Wykład III

FIZJOTERAPIA W ONKOLOGII

• Nowotwór (neoplasma NPL), grupa chorób, których kom dziela sie w sposób niekontrolowany przez organizm, a nowo powstałe nie organizuja sie w typowe tkanki. Utrata kontroli nad podziałami jest związana z mutacją genów kodujących białka uczestniczące w cyklu komórkowym

• Mutacje powoduje, że komórka wcale lub niewłaściwie reaguje na sygnały z organizmu. Powstanie nowotwory złośliwego wymaga kilku mutacji, stąd długi ale najczęściej bezobjawowy okres rozwoju choroby

• Część tych mutacji jest dziedziczona

Nowotwór łagodny:

• Jeżeli kom rozrastając się tworzą pojedynczy guzek, otorebkowany, który powiększa stopniowo swój rozmiar i rozpycha okoliczne tkanki, a także nie daje przerzutów

Nowotwór złośliwy:

• Rozrastający się w sposób naciekający, tzn nie rozpycha okolicznych tkanek lecz wnika pomiędzy kom prawidłowej tkanki, nie ma wyraźnej granicy pomiędzy nowotworem a tkankami prawidłowymi, w których się rozrasta. Daje przerzuty.

• Niektóre kom nowotworu mają tą właściwość ż e gdy dostaną się do krwi, przemieszczają się do odległych narządów i tam osiadaja i zaczynaja sie rozrastać tworząc nowe ognisko, czyli przerzut odległy.

• Jeżeli kom przedostaną się do chłonki, przepływają naczyniami chłonnymi do najbliższych węzłów chłonnych i rozrastając sie w nich tworzą przerzuty w węzłach chłonnych

Podział nowotworów:

• Łagodny (neoplasma benignum)

• Złośliwy (neoplasma malignum)

• Anaplastyczny (neoplasma anaplasticum)

• Mięsak (sarkoma)

• Rak (carcinoma) 90% nowotworów złośliwych (Ca)

• Potworniak (teratoma)

W Polsce w 2000 r na nowotwory złośliwe zachorowało około 120 000 osób, w tym samym czasie zanotowano 84600 zgonów z tego powodu.

Nowotwory stanowiły drugą po chorobach układu krążenia przyczynę zgonów, powodując 25% zgonów mężczyzn i 21,5 % kobiet.

Częstość występowania:

• Poszczególnych typów nowotworów złośliwych w populacji zależy od płci, kobiety najczęściej chorują na raka piersi

• Stanowi on 20,7% wszystkich zachorowań na nowotwory złośliwe u kobiet

• Kolejnymi najczęściej wystepującymi nowotworami u kobiet są: rak jelita grubego - 10% wszystkich zachorowań na złośliwe, rak płuca - 7,8%, rak szyjki macicy - 6,8%

• Rocznie u prawie 39 kobiet na 100000 diagnozuje sie raka piersi

• Łącznie w Polsce rocznie rejestruje sie 11000 - nowych zachorowań na raka piersi

• mężczyźni najczęściej chorują na raka płuc - stanowi 27% wszystkich zachorowań u mężczyzn

• kolejne najczęściej występujące u mężczyzn to: rak jelita grubego - 10%, rak prostaty - 8%, pęcherz moczowy - 6,5%, żołądek - 6,4%, krtań - 4%

U kobiet największy odsetek zgonów nowotworowych stanowiły zgony z powodu:

• raka piersi (12,9% wszystkich zgonów z powodu nowotworu)

• raka jelita grubego - 11,4%

• raka płuca - 11%

• żołądka - 5,9%

• jajnika - 5,6%

• szyjki macicy - 5,4%

U mężczyzn:

• rak płuca - 33%

• jelito grube 9%

• żołądek 8%

• prostaty 6,6%

• pęcherza moczowego 4,2%

Leczenie:

• podstawowymi metodami leczenia onkologicznego jest chirurgia, radioterapia i chemoterapia

• w zależności od celów wyróżniamy leczenie radykalne, paliatywne i objawowe

• leczenie chirurgiczne powinno polegać na wycięciu nowotworu i zmienionych przerzutowo węzłów chłonnych, wyjatkiem jest tu rak jajnika, gdzie pozostawione w trakcie operacji ogniska nowotworu w jamie brzusznej, można zniszczyć za pomocą chemioterapii. W pozostałych przypadkach chirurgiczne leczenie radykalne nowotworu polega na całkowitym usunięciu wszystkich ognisk choroby

* rak gruczołu piersiowego (carcinoma mammae)

• węzły chłonne są miejscem filtrowania płynu tkankowego i miejscem gdzie wychwytywane są kom nowotworowe, zanim zdążą rozprzestrzenić sie po całych organizmie i wyprzeć tkanki zdrowe

• spływ chłonki z gruczołu piersiowego odbywa sie głównie przez dół pachowy, ale także w okolicach mostka i obojczyka. Usuniecie węzłów ma decydujace znaczenie dla przebiegu choroby

• obecnie nie usuwa sie wszystkich węzłów chłonnych pachowych, których jest około 80, tzw wypreparowanie dołu pachowego

• usuwa się co najmniej 10 węzłów chłonnych, w tym wszystkie które są wyczuwalne lub wydaja się powiększone w USG

• aby pobrać jak najmniejsza ilość węzłów, chirurg pobiera początkowo tylko pierwszy węzeł z obszaru spływu limfy z guza, który pełni prawdopodobnie funkcję wartownika (ang. Sentinel node), a więc jest pierwszą barierą dla rozsiewu kom raka.

• Jeżeli śródoperacyjne badanie mikroskopowe nie wykaże obecności kom raka w węźle wartowniczym, chirurg rezygnuje z usuwania dalszych węzłów chłonnych pachowych, jeżeli natomiast wykryje, konieczne jest usunięcie dalszych węzłów pachowych i zbadanie ich pod miokroskopem

• Terapia przeciwnowotworowa kończy się zwykle obrzękiem konczyny górnej

• Występuje głównie u tych kobiet, które przeszły wycięcie guza wraz z otaczającymi węzłami pachowymi tzw radical mastectomia

• Obrzęk może być też wynikiem naświetlania, promieniowanie jonizujące działa szkodliwie na naczynia i węzły chłonne, powoduje zwłóknienie a przez to zmniejszenie przepuszczalności naczyń chłonnych

• Obrzęk powstaje w wyniku nagromadzenia dużych ilości wody w tkance łącznej (w jej przestrzeni miedzykomórkowej), jest spowodowany utrudnionym odpływem płynu tkankowego bądź wzrostem przepuszczalności naczyń krwionośnych

Stopnie nasilenia obrzęku w oparciu o różnice objętości:

• Od 0 - 10% różnica fizjologiczna

• 11 - 20 % obrzęk o niewielkim stopniu zaawansowania

• 21 - 30% obrzęk umiarkowany

• Powyżej 30% obrzęk o znacznym stopniu zaawansowania

Problemy:

• Brak piersi

• Zmiana wyglądu piersi

• Zmniejszona ruchomość kończyny górnej po stronie operowanej

• Zmniejszona siła mięśniowa

• Obrzęk kończyny

• Wady postawy, jak obniżony lub podniesiony bark, skrzywienie kręgosłupa, odstawanie łopatki

• Psychiczne zmiany u kobiet: lęk przed śmiercia, kalectwem, niska samoocena, obawa przed reakcja męża i dzieci

---