„KLUCZ” poprawnych odpowiedzi na wybrane pytania
z testu końcowego z podstaw teorii kształcenia.

Zamieszczono warianty odpowiedzi z częściowym objaśnieniem i ich uzasadnieniem tylko dla tych pytań, które sprawiały Studentom zdecydowanie najwięcej trudności i nie były związane z prostym odtwarzaniem treści przedmiotowych.

Oto przykład „celu operacyjnego”: Uczeń zna zasady ruchu drogowego i umie się nimi posługiwać w drodze do szkoły. Oceń, czy cel ten jest poprawny - ewentualnie dokonaj zmian (zgodnie z koncepcją R.Magera).

cel niepoprawny:

zawiera 2 opisy zachowania - o 1 za dużo

czasownik „zna” nie jest operacyjny i powinien się znajdować wyłącznie w celu ogólnym

„droga do szkoły” nie opisuje warunków demonstracji, które podlegają kontroli nauczyciela i opisuje tzw. test sytuacji odniesienia

brak standardów realizacji

przykładowy poprawny cel operacyjny: Podczas zabawy symulacyjnej w miasteczku ruchu drogowego uczeń poprawnie dostosuje swoje zachowanie do większości zasad ruchu drogowego. Uczeń występuje zamiennie w roli pieszego i rowerzysty. Zabawa trwa ok. 2 godzin i jest zorganizowana przez nauczyciela we współpracy z policjantem.

Oto przykład „celu operacyjnego”: Uczeń zna zasady zdrowego żywienia i potrafi je zastosować w swoim codziennym jadłospisie. Oceń, czy cel ten jest poprawny - ewentualnie dokonaj zmian (zgodnie z koncepcją R.Magera).

cel niepoprawny - błędy jak wyżej

przykładowy cel operacyjny: Uczeń opracuje swój tygodniowy jadłospis. Wykona to zadanie w ramach pracy domowej, indywidualnie w ciągu tygodnia. Jadłospis powinien obejmować min. 3 posiłki w ciągu dnia. Zadanie będzie przedstawione na piśmie, może mieć postać tabelki. Jadłospis będzie opracowany zgodnie z wszystkimi zasadami zdrowego żywienia omawianymi na lekcji.

Oto przykład „celu operacyjnego”: Uczeń dokona prezentacji oceny programu autorskiego z użyciem „Skali”. Prezentacja będzie przygotowana w ramach pracy grupowej w ciągu tygodnia, a zostanie dokonana na zajęciach ćwiczeniowych. Oceń, czy cel ten jest poprawny - ewentualnie dokonaj zmian (zgodnie z koncepcją R.Magera).

Cel jest „prawie” poprawny, gdyż zawiera opis zachowania w kategoriach operacyjnych oraz częściowo warunki demonstracji. Brak w tym celu standardu realizacji, gdyż dla ucznia i nauczyciela nie jest jasne, jakie kryteria będzie spełniała prezentacja, aby mogła zostać uznana za zaliczoną.

Warto zatem uzupełnić ten cel o określenie kryterium oceny , na przykład: prezentacja będzie się składała z co najmniej 6 slajdów,

oraz rozszerzyć warunki demonstracji na przykład: program autorski będzie dowolnie wybrany przez autorów prezentacji.

Zaprojektuj część wstępną (adresat, temat, cel ogólny i operacyjny) zajęć realizowanych metodą waloryzacyjną (eksponującą).

Metody waloryzacyjne odnoszą się do celów, w których pojawia się wartościowanie. I tak sam temat może być zrealizowany wyłącznie po to, by zrealizować cele poznawcze (zapoznanie, zaznajomienie, ukazanie ...itp). Jeżeli w celach zajęć nie ma akcentu na uruchomienie przez treści zajęć sfery przeżyć moralnych lub estetycznych, zajęcia nie będą wymagały zastosowania metod nauczania „przez przeżywanie”. Oto przykłady takich celów, które powinny się znaleźć w projektowanej części wstępnej:

• zachęcenie uczniów do ujawnienia swych sądów na temat zjawiska XXX

• uwrażliwienie uczniów na potrzebę XXX, na walory estetyczne YYY,

• doskonalenie umiejętności ekspresji emocji związanych z XXX

• ukazanie niejednoznaczności zjawiska ZZZ

• kształtowanie umiejętności wyrażania swego stanowiska wobec problemu XXX

Podaj przyczyny systemowe powstawania sytuacji dydaktycznej, w której dochodzi do obniżenia efektywności nauczania z powodu nie przestrzegania przez nauczyciela zasady niezbędnych warunków wstępnych.

Przyczyny to nie objawy ani nie skutki.

Nieprzestrzeganie przez nauczycieli tej zasady polega na .... - te treści nie były jednak przedmiotem pytania!!!

Opis samych postulatów związanych z tą zasadą także nie jest odpowiedzią na to pytanie.

Przyczyny tego, że nauczyciele - mimo chęci szczerych - nie są w stanie przestrzegać tej zasady są związane z systemem odgórnych zaleceń, który utrudnia wszelką selekcję wstępną uczniów oraz nie pozwala nauczycielowi na badanie uzdolnień ucznia do podjęcia nauki na odpowiednim poziomie, dostęp do informacji o sytuacji osobistej ucznia oraz realizacji programów nauczania nastawionych na indywidualne właściwości każdego ucznia. Do tego dochodzi duża liczebność klas ( z przyczyn ekonomicznych) i system klasowo- lekcyjny z jednakowym programem dla wszystkich, który wyklucza pracę z uczniem „zdolnym” i z uczniem „niezdolnym”.

Jakie metody kształcenia należy stosować do realizacji celów kształcenia na VI poziomie taksonomicznym (wg taksonomii sfery poznawczej Blooma)? Uzasadnij krótko.

Poziom VI obejmuje kształcenie umiejętności rozwiązywania problemów decyzyjnych, czyli trafnej oceny sytuacji, waloryzacji hipotez, wyboru kierunku rozwiązania jakiej sytuacji praktycznej. Dlatego najstosowniejsze są tu wszelkie metody waloryzacyjne oraz w drugiej kolejności, poszukujące, które akcentują pracę ucznia na poziomie problemowym, powiązanym z procesem decyzyjnym. Mogą to być np. metody nauczania przez dyskusję, metody ekspresji twórczej, metody gier dydaktycznych itp.

Jakie metody kształcenia należy stosować do realizacji celów kształcenia na III poziomie taksonomicznym (wg taksonomii sfery poznawczej Blooma)? Uzasadnij krótko.

Ten poziom dotyczy stosowania zasad działania w sytuacjach typowych, nie wymagających myślenia problemowego. Nauczanie przez działanie i wszelkie związane z tym typem metod metody treningowe są tu jak najbardziej wskazane, gdyż ich rezultatem jest uzyskanie wprawy w działaniu praktycznym.

Przedstaw krótko badania dotyczące różnic w sposobie planowania pracy dydaktycznej nauczycieli doświadczonych i początkujących.

Hausner i Griffey badali nauczycieli wf -u: 8 stażystom i 8 nauczycielom z 5-letnim doświadczeniem polecono „głośno myśleć” podczas projektowania lekcji nauki gry w koszykówkę. Następnie analizowano przebieg samych lekcji prowadzonych przez te dwie grupy. Obydwa momenty : planowanie i realizacja , były analizowane pod kątem tego, na czym skupili swą uwagę badani. Okazało się, że są różnice. Stażyści podczas planowania koncentrują się bardziej na....., natomiast nauczyciele doświadczeni koncentrują się na ..... . Podczas realizacji doświadczeni częściej......, natomiast niedoświadczeni częściej.....

Oceń, które z analizowanych 4 typów metod nauczania wg W.Okonia wymagają , Twoim zdaniem, największej inwencji twórczej / doświadczenia nauczyciela dla poprawnego prowadzenia zajęć? Uzasadnij krótko swoją opinię.

Można tu przyjąć bardzo różne warianty odpowiedzi, gdyż najbardziej liczy się tu poprawne logicznie uzasadnienie wyboru. I tak

1. Inwencja twórcza nauczyciela jest konieczna dla uatrakcyjnienia zajęć, które są zagrożone monotonią i biernością ucznia. Dlatego ma szczególne znaczenie w projektowaniu przebiegu zajęć prowadzonych metodą podającą (ciekawe zajęcia zapobiegają spadkowi poziomu koncentracji uwagi na tych zajęciach) lub metodą nauczania przez działanie (urozmaicone ćwiczenia rozszerzają zakres wprawy w różnych sytuacjach, które przestają być nietypowe).

ALE TAKŻE:

2. Inwencja twórcza nauczyciela jest związana z postawą nauczyciela jako poszukiwacza, który powinien dawać przykład uczniom pracującym metodami poszukującymi. Dlatego kreatywność nauczyciela jest warunkiem koniecznym wyboru ciekawych tematów do dyskusji, analizy przypadków, symulacji realnych okoliczności działania itp. Stąd wymagana jest w metodach poszukujących.

3. Inwencja twórcza i związana z nią otwartość nauczyciela jest niezbędna w metodach waloryzacyjnych, gdzie dopuszcza się wielość rozwiązań oraz wielość (względną, ale jednak) stanowisk wobec problemów dotyczących oceny różnorodnych zjawisk, np. społecznych.

3

---