o nowej erze w zakresie ksztaltowania polityki socjalnej. Jest to moment powstania systemu ubezpieczeń ale przecież instytucje dzisiaj znane prawu ubezpieczeń społecznych były znane od dawna. Idea ubezp. nie jest wytworem naszych czasów , ma swe korzenie w latach odległych , choćby za sprawą działania kościoła , który pomagał ludziom potrzebującym pomocy.

Idea zabezp. - pomoc ludziom którzy są poddani ryzykom ubezpieczeniowym , którzy są w potrzebie ,

To jest cała idea systemu zabezp. społecznych.

Czyli można się zgodzic z prof. Szubertem iż ubezpieczenia są wytworem historycznego rozwoju i można się zgodzić z prof. ... który uzupełnia tę tezę stwierdzeniem , ze współczesny system ubezp. społ. jest wytworem długiej ewolucji odbywającej się pod wpływem wielu czynników , na czoło których wysuwa się zorganizowana walka robotników, ich organizacji o poziom życia.

Tutaj tez autorzy odnoszą się do czasów zamierzchłych , kiedy była zawsze potrzeba uratowania człowieka w sytuacjach kiedy potrzebuje pomocy. Odwołują się też oni do feudalizmu . tutaj autorzy stwierdzają , ze w tamtych czasach nie tylko nie było systemowych form , ale nie było potrzeby istnienia takich form , bo cyt. „struktura spoleczna zapewniała opiekę ludziom nie samodzielnym w razie choroby, starości itd.” W ramach istniejacych wspólnot np. chłopi przypisani do ziemi podlegali opiece pana a ludzie zatrudnianiu u rzemieślnika opiece wspólnoty rodzinnej właścicieli warsztatu. Takie wspólnoty tworzyły się , były bardzo mocno wspierane przez kościół. Ale nadszedł moment rewolucji przemysłowej . i tu powstał pewien problem . ludzie tracili życie , a wiec rodzina również środki utrzymania. Tracili zdrowie już w pierwszym okresie życia (18 - 20 lat.) i trzeba było tę ideę przezorności indywidualnej która do tej pory przyświecała należało zastąpić ideą przezorności zbiorowej. No bo co taki młody człowiek mógł w krótkim czasie zaoszczędzić kiedy na starcie swojego życia nie może pracować.

Ta idea przezorności osobistej , indywidualnej uzupełniana do tej pory tymi działaniami różnych struktur (np. wspólnoty rodzinnej ) musiała ustąpić idei przezorności zbiorowej , że o to trzeba zbierać pieniądze na fundusze , żeby potem z tych funduszy wypłacać ludziom pieniądze . Czyli już rozumiano, że trzeba myśleć w kategoriach ogólnych - nie w kategoriach zawodowych , że właściciele warsztatu czy właściciele ziemi zabezpieczą siebie lub innych. Trzeba już było myśleć w kategoriach systemowych. Zaczęły powstawać zrzeszenia które udzielały pomocy w razie śmierci , pożaru , kradzieży . powstawały tez kasy ZZ. Słowem w Europie był pewien ruch , ale zasadniczo potrzeba i mówienie o systemie zaczyna się od roku 1881r. w tym roku kanclerz Bismarck zapowiedział stworzenie syst. Ub. Społ. Które realizowałyby ideę przezorności zbiorowej. I ta data 1881r. jest uważana przez Niemcy za początek podjęcia przez państwo aktywnej polityki społecznej.

Stworzono w tym kraju w 1883r. ubezp. chorobowe , w 1884r. ubezp. w razie wypadku przy pracy .

Gdybyśmy spojrzeli na ubezpieczenia społeczne i piony ich powstawania to byśmy mieli taki zarys :

Wiemy , kiedy na świecie powstał system. Jest pytanie kiedy zaczęto go budować w Polsce.

Otóż Polska jak wiecie do roku 1918r. przez wiele lat nie miała państwowości. No i według prof. Szuberta punktem początkowym ubezp. spol. był spadek po zaborcach. Na terenie dawnego zaboru pruskiego funkcjonował system niemiecki a więc ludność tam mieszkająca miała ubez. chorobowe, wypadkowe, emer- rentowe zarówno dla umysłowych jak i dla robotników.

Na terenie zaboru austriackiego istniał mniej rozwinięty system wzorowany na niemieckim, ale tylko dla pracowników umysłowych.

Na terenie byłego zaboru rosyjskiego brak było jakichkolwiek ubezpieczeń społecznych. Tam zaczynano od zera. Były jedynie pewne formy zastępcze w postaci obciążenia pracodawców pewnymi świadczeniami na wypadek choroby - bardziej cywilne podejście do tematu .

Z chwila kiedy odzyskaliśmy niepodległość wszyscy mieli świadomość , że trzeba ujednolicić ten system. Ten proces był procesem odbywającym się w długim odcinku czasowym i tak naprawdę zakończyliśmy go w XXI w., bo ustawami z 2002r. :

  1. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadku przy pracy

  2. o zaopatrzeniu z tytułu wypadku przy pracy i chorób w szczególnych okolicznościach

reforma emerytalna zaczęła się od roku 1997 , według nowych rozwiązań likwidacją grup inwalidzkich oraz reformą ubezpieczeń chorobowych w związku z wejściem w życie ustawy z 1999r. o świadczeniach z ubezp. chorobowego na wypadek choroby i macierzyństwa .

tak wiec ten proces był długofalowy . mógłbym przedstawić jakie były działania w kierunku jego ujednolicenia , ale myślę , że to nie jest aż takie istotne. Istotne jest to , że przed wojną ubezpieczeniom podlegało 17% społ. A już w roku 1951 objęto ubezpieczeniami 47% ludności - proces ujednolicania był dość skuteczny w efektach. Z tym procesem wiąże się proces wprowadzania nowych świadczeń ubezpieczeniowych.:

i stopniowo zwiększano zakres podmiotowy czyli upowszechniano te ubezpieczenia.

Obejmowano nimi nie tylko pracowników ale również chałupników , rzemieślników , artystów , rolników indywidualnych .

No i dochodzimy do roku 1982r. gdzie nastąpiło pewne podsumowanie dokonań dotychczasowych .

Uchwalono ustawę (1982r.) o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin , porządkowała system prawa ubezpieczeniowego który przetrwał w tej postaci do 1999r. i objęła swym zasięgiem większość czynnych zawodowo pracowników . Ustawa z jednej strony utrwaliła dotychczasowe kierunki zmian systemu ubezp. a z drugiej strony wprowadziła jako nowe rozwiązania systemowe periodyczną waloryzację rent i emerytur.

Reforma 1999r.

Czynniki wpływające na przeprowadzenie reformy :

Te zjawiska stanowiły zagrożenie dla starego systemu.

Na zakończenie chciałbym zaprezentować niektóre wypowiedzi w doktrynie co do tej ostatniej reformy. W prawdzie oceny poznaje się kiedy będą efekty tej reformy, w tym przypadku za dwa lata będą pierwsze efekty.

Będziemy mogli w sposób odpowiedzialny powiedzieć, co z tej reformy wypływa dla ubezpieczonego.

Te oceny są budowane i świadczą o niepokoju dotyczącym tych przyszłych efektów .

Co jest już krytykowane :

  1. krytykowane jest samo podejście do tego, co się stało. Czy tak naprawdę mamy do czynienia z reformą czy z rewolucją emerytalną. Bo reforma nie polega na zburzeniu tego co było i stworzeniu czegoś nowego, tak jak w tym przypadku się stało. Przyjęliśmy jednak wariant rewolucyjny.

  2. jak mówimy o reformie pojawiają się nam filary :

I ,

II ( obowiązkowy dla urodzonych po 1968r.) ,

III ( objęto nim niespełna 3% ludzi)

Czy rzeczywiście oblicze reformy powinniśmy oceniać przez te filary ?

Co jest najważniejsze dla ubezpieczonego ? - Najważniejsze są świadczenia. Oblicze systemu powinny stanowić świadczenia - co dostanę i przez kogo będzie płacone. Jesteśmy jedynym krajem , który nie zamknął reformy do końca. Nasz system ubezpieczeń społecznych przypomina kulejący system opieki zdrowotnej. W tej całej reformie nie możemy znaleźć właściwego kursu.

Reforma jest postawiona do góry nogami, bo pacjent, który powinien być najważniejszy jest na ostatnim miejscu. Silne są instytucje i zarządzający nimi, majątki im rosną a pacjent wożony ze szpitala do szpitala , operacja tylko w jednej trzeciej, nie taka jak powinna być bo fundusze wyczerpane ...

Jeśli takie jest założenie reformy to my niczego dobrego nie zbudujemy. Oceny co do tej reformy może jeszcze nie są wiarygodne do końca, ale to będę państwu przedstawiał na następnym wykładzie.

Prawo ubezpieczeń społecznych - wykład 4 ostatni z 11.11.2007 r.

Na egzaminie odpowiadać będziemy z cech ubezpieczenia społecznego oraz związania polskiego prawa, tego autonomicznego z zakresu ubezpieczeń społecznych z normami kolizyjnymi UE. Jest to niezwykle ważna cecha po wejściu Polski do UE, ten system koordynacji zabezpieczenia w ramach Unii Europejskiej w tym również systemu ubezpieczeń społecznych.

Przypominam, że koordynacja zakłada przede wszystkim i to jest:

pierwsze założenie utrzymanie dotychczasowych systemów autonomicznych w państwach członkowskich UE

i drugie założenie wprowadzenie reguł kolizyjnych, które pozwalają współistnieć tym autonomicznym systemom, bo te systemy są różne.

Jest to pierwsza cecha ubezpieczeń społecznych.

Jeszcze jedna uwaga: czy mamy mówić - ubezpieczenie społeczne, czy - ubezpieczenia społeczne?

Gdy analizujemy aparaturę pojęciową to mówimy o ubezpieczeniu społecznym - w liczbie pojedynczej „ubezpieczenie społeczne, to…..” , natomiast gdy charakteryzujemy system ubezpieczenia społecznego to mówimy o ubezpieczeniach społecznych, bo mamy w tym systemie cztery rodzaje ubezpieczeń: ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe. Czyli liczbę mnogą odnosimy do rodzajów ubezpieczeń w systemie.

Czyli: liczba mnoga - do rodzajów ubezpieczeń,

liczba pojedyncza - gdy charakteryzujemy pojęciowo to zjawisko ubezpieczenia społecznego.

Definicja i cel ubezpieczeń: ta definicja ukazuje to, co jest istotne, ale nie wszystko co jest istotne w ubezpieczeniach społecznych.

Pierwsza cecha „ ubezpieczenie społeczne to system zagwarantowanych ustawowo świadczeń (system oparty na ustawie), na wypadek spełnienia się określonych ryzyk ubezpieczeniowych np.: osiągnięcie wieku emerytalnego, niezdolność do pracy - świadczeń o charakterze roszczeniowym.

Dodaje, że mamy wąski obszar emerytur i rent przyznawanych w trybie szczególnym czyli w drodze wyjątku, a prawo ubezpieczeń jest to prawo bezwzględnie obowiązujące, a tam jest miejsce na nie roszczeniowość. Ale jest to wąski obszar ubezpieczeń i może w definicji zaistnieć, ale to co jest istotne w definicji to jest właśnie roszczeniowość.

Celem ubezpieczeń jest „zagwarantowanie ubezpieczonemu i jego rodzinie środków na zaspokojenie potrzeb losowych (choroba, wiek, śmierć) w interesie społecznym z utworzonych na ten cel funduszy składkowych”.

Nie do końca, bo mamy tu też świadczenia z budżetu (świadczenia przyznawane w trybie szczególnym) - ale jest to linia przewodnia związana z celem ubezpieczeń.

Jeszcze raz przypominam, że wraz z wejściem Polski do UE zaczęły działać reguły kolizyjne, będę to powtarzał, bo rzeczywistość jest trochę inna, bo inni korzystają z dobrodziejstw naszego prawa, my korzystamy z dobrodziejstw tamtego prawa, to wszystko się wymieszało i to ma związek wyjścia z mocy wszelkich umów - dwustronnych o ubezpieczeniach społecznych np. umowa pomiędzy Polską a Czechami i te umowy zostały zastąpione tymi regułami kolizyjnymi.

Druga cecha: są to ubezpieczenia ukształtowane od samego początku (XIX w.) jako instytucja prawna o charakterze przymusowym.

To było świadome działanie ustawodawcy, przymusowość jest środkiem służącym temu, aby osiągnąć powszechność, aby objąć powszechnie Polaków ubezpieczeniami. Starość, choroba są udziałem człowieka to ludzie powinni w powszechnym stopniu korzystać z tego ubezpieczenia. Powszechność przez przymus.

Trzecia cecha: ubezpieczenia są adresowane do określonej grupy społeczno-zawodowej, której z mocy prawa, ubezpieczenia społeczne kreują indywidualne stosunki ubezpieczenia społecznego w odniesieniu do wszystkich osób znajdujących się w obszarze działania tych ustaw.

Czwarta cecha: bardzo ważna - obowiązkowość opłacania składek.

Składka swoim charakterem jest zbliżona do podatku, ze względu na odsetki jakich możemy się domagać, ze względu na ściągalność.

Ważne jest to, że wysokość świadczeń w dużej mierze zależy od opłacania składek i długości tego opłacania składek.

Składka to okresowe i obowiązkowe świadczenie pieniężne, którego spełnianie ciąży na zobowiązanych podmiotach w następstwie powstania określonego stosunku ubezpieczenia społecznego.

Stosunek ubezpieczenia społecznego ma charakter zobowiązaniowy - jest to sprawa cywilna, przesądza o tym kpc, nie ma w niej żadnych elementów administracyjnych.

Składka jest świadczeniem pieniężnym celowym, związana jest cechą wzajemności, tradycyjnie łączy się składkę z wzajemnością czyli chodzi o udzielanie ochrony ubezpieczeniowej w zamian za udział ubezpieczonych w tworzeniu funduszy. Jest to jakiś przejaw w dużej mierze samoubezpieczenia się ubezpieczonego.

Obowiązek opłacania składek jest w ubezpieczeniach społecznych realizowany w ramach stosunku prawnego, łączącego płatników składek z instytucją ubezpieczeniową. Płatnikiem składek jest pracodawca albo inny podmiot - osoba fizyczna, jednostka organizacyjna pozostająca z osobą wykonującą pracę w stosunku prawnym.

Wysokość składek na ubezpieczenia społeczne: emerytalne, rentowe i chorobowe (tutaj nie wymieniam wypadkowych) są wyrażane w formie stopy procentowej w zasadzie jednolitej dla wszystkich ubezpieczonych - jednolite, bo są takie kategorie ubezpieczonych, dla których stawka jest inna. Natomiast składka procentowa na ubezpieczenie wypadkowe jest zróżnicowana dla poszczególnych płatników składek, ustalana w zależności od poziomu zagrożeń zawodowych i skutków tych zagrożeń (ten zabieg zróżnicowania jest słuszny z wielu powodów, ale przynosi skromne efekty).

Obowiązuje nas art. 22 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych - określa stopy procentowe składek, a więc wynoszą one odpowiednio:

1. 19,52 % podstawy wymiaru na ubezpieczenie emerytalne - część składki pochodząca od

ubezpieczonego wynosząca 7,3% podstawy wymiaru, odprowadzana jest przez ZUS

do wybranego przez ubezpieczonego otwartego funduszu emerytalnego, zarządzanego

przez Powszechne Towarzystwa Emerytalne, dotyczy to osób urodzonych po 31.12.1968 r.

no i tych osób urodzonych po 31.12.1948 r., które zdecydowały się przejść na emeryturę ??

czy do systemu emerytalnego. Roczna podstawa wymiaru nie może przekroczyć ustawowego progu, ten próg dzisiaj wynosi 74.480 zł. Ta liczba zmienia się w każdym roku. Okres nieopłacenia składek z powodu przekroczenia progu jest okresem ubezpieczenia w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach i nie wywołuje żadnych negatywnych konsekwencji w zakresie podlegania ubezpieczeniu chorobowemu i wypadkowemu.

2. 6% podstawy wymiaru na ubezpieczenie rentowe to jest zasada w okresie przejściowym - składka wynosi 10% (3,5% obciąża pracownika, 6,5 % płatnika składek)

3. 2,45% podstawy wymiaru na ubezpieczenia chorobowe. Tutaj nie stosuje się tego ograniczenia podstawy jak 30 krotności na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Natomiast ubezpieczeniu chorobowym dobrowolnym ( w tzw. wnioskowym) podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia chorobowe nie może przekroczyć miesięcznie 250 % przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale.

4. od 0,40% do 8,12 % podstawy wymiaru na ubezpieczenie wypadkowe. To zróżnicowanie jest ustalane w formie decyzji ZUS na okres 3 lat.

Rozkład składki

Na ubezpieczenia emerytalne pracowników i innych kat. osób wyszczególnionych w art. 16 finansują z własnych środków w równych częściach ubezpieczony i płatnik składek.

Taka sama sytuacja jest w przypadku ubezpieczenia rentowego, też w częściach równych.

I chorobowego, te 2,45 % obciążające tylko pracownika.

W związku z tym, że postanowiono obciążyć pracownika składką (bo do tej pory składkę płacił pracodawca), dlatego też w roku 1999 doszło do czynności zwanej ubruttowieniem płac. Podniesiono płacę pracownika o tyle, o ile obciążono go składką. Na tej czynności stracił pracodawca, zyskał pracownik. U wielu pracodawców po podniesieniu wynagrodzenia wzrastały pochodne od tego wynagrodzenia np. nagroda jubileuszowa.

Wielu pracodawców zaczęło zmieniać układy zbiorowe.

Może być pytanie: Podstawa wymiaru składek

Jako przychód określony w ustawie i różnicując go w odniesieniu do różnych grup ubezpieczonych. Inaczej określa się przychód w stosunku do Posłów, Senatorów, inaczej do stypendystów sportowych. Pana interesuje zawsze kategoria pracowników.

Podstawy wymiaru składek nie stanowią następujące przychody:

  1. nagrody jubileuszowe - pod warunkiem, że przyznawanie nie częściej niż co 5 lat

  2. odprawy emerytalne, rentowe

  3. odprawy z tytułu rozwiązania umów o pracę z przyczyn nie dotyczących pracownika.

  4. odszkodowanie za utratę lub uszkodzenie w związku z wypadkiem przy pracy przedmiotu osobistego użytku. Te odszkodowania to nie są świadczenia ubezpieczeniowe, one przysługują od pracodawcy.

Wysokość podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia nie może być udowadniana zeznaniami świadków.

Czynności techniczne w zakresie obliczania, rozliczania składek i przekazywania ich do ZUS dokonuje płatnik składek.

Wypłacalność świadczeń z ubezpieczenia społecznego jest gwarantowana przez państwo, w praktyce chodzi o dopłaty z budżetu do Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Emerytury otrzymujemy z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Ubezpieczenia Społeczne są administrowane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych

Bezwzględny charakter ubezpieczenia społecznego

Ubezpieczenie społeczne administrowane jest przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych

Zadania wykonuje wiele podmiotów: zakłady emerytalne, płatnik, otwarte fundusze, ZUS

ZUS jest państwową jednostką organizacyjną posiadającą osobowość prawną, jest dysponentem Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Ten fundusz celowy - Fundusz Ubezpieczeń Społeczny jest powołany do realizacji zadań z zakresu ubezpieczeń społecznych. ZUS działa na podstawie ustawy czyli wszystkie kompetencje, które są w ustawie one są istotne np. to, że do zakresu działania ZUS-u należy między innymi:

ZUS wykonuje nie tylko zadania wyznaczone w Ustawie o powszechnym ubezpieczeniu społecznym ale także odrębnych ustawach np.

* w ustawie z 30.07.2006 r. o ochronie roszczeń pracowniczych.

* ustawa z 27.08.2004 r. o świadczeniach z opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych - osoby pobierające emeryturę lub rentę zgłasza do ubezpieczenia zdrowotnego jednostka organizacyjna ZUS.

* Ustawa o promocji zatrudnienia z 20.04.2004 r. - poborów składek na fundusz pracy dokonuje ZUS

Najszerszą kategorią ubezpieczonych są pracownicy. Należy wyróżnić cechy odnoszące się do pracowników

  1. to ubezpieczenie obejmuje wszystkie osoby pozostające w stosunku pracy za wyjątkiem prokuratorów i sędziów, gdy prokurator czy sędzia zostanie wydalony ze służby to ma prawo ubiegać się o te świadczenia na ogólnych zasadach,

  2. w porównaniu z innymi grupami ubezpieczonych, ubezpieczenie społeczne pracowników jest najpełniejsze, gdyż obejmuje wszystkie jego rodzaje : emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe

  3. obowiązek ubezpieczenia wiąże się z automatycznym powstaniem stosunku ubezpieczenia wraz z podjęciem zatrudnienia w ramach stosunku pracy. Z chwilą nabycia statusu pracownika jest on zarazem ubezpieczony czyli występuje w podwójnej roli jako pracownik i jako ubezpieczony.

  4. Stosunek ubezpieczenia społecznego pracownika łączy 3 podmioty:

Bezwzględny charakter prawa ubezpieczeniowego

Podstawy prawne ustroju zabezpieczającego ludzi przed skutkami ryzyk stanowią:

Ten bezwzględny charakter prawa ubezpieczeniowego podkreśla wiele przepisów

Mówiąc o bezwzględnym charakterze nie można widzieć pewnego obszaru, który nie pasuje do tego prawa ściśle bezwzględnego.

Ustawa o ................. systemie kształtowania wynagrodzeń z 1994 r. jest to ustawa, która zobowiązuje do corocznego podwyższania tzw. funduszu wynagrodzeń i ta ustawa nie daje roszczenia pracownikowi i tylko ma być coraz więcej pieniędzy na fundusz. W tej ustawie od jakiegoś czasu znalazł się przepis 4a, który dawał pieniądze pracownikom samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej, że płaca/wynagrodzenie ich wzrasta o 203 zł - sławna „ustawa 203”. Ona rozsadziła całą idee tego stanu - ustawa jest nie roszczeniowa ale art. jeden jest roszczeniowy.

Tu jest odwrotnie, Ustawa jest bezwzględna ale są dwa art. które nie pasują do tej ustawy

Chodzi o dwa przepisy

Art. 82 i 83 ustawy o emeryturach i rentach z funduszu ubezpieczeń społecznych.

Pierwszy przepis dotyczy Prezesa Rady Ministrów, drugi Prezesa ZUS-u Mogą oni przyznać w drodze wyjątku emeryturę czy rentę na zasadach szczególnych.

Jak wynika z art. 83 ust. 4 od decyzji przyznającej świadczenie w drodze wyjątku i od decyzji nie przyznającej świadczenia nie przysługuje odwołanie.

Mamy zezwolenie w przepisach bezwzględnie obowiązujących na pewną swobodę - całkowitą swobodę ma Premier - dał rentę rodzinną w kwocie 2000 zł dożywotnio żonie zabitego żołnierza w Iraku, ale są przypadki, że takie świadczenie otrzymały osoby, które nie były w takiej złej sytuacji finansowej. Taką rentę może przyznać Premier na warunkach i wysokości innej niż określone w ustawie.

Dziwne jest to, że w tym obszarze bezwzględnym obowiązujących norm pojawia się przywilej, który nie jest przywilejem kontrolowanym ale dowolnym.

Natomiast drugi podmiot jest już w tym zakresie bardziej związany, chodzi o Prezesa ZUS.

On może przyznać w tych sytuacjach szczególnych świadczenie w wysokości nieprzekraczającej wysokości odpowiednich świadczeń wynikających z ustawy i ponadto musi trzymać się pewnych reguł:

  1. ubezpieczonym oraz pozostałym członkom rodziny, którzy w skutek szczególnych okoliczności nie spełniają warunków wymaganych w ustawie do uzyskania prawa do emerytury czy renty

  2. nie mogą ze względu na całkowitą niezdolność do pracy podjąć pracy lub działalności objętej ubezpieczeniem

  3. nie mają niezbędnych środków utrzymania.

Tu kontrola jest wymowna i wymierna bo te warunki są określone.

Obowiązkowo należy się zapoznać z przepisami ustawy :

Ustawa z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych

Ustawa z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych

Które dotyczą obowiązku ubezpieczenia, czyli art. 6

Np. obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym podlegają osoby fizyczne, które na obszarze naszego kraju są pracownikami z wyłączeniem prokuratorów i sędziów.

Na użytek tej ustawy za pracownika uważa się nie tylko osoby, które są w stosunku pracy, ale również osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej, zlecenia innej umowy o świadczenie usług jeżeli umowę taką zawarto z pracodawcą, który pozostaje w stosunku pracy.

W art. 7 mamy prawo do dobrowolnego objęcia ubezpieczeniami. Jest tutaj 6 kat. osób którym przysługuje prawo do dobrowolnego ubezpieczenia, osoby nie ujęte w tym kat. nie mogą być objęte dobrowolnym ubezpieczeniem.

W art. 14 w którym jest mowa o tym kiedy ubezpieczenia emerytalne i chorobowe ustają i kiedy trwają - są to hasła dla tych, którzy chcą otrzymać lepszą ocenę

Kwestia umów pozornych - skutek, który chce się osiągnąć w umowach pozornych jest zabroniony, nielegalny i wówczas można mówić o czynności pozornej, która jest z mocy prawa nieważna, dotknięta wadą pozorności.

w systemie ubezpieczeń społecznych działa Fundusz Ubezpieczeń Społecznych, który jest głównym źródłem finansowania świadczeń z poza rolniczego systemu ubezpieczeń społecznych. Jest to tzw. Fundusz Celowy nie mający osobowości prawnej, powołany w celu realizacji zadań z zakresu ubezpieczeń społecznych. Dysponentem funduszu jest ZUS. Oznacza to, że ZUS jest zobowiązany na bieżąco zarządzać funduszem.

W znaczeniu cywilistycznym Fundusz Ubezpieczeń jest jednostką organizacyjną Skarbu Państwa, Skarb Państwa ponosi pełną odpowiedzialność za zobowiązania funduszu ubezpieczeń, a więc za zaciągane kredyty i pożyczki. Z Ustawy o finansach publicznych wynika, że właściwym w sprawie realizacji zobowiązań będzie Minister Finansów. Minister właściwy ds. zabezpieczenia społecznego jako organ nadzorujący ZUS w sytuacji gdy uznał, że dysponent niewłaściwie wykonywał swoje obowiązki w zakresie realizacji umowy pożyczki czy kredytu, Skarbowi Państwa będzie przysługiwało roszczenie do ZUS o zwrot z tytułu spłaty zobowiązań Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Emerytury przysługują z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, a nie od ZUS-u

czy Skarbu Państwa.

Od 1 stycznia 1999 zniesiono jednolity fundusz ubezpieczeń społecznych. Wyodrębniono z funduszu następujące fundusze :

  1. fundusz emerytalny

  2. fundusz rentowy: renty rodzinne, renty z tyt. niezdolności do pracy, wypłaty dod. pielęgnacyjne, dodatki dla sierot zupełnych, zasiłki pogrzebowe, oraz świadczeń zleconych ZUS-wi do wypłaty finansowanych z budżetu państwa np. renty w drodze wyjątku

  3. fundusz chorobowy: finansowanie wypłaty świadczeń z tyt. choroby i macierzyństwa, zasiłki chorobowe, opiekuńcze, świadczenie rehabilitacyjne, zasiłek macierzyński, zasiłki wyrównawcze

  4. fundusz wypadkowy: z którego finansowanie są wypłaty świadczeń z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych oraz wypadków zrównanych z wypadkami przy pracy, a także finansowanie kosztów prewencji.

Pojawiły się dwa inne fundusze :

Fundusz rezerwowy dla ubezpieczeń rentowych i chorobowych, z którego wypłaca się środki na uzupełnienie niedoborów funduszu chorobowego i rentowego

Fundusz rezerwowy dla ubezpieczenia wypadkowego , z którego wypłaca się środki na uzupełnienie niedoborów funduszu wypadkowego

od 1 stycznia 2002 roku tworzony jest

Fundusz Rezerwy Demograficznej którego środki będą wykorzystane nie wcześniej jak w 2009 roku - wówczas będą przyznawane pierwszy raz emerytury wg nowego systemu. Te środki idą na uzupełnienie wynikającego z przyczyn demograficznych niedoboru funduszu emerytalnego.

Dochodami funduszu są :

  1. składki na ubezpieczenia społeczne nie podlegające przekazaniu do otwartych funduszy emerytalnych, którymi zarządzają towarzystwa

  2. dotacje z budżetu

  3. pozostałe dochody np. należności od składek : odsetki za zwłokę

Czasami mamy do czynienia z odciążeniem funduszu ubezpieczeń społecznych zwłaszcza za sprawa pracodawców, którzy finansują :

1. absencje chorobową w wymiarze do 33 dni skumulowanej niezdolności do pracy pracownika w ciągu roku, oczywiście z wyłączeniem absencji wypadkowej spowodowanej wypadkiem przy pracy, pracownik otrzymuje zasiłek chorobowy od pierwszego dnia.

Równe traktowanie wszystkich ubezpieczonych - do tego zmusiła nas Wspólnota Europejska . jest to wyjście naprzeciw regulacjom europejskim : Dyrektywa Rady Europy z 1978 o stopniowym wprowadzaniu zasady równego traktowania mężczyzn i kobiet w dziedzinie ubezpieczenia społecznego. Ta zasada nie może być taką zasadą bezwzględną.

Zniesiono dotychczasowy podział na pracowniczy i niepracowniczy grup ubezpieczonych.

Równe traktowanie ubezpieczonych jako nakaz wspólnotowy i nakaz naszego ustawodawcy nie oznacza jednakowości stosunku ubezpieczenia społecznego wszystkich ubezpieczonych. Zasady nabywania prawa do świadczeń przez wszystkich ubezpieczonych będących pracownikami mogą być ukształtowane inaczej niż ubezpieczonych z innego tytułu.

W wyroku ze stycznia 2002 roku sąd tak zdecydował: z nakazu równego traktowania ubezpieczonych nie można wywieść zakazu prowadzenia zróżnicowanego systemu dla pracowników i dla osób prowadzących działalność gospodarczą.

Zniesiono dotychczasowy podział na pracownicze i niepracownicze grupy ubezpieczonych i zastąpiono kategorią ubezpieczonego.

Wyodrębniono 4 rodzaje ubezpieczeń: emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe ale częścią ubezpieczeń społecznych nie są ubezpieczenia zdrowotne.

Te ubezpieczenia działają na bazie ustawy z 27.08. 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowane ze środków publicznych.

Te dwa ubezpieczenia nie pozostają względem siebie w izolacji art. 66 ustawy jw. obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają os. spełniające warunki objęcia ubezpieczeniem społecznym lub ubezpieczeniem społecznym rolników.

Ubezpieczenia emerytalne - emerytura do roku 1978 nazywała się renta starczą

Do poczytania art. 1 (co określa ustawa),5 (co się bierze pod uwagę przy obliczaniu prawa do emerytury) , 6 (co to są okresy składkowe i nieskładkowe) ustawy o emeryturach i rentach z 17.12.1998r.

Przygotować

Prawo do emerytury w zależności od tego kiedy się kto urodził:

  1. przed 1948 roku

  2. po 1949 roku

  3. po 1968 roku

Filarowość systemu - system 3 filarowy

Filar I : obowiązkowe zarządzanie na zasadzie repartycji

Filar II : oszczędzanie w prywatnych funduszach w celu otrzymania emerytury

Filar III: zakładowe systemy emerytalne oraz inne formy dodatkowego zabezpieczenia

Przykładowe pytania egzaminacyjne

  1. Waloryzacja świadczeń

  2. Zawieszalność świadczeń

  3. Nabycie prawa do emerytury wg tych różnych osób przechodzących w różnym wieku na emeryturę

  4. Wysokość emerytury: starszych ubezpieczonych, młodszych ubezpieczonych

Dla celów egzaminu trzeba zanurkować w ustawie i poszczególne przepisy dotyczące tych kwestii sobie nanieść na ściągi.

Art. 39 KP bezwzględnie

KONIEC


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Ubezpieczenia społeczne i zdrowotne wykłady od dr Serwach
D19230063 Rozporządzenie Ministra Pracy i Opieki Społecznej z dnia 16 stycznia 1923 r w przedmiocie
D19240269 Rozporządzenie Ministra Pracy i Opieki Społecznej z dnia 7 marca 1924 r w przedmiocie dod
D19230981 Rozporządzenie Ministra Pracy i Opieki Społecznej z dnia 22 listopada 1923 r w przedmioci
D19220613 Rozporządzenie Ministra Pracy i Opieki Społecznej z dnia 29 lipca 1922 r w przedmiocie do
D19230487 Rozporządzenie Ministra Pracy i Opieki Społecznej z dnia 16 czerwca 1923 r w przedmiocie
D19240604 Rozporządzenie Ministra Pracy i Opieki Społecznej z dnia 7 lipca 1924 r o dodatkach droży
Prawo gospodarcze od Pawła Gonery
prawo rodzinne[1] od oli t 2LURJ63XUXKOHPUZKPUPOSB7KNBVITOOXA5AGVI
Prawo Rzymskie-Opracowanie, oprac torun 021011f, Periodyzacja dziejów państwa rzymskiego
prawo pocztowe od 13
Ubezpieczenie od kradziezy z wlamaniem i rabunku mienia, Pomoce dydaktyczne, Ubezpieczenia
Test prawo gospodarcze (zerówka), notatki, testy, Prawo gospodarcze, PRAWO, mail od kogos, Prawo Gos
Prawo, Materiały uczelniane, UMK Toruń, Markeeting i Zarządzanie, Prawo

więcej podobnych podstron