Wykład III
FIZJOTERAPIA W ONKOLOGII
Nowotwór (neoplasma NPL), grupa chorób, których kom dziela sie w sposób niekontrolowany przez organizm, a nowo powstałe nie organizuja sie w typowe tkanki. Utrata kontroli nad podziałami jest związana z mutacją genów kodujących białka uczestniczące w cyklu komórkowym
Mutacje powoduje, że komórka wcale lub niewłaściwie reaguje na sygnały z organizmu. Powstanie nowotwory złośliwego wymaga kilku mutacji, stąd długi ale najczęściej bezobjawowy okres rozwoju choroby
Część tych mutacji jest dziedziczona
Nowotwór łagodny:
Jeżeli kom rozrastając się tworzą pojedynczy guzek, otorebkowany, który powiększa stopniowo swój rozmiar i rozpycha okoliczne tkanki, a także nie daje przerzutów
Nowotwór złośliwy:
Rozrastający się w sposób naciekający, tzn nie rozpycha okolicznych tkanek lecz wnika pomiędzy kom prawidłowej tkanki, nie ma wyraźnej granicy pomiędzy nowotworem a tkankami prawidłowymi, w których się rozrasta. Daje przerzuty.
Niektóre kom nowotworu mają tą właściwość ż e gdy dostaną się do krwi, przemieszczają się do odległych narządów i tam osiadaja i zaczynaja sie rozrastać tworząc nowe ognisko, czyli przerzut odległy.
Jeżeli kom przedostaną się do chłonki, przepływają naczyniami chłonnymi do najbliższych węzłów chłonnych i rozrastając sie w nich tworzą przerzuty w węzłach chłonnych
Podział nowotworów:
Łagodny (neoplasma benignum)
Złośliwy (neoplasma malignum)
Anaplastyczny (neoplasma anaplasticum)
Mięsak (sarkoma)
Rak (carcinoma) 90% nowotworów złośliwych (Ca)
Potworniak (teratoma)
W Polsce w 2000 r na nowotwory złośliwe zachorowało około 120 000 osób, w tym samym czasie zanotowano 84600 zgonów z tego powodu.
Nowotwory stanowiły drugą po chorobach układu krążenia przyczynę zgonów, powodując 25% zgonów mężczyzn i 21,5 % kobiet.
Częstość występowania:
Poszczególnych typów nowotworów złośliwych w populacji zależy od płci, kobiety najczęściej chorują na raka piersi
Stanowi on 20,7% wszystkich zachorowań na nowotwory złośliwe u kobiet
Kolejnymi najczęściej wystepującymi nowotworami u kobiet są: rak jelita grubego - 10% wszystkich zachorowań na złośliwe, rak płuca - 7,8%, rak szyjki macicy - 6,8%
Rocznie u prawie 39 kobiet na 100000 diagnozuje sie raka piersi
Łącznie w Polsce rocznie rejestruje sie 11000 - nowych zachorowań na raka piersi
mężczyźni najczęściej chorują na raka płuc - stanowi 27% wszystkich zachorowań u mężczyzn
kolejne najczęściej występujące u mężczyzn to: rak jelita grubego - 10%, rak prostaty - 8%, pęcherz moczowy - 6,5%, żołądek - 6,4%, krtań - 4%
U kobiet największy odsetek zgonów nowotworowych stanowiły zgony z powodu:
raka piersi (12,9% wszystkich zgonów z powodu nowotworu)
raka jelita grubego - 11,4%
raka płuca - 11%
żołądka - 5,9%
jajnika - 5,6%
szyjki macicy - 5,4%
U mężczyzn:
rak płuca - 33%
jelito grube 9%
żołądek 8%
prostaty 6,6%
pęcherza moczowego 4,2%
Leczenie:
podstawowymi metodami leczenia onkologicznego jest chirurgia, radioterapia i chemoterapia
w zależności od celów wyróżniamy leczenie radykalne, paliatywne i objawowe
leczenie chirurgiczne powinno polegać na wycięciu nowotworu i zmienionych przerzutowo węzłów chłonnych, wyjatkiem jest tu rak jajnika, gdzie pozostawione w trakcie operacji ogniska nowotworu w jamie brzusznej, można zniszczyć za pomocą chemioterapii. W pozostałych przypadkach chirurgiczne leczenie radykalne nowotworu polega na całkowitym usunięciu wszystkich ognisk choroby
* rak gruczołu piersiowego (carcinoma mammae)
węzły chłonne są miejscem filtrowania płynu tkankowego i miejscem gdzie wychwytywane są kom nowotworowe, zanim zdążą rozprzestrzenić sie po całych organizmie i wyprzeć tkanki zdrowe
spływ chłonki z gruczołu piersiowego odbywa sie głównie przez dół pachowy, ale także w okolicach mostka i obojczyka. Usuniecie węzłów ma decydujace znaczenie dla przebiegu choroby
obecnie nie usuwa sie wszystkich węzłów chłonnych pachowych, których jest około 80, tzw wypreparowanie dołu pachowego
usuwa się co najmniej 10 węzłów chłonnych, w tym wszystkie które są wyczuwalne lub wydaja się powiększone w USG
aby pobrać jak najmniejsza ilość węzłów, chirurg pobiera początkowo tylko pierwszy węzeł z obszaru spływu limfy z guza, który pełni prawdopodobnie funkcję wartownika (ang. Sentinel node), a więc jest pierwszą barierą dla rozsiewu kom raka.
Jeżeli śródoperacyjne badanie mikroskopowe nie wykaże obecności kom raka w węźle wartowniczym, chirurg rezygnuje z usuwania dalszych węzłów chłonnych pachowych, jeżeli natomiast wykryje, konieczne jest usunięcie dalszych węzłów pachowych i zbadanie ich pod miokroskopem
Terapia przeciwnowotworowa kończy się zwykle obrzękiem konczyny górnej
Występuje głównie u tych kobiet, które przeszły wycięcie guza wraz z otaczającymi węzłami pachowymi tzw radical mastectomia
Obrzęk może być też wynikiem naświetlania, promieniowanie jonizujące działa szkodliwie na naczynia i węzły chłonne, powoduje zwłóknienie a przez to zmniejszenie przepuszczalności naczyń chłonnych
Obrzęk powstaje w wyniku nagromadzenia dużych ilości wody w tkance łącznej (w jej przestrzeni miedzykomórkowej), jest spowodowany utrudnionym odpływem płynu tkankowego bądź wzrostem przepuszczalności naczyń krwionośnych
Stopnie nasilenia obrzęku w oparciu o różnice objętości:
Od 0 - 10% różnica fizjologiczna
11 - 20 % obrzęk o niewielkim stopniu zaawansowania
21 - 30% obrzęk umiarkowany
Powyżej 30% obrzęk o znacznym stopniu zaawansowania
Problemy:
Brak piersi
Zmiana wyglądu piersi
Zmniejszona ruchomość kończyny górnej po stronie operowanej
Zmniejszona siła mięśniowa
Obrzęk kończyny
Wady postawy, jak obniżony lub podniesiony bark, skrzywienie kręgosłupa, odstawanie łopatki
Psychiczne zmiany u kobiet: lęk przed śmiercia, kalectwem, niska samoocena, obawa przed reakcja męża i dzieci