22. Prawa pracownicze i ich ochrona

1. Praca jest pods potrzebą człowieka, nadaje sens ludzkiej ezgyst, stanowi zasadn źródło pozyskiwania środków utrzymania.

Jej zapewnienie jest istotne dla rozwoju osobowego człowieka i zapokajania jego materialnych aspiracji, więc i zachowania ładu społecznego.

Karta NZ dostrzega w niej jeden z warunków pokoju na świecie.

W gospodarce wolnorynkowej praca jest ważnym determinantem wyniku ekonomicznego.

Prawa pracownicze to prawa człowieka w tym samym stopniu, co prawa wolnościowe, należą do koniecznych zobowiązań państwa.

Państwa zachowują swobodę wyboru środków implementacyjnych, ale prawa pracownicze oddziałują na kształt ich modeli społ-gosp.

2. Pojęcie praw pracowniczych obejmuje 6 zasadniczych kategorii:

1. prawo do pracy sensu stricto

2. właściwy standard pracy (prawo do godziwego wynagrodzenia, do bezp. i higienicznych warunków pracy, do odpoczynku i czasu wolnego)

3. zabezpieczenia socjalne na wypadek niemożności podjęcia bądź świadczenia pracy

4. gwarancje związane z obroną praw pracowniczych (prawo tworzenia i przystępowania do związków zawodowych i wolności związkowe)

5. Szczeg. ochrona dzieci i kobiet w kontekście sytuacji pracy

6. równe traktowanie i niedyskryminacja w kontekście stos. pracy

3. Klasyfikacja praw pracowniczych pod kątem przynależności do generacji praw człowieka:

do praw I generacji: wolność od pracy przymusowej i obowiązkowej, prawo tworzenia i przystępowania do zw. zawod., czasem także prawo do strajku i do awansu zawdodowego

do praw II generacji: uprawnienia zw. z zabezpieczeniem socjalnym, odpowiednim standardem pracy

4. Prawa pracownicze są prawami ograniczalnymi

• dopuszczalne podstawy ingerencji mają w klauzulach limitacyjnych (zwł. generalnych)

• ograniczeniach ex defitnitione (wolność od pracy przymusowej i obowiązkowej)

• klauzulach derogacyjncyh

5. Zakres operowania tej kategorii praw człowieka jest zróżnicowany, np.

EKS: chroni co do zasady tylko pracę pod kierownictwem (więc ramach stosunku pracy), dopuszcza syt, kiedy te gwarancje zrealizowane będą nie wobec wszystkich, ale wobec większości z tej grupy (nie dot. to prawa do bezp. i higienicznych warunków pracy - tutaj włączone są także osoby samozatrudnione i w ogóle WSZYSCY zatrudnieni)

system MOP: gwarancje obejmują jeszcze bardziej zindywid. zespół podmiotów:

konwencja nr 1: czas pracy pracowników przemysłu

konwencja nr 153: czas pracy pracowników transportu drogowego

unormowania zyskują na konkretności i jednoznaczności, pozwalają uwzgl. specyfikę zawodu

inne traktaty powołują się na system MOP przy interpretacji własnych systemów

6. Prawa pracownicze nakładają na państwa obow. o charakterze negatywnym i pozytywnym

Obow. te mają być realizowane nie tylko wobec zatrdunionych w sektorze publicznym, ale również w s. prywatnym..

PRAWO DO PRACY

1. Jest powszechnie akceptowanym przez dokumenty międzynarodowe uprawnieniem

art. 23 ust. 1 PDPC

art. 6 ust. 1 MPPGSiK

art. 1 EKS

art. 6 ust. 1 Protokołu z San Salwador

art. 15 AKPCiL

nawiązania - konwencje MOP zwł. nr 88, 122, 168

2. Prawo do pracy jest trzonem systemu praw pracowniczych - od realizowania jego celu zależy aktualizowanie się większości pozostałych uprawnień zw. z sytuacją pracy.

3. Prawo do pracy nie przybiera postaci gwarancji zatrudnienia dla każdego, więc nie można z niego wywodzić roszczenia o zatrudnienie.

Komitet Niezależnych Ekspertów (potem Europejski Komitet Praw Socjalnych - EKPS): zobowiązanie państwowe polega tu raczej na starannym działaniu niż osiągnięciu pożądanego rezultatu

Pełne zatrudnienie jest celem, na który ma być ukierunkowana polityka państwa, a nie stanem, z którego jest rozliczana. - Oznacza to:

1. nieodzowne jest przyjęcie i realizowanie stosownego programu przeciwdziałania bezrobociu

2. jego elementem nie może być akceptacja nawet niskiego odsetka osób bez pracy

4. Wbrew różnym obawom weryfikacja wywiązywania się z tak ujętego obowiązku jest wykonalna

• zrobił to np. EKPS wobec Polski w XVI cyklu kontrolnym

okazało się, że w Polsce w latach 1996-2000 wydatki na rynek pracy systematycznie spadały (2,2% PKB do 0,96% PKB, wydatki na programy aktywizujące - w 2000 r. 0,15% PKB) poza tym zakres oddziaływania tych programów obejmował w 2000 ok. 10% osób bez pracy - dużo mniej niż w latach wcześniejszych.

EKPS stwierdził, że zaangażowanie Polski w walkę z bezrobociem nie odpowiada standardowi art. 1 ust. 1 EKS

5. Proces implementacji prawa do pracy nie może obejść się bez ustanowienia bezpłatnych służb zatrudnienia dla wszystkich pracowników.

• powinny one być dostatecznie liczne, należycie przeszkolone i wyposażone w odp. budżety

• ich działalność nie może sprowadzać się do wypłaty zasiłków

• konkurencyjne wobec nich prywatne agencje pracy pobierające opłaty za swoje usługi są akceptowane, o ile służby bezpłatne funkcjonują we wszystkich sektorach gosp.

• bezpłatność dotyczyć ma poszukujących pracy i pracodawców - od tych ostatnich nie można pobierać opłat za zgłaszanie wakatów

• art. 1 ust. 3 EKS nie wymaga wprow. obowiązku informowania służb zatrudnienia o wszystkich wolnych stanowiskach pracy

6. Obowiązek podejmowania i wspierania przedsięwzięć typu:

• ukierunkowanie zawodowe

• szkolenia

• rehabilitacja

bo zwiększają szanse na znalezienie pracy.

art. 1 ust. 4, konkretyzacja: art. 9, 10, 15 EKS, poza tym MPPGSiK i Protokół z San Salwador

7. Elementem prawa do pracy jest prawo jej swobodnego wyboru

art. 1 ust. 2 EKS, poza tym PDPC, MPPGSiK, Prot. z San S.

gwarancję tę formułuje także zakaz pracy przymusowej i obowiązkowej

w systemie EKS wiąże się to z prawem pracowników do rozwiązania stosunku pracy

art. 18 EKS: prawo cudzodziemców do pracy zarobkowej, obligując związane nim państwa do podejmowania działań zmierzających do liberalizacji rynków pracy w sensie ich dostępności dla obywateli innych państw-stron EKS, a kraje emigracji do respektowania prawa swoich obywateli do opuszczenia ich terytorium celem podjęcia zatrudnienia za granicą

WŁAŚCIWY STANDARD PRACY

1. Prawo do słusznego wynagrodzenia

1. Zagw. słusznego wynagrodzenie jest warunkiem wypełnienia przez pracę jej podst. zadania zw. z dostarczaniem śr. utrzymania

2. W tym standardzie wyraża się szacunek dla pracy ludzkiej

3. Prawo do słusznego/godziwego/uczciwego/sprawiedliwego wynagrodzenia:

art. 23 ust. 3 PDPC

art. 7 ust. 1 (i) MPPGSiK

art. 4 EKS

art. 7 ust. 1 a Prot. z San S.

konwencje nr 95, 131 MOP

4. Wg EKS na prawo to skłądają się nast. gwarancje:

• prawo do wynagrodzenia zapewniającego pracownikom i ich rodzinom godny poziom życia

• prawo do podwyższonych stawek wynagrodzenia za nadgodziny

• prawo do równego wynagrodzenia kobiet i mężczyzn

• prawo do rozsądnego okresu wypowiedzenia

• obowiązek prawnej reglamentacji potrąceń z wynagrodzenia

5. Słuszność wynagrodzenia powinna być oceniania z perspektywy potrzeb rodziny pracownika, a nie tylko jego samego - różne modele kryteriów takiej oceny w EKS:

• stosunek procentowy wysokości wynagrodzenia do średniej płacy w kraju

• osiągalny za nią standard życia

Początkowo ustalono, że najniższe wynagrodzenie nie powinno wynosić mniej niż 68% średniej krajowej, ale potem, w związku z:

• rozszerzeniem EKS na kraje Europy Wschodniej, Środkowej i Południowej

• odrzuceniem założenia, że płaca jednego tylko z członków rodziny ma jej zapewnić godziwy byt

zmniejszono ten próg do 60%.

wprow. też nowy sposób naliczania tego progu - procent wynagrodzenia średniego ustala się na podst. wartości netto, brane są pod uwagę wszystkie składniki pracy, łącznie z niepieniężnymi

jeśli najniższe wynagrodzenie nie osiąga wymaganego poziomu (ale przekracza 50%), państwo może uniknąć stwierdzenia naruszenia art. 4 ust. 1 EKS, gdy wykaże, że wynagrodzenie takiej wysokości zapewnia przyzwoite warunki życia mierzone m.in. dostępem do edukacji, opieki zdrowotnej

6. Zdaniem EKPS art. 4 ust. 1 nie wymaga ustawowego zagwarantowania płacy minimalnej, ale jeśli jest zagwarantowana - EKPS bierze pod uwagę ustawową płacę minimalną. A jeśli nie - bierze się pod uwagę najniższą płacę wynikającą z układów zbiorowych lub odpowiadającą rynkowym realiom

w Polsce minimalne wynagrodzenie wynosi ok. 35% średniej krajowej - więc Polska nie zaakceptowała art. 4 ust. 1 EKS

7. Prawo do podwyższonych stawek wynagrodzenia za nadgodziny (art. 4 ust. 2) opiera się na założeniu, że dodatk. wysiłek powinien nieść za sobą wyższą zapłatę.

zgoda na wyłączenie zastosowania tej reguły w stos. do kadry kierowniczej przedsiębiorstw oraz wyższych urzędników publicznych

akceptowane jest też zastępowanie podwyższonych stawek wynagrodzenia dodatkowym czasem wolnym, jeśli jego wymiar przekracza wymiar nadgodzin

za nadgodziny nie jest uważana praca ponad dzienne i tygodniowe limity, jeśli nie pociąga za sobą przekroczenia wymiaru czasu w okresie rozliczeniowym

8. Prawo do rozsądnego okresu wypowiedzenia (art. 4 ust. 4) - jego zadaniem jest zabezpieczenie pracownika i jego rodziny przed nagłą utratą środków utrzymania

stąd akceptacja EKS dla nawet bardzo krótkich okresów wypowiedzenia, rekompensowanych wypłatą wynagrodzenia w odp. wysokości

“rozsądność” interpretowana jest różnie, ale zawsze z uwzgl. długości zatrudnienia w zakładzie pracy

kilka punktów odniesienia w opiniach EKPS:

zatrudnienie poniżej 6 miesięcy - nawet wtedy tydzień to za mało

zatrudn. dłużej niż rok - co najmniej miesięczny okres wypowiedzenia

zatrudnienie 5-10 lat - miesiąc to za mało

10-15 lat - 6 tygodni to za mało

wieloletni pracownicy (pow. 15 lat?) - 2 miesiące to za mało

nie ma zastrzeżeń do ustalenia max. okresy wypowiedzenia na 12 tygodni

9. Obowiązek prawnej reglamentacji potrąceń z wynagrodzenia ma na celu ochronę siły nabywczej wynagrodzenia, a przez to zachowanie jego funkcji źródła środków utrzymania

państwo jest zobow. do wprowadzenia limitów w zakresie podstaw i wysokości dopuszczalnych potrąceń

akceptowane sposoby implementacji tej normy są określone wężej niż w przyp. pozost. gwarancji art. 4 EKS (ustawa i przepisy krajowe, układy zbiorowe, orzeczenia arbotrażowe)

2. Prawo do czasu wolnego i wypoczynku

1. W systemie EKS dobra te są utożsamiane z ochroną zdrowia i bezpieczeństwa pracowników oraz poszanowania ich życia prywatnego i rodzinnego

2. Prawo do wypoczynku jest uprawnieniem złozonym, składa się na nie:

1. ograniczenie czasu pracy i wypoczynek tygodniowy (art. 2 ust. 1 i 5 EKS)

• wiąże się z koniecznością wprowadzania do porządków prawnych państw dziennych i tygodniowych limitów pracy

• mają one mieć charakter rozsądny - uwzględniać konkr. okoliczności i warunki

• nie wolno jednak ignorować interesu ogólnego zwł. ekonomicznego

• nie można obciążyć pracownika pracą przekraczającą 16 godzin dziennie lub 60 godzin tygodniowo

• EKPS dopuszcza ustalenie elastycznego czasu pracy, ale okresy rozliczeniowe powinny się mieścić w przedziale 4-6 miesięcy

• decyzja w tej sprawie powinna wynikać z porozumienia z załogą

• art. 2 ust. 5 EKS - kwestia wypoczynku tygodniowego, który powinien o ile to możliwe „zbiegać się z dniami uznanymi przez tradycję lub zwyczaj za dni odpoczynku”

• w przypadku konieczności świadczenia pracy w takim dniu przysługuje inny dzień wolny od pracy, którego nie można się zrzec nawet za finansową rekompensatą, można natomiast wykorzystać go później (ale EKPS nie akceptuje obciążeń przekraczających 12 kolejnych dni pracy - po każdym takim okresie: 2 dni wolne)

• standard MOP: 24 h nieprzerwanego odpoczynku raz w tygodniu

2. wynagrodzenie za dni świąteczne (art. 2 ust. 2 EKS)

• w systemie EKS przybiera postać prawa do dni świątecznych (od 6 do kilkanaście w roku)

• za pracę świadczoną w święta dopuszczalne jest przyznanie rekompensaty finansowej zamiast innego dnia wolnego - za zgodą pracownika i raczej dot. to tylko niektórych ze świąt

3. okresowe płatne urlopy (art. 2 ust. 3 EKS)

• dwutygodniowy płatny urlop roczny - art. 2 ust. 3 EKS

• 3 tygodniowy - konwencja MOP nr 132

• 4 tygodniowy - zrewidowana EKS

we wszystkich przypadkach chodzi o standardy minimalne

• sens tej gwarancji wyklucza możliwość zrzeczenia się jej przez pracownika

• wyjątkiem jest wypłata pieniężnego ekwiwalentu za niewykorzystany urlop w przypadku rozwiązania stosunku pracy

• EKS obstaje przy zasadzie wykorzystywania urlopu w roku, w którym przysługuje i dodatkowych dni wolnych za czas choroby w jego trakcie

• dopuszcza się skracanie urlopu stosownie do przepracowanego w danym roku okresu

4. zmniejszony wymiar czasu pracy, a w EKS także dodatkowe dni wolne w przyp. pracy niebezpiecznej lub szkodliwej dla zdrowia, a także pracy nocnej (art. 2 ust. 4 EKS)

• wymaga określenia takich zawodów czy zajęć

• ma to zrobić państwo, ale EKPS monitoruje te ustalenia

• EKS nie przewiduje zakresu redukcji czasu pracy, ale niedopuszczalne jest zastąpienie jej wzrostem wynagrodzenia

• w zrewidowanej EKS zmiana akcentu z ograniczania wymiaru czasy szkodl. lub niebezp. na eliminowanie związanych z nią zagrożeń

3. Prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy

• jest konsekwencją prawa każdej osoby do zachowania fizycznej i psychicznej integralności

Art. 23 ust. 1 PDPC „słuszne i dogodne warunki pracy” - wyinterpretowujemy stąd bezp. i hig. war. pr.

art. 7 ust. b MPPGSiK

art. 3 EKS

art. 7 ust. e Prot. z San S.

konkretne konwencje MOP np. nr 115, 162, 62, 167 i bardziej ogólne: nr 120, 148, 155, 161

• zgodnie z EKS realizacja pr do bezp. i higienicznych warunków pracy wymaga:

1. wydania przepisów bezpieczeństwa i zdrowia (ust. 1)

2. zapewnienia ich przestrzegania poprzez odpowiedni nadzór (ust. 2)

• wymaga istnienia stosownego systemu inspekcji i możliwości sankcjonowania wykrytych naruszeń

• żaden z sektorów gosp. ani żadne miejsce pracy nie może pozostawać poza jego zasięgiem

• EKPS badając wywiązywanie się z tego zobow. ocenia czy liczba i aktywność inspektorów pozwala na prow. regularnych kontroli, czy środki, którymi oni dysponują, zapewniają skuteczne działanie

• wniosek o pogwałceniu art. 3 ust. 2 EKS może przesądzić ustalenie, że ogólna liczba wypadków przy pracy, a zwł. wyp. smiertelnych, odbiega od europejskiej średniej przy braktu tendencji do poprawy tej sytuacji

3. konsultowania z organizacjami pracodawców i pracowników środków mających poprawiać bezpieczeństwo i zdrowie przemysłowe (ust. 3 + art. 3 ust. b i d Prot. dodatk. do EKS)

• konsultacje powinny odbywać się na poziomie krajowym, regionalnym i zakładowym (ale czasem bez regionalnych - ze wzgl. na specyfikę państw)

• właściwym forum takich konsultacji są na poziomie krajowym trójstronne organy skupiające przedstawicieli władzy publicznej, osoby repr. środ. pracodawców i pracowników

• na poziomie zakładowym EKPS wspiera tworzenie ciał złożonych z reprezentantów załogi, które mogłyby być partnerem dla pracodawcy

• potrzeba konsultacji wynika ze zmian lub wprow. nowych przepisów bezp. i zdrowia, a na poziomie zakładowym - np. wprowadzanie nowej technologii produkcji

+ ze zrewidowanej EKS wynika:

4. opracowanie i wprowadzanie w życie polityki państwa odnośnie bezpieczeństwa, zdrowia i środowiska pracy oraz wspieranie zakładowej służby zdrowia (art. 3 ust. 1 i 4 zrewid. EKS)

+ inne postanowienia Karty zw. z tą problematyką

• EKPS: wskazówek co do przedmiotu przepisów bezp. i zdrowia należy szukać w standardach MOP i dyrektywach UE

• regulacje takie obejmować muszą wszystkich pracowników, bez względu na stosunek pracy (także samozatrudniających się)

SZCZEGÓLNA OCHRONA DZIECI I KOBIET

• z przejawami szczeg. ochrony dzieci i kobiet w sytuacji pracy spotykamy się na gruncie:

• prawa do pracy

• właściwego standardu pracy

• zabezpieczenia socjalnego na wypadek niemożności podjęcia bądź świadczenia pracy

• gwarancji równego traktowania i niedyskryminacji w stos. pracy

• niektóre elementy „pozytywnej dyskryminacji” kobiet są obecnie kwestionowane z pozycji zawodowego interesu tej grupy (ochrona przed zatrudnieniem na okreslonych stanowiskach pracy, wcześniejszy wiek emerytalny)

• najistotniejsze i powszechnie akceptowane obszary szczeg. ochrony dzieci i kobiet:

• minimalny wiek zatrudnienia (tylko w przyp. dzieci )

• czas, rodzaj i warunki pracy

1. Ochrona pracy dzieci

• w rozumieniu stand. międz.: dziecko to każda osoba ludzka w wieku poniżej 18 lat (art. 1 KPD, dodatek do art. 17 zrewidowanej EKS)

• ale 18 lat nie stanowi progu zatrudnienia praca dzieci nie jest całkowicie zakazana

• jednak wszelkie regulacje w tym zakresie muszą uwzględniać zasadę zabezpieczenia nadrzędnego interesu dziecka, zwł. ochrony przez wyzyskiem gospodarczym

• obowiązek ustanowienia limitów wiekowych zatrudnienia spoczywa na państwie

EKS i konwencja MOP wymagają eliminowania pracy osób ponizej 15 r.ż.

odpowiada to mniej więcej wymiarowi czasowemu obowiązkowej edukacji, w której przejawiają się prawa dziecka do nauki

• zakaz zatrudniania dzieci poniżej 15 r.ż. dot. wszelkich prac, włączając w to pracę w przedsiębiorstwach rodzinnych, rolnictwie, a nawet prace domowe

w systemie EKS dopuszczalna jest jednak “praca lekka” - nie szkodząca zdrowiu i moralności dziecka i pełnemu korzystaniu przez nie z edukacji (art. 7 ust. 1 i 3 EKS) wyjątek ten ma uzasadnienie np. w przypadku konieczności wykonywania pracy w ramach nauki zawodu

konwencja MOP nr 138 przewiduje możliwość obniżenia w państwach rozwijających się minimalnego wieku zatrudnienia do 14 lat

• art. 7 ust. 2 EKS: minimalny wiek zatrudnienia musi zostać podwyższony w przypadku prac niebezpiecznych bądź szkodliwych dla zdrowia

zrewidowana EKS mówi o 18 latach (art. 7 ust. 2)

tak samo Konwencja MOP nr 138, ale dopuszcza świadczenie takiej pracy od 16 r.ż. (obwarowane warunkami)

widać rozbieżności z kategorycznym zakazem świadczenia prac niebezp. bądź szkodliwych przez dzieci z art. 10 ust.3 MPPGSiK oraz art. 7 ust. f Prot. z San S.

• elementem procesu implementacji zakazu tego rodzaju prac jest określenie przez państwo ich katalogu

w syst. EKS bierze się pod uwagę gł. częstotliwość wypadków przy pracy charakteryzująca dane zajęcia

• regułą dot. dzieci jest także zakaz pracy nocnej (art. 7 ust. 8 EKS, art. 7 ust. f Prot. z San S., konwencja MOP nr 90)

ale nie jest on absolutny

EKPS uznał za dopuszczalne wykonywanie pewnych prac w porze nocnej przez osoby poniżej 18 r.ż. biorąc pod uwagę istnienie odp. podst. prawnej, ogr. zakres podmiotowy tego wyjątku, charakter pracy pozwalający na zakwalif. jej jako lekkiej i ścisłe określenie warunków jej dopuszczalności

obowiązek ustalenia godzin pory nocnej należy do państw

konwencje MOP: swoboda implementacyjna w tym zakresie

• prace szkodliwe z perspektywy interesu dziecka

konwencja MOP nr 182 poświęcona zakazowi i eliminacji „najgorszych form pracy dzieci”: wszelkie postacie niewolnictwa i praktyk zbliżonych do niewolnictwa, w tym pracę przymusową i obowiązkową, dziecięcą prostytucję i wykorzyst. w przemyśle pornograficznym, wykorzyst. w działalności przestępczej, zwł. handlu narkotykami, wszelkie prace, których natura i okoliczności świadczenia mogłyby mieć szkodliwy wpływ dla zdrowia, bezp. i moralności dzieci

• osobom w wieku poniżej 16 lat przysługuje krótszy czas pracy (art. 7 ust. 4 EKS)

zrewidowana EKS: poniżej 18 r.ż.

EKPS: chodzi tu o redukcję poniżej 8 godzin pracy dziennie i 40 tygodniowo

obowiązek zaliczania do czasu pracy dzieci czasu spędzonego przez nie na szkoleniach zawodowych

uprawnienie do wynagrodzenia za czas szkolenia

• długość płatnego urlopu wypoczynkowego osoby do 18 rż - co najmniej 3 tygodnie (art. 7 ust. 7 EKS)

zrewidowana EKS: 4 tygodnie (tyle co dla wszystkich innych pracowników)

2. Ochrona pracy kobiet

• podwyższony standard tej ochrony wiąże się z macierzyństwem

• art. 8 ust. 4a EKS: zobowiązuje do „uregulowania pracy kobiet w przemysłowej pracy nocnej”

sprecyzowanie godzin pracy, przerw, dni wolnych od nocnej zmiany itd.

EKPS: jest to szczeg. ważne ze względu na zdrowie i życie rodzinne pracowników

potrzeba takiej regulacji prz. wsz. w stosunku do kobiet w ciąży, tuż po urodzeniu dziecka i karmiących

zrewidowana EKS to wszystko uwzględniła

• podobnie zmieniony w stos. do oryg. tekstu EKS zmieniony został art. 8 ust. 4b zakazujący pracy pod ziemią w kopalniach oraz „jeśli to właściwe we wszystkich innych pracach, które byłyby dla kobiet niedogodne z powodu ich niezbezpieczeństwa, niezdrowego bądź uciążliwego charakteru”

• standardy MOP: konwencja nr 45 (praca w kopalni), konwencja nr 4, 41 i 89 (praca nocna kobiet)

• art. 11 ust. 2 Konwencji w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet - nakaz otoczenia szczeg. opieką kobiet w ciąży w razie szkodliwości wykonywanych przez nią prac

• z macierzyństwem wiążą się też następujące uprawnienia:

1. prawo do ochrony przed zwolnieniem

2. prawo do płatnego urlopu macierzyńskiego

3. prawo do czasu wolnego z przeznaczeniem na karmienie

RÓWNE TRAKTOWANIE I NIEDYSKRYMINACJA W STOSUNKACH PRACY

1. Przede wszystkim standard równej płacy za równą pracę (PDPC, MPPGSiK, Prot. z San S., AKPCiL)

zwlascza bez różnicy ze względu na płeć pracownika.

MPPGSiK: „nie gorsze od męskich warunki pracy kobiet oraz równe dla wszystkich możliwości awansu” (art. 7)

2. Ale płeć to nie jedyna przyczyna niedozwolonych rozróżnień:

1. konwencja Mop nr 111: eliminacja dyskryminacji generalnie, w zakresie związanych z zatrudnieniem “możliwości i traktowania” i w oparciu o motywację bazującą na rasie, kolorze skóry, płci, religii, opinii politycznej oraz narodowym bądź społecznym pochodzeniu

2. ogólne klauzule antydyskryminacyjne dołączone do poszcz. traktatów (art. 2 ust. 2 MPPGSiK, art. 3 Prot. z San S., art. 2 AKPCiL)

3. Prawo do równego wynagrodzenia kobiet i mężczyzn za pracę jednakowej wartości musi znaleźć bezpośrednie i jednoznaczne potwierdzenie w prawodawstwie państwa

gwarancja ta ma odnosić się do wszystkich pracowników, także zatrudnionych na niepełnym etacie

zasada ta obejmować musi wszystkie składniki wynagrodzenia - płacę zasadniczą wraz ze wszystkimi dodatkami pieniężnymi i niepieniężnymi, wypłacanymi pośrednio i bezpośrednio

4. Prawo krajowe powinno unieważniać wszelkie postanowienia umów i układów zbiorowych pracy naruszające to uprawnienie

5. Podmioty indywidualne powinny móc skutecznie dochodzić swoich praw przed kompetentnymi organami władzy publicznej

osoby podejmujące takie działania muszą być chronione przed sprowokowanymi tym restrykcjami - muszą dysponować odpowiednimi, zaradczymi środkami prawnymi

np. w przypadku zwolenienia z pracy - roszczeniem o przywrócenie do pracy lub o odszkodowanie

1

2

---